VICTORIA BOUSIS: Η ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΔΑ ΠΟΥ ΕΦΤΙΑΞΕ ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Βρισκόμαστε στο 1975 και στο τέλος του εμφυλίου πολέμου στην Καμπότζη, που σήμανε την αρχή για μία αιματηρή τετραετία. Ήταν το διάστημα που το καθεστώς των Ερυθρών Χμερ και του Πολ Ποτ σκότωσε πάνω από 1,5 εκατομμύρια ανθρώπους. Όσοι γλίτωσαν από τις εκτελέσεις, είτε πέθαναν από βασανιστήρια και υποσιτισμό μέσα σε φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης, είτε εγκατέλειψαν για το Βιετνάμ και την Ταϊλάνδη. Μόνο στο S-21, που ήταν και το μεγαλύτερο κολαστήριο στην “καρδιά” της Καμπότζης, την πρωτεύουσα και πολυπληθέστερη πόλη Πνομ Πεν, υπολογίζεται ότι φυλακίστηκαν 20.000 άνθρωποι. Σύμφωνα με όσα έχουν καταγραφεί, επέζησαν μόλις 12.

Η γενοκτονία της Καμπότζης, εκτός από μία κηλίδα της σύγχρονης ιστορίας, αποτελεί και μία ακόμη απόδειξη του ανθρώπινου πόνου που μπορεί να προκαλέσει ο ίδιος ο άνθρωπος. Ολόκληρες οικογένειες θανατώθηκαν, εκδιώχθηκαν, εξαθλιώθηκαν, διασπάστηκαν και δεν κατάφεραν να ξαναενωθούν ποτέ.

Μία τέτοια ήταν και η οικογένεια του Pin Yathay, μίας τραγικής φιγούρας, ενός πατέρα που έχασε τη σύζυγο και τα δύο του παιδιά στην αγωνιώδη μάχη της επιβίωσης.

“Stay Alive, My Son”

Μισό αιώνα μετά, μπορεί κανείς να βρει πολλούς τρόπους για να πληροφορηθεί ή και να διηγηθεί τις φρικαλεότητες εκείνης της τετραετίας στην Καμπότζη. Ο Pin Yathay, που σήμερα ζει στη Γαλλία, επέλεξε να μοιραστεί την προσωπική του ιστορία μέσα από το βιβλίο “Tu vivras, Mon Fils”, στα αγγλικά “Stay Alive, My Son”, στην απέλπιδα -συγγραφική- του προσπάθεια (μετά από συνεχείς εκκλήσεις προς τη διεθνή κοινότητα) να ξανασυναντήσει τον γιο του, τον οποίο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει για να τον κρατήσει ζωντανό.

Η δύναμη της πίστης και η αφοσίωσή του σε μία μακρά προσπάθεια επανένωσης ήταν αυτά που ενέπνευσαν και τη Victoria Bousis να τη διηγηθεί με τον ίδιο τίτλο, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Έπαιξε βέβαια τον ρόλο της και η τύχη που έγινε ευκαιρία, μαζί και η τεχνολογία που έγινε όχημα για να μεταφέρει μία αληθινή, μία ζωντανή ιστορία και να επιβεβαιώσει πως η καινοτομία μπορεί να γίνει ένα εργαλείο ενσυναίσθησης και αλληλεγγύης.

Κατά τη διάρκεια ενός επαγγελματικού ταξιδιού, το βιβλίο του κεντρικού μας ήρωα έπεσε τυχαία στα χέρια της Ελληνοαμερικανίδας παραγωγού (με καταγωγή από την Αρκαδία) και στάθηκε αφορμή για να το μετατρέψει σε ένα VR κινηματογραφικό και διαδραστικό αριστούργημα. Ένα σκηνοθετικό ντεμπούτο για τη Victoria, μία παγκόσμια πρωτοπορία με το πρώτο υπερρεαλιστικό ψηφιακό αντίγραφο ανθρώπου -τον ηλικιωμένο Yathay Pin, τον πρώτο Metahuman σε VR- που χάρισε σε εκείνη ένα βραβείο καινοτομίας και σε εμάς μία μοναδική εμπειρία όταν μάς επισκέφτηκε στα γραφεία της 24Media.

“Αγγίζοντας” τον ανθρώπινο πόνο με ένα ζευγάρι γυαλιά

Μέσω ενός VR headset, ή πιο απλά με ένα ζευγάρι γυαλιά και δύο μοχλούς στα χέρια, βιώνεις και ξετυλίγεις μία αληθινή πλοκή.

Σε ένα -τεχνολογικά αψεγάδιαστο- ρεαλιστικό σκηνικό, ξεκινώντας από το σαλόνι του σπιτιού του, την ώρα που μία τηλεόραση προβάλει αληθινά πλάνα από μαρτυρίες επιζώντων, ακούς το προσωπικό βίωμα και νιώθεις την απόγνωση του Yathay, πριν σε μεταφέρει στον δυστοπικό τερέν της φρίκης.

Από εκεί που ξεκίνησε ο τρομακτικός μαραθώνιος επιβίωσης της οικογένειάς του, μέσα στη ζούγκλα, το σκοτάδι, τους ήχους των πυροβολισμών, τον τρόμο, το αίμα και τον θάνατο που νιώθεις να “οσμίζεσαι”.

Ακολουθείς πιστά τον κεντρικό ήρωα, γίνεσαι ένα μαζί του, αφού είσαι εσύ που επιλέγεις τις κινήσεις του, τον αισθάνεσαι, τον συναισθάνεσαι, νομίζεις πως μπορείς να τον αγγίξεις.

Το τεχνολογικό δέος και η πηγαία ενσυναίσθηση συγκρούονται, δημιουργώντας έναν εσωτερικό πόλεμο συναισθημάτων. Η ψευδαίσθηση της επαυξημένης πραγματικότητας, απέναντι στο απόκοσμο αδιέξοδο του πραγματικού ανθρώπινου πόνου.

Από τη μία η ψηφιακή καινοτομία κι από την άλλη ο μαρασμός. Από τη μία ένα ψηφιακό περιβάλλον που θαρρείς πως σε “ρούφηξε”, από την άλλη η αναβίωση μίας ανθρώπινης τραγωδίας που εκτυλίσσεται μπροστά σου. Φωνές, κλάματα, απελπισία για μία οικογένεια που διαλύεται, αλλά και αγωνία για την τύχη του ήρωα που χειρίζεσαι, σε μία δραματική ταινία που περισσότερο μοιάζει με video game.

Με τους μοχλούς γίνεσαι αυτόπτης μάρτυρας και πρωταγωνιστής ταυτόχρονα, η αγωνία του Yathay γίνεται και δικιά σου ενώ “γλιστράς” μέσα από στρατόπεδα συγκέντρωσης, φυλακές και ανθρώπινες σορούς, συμμετέχοντας σωματικά, νοητικά, μα κυρίως συναισθηματικά. Το smartwatch δονούνταν σαν δαιμονισμένο προειδοποιώντας για τους αυξημένους παλμούς, ενώ τα ιδρωμένα χέρια δυσκόλευαν τον χειρισμό, όσο “βυθιζόσουν” στο καθηλωτικό VR περιβάλλον.

Θα πέσεις και θα ξανασηκωθείς μαζί του, θα δεις τα οράματά του ζώντας αλλεπάλληλα inception, θα προσπαθείς να βρεις διαφυγή και να σώσεις τον Yathay. Θα μείνεις προσηλωμένος μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο, ώσπου να απελευθερωθείς και να λυτρωθείς μαζί του.

Victoria Bousis, πώς έφτιαξες αυτό το έπος;

Αφού, βγάλαμε τα γυαλιά, έχοντας ζήσει μία συγκλονιστική εμπειρία και μπει στη θέση του πατέρα που επέζησε από τη γενοκτονία της Καμπότζης, είδαμε μπροστά μας την ίδια τη δημιουργό.

Τη ρωτήσαμε για τον ήρωα που σήμερα είναι 80 ετών και έχει δημιουργήσει μία νέα οικογένεια στη Γαλλία, για την ετερώνυμη συνύπαρξη τεχνολογίας και ενσυναίσθησης, αλλά και πώς αυτή μπορεί να εμπνεύσει και να ευαισθητοποιήσει. Η Victoria Bousis έφτιαξε κάτι μεγαλειώδες. Μία σύγχρονη αλλά και ανθρώπινη αφήγηση, μία πράξη αλληλεγγύης για να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα του Yathay να βρει τον γιο του, μία σωστή και ανθρωποκεντρική χρήση της τεχνολογίας για μερικά μαθήματα ιστορίας.

Αυτό βέβαια δεν είναι το μοναδικό project της Ελληνοαμερικανίδας παραγωγού, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, ξεκίνησε την καριέρα της ως εισαγγελέας στο Ιλινόις, για να περάσει στον παραδοσιακό κινηματογράφο ως παραγωγός ταινιών και έπειτα σε αυτόν της εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας.

Πλέον, είναι XR Director και Creative technologist της δική της εταιρείας παραγωγής (UME studios) που πρωτοπορεί στην αφήγηση ιστοριών σε διάφορα μέσα χρησιμοποιώντας εικονική παραγωγή, τεχνητή νοημοσύνη, web 3.0 και εμπειρίες XR.

Έχει τιμηθεί ως ‘’Πρωτοπόρος Γυναίκα’’ στην Εικονική Παραγωγή από το Hollywood Production Association, ενώ συνεργάζεται με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και το Ελληνικό Συμβούλιο Προσφύγων, με στόχο την υποστήριξη της αξιοπρέπειας των προσφύγων αλλά και της διατήρησης/επανένωσης οικογενειών προσφύγων.

Ήδη βρίσκεται στα “σκαριά” συμφωνία ώστε το Stay Alive My Son να γίνει διαθέσιμο σε διάφορες streaming πλατφόρμες, ενώ δεν αποκλείεται να το δούμε σε μουσεία και άλλους πολιτιστικούς χώρους στον κόσμο. Την ίδια ώρα, η Victoria Bousis δουλεύει και μία εκδοχή του project σε 2D ώστε να γίνει προσβάσιμο από όλους, ενώ δημιουργεί και ένα αντίστοιχο project σε συνεργασία με μεγάλο fashion brand.

Στόχος της βέβαια είναι να συνεχίσει να δημιουργεί immersive experiences, όπως το “SAMS”, τα οποία θα βαδίζουν με οδηγό την τεχνολογία, αλλά με τον άνθρωπο πάντα στο επίκεντρο.

Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την τεχνολογική αφήγηση αλλά και την ανθρωποκεντρική προσέγγιση της ταινίας;

“Με προβλημάτισε πολύ η διαδραστικότητα της εμπειρίας. Ήθελα να δημιουργήσω κάτι που πραγματικά να “βυθίζει” τον θεατή/παίκτη στο χώρο. Προερχόμενη από το χώρο του κινηματογράφου, η χρήση game engine σε πραγματικό χρόνο αλλά και η χρήση τεχνικών gaming  ήταν μια επανάσταση για μένα. Ο συνδυασμός των δύο κόσμων, του κινηματογραφικού και του gaming περιβάλλοντος έπρεπε να είναι απρόσκοπτος και να διατηρείται η ισορροπία. Έπρεπε να φανταστούμε και στη συνέχεια να δημιουργήσουμε τεχνολογία η οποία δεν θα αφαιρούσε τίποτα από το συναίσθημα της ιστορίας και θα κράταγε την αφήγηση στο προσκήνιο.

Το 2021, κυκλοφόρησε από την Epic Games η τεχνολογία για τη δημιουργία ψηφιακών ανθρώπων (Metahuman Creator), η οποία επέτρεπε για πρώτη φορά την αναπαραγωγή της αίσθησης και της κίνησης ενός ανθρώπου. Για παράδειγμα, το πρόσωπο ενός ψηφιακού ανθρώπου για να μπορεί να επιτρέπει εκφράσεις που μοιάζουν με ανθρώπου και άρα να μεταφέρουν συναίσθημα, αποτελείται από 863 οστά. Αντίστοιχα το σώμα για να μπορεί να αποδίδει κινήσεις με ρευστότητα έχει 321 οστά.

Η τεχνολογία όμως αυτή είχε σημαντικούς περιορισμούς. Δεν μπορούσε να προσαρμοστεί για να αναπαράξουμε πιστά το πρόσωπο και το σώμα του Yathay. Έτσι, αφιερώσαμε έξι μήνες και δημιουργήσαμε – σε μια παγκόσμια πρώτη- μία μοναδική τεχνολογία η οποία μας επέτρεψε να φτιάξουμε το πρώτο, υπερρεαλιστικό ψηφιακό αντίγραφο ανθρώπου, τον ηλικιωμένο Yathay Pin. Ήταν ο πρώτος Metahuman σε VR! Μάλιστα για την τεχνολογία μας αυτή κερδίσαμε το Producers Guild (PGA) Innovation Award.

Για την αποτύπωση της οικογένειάς του επιλέξαμε μια διαφορετική, πιο συναισθηματική προσέγγιση. Ήθελα να τοποθετήσω πραγματικούς ηθοποιούς μέσα στον υπολογιστή, ώστε ο θεατής/παίκτης να μπορεί να συνδεθεί με την οικογένειά του, να νιώσει τα συναισθήματα της αγάπης και της απώλειας. Χρησιμοποιήσαμε λοιπόν μια ειδική κάμερα βάθους της Microsoft με μια διαδικασία που ονομάζεται ογκομετρική λήψη σε μια πράσινη οθόνη.

Για το ψηφιακό περιβάλλον αναπαραστήσαμε μέσω τεχνικών gaming πραγματικές τοποθεσίες της Καμπότζης, όπως τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο ναός Angkor Wat και το σπίτι του Yatha, ώστε ο θεατής/παίκτης να μπορεί να περπατά στο χώρο και να αλληλεπιδρά με τον κόσμο.”

Ποιο είναι το κυρίαρχο μήνυμα που θέλετε να περάσετε μέσα από την προβολή της συγκεκριμένης ιστορίας και πώς το VR εργαλείο βοηθά στην προώθησή του;

“Τα τελευταία χρόνια η ζωή έχει επιταχυνθεί γρήγορα και με αβεβαιότητα. Η πανδημία, ο πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας, η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης, ή ύφεση και η ανεργία που έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Έκτοτε ακολούθησαν ακόμη περισσότερες συγκρούσεις, που προκάλεσαν μαζικές μεταναστεύσεις, γεωπολιτική πίεση και ανατροπή μεταξύ κοινοτήτων και εθνών. Οι άνθρωποι βιώνουν μια κατάσταση απευαισθητοποίησης.

Ήθελα να χρησιμοποιήσω αυτού του είδους την τεχνολογία για να βάλω τους ανθρώπους σε μια διαδικασία ενδοσκόπησης, να μπορέσουν να κοιτάξουν “προς τα μέσα”, δημιουργώντας έναν ασφαλή χώρο για να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους. Καθώς συνδέονται με τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου, και συγκεκριμένα του Pin, βιώνουν τον βίαιο χωρισμό της οικογένειας, βιώνουν αντίστοιχα συναισθήματα.

Σύμφωνα με τους κανόνες της νευροεπιστήμης, όσο πιο πολύ βυθίζουμε τις αισθήσεις μας σε κάτι, τόσο πιο ισχυρή είναι η εμπειρία. Ο εγκέφαλος μας αρχίζει να πιστεύει στην πραγματικότητα αυτού που βλέπει και το βιώνει σωματικά. Έτσι μπορούμε πραγματικά να μπούμε στη θέση ενός άλλου και να ζήσουμε την ιστορία του. Με αυτόν τον τρόπο, και συγκεκριμένα μιλώντας για την τρέχουσα προσφυγική κρίση, ήταν αυτή η ανάγκη για επανασύνδεση με την ανθρωπιά μας και η ανάγκη να μας υπενθυμίσουμε ότι οι πρόσφυγες είναι ανθρώπινα όντα, που ενέπνευσε την μεταφορά του βιβλίου του Yathay στην εικονική πραγματικότητα.”

Το γεγονός ότι από τη μία έχουμε ένα συναρπαστικό VR περιβάλλον και από την άλλη μία συγκινητική-οδυνηρή ανθρώπινη ιστορία, θεωρείτε ότι περιπλέκει τα συναισθήματα των ανθρώπων ή υπάρχει ένα σημείο στο οποίο αυτά “συναντιούνται” δημιουργώντας έτσι ακόμα πιο έντονα το στοιχείο της ενσυναίσθησης;

“Η ίδια η ζωή είναι περίπλοκη. Η ανθρώπινη εμπειρία είναι περίπλοκη. Βιώνουμε όμορφες στιγμές και παράλληλα δύσκολες στιγμές, στιγμές απελπισίας. Αν θέλεις να αποτυπώσεις την αληθινή ιστορία ενός ανθρώπου, τότε δεν πρέπει την πασπαλίσεις με ζάχαρη ή να την κάνεις ωραιότερη από ό,τι είναι. Πρέπει να την αποδώσεις ως έχει. Για αυτό η ιστορία του Stay Alive, My Son έχει τέτοια δύναμη.

Η πιο έντονη στιγμή για τους περισσότερους είναι τα πραγματικά πλάνα στο τέλος με τα βίντεο του Yathay. Μας είναι δύσκολο να κατανοήσουμε το πώς ένας άνθρωπος που έχει περάσει τόσα πολλά, έχει καταφέρει να κρατήσει τόσο έντονη και ζωντανή την καλοσύνη του. Σε αυτό το σημείο ο Yathay μεταμορφώνεται πια σε ιδέα και σε εμπνέει. Αυτό είναι το σημείο που ανοίγεται μια πόρτα και οι άνθρωποι γίνονται πιο ευάλωτοι. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο συναντιούνται οι δύο κόσμοι.”

Πώς ένιωσε ο ίδιος ο πρωταγωνιστής της ιστορίας με το όλο εγχείρημα;

“Στην αρχή ήταν λίγο μπερδεμένος λόγω της VR τεχνολογίας και νόμιζε ότι είναι παιχνίδι.

Μην ξεχνάμε ότι το VR εξακολουθεί να είναι μια σχετικά καινούργια ιδέα για τους περισσότερους ανθρώπους.

Ο ίδιος είναι μηχανικός και μαθηματικός, οπότε όταν του εξήγησα πώς λειτουργεί, κατάλαβε πολύ γρήγορα και σε βάθος τόσο τη δύναμη του μέσου όσο και την ικανότητά του να “μιλήσει” στις μελλοντικές γενιές. Ξέρει ότι με αυτόν τον τρόπο η ιστορία του θα πάει ένα βήμα παραπέρα και όλη αυτή η απώλεια που έχει βιώσει ο ίδιος και η οικογένειά του, δεν θα είναι επί ματαίω.

Ο Yathay ελπίζει ότι ο γιος του είναι ακόμα ζωντανός – Όλοι μας ελπίζουμε το ίδιο. Έτσι, το βλέπει ως μια ευκαιρία να επιτύχει όλους αυτούς τους στόχους: να προσεγγίσει ένα νεότερο και ευρύτερο κοινό, να βρει ενδεχομένως τον γιο του και να αποτρέψει τους ανθρώπους να ξεχάσουν αυτήν την ιστορία.

Έχουμε μια πολύ καλή σχέση και μιλάμε αρκετά συχνά. Είναι πολύ ενθουσιασμένος για τις προοπτικές του Stay Alive, My Son. Μάλιστα σε μια νεότερη έκδοση του βιβλίου του συμπεριέλαβε και την αφίσα του Stay Alive, My Son, μαζί με ένα σχόλιο για την εμπειρία του. Έγραψε: “As shown in this poster, my story will be adapted into a virtual reality game. Through the use of technology, I hope to share my story more personally, so that future generations can step into my shoes, be placed into key moments of my life and relive my story through another point of view. With this new medium of gaming perhaps audiences will understand more deeply the difficult choices I had to make to survive and the consequences that followed, during the rule of a totalitarian regime”.

Πώς νιώσατε εσείς βλέποντας, τόσο τις δικές μας αντιδράσεις κατά τη διάρκεια της VR προβολής, όσο και άλλων ανθρώπων. Υπήρχαν αντιδράσεις που σας εξέπληξαν;

“Αυτό το έργο είναι πολύ προσωπικό για μένα. Γνωρίζω τον Yathay εδώ και δέκα χρόνια και νιώθω το βάρος της ευθύνης ως σκηνοθέτης που πρέπει να τιμήσει την αληθινή ιστορία ενός ανθρώπου. Όταν βλέπω ανθρώπους στο headset να βιώνουν την εμπειρία είμαι πάντα πολύ ενθουσιασμένη, αλλά όπως είναι φυσικό είμαι και πολύ αγχωμένη γιατί πρόκειται για ένα νέο μέσο. Θέλω να τους αρέσει, να τους ενθουσιάσει, να κάνουν ερωτήσεις, να γίνουν συναισθηματικά ευάλωτοι, να μεταμορφωθούν από την εμπειρία.

Όταν μπήκα στα γραφεία της 24Media και σας είδα όλους να φοράτε το headset, όλα αυτά τα συναισθήματα με κατέκλυσαν. Αντιληφθήκατε τη χρήση των χειριστηρίων πολύ γρήγορα και είχατε όλοι βυθιστεί στον ψηφιακό κόσμο γοητευμένοι από την ιστορία.

Έχω δει όλων των ειδών τις αντιδράσεις. Έχω δει αγνώστους ανθρώπους όλων των ηλικιών, να κλαίνε στην αγκαλιά μου, και τότε συνήθως μου βγαίνει και μένα πολύ έντονο συναίσθημα. Σε έναν screening για τα Ηνωμένα Έθνη, πρόσφυγες μου άνοιξαν την καρδιά τους και μοιράστηκε ο καθένας τις δικές του προσωπικές εμπειρίες επιβίωσης. Αυτή είναι η ομορφιά του Stay Alive, My Son, αλλά και του πώς συνδεόμαστε οι άνθρωποι μεταξύ μας. Υπάρχει έντονη δύναμη στα απογυμνωμένα συναισθήματα. Μοιραζόμαστε την ευαλωτότητά μας, την ανθρωπιά μας. Αυτό είναι που μας φέρνει πιο κοντά.”