ΣΩΤΗΡΗΣ ΤΣΑΦΟΥΛΙΑΣ: “ΕΜΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΤΕΡΑΤΑ ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΑ ΑΝΑΡΩΤΙΟΜΑΣΤΕ ΤΙ ΦΤΑΙΞΑΜΕ”

Κάποιος θα χαρακτήριζε τον Σωτήρη Τσαφούλια ασταμάτητο και ακάματο. Και δε θα είχε άδικο. Αυτή τη στιγμή τέσσερα θεατρικά του έργα παρουσιάζονται στις αθηναϊκές θεατρικές σκηνές, πριν λίγες μέρες ξεκίνησε να παρουσιάζεται η νέα του σειρά, “17 Κλωστές” στην Cosmote TV, ενώ ήδη δουλεύει πάνω σε νέα πρότζεκτ. Και όλα αυτά ενώ παράλληλα “τρέχει” και τη δική του ναυτιλιακή εταιρεία.

Εμείς μιλήσαμε μαζί του με αφορμή το θεατρικό έργο της βραβευμένης με Emmy, Jane Anderson “Η Αξία της Ζωής” που παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης με πρωταγωνιστές την Πέγκυ Σταθακοπούλου, τον Δημήτρη Μαυρόπουλο, την Αθήνα Τσιλύρα και τον Βασίλη Ρίσβα.

Θυμάστε την πρώτη ταινία και την πρώτη θεατρική παράσταση που “άλλαξε” τη ζωή σας;

Είναι πολλές οι ταινίες και πολλά τα έργα και όσο περνούν τα χρόνια προστίθενται και άλλα. Η ζωή μου, αλλάζει διαρκώς. Σημαντικό ρόλο παίζει και το πότε βλέπεις μια ταινία ή ένα θεατρικό έργο. Σε ποια ηλικία, σε ποια συναισθηματική στιγμή. Μπορεί να δεις ένα έργο και να μη σου πει τίποτα και να το ξαναδείς μερικά χρόνια αργότερα κάτω από άλλες συνθήκες και να σε σημαδέψει με ποικίλους τρόπους ή το αντίθετο. Να ξαναδείς μια ταινία που σε είχε σημαδέψει και να διαπιστώσεις πως πλέον δε σου λέει τίποτα. Οι ταινίες και τα έργα είναι σαν τους έρωτες. Δε συγκρίνονται μεταξύ τους και κάθε ένα σου αλλάζει και κάπως τη ζωή.

Από τα ναυτιλιακά στην καρέκλα του σκηνοθέτη. Πώς γίνεται αυτή η μετάβαση στην καθημερινότητά σας;

Δεν έχει γίνει ακόμα μετάβαση. Προς το παρόν τα λειτουργώ παράλληλα. Δεν είναι εύκολος ο συνδυασμός τους, άλλα έχω την τύχη να έχω κάνει σωστές επιλογές συνεργατών και στα δυο πεδία.

Τέσσερα θεατρικά σας (Αινιγματικές Παραλλαγές, Επισκέπτης, Μικρά Συζυγικά Εγκλήματα και η Αξία της Ζωής) παρουσιάζονται στις αθηναϊκές αίθουσες μέσα σε μία σεζόν. Τελικά, σας κέρδισε το θέατρο; Πώς αισθάνεστε σκηνοθετώντας στο σανίδι;

Δεν μπορώ να πω ότι με κέρδισε το Θέατρο σε σχέση με τον Κινηματογράφο. Τα αγαπώ και τα δυο για διαφορετικούς λόγους. Οι ρυθμοί και οι διαδικασίες του κινηματογράφου μού ταιριάζουν περισσότερο για να είμαι ειλικρινής, άλλα απολαμβάνω και το θέατρο υπό την έννοια ότι δεν μπορείς να έχεις τον απόλυτο έλεγχο, όπως στο σινεμά και επειδή είμαι άνθρωπος που μου αρέσει να ελέγχω τις καταστάσεις, στο θέατρο βιώνω το αντίθετο.

Το θέατρο σε μετεωρίζει και σε μαθαίνει να είσαι παρών στο τώρα και ότι τίποτα δεν σου ανήκει. Επίσης επειδή οι κινηματογραφικές παραγωγές δεν είναι εύκολες, το Θέατρο είναι ένας τρόπος να μη χάνεις την επικοινωνία σου με τον κόσμο. Η επαφή και η επικοινωνία με το κοινό μέσω έργων είναι μεγάλη πηγή χαράς και έμπνευσης για μένα.

Πώς επιλέγετε τα έργα που σκηνοθετείτε; Ψάχνετε, διαβάζετε διαρκώς; Και πώς προσεγγίζετε σκηνοθετικά τα έργα σας;

Συνήθως εκείνα με επιλέγουν. Συχνά έχω την τύχη να έρχονται αυτά και να με βρίσκουν μέσω φίλων, γνωστών ή απλώς τυχαία. Από τη στιγμή που θα με επισκεφτεί μια ιδέα ή ένα έργο, για να το μοιραστώ, θα πρέπει πρώτα να έχει αγγίξει, ταρακουνήσει και κινητοποιήσει εμένα τον ίδιο. Τη σκηνοθετική προσέγγιση στην υπαγορεύει το κείμενο, αν ξέρεις να το διαβάσεις.

Τώρα θα παρουσιάσετε την “Αξία της Ζωής”. Τι σας γοήτευσε στο έργο αυτό της Jane Anderson;

Με γοήτευσε το γεγονός πως μας δείχνει με έναν γλυκόπικρo τρόπο ότι οι πεποιθήσεις με τις οποίες διαφωνούμε, μπορούν να μας βοηθήσουν κάποια στιγμή της ζωής μας, περισσότερο από αυτές που πρεσβεύουμε.

Στο έργο αυτό, δύο ξαδέρφες και τους συζύγους τους, συναντιούνται μετά από καιρό και με τα δυο ζευγάρια να βρίσκονται αντιμέτωπα το κάθε ένα με τη δική του τραγική απώλεια. Και ενώ αυτά τα δύο ζευγάρια είναι εκ διαμέτρου αντίθετα, στον τρόπο ζωής, σκέψης και πεποιθήσεων, πράγμα που κάποια στιγμή τους οδηγεί σε μια τεράστια σύγκρουση, στο τέλος το κάθε ζευγάρι βρίσκει μια διέξοδο στον πόνο του μέσα από το δρόμο του άλλου ζευγαριού.

Πόσο μπορούμε σήμερα να αποφασίζουμε για τη μοίρα και τη ζωή μας;

Με το να πάρουμε αποστάσεις από τον τρόπο που σκεφτόμαστε, ώστε να διαπιστώσουμε αν σκεφτόμαστε σωστά και από εκεί και πέρα με βάση τον χαρακτήρα που διαμορφώνεται από τη σκέψη μας, να κάνουμε τις επιλογές μας.

Ο Carl Jung έχει πει «Μέχρι να κάνεις το ασυνείδητο συνειδητό, αυτό θα κατευθύνει τη ζωή σου και εσύ θα το αποκαλείς μοίρα.»

Πιστεύω στη σκέψη και στην ελευθερία επιλογής του ανθρώπου, επομένως δεν μπορώ να αποδεχτώ την έννοια της μοίρας γιατί τότε θα έπρεπε να μην αποδέχομαι το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης και της πράξης.

Αν πραγματικά δεχτούμε την ύπαρξη της μοίρας, μοιρολατρικά, ότι δηλαδή το μέλλον μας είναι προδιαγεγραμμένο από τη γέννηση μας, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν αποφασίζουμε ελεύθερα. Όσο μεγαλύτερη βαρύτητα δίνουμε στη μοίρα τόσο στενεύουν τα περιθώρια για την ελεύθερη βούληση.

Θεωρώ λοιπόν ότι η μοίρα είναι το αποτέλεσμα της επιλογής και της ευκαιρίας, ή όπως πολύ καλύτερα από εμένα είπε κάποτε ο Ηράκλειτος: «Ο χαρακτήρας κάθε ανθρώπου, είναι η μοίρα του.»

Έχει αλήθεια η ζωή μας αξία για τους πολιτικούς; Ή μας θυσιάζουν όλους στον βωμό του χρήματος;

Για τους περισσότερους ναι, έχει. Όσο είμαστε ενεργοί και πληρώνουμε φόρους.

Μετά το “Έτερος εγώ” περνάτε στις “17 κλωστές”, μια ιστορία εμπνευσμένη από μια πραγματική μαζική δολοφονία που έλαβε χώρα στα Κύθηρα το 1909. Τι είναι αυτό που σας κέντρισε το ενδιαφέρον στην ιστορία αυτή;

Ότι πρόκειται για μια αληθινή ιστορία που στον πυρήνα της μας δείχνει πώς εμείς οι άνθρωποι δημιουργούμε τέρατα και όταν αυτά στέφονται εναντίον μας αναρωτιόμαστε τι φταίξαμε εμείς, όταν εμείς είμαστε αυτοί που έχουμε δημιουργήσει τις συνθήκες της εκτροπής των συνανθρώπων μας.

Οι “17 Κλωστές” δεν είναι μια σειρά για κάποιον που έγινε δολοφόνος. Είναι μια σειρά για αυτούς που τους δημιουργούν.

Τι πιστεύετε πως πυροδοτεί όλη αυτή τη μαζική τρέλα των καιρών μας; Γυναικοκτονίες, παιδοκτονίες, βιασμοί, δολοφονίες. Φαίνεται σαν ο κόσμος να έχει απασφαλίσει… Είστε αισιόδοξος για το τι μέλλει γενέσθαι σε κοινωνικό επίπεδο;

Βιάζεται μια γυναίκα και ρωτάμε τι φορούσε; Μαλώνουν δυο συνάνθρωποι μας και αντί να τους χωρίσουμε, τους βιντεοσκοπούμε. Γνωρίζουμε πλέον με επιστημονικές μελέτες και εκθέσεις, ότι η αύξηση της εφηβικής βίας, οφείλεται στη συνεχόμενη και επαναλαμβανόμενη αναπαραγωγή εικόνων πραγματικής βίας και όχι μυθοπλαστικής, με τις οποίες μας βομβαρδίζουν τα δελτία ειδήσεων και οι περισσότερες εκπομπές και παρόλα αυτά εξακολουθούν να μας ενημερώνουν μόνο με άσχημες ειδήσεις.

Σταματά η αναζήτηση τυχόν επιζώντων σε μια σιδηροδρομική τραγωδία για να καταθέσει στεφάνι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας ή να ενημερωθούν οι πολιτικοί αρχηγοί.

Προτιμάμε να αφήσουμε τα παιδιά μας σε ιδρύματα, δομές και ορφανοτροφεία, γιατί το σωστό είναι να έχουν μητέρα και πατέρα και εφόσον δεν έχουν, ας μείνουν εκεί μέχρι να ιδρυματοποιηθούν και να αποκτήσουν συναισθηματικές αναπηρίες. Γιατί μια μερίδα ανθρώπων αποφασίζει για τα «ανθρώπινα δικαιώματα» άλλων ανθρώπων με επιχειρήματα που καταρρίπτουν την έννοια του πολιτισμού.

Δεν νομίζω ότι έχει νόημα να συνεχίσω οι λόγοι είναι εκατοντάδες, επομένως σε κοινωνικό επίπεδο δεν είμαι αισιόδοξος, γιατί η κοινωνία νοσεί. Ελπίζω μόνο στη νέα γενιά, όσο αυτή μπορεί να παίρνει αποστάσεις από τον τρόπο που σκέφτεται, όσο αναρωτιέται κάθε μέρα για όσα πιστεύει, όσο δεν αποδέχεται αυθεντίες σε κανένα τομέα και διερωτάται για τα πάντα και όσο πράττει, με σεβασμό στον άνθρωπο. Πιστεύω στους νέους και τις νέες, οι υπόλοιποι έχουμε ήδη αποτύχει οικτρά.

Μελλοντικά σχέδια;

Δουλεύω ήδη πάνω σε μια νέα κινηματογραφική σειρά και σε ένα ακόμη θεατρικό έργο του Eric Emmanuel Schmitt που φιλοδοξώ να ανεβάσω στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης τον Οκτώβριο του 2024.