ΘΑ ΟΔΗΓΟΥΣΕΣ 140 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΟΥ;

Αν αναρωτιέστε πως μένουν ανοιχτά σχολεία, κυρίως δημοτικά, σε δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές αλλά και σε πολύ μικρά νησιά, αυτά που χαρακτηρίζουμε νησία της άγονης γραμμής, η απάντηση είναι μία: Μένουν ανοιχτά χάρη στην τρέλα και στην αυταπάρνηση των εκπαιδευτικών, δημόσιων λειτουργών δηλαδή που έχουν κατασυκοφαντηθεί στην Ελλάδα.

Τα παραδείγματα είναι άπειρα κάθε σχολική σεζόν. Από τα απομακρυσμένα χωριά του Εβρου μέχρι το μικρότερο νησί των δωδεκανήσεων όπου υπάρχει μονοθέσιο σχολείο, οι εκπαιδευτικοί με το κέφι και το μεράκι τους αλλά και με μεγάλο προσωπικό κόστος (στο ψυχολογικό κομμάτι και όχι μόνο) συμβάλλουν αποφασιστικά στο να μένουν οι μικρές αυτές κυψέλες παιδείας διαθέσιμες και στην αποφυγή της ταλαιπωρίας των μικρών μαθητών οι οποίοι παραμένουν στον τόπο τους για τη βασική εκπαίδευση.

Σήμερα, το Magazine παρουσιάζει δύο τέτοια χαρακτηριστικά παραδείγμα εκπαιδευτικών που βάζουν το εμείς πάνω από το εγώ και το κοινωνικό πάνω από το προσωπικό. Ενα σχολείο ενός χωριού της ηπειρωτικής χώρας και άλλο ένα ενός μικρού, πολύ μικρού, νησιού των Κυκλάδων είναι ακόμα ανοιχτά γιατί κάποιοι, ας το πούμε ανοιχτά και λαϊκά, γουστάρουν να κάνουν μάθημα στις συγκεκριμένες περιοχές. Θα διαπιστώσετε, άλλωστε, από τις αφηγήσεις τους, ότι αυτό μόνο εύκολο δεν είναι έστω και αν χαρίζει μοριοδότηση για μία καλύτερη μετάθεση στο μέλλον.

Ηρακλειά Κυκλάδων: Η δασκάλα των δύο παιδιών

Στην Ηρακλειά μένουν μόνιμα περίπου 80 ψυχές. Από τη Νάξο, στην οποία ανήκει διοικητικά, απέχει περίπου 18 ναυτικά μήλια (μία ώρα με το πλοίο της γραμμής). Οπως γίνεται αντιληπτό, η ζωή, ειδικά το χειμώνα, δεν είναι άνετη, ωστόσο έχει τις χάρες της και τα πλεονεκτήματά της.

Η Κατερίνα Βανταράκη είναι μία σχετικά νέα δασκάλα η οποία διδάσκει για πρώτη φορά στο συγκεκριμένο νησί. Εχεί μαζί της και την κόρη της η οποία φοιτά στο νηπιαγωγείο του νησιού μαζί με άλλα τέσσερα νήπια που μένουν και κατάγονται από την Ηρακλειά.

Η Κατερίνα Βανταράκη δεν φοβήθηκε ποτέ την νησιωτικότητα: “Στη μέχρι στιγμής καριέρα μου έχω διδάξει σε πολλά νησιά. Κεφαλλονιά, Μύκονο, Φολέγανδρο, Νάξο και τώρα εδώ. Είναι η πρώτη μου φορά βέβαια σε ένα τόσο μικρό μέρος αλλά δεν προβληματίζομαι ιδιαίτερα, το επίπεδο ζωής εδώ είναι καλό, αν εξαιρέσει κανείς το θέμα των προμηθείων για το οποίο πρέπει να είμαστε σε μία συνεχή επαφή με την Νάξο”.

Στο σχολείο, η Ελληνίδα δασκάλα έχει “δύο μαθητές, δυο αδερφάκια μάλιστα, τα παιδιά του προέδρου της κοινότητας. Το ένα πηγαίνει στην έκτη τάξη και το άλλο στην τρίτη. Είναι πάντα απαιτητική και δύσκολη η εκπαίδευση σε δύο παιδιά διαφορετικών τάξεων μέσα στην ίδια σχολική αίθουσα. Οταν παραδίδω μάθημα στο ένα, το άλλο κάνει που λέγεται στη γλώσσα της εκπαίδευσης “σιωπηρή εργασία”. Δουλεύουμε εντατικά, τα παιδιά έχουν κάποια κενά που ίσως να οφείλονται στην τηλεκπαίδευση των προηγούμενων χρόνων, ίσως και όχι. Επιμένουμε πάντως”.

Το γεγονός ότι η κα Βανταράκη έχει μαζί της στο νησί και την πεντάχρονη κόρη της δίνει ασφαλώς άλλο νόημα και άλλη ποιότητα στην παραμονή της εκεί: “Η μικρή περνά πολύ καλά εδώ, έχει καλή επαφή με τα άλλα παιδιά του νησιού. Υπάρχει άπλετος χρόνος για παιχνίδι τον οποίο εκμεταλλεύονται όλα δεόντως, είναι σχεδόν όλες τις ώρες μαζί. Του χρόνου, εφόσον παραμείνω εδώ κάτι που θέλω να γίνει, θα την έχω μαθήτριά μου στο δημοτικό” μας λέει με μία φανερή ικανοποίηση.

Η δασκάλα της Ηρακλειάς είναι ένας άνθρωπος φιλοσοφημένος και αυτό προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο μιλά για τις προκλήσεις που έχει αντιμετωπίσει στη μέχρι στιγμής πορεία της η οποία έχει πολλούς σταθμούς μακριά από την Αθήνα: “Μου άρεσε πάντα η επαφή με τους ανθρώπους στα νησιά αλλά και ο τρόπος ζωής, δεν είχα ποτέ κανένα πρόβλημα. Αλλοι συνάδελφοι,που επιλέγουν αυτό το δρόμο, συχνά δυσανασχετούν για το που ήρθαν και τι περιβάλλον βρήκαν. Είναι μία αντίδραση.

Εγώ πάντως θα μείνω για μία χρονιά ακόμα. Οι άνθρωποι είναι καλοί, το περιβάλλον επίσης, η πανδημία εδώ δεν μας αγγίζει, τουλάχιστον όπως αγγίζει εσάς στις μεγάλες πόλεις. Αρα γιατί όχι. Ακόμα και οι κτιριακές εγκαταστάσεις του σχολείου είναι μια χαρά. Εχουμε και play room για να παίζουν τα παιδιά. Οταν με το καλό τελειώσει η θητεία μου εδώ, θα επιστρέψω στον Πειραιά”.

Παλιάμπελα Βόνιτσας: Στα ολιγοθέσια από ιδεολογική στάση

Στα Παλιάμπελα της Αιτωλοκαρνανίας, 7 χιλιόμετρα μακριά από τη Βόνιτσα, η πραγματικότητα είναι σαφώς διαφορετική από αυτή της Ηρακλειάς με την έννοια ότι δεν υπάρχει η νησιωτική απομόνωση. Στο χωριό ζουν περίπου 500 κάτοικοι το χειμώνα και τα παιδιά στο ολιγοθέσιο σχολείο είναι αρκετά.

Το έργο, όμως, των εκπαιδευτικών, μπορεί να χαρακτηριστεί σαφώς πιο δύσκολο. Ο Ευθύμης Μυλωνίδης είναι ένας πολυπειρος δάσκαλας, ο οποίος, όπως μας πληροφορεί, εργάζεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια σε ολιγοθέσια σχολεία από ιδεολογική στάση: “Θέλω να υπηρετώ στα υποβαθισμένα σχολεία. Σ’ αυτά πηγαίνουν συνήθως αναπληρωτές και νεοδιοριζόμενοι αλλά εμένα, παρά τα χρόνια μου, δεν με πειράζει” μας λέει.

Η προετοιμασία του εκπαιδευτικού σε τέτοιου είδους σχολεία έχει μεγάλα ζόρια: “Εχουμε αρκετούς μαθητές, διαφορετικών τάξεων, άρα και διαφορετικών εκπαιδευτικών αναγκών, μέσα στην ίδια τάξη. Χρειάζεται, άρα, να ξοδέψει κανείς όλο το απόγευμά του για να προετοιμαστεί επαρκώς για διαφορετικά αντικείμενα, διαφορετικών τάξεων. Πρέπει να ετοιμάσει υλικό για τις σιωπηρές εργασίες των υπόλοιπων παιδιών έτσι ώστε να έχει το ελεύθερο να παραδώσει μάθημα σε μία τάξη.

Εχουμε πει πολλές φορές, υπάρχουν και τα σχετικά αιτήματα, στο Υπουργείο ότι τα βιβλία στα ολιγοθέσια σχολεία της επαρχίας θα έπρεπε να είναι διαφορετικά. Θίγονται θέματα μέσα στα βιβλία τα οποία σε καμία περίπτωση δεν αγγίζουν τα παιδιά της ελληνικής περιφέρειας που μεγαλώνουν σε μικρά χωριά. Αντίθετα η δική τους καθημερινότητα, τα ζητήματα που τους απασχολούν στις δικές τους κοινότητες, δεν υπάρχουν μέσα στα σχολικά βιβλία. Αφήστε που συχνά τα παιδιά, λόγω και της έλλειψης προσωπικού, αναγκάζονται πολλές φορές να πηδούν τάξεις, να πηγαίνουν από τη δευτέρα στην τετάρτη για παράδειγμα”.

Παρά τις προσπάθειες των εκπαιδευτικών, τα σχολεία της περιφέρειας, ειδικά στα χωριά, εξακολουθούν να φυλορρούν, ιδιαίτερα τα τελευταία δέκα χρόνια: “Δεν υπάρχουν παιδιά, αυτή είναι μία οδυνηρή πραγματικότητα” μας λέει με μία έκδηλη απογοήτευση ο κ. Μυλωνίδης. “Τα στοιχεία αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς μου. Καταγράφηκε μείωση 650 παιδιών στην πρώτη τάξη των σχολείων του νομού Αιτωλοκαρνανίας. Και αυτό φυσικά στοιχίζεται άμεσα με το δημογραφικό πρόβλημα και με το γεγονός ότι οι νέες οικογένειες διστάζουν για μία σειρά από λόγους να κάνουν παιδιά”.

Ακόμα και με λίγα παιδιά πάντως, οι συνθήκες δουλειάς για τους εκπαιδευτικούς παραμένουν σκληρές και ιδιαίτερες: “Εγω μένω περίπου 16 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό. Κάνω δηλαδή σχεδόν 35 χιλιόμετρα την ημέρα. Υπάρχουν όμως συνάδελφοι στο νομό που κάνουν ακόμα και 140 χιλιόμετρα την ημέρα για να παρουσιαστούν στα σχολεία τους. Συνάδελφοι που έρχονται, ας πούμε από τα Ιωάννινα για να πάνε σε χωριά πολύ ορεινά, με στενούς δρόμους οι οποίοι γίνονται επικίνδυνοι το χειμώνα. Σας τα λέω μετά λόγου γνώσεως γιατί είμαι πρόεδρος του συλλόγου των δασκάλων και των νηπιαγωγών στη Βόνιτσα”.

Αν και οι δυσκολίες είναι πολλές, οι σχέσεις που αναπτύσσουν οι εκπαιδευτικοί με τα παιδιά στα ολιγοθέσια σχολεία της επαρχίας είναι σχέσες ζωής: “Ξέρουμε ακόμα και σε ποιο λουλουδάκι έχουν αλλεργία οι μαθητές μας. Τέτοια είναι η σχέση μας. Γνωριζόμαστε πολύ καλά, τους μιλάμε με τα μικρά τους ονόματα, είμαστε μία οικογένεια σ’ αυτά τα σχολεία” εκμυστηρεύεται ο κ. Μυλωνίδης. “Θα πάμε μαζί εκκλησία την Κυριακή, θα πάμε μαζί στο καφενείο του χωριού για καφέ, είναι άλλο το δέσιμο. Και οι γονείς, οφείλω να το πω αυτό, μας περιβάλλον με αγάπη και εμπιστοσύνη.

Και ειδικά τους δασκάλους που αποφασίζουν να μείνουν στον τόπο τους, τους αγαπούν ακόμα περισσότερο. Στο τέλος της ημέρας αν τα πιτσιρίκια καταλάβουν ότι τα αγαπάς πραγματικά, επιστρέφουν την αγάπη τους επί χίλια. Γι’ αυτό μένω στα ολιγοθέσια, αν και έχω κουραστεί. Διδάσκω σε αυτά δεκαεφτά, συνολικά, χρόνια”.

Για το τέλος ένα δικαιολογημένο παράπονο για την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας: “Θέλουν, λέει, να μας αξιολογήσουν και μας απειλούν συνεχώς μ’ αυτό. Ξέρουν, άραγε, στο Υπουργείο ότι κλείνουμε φεγγίτες με τα χέρια μας για να μην μπαίνουν νερά; Ξέρουν ότι πληρώσαμε για το internet της τηλεκπαίδευσης από την τσέπη μας; Ξέρουν ότι αγοράσαμε μαζί με το δήμο επτά τάμπλετ στα παιδιά μας για να μην μείνουν πίσω σε εκείνη την κρίσιμη συγκυρία; Ξέρουν ότι το απόγευμα κάνουμε επιπλέον μαθήματα στο σχολείο για τη μελέτη των παιδιών; Οχι, δεν τα ξέρουν όλα αυτά”.