ΤΙ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΠΕΘΑΝΟΥΜΕ – Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΝΕΛ

Πολλά πεδία ερευνώνται διαχρονικά, χωρίς να έχουμε ακόμα σαφείς απαντήσεις. Κάποιες αφορούν τη ζωή, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν την αφορούν per se.

Εννοώ ότι οι επιστήμονες δεν αναζητούν τρόπους να πάψουμε να ταλαιπωρούμαστε από ασθένειες που αλλάζουν ή/και τελειώνουν τη ζωή μας. Παράδειγμα; Οι μελέτες που προσπαθούν να ανακαλύψουν τι μας συμβαίνει -τι βλέπουμε, τι βιώνουμε, πώς αντιδρά ο εγκέφαλος μας- λίγο πριν πεθάνουμε.

Ενδεχομένως να σκέφτεσαι πώς μπορεί να σου (μας) φανεί χρήσιμη μια τέτοια πληροφορία.

Η απάντηση εκείνων που αφιερώνουν ατελείωτες ώρες από τη ζωή τους στο θέμα αυτό εξηγούν πως οι εμπειρίες που είναι γνωστές ως “φαινόμενα του θανάτου” (ή φαινόμενα νεκρικής κλίνης) είναι σημαντική για διάφορους λόγους.

Γιατί ενδιαφέρει τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε

Προφανώς και υπάρχουν λόγοι που ερευνητές ασχολούνται με τις τελευταίες μας στιγμές σε αυτόν τον κόσμο. Υπάρχει σχετική βιβλιογραφία που χρονολογείται από το 1926. Εν τούτοις, περιγραφές των φαινομένων νεκρικής κλίνης γίνονταν από τους αρχαίους χρόνους.

Να σου πω τι έχουν καταθέσει οι ίδιοι οι ερευνητές, ως προς τους λόγους που έχουν αφοσιωθεί στην επιθανάτια λειτουργία.

• Πρώτον, τα ευρήματα μπορούν να παρέχουν παρηγοριά σε άτομα που πεθαίνουν και στα αγαπημένα τους πρόσωπα.
• Δεύτερον, μπορούν να βοηθήσουν τους επαγγελματίες υγείας και τους φροντιστές να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες των ετοιμοθάνατων ασθενών.
• Τρίτον, η μελέτη των φαινομένων της νεκρικής κλίνης μπορεί να ρίξει φως στη φύση της συνείδησης, στον ανθρώπινο εγκέφαλο και στη σχέση μεταξύ νου και σώματος.
• Τέταρτον, τα ευρήματα μπορούν να συμβάλουν στην κατανόησή μας για τη μετά θάνατον ζωή και τη φύση του ίδιου του θανάτου.

Ο εγκέφαλος μας δεν πεθαίνει όταν σταματήσουμε να αναπνέουμε

Επιθανάτιες και μεταθανάτιες εμπειρίες έχουν αναφερθεί από άτομα σε όλη την ιστορία του είδους μας και και σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

Νεκρός θεωρείται κάποιος όταν σταματήσει η καρδιά του και η αναπνοή του. Προς το τέλος, η αναπνοή αλλάξει ρυθμό και παρατηρούνται αρκετές γρήγορες αναπνοές, τις οποίες ακολουθεί περίοδος άπνοιας.

Το διάστημα κάθε άπνοιας αυξάνεται έως ότου σταματά η αναπνοή. Όλο αυτό λέγεται “αναπνοή Cheyne-Stokes” εκ των ανθρώπων (Dr. John Cheyne και William Stokes) που το περιέγραψαν πρώτοι ως “μοτίβο αναπνοής που δείχνει πως ο θάνατος είναι πολύ κοντά -από κάποια λεπτά έως λίγες ώρες”.

Πιστεύεται πως είναι αποτέλεσμα του τέλους της λειτουργίας της καρδιάς.

Μέσα σε λίγα λεπτά από το τέλος της αναπνοής σταματά στο 100% η εγκεφαλική λειτουργία και το δέρμα αρχίζει να ‘χάνει’ θερμοκρασία.

Χρειάζεται λιγότερος χρόνος μεταξύ του τέλους της καρδιακής λειτουργίας και του θανάτου των εγκεφαλικών κυττάρων. Αυτό είναι το διάστημα που έχει παρατηρηθεί πως μπορούν να συμβούν διάφορα. Όπως παρεκκλίνουσα ηλεκτροφυσιολογική δραστηριότητα στον εγκέφαλο.

Τα φαινόμενα νεκρικής κλίνης περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα εμπειριών, όπως οράματα θανόντων αγαπημένων προσώπων ή θρησκευτικών προσώπων, συναισθήματα αγαλλίασης ή υπέρβασης και μυστικιστικές εμπειρίες.

Σύμφωνα με δημοσίευση μελέτης που έγινε το Φεβρουάριο του 2022 η πρώτη ηλεκτροεγκεφαλογραφία που έγινε ποτέ σε άνθρωπο, την στιγμή του θανάτου του έδειξε πως όταν κλείνουμε τα μάτια μας, για τελευταία φορά βλέπουμε τις ωραιότερες στιγμές της ζωής μας.

Τα ευρήματα της εργασίας που έγινε από νευροεπιστήμονες της ιατρικής σχολής του University of Michigan και δημοσιεύτηκαν την Πρωτομαγιά συμπληρώνουν πως υπάρχει έξαρση δραστηριότητας στους εγκεφάλους ανθρώπους που πεθαίνουν, όμοια με εκείνη που καταγράφεται έχουν πλήρως τις αισθήσεις τους, ακόμα και όταν σταματήσουν να αναπνέουν.

“Το πόσο ζωντανή εμπειρία μπορεί να προκύψει από έναν δυσλειτουργικό εγκέφαλο κατά τη διαδικασία του θανάτου είναι ένα νευροεπιστημονικό παράδοξο”.

Η επικεφαλής συγγραφέας της δημοσίευσης, Jimo Borjigin εξήγησε πως “γνωρίζουμε πολύ λίγα για τη διαδικασία του θανάτου Αυτή είναι ίσως η πρώτη μελέτη που δείχνει πραγματικά δευτερόλεπτο προς δευτερόλεπτο πώς πεθαίνει ο εγκέφαλος.

Ενώ οι μηχανισμοί και η φυσιολογική σημασία αυτών των ευρημάτων πρέπει να διερευνηθούν πλήρως, αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι ο ετοιμοθάνατος εγκέφαλος μπορεί να είναι ακόμα ενεργός.

Προτείνουν επίσης, την ανάγκη επανεκτίμησης του ρόλου του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της καρδιακής ανακοπής”.

Η κρυφή συνείδηση των ετοιμοθάνατων

Οι ερευνητές συνέχισαν έρευνα που είχαν κάνει προ δεκαετίας σε ζώα. Παρακολούθησαν μέσω ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (βλ. αισθητήρες που συνδέονται στο τριχωτό της κεφαλής για να ανιχνεύσουν την ηλεκτρική δραστηριότητα στα εγκεφαλικά κύματα) τέσσερις ανθρώπους που πέθαιναν από καρδιακή ανακοπή.

Ήταν σε κώμα και δεν ανταποκρίνονταν, όπως έκλεινε ο διακόπτης της μηχανικής υποστήριξης -μετά την σχετική απόφαση των οικογενειών τους.

Διαπιστώθηκε ότι δύο από αυτούς είχαν ‘ξέσπασμα’ κυμάτων γάμμα και αύξηση του καρδιακού παλμού, μετά την απώλεια οξυγόνου, συνέπεια της καρδιακής ανακοπής.

Πρόκειται για τα ταχύτερα εγκεφαλικά κύματα που σχετίζονται με την ταυτόχρονη επεξεργασία πληροφοριών, που προέρχονται από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου.

Μεταδίδουν τις πληροφορίες σιωπηλά. Θεωρείται πως ρυθμίζουν την αντίληψη και τη συνείδηση, ενώ ενεργοποιούνται και όταν ασχολούμαστε με περίπλοκες δραστηριότητες.

Οι συγκεκριμένοι ασθενείς είχαν αναφέρει ότι είχαν επιληπτικές κρίσεις, αλλά δεν έπαθαν κάποια πριν ή κατά το θάνατο τους.

Οι ερευνητές σημείωσαν πως η έντονη δραστηριότητα διήρκεσε από 30” έως 2 λεπτά μετά το τέλος της μηχανικής υποστήριξης. Εικάζουν ότι αυτά τα κύματα γάμμα θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι οι ασθενείς βίωσαν κάποια μορφή συνείδησης -παρόμοια με αυτή που ‘χουμε σε συνθήκη διαυγούς κατάστασης.

Ένα μέρος του εγκεφάλου που παρουσίασε υψηλή δραστηριότητα κυμάτων γάμμα ήταν η κροταφοβρεγματική ένωση, πίσω από το αυτί. Περιοχή που ενεργοποιείται ιδιαίτερα, όταν βλέπουμε ένα όνειρο ή έχουμε μια ‘εξωπραγματική’ εμπειρία.

Τονίστηκε ότι επειδή οι ασθενείς πέθαναν, δεν είναι σαφές τι ακριβώς βίωσαν εκείνα τα δευτερόλεπτα ή αν αυτή η εγκεφαλική δραστηριότητα σχετίζεται με τον θάνατο, όπως και πως η μελέτη έγινε σε πολύ μικρό δείγμα. Ως εκ τούτου, χρειάζεται περισσότερη δουλειά πριν μιλήσουν με μεγαλύτερη ασφάλεια.

“Ωστόσο, τα παρατηρούμενα ευρήματα είναι σίγουρα συναρπαστικά και παρέχουν ένα νέο πλαίσιο για την κατανόηση της κρυφής συνείδησης στους ετοιμοθάνατους”.

Τι αποκάλυψε άνθρωπος που ‘γύρισε’ από το θάνατο

Στις αρχές του 2023 ένας 55χρονος Βρετανός μίλησε για την ημέρα που έφτασε πολύ κοντά στο θάνατο, έπειτα από επιπλοκές σε εγχείρηση βαλβίδας καρδιάς. Είχε πει πως “δεν κοίταζα κάτω το σώμα μου. Είχα ‘βγει’ από αυτό. Ήταν σαν να ήμουν στο πνευματικό βασίλειο.

Είχα επίγνωση του τι συνέβαινε, αλλά είχα τόση γαλήνη. Μετά απλά έπεσα για ύπνο και ξύπνησα ζωντανός, με την αιμορραγία να έχει σταματήσει. Ήξερα πως δεν είχε έλθει ακόμα η ώρα να πεθάνω”.

Δεν είδε τούνελ, μηδέ φως στο τέλος αυτού. “Η γενική μου εμπειρία ήταν πολύ γαλήνια”.

Ποιος είναι ο αντίλογος

Σύμφωνα με τον ψυχοφαρμακολόγο και ερευνητή, Ronald K. Siegel υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ των φαινομένων νεκρικής κλίνης και των παραισθήσεων που προκαλούνται από φάρμακα.

Όπως έχει πει “οι ψευδαισθήσεις που προκαλούνται από φάρμακα συχνά περιέχουν εικόνες από άλλα όντα και νεκρούς φίλους και συγγενείς”.

Ορισμένοι επιστήμονες που έχουν μελετήσει το φαινόμενο, έχουν περιγράψει ως παραισθήσεις τις οπτικές, ακουστικές και αισθητές παρουσίες νεκρών συγγενών ή αγγελικών όντων, κατά τη διαδικασία του θανάτου.

Υπάρχει μια σειρά εξηγήσεων για αυτό. Ενδεικτικά αναφέρουμε την εγκεφαλική υποξία, τη σύγχυση, το παραλήρημα, τις ανεπάρκειες των συστημάτων του σώματος (π.χ. νεφρική, ηπατική, πνευμονική) και η ψυχική αντίδραση στο στρες.

Όταν ο εγκέφαλος δεν έχει επαρκή ροή αίματος, όπως συμβαίνει όταν κάποιος υποφέρει από καρδιακή ανακοπή, ο εγκέφαλος στερείται οξυγόνου.

Μια σύντομη περίοδος εγκεφαλικής υποξίας μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη της νευρωνικής λειτουργίας. Εικάζεται ότι αυτή η νευρωνική δυσλειτουργία ευθύνεται για τα φαινόμενα του θανάτου.

Βέβαια, δεν εξηγεί γιατί παρόμοια φαινόμενα βιώνουν και οι άνθρωποι του εκλιπόντος που βρίσκονται στον ίδιο χώρο μαζί του, εκείνες τις τελευταίες στιγμές. Βλέπεις, τα φαινόμενα της νεκρικής κλίνης έχουν παρατηρηθεί και σε αυτούς.

Ως προς αυτό, ο αντίλογος ‘κυκλώνει’ το πένθος ως την πιο πιθανή εξήγηση.

Πριν σε αφήσω θα ήθελα να ξέρεις ότι υπάρχουν ερευνητές που επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη για να αναγνωρίσουν τα αντικείμενο που βλέπουν οι άνθρωποι στα όνειρα τους, βάσει της εγκεφαλικής λειτουργίας.

Eξηγούν πως αυτό το mind reading μπορεί να είναι πιθανό και για τους αναίσθητους ή ετοιμοθάνατους ασθενείς.