ΤΟ ΚΥΠΕΛΛΟ ΠΑΣΧΑ ΜΙΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΙΟΤΕ ΑΡΚΕΤΟΥ ΞΥΛΟΥ

Μη νομίζετε ότι η διαμάχη των μεγάλων ομάδων με την Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία είναι φαινόμενο των τελευταίων ετών. Από γεννησιμιού του, το ελληνικό ποδόσφαιρο κουβαλάει την κόντρα της ΕΠΟ με τα σωματεία, ειδικά τα λεγόμενα μεγάλα. Κάπως έτσι, άλλωστε, δημιουργήθηκε ο περιβόητος Ποδοσφαιρικός Όμιλος Κέντρου (ΠΟΚ) που δεν ήταν τίποτε άλλο από μια συμμαχία κατά της Ομοσπονδίας, από Παναθηναϊκό, Ολυμπιακό και ΑΕΚ.

Τα αρχικά των συλλόγων (για την ΑΕΚ επιλέχθηε το Κ, από την Κωνσταντινούπολη) έδωσαν την ονομασία σε αυτόν τον ιδιότυπο σύνδεσμο, που κάποιες φορές λεγόταν ΠΟΚΑ (λόγω του Απόλλωνα Αθηνών), ΠΟΚΑΑ (Απόλλων και Αθηναϊκός) ή και ΠΟΚΕ (ελέω Εθνικού Πειραιά).

Ο ΠΟΚ δεν ήταν απλά μια ένωση σωματείων. Ουσιαστικά συμβολίζει το … απόλυτο κατεστημένο του ποδοσφαίρου μας, που δεν άντεχε να ενταχθεί υπό την σκέπη μιας πανελλήνιας ομοσπονδίας και για να αποδείξει την ισχύ του διοργάνωσε εν πρώτοις το περίφημο Κύπελλο Πάσχα, που αργότερα απέκτησε δίδυμο αδερφάκι (το τουρνουά Χριστουγέννων), είχε μικτές ομάδες και φυσικά κυρίαρχο λόγο στις εξελίξεις για το σπορ, συνθλίβοντας τις όποιες φιλοδοξίες των μικρών ομάδων, ή των συλλόγων της Θεσσαλονίκης.

Με τους αγώνες των ομάδων του ΠΟΚ, ενίοτε και των ξένων κλαμπ που προσκαλούσαν, χτίστηκε ο μύθος (και ένα μεγάλος μέρος των εξεδρών) του ιστορικού γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, με τον κόσμο να συρρέει τις ημέρες του Πάσχα, για δει τους κορυφαίους άσους να τσουγκρίζουν αυγά πριν από την σέντρα, αλλά πολλές φορές και τα κεφάλια τους, αφού τα επεισόδια δεν έλειπαν ποτέ, ακόμα και από τις ημέρες της αγάπης, όπως είναι αυτές της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα.

Συνολικά από το 1928 μέχρι το 1964, με κάποιες διακοπές ενδιάμεσα, διοργανώθηκαν 23 πασχαλινά Κύπελλα με τον Ολυμπιακό να κατακτά τα 11 απ’ αυτά. Από τέσσερα έχουν Παναθηναϊκός και ΑΕΚ, ενώ μια φορά πήραν το τρόπαιο Εθνικός, Άρης, η γερμανική ΦΚ Κολωνίας και η ρουμάνικη Προγκρεσούλ.

Αλλά ας ξετυλίξουμε το νήμα από την αρχή.

Η ΕΠΟ ιδρύεται το 1926 από τρεις ποδοσφαιρικές ενώσεις (Αθήνας, Πειραιά, Μακεδονίας-Θράκης) ώστε το ποδόσφαιρο να αποσπαστεί και τυπικά από τη δικαιοδοσία του ΣΕΓΑΣ. Ένα χρόνο αργότερα έγινε μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας (FIFA) και προσπάθησε σιγά-σιγά να γίνει το κυρίαρχο ποδοσφαιρικό σώμα.

Η πρόθεση της να επιβάλλει κανόνες, αλλά και να έχει μερίδιο από τη διεξαγωγή και τις εισπράξεις των φιλικών αγώνων, που στα πρώτα ηρωϊκά χρόνια του σπορ στην Ελλάδα ήταν πηγή εσόδων για τα σωματεία, δημιουργεί σφοδρές αντιδράσεις. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1927 ήταν ιδιαίτερα θερμά.

Ο Ολυμπιακός είναι η πρώτη ομάδα που σηκώνει μπαϊράκι. Τον Σεπτέμβριο η ΕΠΟ είχε προγραμματίσει το πανελλήνιο πρωτάθλημα μεταξύ των πρωταθλητριών ομάδων των τριών ενώσεων, όμως οι “ερυθρόλευκοι” έρχονται σε απευθείας αντιπαράθεση με την ομοσπονδία και δέχονται μια πολύμηνη τιμωρία με διαγραφή και απαγόρευση φιλικών με οποιοδήποτε άλλο σωματείο.

Στις 29 Οκτωβρίου, η ΑΕΚ αρνείται να παίξει φιλικό ματς με τον Απόλλωνα, τα έσοδα του οποίου θα πήγαιναν στην ΕΠΟ και το σχίσμα που κυοφορείται με τη συμμετοχή και του Παναθηναϊκού γίνεται πραγματικότητα. Οι τρεις μεγάλοι είναι αποφασισμένοι να φτάσουν την κόντρα στα άκρα και να μην επιτρέψουν στην ομοσπονδία να κάνει “κουμάντο”.

Ο Δημήτρης Καραμπάτης, σπουδαίος αθλητής του Πανιωνίου, γεννημένος στη Σμύρνη, βαλκανιονίκης και αργότερα δημοσιογράφος, έγραφε χαρακτηριστικά στην εφημερίδα “Εμπρός” στις 28/10:

“Χθες τη νύχτα εκυκλοφόρησαν φήμαι περί εκρήξεως … ποδοσφαιρικού κινήματος των τριών συνεργαζόμενων Σωματείων, Παναθηναϊκού, Ολυμπιακού και Ένωσεως Κωνσταντινουπόλεως, αι οποία επισημοποιήθσαν εξ ενός εντύπου το οποίο μας απέστειλαν εις τα γραφεία μας δι ου και μας εγνώριζαν ότι ο αγών Ενώσεως Κων/πολεως-Απόλλωνος αναβάλλεται επ’ αόριστον και ότι αντ’ αυτού θα τελεσθή έτερος αγών, εις το γήπεδον του Παναθηναϊκού μεταξύ δυο μικτών ομάδων, αποτελούμενων εκ των ποδοσφαιριστών των συνεργαζόμενων Συλλόγων Π.Ο.Κ. Είναι γνωστόν ότι ο σημερινός αγών θα ετελείτο υπέρ της οικονομικής ενισχύσεως της Ομοσπονδίας. Πάντως η στάσις αύτη της Ενώσεως Κωνσταντινουπόλεως συγκατατεθείσης εις το να μη κατέλθει εις τον σημερινόν αγώνα και δη τη νύκτα της παραμονής, κάθε άλλο είναι ή τιμητική δι αυτήν”

Η ΕΠΟ περνάει στην αντεπίθεση και διαγράφει τους τρεις συνεργαζόμενους συλλόγους, αποκλείοντας τους από το πανελλήνιο πρωτάθλημα. Το ΠΟΚ παίρνει σάρκα και οστά. Τρεις εμβληματικοί παράγοντες, ο Θανάσης Μέρμηγκας από τον Ολυμπιακό, ο Απόστολος Νικολαΐδης από τον Παναθηναϊκό και ο Κώστας Κωσταντάρας (θείος του Λάμπρου Κωνσταντάρα, που ήταν και οπαδός της “Ένωσης”) από την ΑΕΚ, δίνουν τα χέρια για μια σύμπραξη η οποία επισημοποιήθηκε και σε ένα συμφωνητικό “συμβόλαιο φιλίας και συνεργασίας προς εξυπηρέτησιν των συμφερόντων των σωματείων τούτων, θέσαντες συνάμα και ποινικήν ρήτραν 50.000 δρχ. δια τον αθετούντα την υπόσχεσίν του Σύλλογον” όπως έγραφε το “Εμπρός”.

Μπάλα μέσα στο Πάσχα

Η ομοσπονδία πιστεύει ότι στο τέλος θα υπερισχύσει, όμως οι τρεις μεγάλοι γνωρίζουν ότι έχουν με το μέρος τους χιλιάδες φιλάθλους. Διοργανώνουν φιλικά και ρίχνουν τη βόμβα με τη διοργάνωση του Κυπέλλου Πάσχα το 1928. Οι φίλαθλοι που διψούσαν να δουν τις ομάδες τους, τα σωματεία έψαχναν να βρουν έσοδα, αφού για πολύ καιρό είχαν μείνει ανενεργά. Η συγκυρία ήταν ιδανική για ένα σπουδαίο τουρνουά, όπου εκτός των τριών μεγάλων είχαν προσκληθεί να πάρουν μέρος η ισχυρή Μπεογκράτσκι από το Βελιγράδι και η Μικτή Σπάρτα-Βένους από το Βουκουρέστι.

Ο Ολυμπιακός των Ανδιανοπουλέων αναδεικνύεται Κυπελλούχος με 8β, κερδίζοντας 3-1 τον Παναθηναϊκό, 3-0 την Μπεοκγράτσκι, 5-1 τη μικτή των Ρουμάνων και 4-1 την ΑΕΚ σε αγώνα που … διακόπηκε λόγω επεισοδίων (φίλοι-φίλοι, αλλά και σκληροί αντίπαλοι μέσα στο γήπεδο). Ο “μύθος” Κώστας Νεγρεπόντης αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης με 8 γκολ, ενώ τον ακολούθησε ο Ντίνος Ανδριανόπουλος με 7. Από τα 15 γκολ των “ερυθρολεύκων” τα 14 μπήκαν από τα πόδια των Ανδριανόπουλων (ένα σκόραρε ο Ράγκος).

Σύμφωνα με το “Εμπρός” οι θριαμβευτές “ερυθρόλευκοι” έφτασαν στον Πειραιά με πομπή αυτοκινήτων που ξεκίνησε από το γήπεδο της Λεωφόρου. Η “Βραδυνή” είχε επίσης εκτενή αναφορά στο τουρνουά, που σημείωσε μεγάλη επιτυχία και έστειλε ηχηρό μήνυμα προς την πλευρά της ΕΠΟ που συνειδητοποίησε ότι δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τους μεγάλους…

Η ομοσπονδία έριξε νερό στο κρασί της, δέχθηκε τους συλλόγους πίσω στους κόλπους της, αλλά το τουρνουά παρέμεινε σαν θεσμός. Το ποδόσφαιρο, με την πάροδο των χρόνων, έγινε ακόμα πιο δημοφιλές και η λαϊκή διασκέδαση δεν μπορούσε να μην έχει την ασπρόμαυρη μπάλα. Ειδικά στην περίοδο των διακοπών, Πάσχα και Χριστούγεννα, ήταν μια ευκαιρία για τους φιλάθλους να δουν τις αγαπημένες ομάδες τους να ανταγωνίζονται η μία την άλλη.

Το Π.Ο.Κ λειτουργούσε, πλέον, παράλληλα με την ΕΠΟ. Δεν είχε συνελεύσεις, διοικητικά συμβούλια και λοιπά, οι προθέσεις του, ωστόσο, για έλεγχο του ποδοσφαίρου ήταν ξεκάθαρες. Οι τρεις μεγάλοι μπορεί να τσακώνονταν σαν τα κοκόρια μέσα στα γήπεδα, όταν όμως απειλούνταν τα συμφέροντα τους, η κοινή γραμμή τους έμοιαζε με μπετόν.

Η Θεσσαλονίκη ασφυκτιούσε, καθώς όλα τα κέντρα αποφάσεων βρίσκονταν στην Αθήνα και οι παράγοντες των μεγάλων έλεγχαν τα πάντα. Κανείς από τους μικρούς, εν τω μεταξύ, δεν μπορούσε να σηκώσει κεφάλι. Όλοι -κατά καιρούς- θαύμασαν την ελαφρά ταξιαρχία του Απόλλωνα, ή τους μαυραετούς της Δόξας Δράμας και τον Πανιώνιο κανείς όμως δεν μπόρεσε να πάρει ένα πρωτάθλημα.

Για τον υδροκεφαλισμό του ποδοσφαίρου, υπεύθυνο -όπως και να’ χει- ήταν και το ΠΟΚ, που σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμούσε να χάσει την εξουσία και τον έλεγχο των πάντων.

Σιγά-σιγά, όμως, ο κόσμος άρχισε να … βαριέται. Είχε ήδη καθιερωθεί η Α Εθνική (από τη σεζόν 1959-60) και οι μονομαχίες για το εθνικό πρωτάθλημα είχαν σαφώς περισσότερο ενδιαφέρον από τους αγώνες του Πάσχα, που πολλές φορές δεν ολοκληρώνονταν λόγω επεισοδίων.

Όχι και τόσο ρομαντική εποχή

Πολλές φορές θα έχετε ακούσει για τη … ρομαντική εποχή, όπου όλοι ήταν μια παρέα, οι ποδοσφαιριστές φίλοι μεταξύ τους, ωστόσο, μέσα στους αγωνιστικούς χώρους, καμιά φορά το ξύλο που έπεφτε ήταν ανελέητο. Και φυσικά η εκρηκτική ατμόσφαιρα μεταφερόταν και στην εξέδρα. Ξεκινούσε, πάντως, από τους παθιασμένους και ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές, που δεν ήταν επαγγελματίες, αλλά το αίμα τους έβραζε και δεν σήκωναν μύγα στο σπαθί τους.

Οι διαιτητές, όπως πάντα, πλήρωναν το μάρμαρο. Ακόμα και στους αγώνες του Πάσχα, όπου οι σύμμαχοι έξω από το γήπεδο, μετατρέπονταν σε … ορκισμένους εχθρούς. Το 1963 το ΠΟΚ διαλύεται και τυπικά, καθώς οι λόγοι ύπαρξης του εκλείπουν. Ωστόσο το Πάσχα του 1964 διοργανώνεται για τελευταία φορά το Κύπελλο Πάσχα, που αφιερώνεται στη μνήμη του ιδρυτή του Παναθηναϊκού, Γιώργου Καλαφάτη, ο οποίος είχε φύγει από τη ζωή τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους.

Ο Ολυμπιακός κατέκτησε την πρώτη θέση αν και ο αγώνας του με την ΑΕΚ διακόπηκε … λόγω των επεισοδίων που ξέσπασαν λίγο πριν από το τέλος. Οι “ερυθρόλευκοι” είχαν προηγηθεί 2-0 με δυο γκολ του Αριστείδη Παπάζογλου στο πρώτο ημίχρονο, με τον Μίμη Παπαϊωάννου να απαντάει εις διπλούν στην επανάληψη.

Η ΑΕΚ πέτυχε και τρίτο γκολ με τον Κώστα Νεστορίδη, το οποίο αρχικά μέτρησε, αλλά με υπόδειξη του επόπτη ακυρώθηκε. Οι παίκτες της “Ένωσης” περικύκλωσαν τον διαιτητή, έπεσαν μερικές ψιλές και με τους Ολυμπιακούς και ο αγώνας διακόπηκε με το σκορ ισόπαλο…