ΤΙ ΓΥΡΕΥΕ ΤΟ ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΚΑΤΑΣΚΟΠΕΥΤΙΚΟ ΜΠΑΛΟΝΙ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΩΝ ΗΠΑ;

Tην Πέμπτη 2/2 το αμερικανικό Πεντάγωνο σήμανε συναγερμό για ένα μπαλόνι που εντοπίστηκε στην επικράτεια.

Προσδιορίστηκε ως “κατασκοπευτικό κινέζικο μπαλόνι”. Ήταν μεγέθους τριών λεωφορείων.

Δηλαδή, και να μην ήθελες να το δεις, δεν γινόταν.

Η πρώτη απορία που προέκυψε ήταν πώς ήταν δυνατό να κάνουν τόσο κραυγαλέο οι άνθρωποι που διαθέτουν μερικές από τις πιο εξελιγμένες τεχνολογίες κυβερνοκατασκοπείας στον κόσμο, όπως γράφει η Washington Post.

Ήταν σαν να ήθελαν να τους ‘πιάσουν’.

Ήθελαν;

Εκεί καταλήγουν όσοι μελετούν αυτά τα φαινόμενα. Ακόμα ωστόσο, δεν έχουν ξεκαθαρίσει το λόγο.

Το “στιγμιαίο λάθος”

Αρχικά ο Τζο Μπάιντεν έδωσε εντολή να διερευνηθεί το ενδεχόμενο κατάρριψης του. Απορρίφθηκε από τους ηγέτες του στρατού, υπό το φόβο πως τα συντρίμμια θα μπορούσαν να γίνουν απειλή για την ασφάλεια πολιτών.

Την ίδια ώρα, Κινέζοι αξιωματούχοι δήλωναν πως γινόταν έλεγχος και ότι “οι υπερβολές δεν βοηθούν στη σωστή επίλυση του ζητήματος”.

Όλα αυτά συνέβησαν λίγες ώρες πριν το προγραμματισμένο ταξίδι του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν στην Κίνα. Που αναβλήθηκε.

Τελικά, η κατάρριψη έγινε πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό, με την Κίνα να καταδικάζει και να κατηγορεί τις ΗΠΑ για παραβίαση των διεθνών πρακτικών.

Αργότερα ενημέρωσε ότι το αερόπλοιο προοριζόταν για μη στρατιωτικούς σκοπούς και διενεργούσε μετεωρολογικές και άλλες επιστημονικές έρευνες. Κάτι που παρεμπιπτόντως, είχαν πει το πάλαι ποτέ και οι Αμερικανοί στους Σοβιετικούς.

Πώς βρέθηκε στις ΗΠΑ;

“Παρασύρθηκε, κατά λάθος”.

Ειρήσθω εν παρόδω και αυτό το είχαν πει πρώτοι οι Αμερικανοί. Ήταν την ημέρα που έγραψαν τον επίλογο προγραμμάτων που αφορούσε εκατοντάδες κατασκοπευτικά μπαλόνια -πριν αλλάξουν άποψη δεκαετίες μετά.

Τα κατασκοπευτικά μπαλόνια είναι πατέντα των Γάλλων

Σύμφωνα με την Guardian, οι Γάλλοι ήταν οι πρώτοι (βάσει καταγραφών) χρήστες αναγνωριστικών μπαλονιών. Το 1794 δημιούργησαν ένα Σώμα πιλότων αερόστατων, με σκοπό τη διεξαγωγή εναέριων αναγνωρίσεων. Οι πρώτες σχετικές πτήσεις έγιναν κατά τη διάρκεια των μαχών του Charleroi και του Fleurus, προς τα τέλη του ίδιου έτους. Το Σώμα διαλύθηκε κατά την Αιγυπτιακή εκστρατεία.

Aκολούθησαν οι ΗΠΑ, στον εμφύλιο.

Προφανώς δεν είχαν ενσωματωμένες κάμερες ή άλλες τεχνολογίες.

Μπορείς να διαβάσεις στο Battle Fields ότι τα μπαλόνια -ήταν κατασκευασμένα από πολύ ανθεκτικό υλικό- και οι αεροναύτες διεξήγαγαν εναέρια αναγνώριση και εντοπισμό πυροβολικού. Έδιναν στους στρατιωτικούς ηγέτες μια πλατφόρμα που τους επέτρεπε να ελέγχουν εκτάσεις χιλιομέτρων, κάτι που έδινε αποφασιστικό πλεονέκτημα -ειδικά σε περιοχές με μικρή τοπογραφία.

Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ιάπωνες επιχείρησαν να βομβαρδίσουν τις ΗΠΑ με ειδικά σχεδιασμένα μπαλόνια που δεν έπληξαν μεν, στρατιωτικούς στόχους αλλά σκότωσαν πολίτες.

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι ΗΠΑ άρχισαν να ερευνούν τη χρήση κατασκοπευτικών μπαλονιών μεγάλου υψόμετρου που οδήγησε σε σειρά αποστολών και projects. Όλα άρχισαν υπό το πρόσχημα της μετεωρολογικής έρευνας.

Ας δούμε πώς είναι αυτά τα μπαλόνια.

Οι Αμερικανοί τερμάτισαν τα μπαλόνια

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘50 (όταν οι κατασκοπευτικοί δορυφόροι και τα κατασκοπευτικά αεροπλάνα U-2 ήταν σκέψεις), εκπονήθηκε το project Genetrix.

Τα αεροσκάφη αναγνώρισης των ΗΠΑ πετούσαν γύρω από την περιφέρεια της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά δεν είχαν καταφέρει να εξασφαλίσουν κάποια ουσιαστική πληροφορία για όσα συνέβαιναν εντός της ΕΣΣΔ.

Για αυτόν τον σκοπό είχαν γίνει κάποιες υπερπτήσεις, αλλά αυτές οι αποστολές ήταν εξαιρετικά επικίνδυνες και αδυνατούσαν να ‘μαζέψουν’ αρκετές πληροφορίες.

Η Πολεμική Αεροπορία είχε μια ιδέα: την κατασκευή αερόστατων μεγάλου υψόμετρου που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την εκτέλεση φωτογραφικών και κατασκοπευτικών πτήσεων.

Τοποθέτησαν κάμερες εναέριας αναγνώρισης και ‘έτρεξαν’ μια σειρά δοκιμαστικών προγραμμάτων (είχαν τα κωδικά ονόματα GOPHER, MOBY DICK, GRANDSON και GRAYBACK), με την εκτόξευση 640 πάνω από το Νέο Μεξικό, τη Μοντάνα, τη Δυτική Ακτή, το Μιζούρι και τη Tζόρτζια.

Με την ολοκλήρωση των δοκιμών, το project μετονομάστηκε σε Weapons System 119L, με τον στρατό των ΗΠΑ και τη CIA να χρησιμοποιούν (μερικά στο ύψος που έχουν κτίρια 40 ορόφων) για οπλικά συστήματα.

Γιατί όμως, επέλεξαν μπαλόνια;

Είχαν χαρακτηριστικά που τα αεροπλάνα δεν μπορούσαν να ματσάρουν:

• έμεναν ψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα (ημέρες ή και εβδομάδες),
• μπορούσαν να φτάσουν σε υψόμετρα όπου τα αεροπλάνα δεν μπορούσαν να πετάξουν και
• μπορούσαν να πάνε σε μέρη που ήταν πολύ επικίνδυνα για επανδρωμένα αεροσκάφη.

Ακολούθησε το Project Mogul, πρόγραμμα ανίχνευσης σοβιετικών πυρηνικών δοκιμών με τον εντοπισμό ηχητικών κυμάτων που ‘ταξιδεύουν’ στην ανώτερη ατμόσφαιρα.

Το διαδέχθηκαν τα μπαλόνια Skyhook του πολεμικού ναυτικού (τη χρηματοδότηση ανέλαβε το γραφείο ναυτικών ερευνών), τα οποία ήταν από ένα νέο υλικό που είχε ανακαλυφθεί τότε (πολυαιθυλένιο). Μπορούσαν να μένουν σε σταθερό υψόμετρο και να μεταφέρουν φορτίο 500 κιλών.

Οι “ιπτάμενες σακούλες σάντουιτς” όπως ήταν το παρατσούκλι τους, κατά τον Steve Blank, Aμερικανό επιχειρηματία και εμπνευστή της μεθόδου ανάπτυξης πελατών που ξεκίνησε με τη lean startup (αναγνώριζε ότι οι startups δεν είναι μικρότερες εκδόσεις μεγάλων εταιριών -χρειάζονται το δικό τους σύνολο διαδικασιών και εργαλείων για να πετύχουν), κατασκευάστηκαν από μια εταιρεία που είχε εμπειρία στη χρήση αυτού του υλικού σε συσκευασίες: τη General Mills που μεταξύ άλλων δίνει στο λαό τα Cheerios.

Tα ίδια μπαλόνια χρησιμοποιήθηκαν και στο Project Ashcan, για τη λήψη δειγμάτων αέρα μεγάλου υψόμετρου και την αναζήτηση πυρηνικών σωματιδίων και ιχνηλατών αερίων που προέρχονται από δοκιμές στη Σοβιετική Ένωση.

Για πρώτη φορά, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ μπορούσαν να υπολογίσουν την ποσότητα πλουτωνίου που παράγεται από σοβιετικούς αντιδραστήρες παραγωγής όπλων.

Όπως περνούσαν τα χρόνια, τα μπαλόνια γίνονταν καλύτερα.

Στα ‘μείον’ ανήκε το γεγονός ότι επειδή δεν γνώριζαν όλοι την ύπαρξη τους, αθώα μάτια που τα εντόπιζαν πίστευαν πως είναι UFO.

Τρία από τα αερόστατα που εκτοξεύθηκαν τον Ιούλιο του 1958 από ένα αεροπλανοφόρο στα ανοικτά της ανατολικής ακτής της Ιαπωνίας, πήγαν κατά λάθος πάνω από τη χώρα.

Τότε ήταν που ο Πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (ο οποίος εξουσιοδότησε την παρακολούθηση της ΕΣΣΔ με μπαλόνια) ακύρωσε όλες τις υπερπτήσεις με αερόστατο.

Πώς επέστρεψαν στο προσκήνιο τα μπαλόνια

Τα χρόνια πέρασαν, η τεχνολογία εξελίχθηκε, προστέθηκαν στις επιλογές των κατασκοπευτικών μεθόδων οι δορυφόροι (είναι η μέθοδος που προτιμάται για κατασκοπεία από ψηλά) και αεροσκάφη, εν τούτοις οι Αμερικανοί έκριναν πως τα κατασκοπευτικά μπαλόνια μπορούν να φανούν ακόμα χρήσιμα.

Σύμφωνα με αναφορά που παρέδωσε το 2009 το Επιτελείου της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, τα μπαλόνια που είναι εξοπλισμένα με αισθητήρες υψηλής τεχνολογίας,

• κινούνται πιο αργά από τους δορυφόρους (ολοκληρώνουν την τροχιά της Γης σε 90 λεπτά)
• αιωρούνται περίπου στο ίδιο ύψος με τις εμπορικές αεροπορικές εταιρίες,
• ‘σαρώνουν’ μεγαλύτερες περιοχές στο χαμηλό υψόμετρο,
• τραβούν πιο καθαρές εικόνες από τους δορυφόρους, σε χαμηλότερη τροχιά (ακόμα και ο τύπος δορυφόρου που περιστρέφεται σε συγχρονισμό με τη Γη και τραβάει συνεχείς φωτογραφίες μιας τοποθεσίας, το αποτέλεσμα είναι πιο θολό),
• δεν χρειάζονται εκατοντάδες εκατομμύρια δολαρίων για την εκτόξευση -όπως οι δορυφόροι που προφανώς ‘εξετάζουν’ με περισσότερες λεπτομέρειες την κάθε περιοχή- και
• μπορούν να ‘πιάσουν’ ραδιοφωνικές, κυψελοειδείς και άλλες εκπομπές που δεν μπορούν να ανιχνευθούν από το διάστημα.

Αφήνονται μερικές φορές ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, αλλά μπορούν να εξοπλιστούν με μια “συσκευή καθοδήγησης” για τον έλεγχο της πορείας τους.

Έτσι, ανανέωσαν την ιδέα και τη λειτουργία.

Έκτοτε, πετούν στα 24.000 μέτρα – 37.000 μέτρα, πιο ψηλά από τα εμπορικά αεροπλάνα (δεν πετούν ψηλότερα από 12.000 μέτρα). Διαθέτουν κάμερα που ‘κρέμεται’ στο κάτω μέρος και ‘ταξιδεύουν’ με τα ρεύματα του ανέμου. Ο εξοπλισμός μπορεί να διαθέτει ραντάρ ή να λειτουργεί με ηλικιακή ενέργεια.

Επιμένουν ωστόσο, πως τα χρησιμοποιούν μόνο εντός των εδαφών τους, καθώς “αν μπεις στην ατμόσφαιρα άλλου, πρέπει να ζητήσεις άδεια. Εφόσον γίνει η είσοδος χωρίς άδεια, τότε πρέπει να περιμένετε πως δεν θα είναι καλοδεχούμενο”.

Πώς την ‘πάτησαν’ οι Κινέζοι

Παρατηρητές εξηγούν πως είναι απίθανο να πίστευαν οι Κινέζοι πως δεν θα εντοπιστεί το μπαλόνι τους στις ΗΠΑ, με την πολιτική αεροπορία, την αμερικανική αεροπορία, τη διαστημική δύναμη και τα μετεωρολογικά δίκτυα να περιφρουρούν.

Ενδεχομένως, όμως να ήθελα να ενημερώσουν ότι έχουν κι εκείνοι την τεχνολογία -όπως συγκέντρωναν πληροφορίες για όσο μπορούσαν, αν και δύσκολα θα ήταν πιο ευαίσθητες από εκείνες που συγκεντρώνουν οι δορυφόροι χαμηλής τροχιάς.

Αν μη τι άλλο, οι Κινέζοι φημίζονται για τις αριστοτεχνικές αντιγραφές τους.

Oι New York Times θυμήθηκαν “την κλοπή των σχεδίων του F-35 πριν περίπου 15 χρόνια (έτσι η Κίνα ανέπτυξε το δικό της μαχητικό stealth), τη δράση κορυφαίας ομάδας hacking της Κίνας το 2015 που ‘σήκωσε’ τα αρχεία εκκαθάρισης ασφαλείας 22 εκατομμύρια Αμερικανών από τους ασφαλισμένους υπολογιστές του Office of Personnel Management και τους κλεμμένους ιατρικούς φακέλους από το Anthem, που σε συνδυασμό με τα αρχεία ταξιδιωτών από ξενοδοχεία Marriott, βοήθησε τους Κινέζους να δημιουργήσουν ένα λεπτομερές σχέδιο της υποδομής εθνικής ασφάλειας της Αμερικής”.

Αμερικανοί αξιωματούχοι ομολόγησαν πως 20 με 30 μπαλόνια της Κίνας ταξίδευαν σε αποστολές, την τελευταία δεκαετία. Πέντε έκαναν το γύρο του πλανήτη. Δύο είναι ενεργά. Ένα εντοπίστηκε προ ημερών από τη Λατινική Αμερική.

Ο αναλυτής ασφαλείας Αλεξάντερ Νιλ είπε στο Reuters ότι ενώ το αερόστατο ήταν πιθανό να προκαλέσει νέα ένταση στις σχέσεις Κίνας-ΗΠ “ήταν πιθανώς περιορισμένης αξίας πληροφοριών, σε σύγκριση με άλλα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο εκσυγχρονιστικός στρατός της Κίνας.

Έχει τον δικό της αστερισμό κατασκόπων και στρατιωτικών δορυφόρων που είναι πολύ πιο σημαντικοί και αποτελεσματικοί όσον αφορά την παρακολούθηση των ΗΠΑ, επομένως πιστεύω ότι είναι μια δίκαιη υπόθεση ότι το κέρδος πληροφοριών δεν είναι τεράστιο”.

Το περιστατικό με το μπαλόνι ήρθε σε μια στιγμή που Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι ανταγωνίζονται για να δείξουν ποιος μπορεί να είναι ισχυρότερος στην Κίνα.

Ο νέος πρόεδρος της επιτροπής πληροφοριών της Βουλής των Αντιπροσώπων, Μάικλ Τέρνερ εκπροσώπησε τους πολλούς που υποστήριζαν πως το μπαλόνι έπρεπε να καταρριφθεί νωρίτερα.

Σύγκρινε αυτό που έγινε “με τάκλιν του quarterback, αφότου τελειώσει ο αγώνας. Ο δορυφόρος είχε ολοκληρώσει την αποστολή του. Δεν θα έπρεπε ποτέ να επιτραπεί η είσοδος στις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν θα έπρεπε ποτέ να του επιτραπεί να ολοκληρώσει την αποστολή του”.

Που ουδείς (πέραν των Κινέζων) ξέρει ποια είναι.