ΤΟ ΛΟΥΠΑΝΑΡ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΠΛΑ ΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΟΡΝΕΙΟ ΤΗΣ ΠΟΜΠΗΙΑΣ
Πουλημένη από τη μητέρα της. Σκλαβωμένη σε ένα πορνείο της Πομπηίας. Αποφασισμένη να επιβιώσει. Η Αμάρα λέει την άγνωστη ιστορία της γυναίκας στην αρχαία Ρώμη.
Στα λατινικά η λέξη Lupa είχε δύο σημασίες. Τη λύκαινα, κυριολεκτικά, αλλά και μεταφορικά τη πόρνη. Έτσι, οι “λυκοφωλιές” της αρχαίας Ρώμης, ήταν ο χώρος εργασίας των εκδιδόμενων γυναικών. Η “λυκοφωλιά της Πομπηίας” είναι ένα από τα γνωστότερα και πιο καλοδιατηρημένα κτίσματα της ερειπωμένης πόλης.
Οι περισσότερες γυναίκες εδώ ήταν σκλάβες από τον ελλαδικό χώρο ή την Ανατολή. Το κτίριο έχει δύο ορόφους. Τα σπίτια του ιδιοκτήτη και των σκλάβων ήταν στον πάνω όροφο. Στο ισόγειο υπάρχουν πέντε δωμάτια με χτιστά κρεβάτια, που διαχωρίζονταν μεταξύ τους με κουρτίνες. Το αντίτιμο για σεξ, αντιστοιχούσε μόλις σε ένα μεγάλο ποτήρι κρασί.
Τοιχογραφίες με ερωτικές περιπτύξεις στους τοίχους του κεντρικού διαδρόμου ενημέρωναν τους πελάτες για τις “παρεχόμενες υπηρεσίες” του Λουπανάρ. Αυτές οι τοιχογραφίες παρέχουν σήμερα σημαντικές πληροφορίες βάσει των οποίων μπορούμε να φανταστούμε την πραγματικότητα της εποχής.
Η Πομπηία, η πόλη που σταμάτησε να ζει ξαφνικά το 79 μΧ, ήταν άλλωστε η πόλη της πολυτέλειας, του αισθησιασμού και της ηδονής. Στους δρόμους της υπολογίζεται πως φιλοξενούσε συνολικά 25 μικρούς και μεγαλύτερους οίκους ανοχής, με τον αναστυλωμένο διώροφο Lupanar Grande να ξεχωρίζει και να συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών. Το “σπίτι” βρίσκεται στο μοναδικό δρόμο της πόλης που δεν είναι ευθεία, για λόγους “διακριτικότητας” για τους πελάτες.
Οι περισσότερες γυναίκες που εργάστηκαν εκεί ήταν σκλάβες, λίγες ήταν φτωχές, περιθωριοποιημένες, που δεν μπορούσαν να επιβιώσουν αλλιώς, ωστόσο όλες τους αναγκάζονταν να υποστούν τη βία των ανδρών, ιδιοκτητών και πελατών τους. Μεταξύ άλλων, πέραν της ερωτικής ικανοποίησης, επωμίζονταν και τη ψυχολογική τόνωση των πελατών τους, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που αποκτούσαν σχέσεις οικειότητας με κάποιους εκ των “θαμώνων”. Άφηναν μάλιστα και μηνύματα για τους εκλεκτούς πελάτες τους στους τοίχους του πορνείου.
Διαδραματιζόμενο στο πασίγνωστο αρχαίο πορνείο “Λουπανάρ”, το μυθιστόρημα “Η Λυκοφωλιά” ρίχνει φως στην καθημερινή ζωή μιας κατηγορίας γυναικών των οποίων ο ρόλος στην αρχαία κοινωνία παρέμεινε για αιώνες αγνοημένος. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ.
Η συγγραφέας Elodie Harper, μίλησε στο Magazine του NEWS 24/7 για τη γυναικεία αλληλεγγύη και τη διαχρονική της μάχη κόντρα στη καταπίεση, η οποία ανθίζει μέσα στα σκοτεινά δωμάτια του Λουπανάρ, το οποίο άλλες φορές λειτουργούσε σαν χώρος ερωτικών επιθυμιών, άλλες φορές σαν χώρος κακοποίησης, αλλά και ως μπαρ αλλά και σημείο συνάντησης επιφανών ανδρών της εποχής. Στο φόντο, σκιερές πρωταγωνίστριες, ήταν οι γυναίκες που έψαχναν τη δύναμή τους, ενώνοντας τα όνειρά τους, τις επιδιώξεις τους, αλλά και τις χαμένες τους ζωές.
Μύθος και πραγματικότητα, φαντασία και ιστορία, διαπλέκονται εδώ, δίνοντας στον αναγνώστη ένα έργο που φέρνει την Elodie Harper σε διαφορετικά και γοητευτικά λογοτεχνικά μονοπάτια, κάπως πιο μακριά από τα προηγούμενα, αστυνομικά της μυθιστορήματα.
Τι σας έκανε να γράψετε αυτή την ιστορία και γιατί επιλέξατε αυτή τη χρονική περίοδο και συγκεκριμένα την Πομπηία;
Ο εν λόγω οίκος ανοχής της Πομπηίας είναι εμβληματικός για τον τουρισμό της περιοχής με τις ερωτικές του τοιχογραφίες, και όμως τόσο λίγα -ακόμα και σήμερα- έχουν γίνει γνωστά για τις γυναίκες που εργάζονταν εκεί.
Αυτό που ήθελα να αποδώσω, ήταν το πώς θα ήταν η καθημερινή ζωή τους, όχι εστιάζοντας στη σεξεργασία αλλά εστιάζοντας στις ελπίδες, τις προσδοκίες, τα όνειρα που θα ήταν και το πώς έβλεπαν τους εαυτούς τους. Η Πομπηία είναι ένα τόσο υπέροχο μέρος για να “σκηνοθετήσει” κανείς εκεί ένα ιστορικό μυθιστόρημα, γιατί έχουν σωθεί τόσα πολλά ευρήματα, ελάχιστα πρέπει να επινοήσει κανείς! Τα μονοπάτια και οι δρόμοι, οι μαρμάρινοι πάγκοι στις ταβέρνες, οι καταπληκτικές τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά. Είναι μια τόσο πολύχρωμη, υποβλητική τοποθεσία.
Τι σας γοήτευσε στην ιστορία της Πομπηίας; Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητές της;
Ο Βεζούβιος ξέρετε, δεν αποφάσισε τι “άξιζε” να διατηρηθεί όταν έσκασε, και έτσι η τοποθεσία αυτή είναι μοναδική για την αποτύπωση τόσων πολλών διαφορετικών πτυχών της καθημερινής ζωής των απλών ανθρώπων, μερικές από τις οποίες δεν είναι πολύ λαμπερές. Αυτό μπορούμε να το δούμε ακόμη και στις πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Πομπηία, όπως το λεγόμενο “δωμάτιο των σκλάβων”. Επίσης, εδώ έχουμε τον μοναδικό σωζόμενο οίκο ανοχής του αρχαίου κόσμου, το lupanar, το οποίο λειτούργησε ως αφετηρία για τη “Λυκοφωλιά“.
Διαλέξατε τα ονόματα των πρωταγωνιστών από τα γκράφιτι, σωστά; Τι συμβολίζουν αυτές οι γυναίκες;
Η Βερονίκη, η Κρήσσα και η Βικτώρια είναι όλες πραγματικές γυναίκες που δούλευαν στον οίκο ανοχής, σύμφωνα με τις τοιχογραφίες του. Το όνομα “όμορφο Παρίσι” (πιθανά άνδρας σεξεργαζόμενος) αντιστοιχεί πιθανότητα σε κάποιον εργαζόμενο στον οίκο, ενώ το όνομα Felix ίσως αντιστοιχεί σε κάποιον πελάτη ή εργαζόμενο. Η Βικτώρια άφησε κάποιες ενδιαφέρουσες σημειώσεις, όπου περιγράφει τον εαυτό της ως “κατακτήτρια”, κάτι που μεταφέρω και στο μυθιστόρημά μου. Υπάρχουν επίσης κάποιες ζωγραφιές, ένα πρόσωπο, ένα πουλί, ένα πλοίο, που πρέπει να είναι δημιουργήματα των γυναικών στα διαλείμματά τους. Το βρήκα αυτό πολύ συγκινητικό. Οι ηρωίδες της ιστορίας μου απηχούν την προσπάθειά μου να φανταστώ και να αποτυπώσω τις πιο μύχιες σκέψεις των πραγματικών γυναικών που δούλευαν στο Lupanar.
Ποια στοιχεία της κεντρικής σας πρωταγωνίστριας βλέπετε σε μια σύγχρονη γυναίκα;
Η Amara είναι “καλή” βάσει των επιλογών που της παρουσιάζονται. Καλείται να λάβει πολύ δύσκολες αποφάσεις, δεδομένων των περιορισμών της ζωής της. Νομίζω ότι όλοι μας πρέπει να το κάνουμε αυτό, αν και ευτυχώς, οι περισσότεροι από εμάς αντιμετωπίζουμε ευκολότερες καταστάσεις! Στον αρχαίο κόσμο δεν υπήρχε φεμινισμός, έτσι ήμουν πολύ προσεκτική σχετικά με την απόδοση των σύγχρονων ευαισθησιών σχετικά με τη γυναικεία ισότητα. Ωστόσο, οι υπόδουλοι άνθρωποι εκείνη την εποχή ήθελαν το καλύτερο για τον εαυτό τους, ήθελαν δικαιοσύνη και ελευθερία. Έχουμε άφθονα ιστορικά στοιχεία για τις διεκδικήσεις τους. Πρόκειται για διαχρονικά συναισθήματα που διαπερνούν άνδρες και γυναίκες, έτσι δημιούργησα μια πρωταγωνίστρια, την Amara, η οποία είναι αποφασισμένη να επιβιώσει με κάθε τρόπο και να κατακτήσει μια καλύτερη ζωή.
Ποιος ήταν ο ρόλος της γυναίκας στην κοινωνία της εποχής, στην Πομπηία;
Δεν είχε σπουδαίο ρόλο σε σχέση με το σήμερα, ωστόσο δεν ήταν και ο χειρότερος σχετικά με τον αρχαίο κόσμο. Ο πρωταρχικός ρόλος μιας γυναίκας στην αρχαία Ρώμη ήταν να είναι σύζυγος και μητέρα, υπό την εξουσία του άνδρα “πάτερ φαμίλια”, ωστόσο υπάρχουν αποδείξεις πως οι γυναίκες είχαν και άλλους ρόλους στην αρχαία Πομπηία. Για παράδειγμα, κάποιες ήταν επιτυχημένες στον επιχειρηματικό κλάδο, όπως η Julia Felix, μια γυναίκα που αποτυπώνεται σε χαρακτήρα στο δεύτερο βιβλίο της τριλογίας μου!
Οι πλούσιες γυναίκες και οι ιέρειες μετείχαν σε γιορτές σε αστικά κτίρια της Πομπηίας, κάτι που υποδηλώνει πως έπαιζαν κάποιο ρόλο στην πολιτική και εμπορική ζωή της πόλης, ακόμα κι αν δεν μπορούσαν να ψηφίσουν ή να υποβάλουν υποψηφιότητα. Στις κατώτερες βαθμίδες της κοινωνικής κλίμακας, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Οι υποδουλωμένες γυναίκες αντιμετώπιζαν τεράστιες δυσκολίες, δεν είχαν καμία εξουσία πάνω στο σώμα και τη ζωή τους. Οι Ρωμαίοι είχαν επίσης τεράστιες προκαταλήψεις εναντίον των μεγαλύτερων ηλικιακά γυναικών, κάτι που προσπάθησα να αποτυπώσω μέσω της Fabia.
Ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε μέσα από το βιβλίο σας; H διαχρονικότητα, στον αγώνα και την αλληλεγγύη των γυναικών είναι ένα εξ αυτών;
Ξεκάθαρα πρόκειται για ένα κεντρικό μήνυμα που ήθελα να μεταφέρω! Παράλληλα, πιστεύω πως ιστορικά έχουμε τη τάση να αποσιωπούμε την πραγματικότητα που βίωναν οι υπόδουλοι άνθρωποι και ιδίως οι γυναίκες στην αρχαιότητα, και ήθελα εδώ να κάνω μια αναπαράσταση του πώς θα μπορούσε να είναι η δική τους οπτική. Τα περισσότερα κείμενα που διασώζονται από την εποχή αυτή έχουν γραφτεί από την ελίτ, από άνδρες συγγραφείς, έτσι θεωρώ πως η αλήθεια των ανθρώπων που δεν εκπροσωπούνται στα κείμενα αυτά, είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Τι σας έκανε να αλλάξετε το στυλ γραφής σας σε αυτή τη δουλειά;
Όταν διαβάζει κανείς αρχαία ρωμαϊκά κείμενα (του Μάρκου Βαλέριου Μαρτιάλη ή του Γάιου Βαλέριου Κάτουλλου), καθώς και όταν αντικρίζει τα γκραφίτι της Πομπηίας, αισθάνεται πως βρίσκεται μπροστά σε κάτι πολύ φρέσκο, μοντέρνο αλλά και κοντά στη καθομιλουμένη της εποχής. Με αυτό το στυλ ήθελα να γράψω και εγώ σε αυτό το έργο. Γιατί για τους ανθρώπους που ζούσαν εκείνη την εποχή, η καταγραφή αυτή δεν αποτελεί μια ιστορική αποτύπωση, αλλά την καθημερινότητά τους.
Πώς σας έχει βοηθήσει η δουλειά σας ως δημοσιογράφος στη συγγραφή;
Ως δημοσιογράφος, εργαζόμενη στο Ηνωμένο Βασίλειο, είμαι νομικά υποχρεωμένη να προσπαθώ να παραμείνω αμερόληπτη, να εκπροσωπώ όλες τις απόψεις δίκαια – και φυσικά να είμαι ακριβής! Το να πρέπει να αξιολογήσεις σε αυτή τη δουλειά πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες χωρίς να επικρίνεις, σου παρέχει έναν “δρόμο” για να αντιμετωπίζεις τη ζωή, και αυτό το στοιχείο με βοήθησε πολύ ως μυθιστοριογράφο. Ως δημοσιογράφος αναζητώ επίσης πάντα μια νέα οπτική γωνία, μια ιστορία που δεν έχει ειπωθεί πριν, κάτι που προσπάθησα να κάνω και με τη Λυκοφωλιά.
Ποιοι θα μπορούσατε να πείτε πως είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Πραγματικά πρόκειται για μια πολύ δύσκολη ερώτηση. Ο Ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, η Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι και η Σαρλότ Μπροντέ, είναι σίγουρα ανάμεσα στους αγαπημένους μου. Μου αρέσει ωστόσο να διαβάζω βιβλία που αφορούν τον αρχαίο κόσμο. Τη περασμένη χρονιά απόλαυσα πραγματικά το “Ariadne” της Jennifer Saint και το “Great Goddesses” της Nikita Gill.
Τέλος, αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τρόπο που οι γυναίκες αντιμετωπίζονται στη σύγχρονη εποχή, αυτό τι θα ήταν;
Μεγάλο θέμα αυτό! Σίγουρα το πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες σήμερα μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το που έχει γεννηθεί μια γυναίκα, ανάλογα με την κοινωνική της θέση, τη φυλετική της καταγωγή κλπ. Ωστόσο, πιστεύω πως ένα παγκόσμιο ζήτημα είναι ο ρόλος της γυναίκας ως μητέρα, η έλλειψη σεβασμού και στήριξης προς τις μητέρες, η έλλειψη υψηλής ποιότητας κρατικής βοήθειας για την ανάθρεψη του παιδιού, και η αντίληψη πως η φροντίδα του παιδιού στο σπίτι είναι καθαρά γυναικεία υπόθεση, και λίγο πολύ μια γυναικεία αξία. Εκτιμώ λοιπόν πως αν το μεγάλωμα του παιδιού και η φροντίδα του μοιραζόταν περισσότερο ανάμεσα σε γυναίκα και άνδρα, αυτό θα ήταν μια καλή αρχή για την αλλαγή των συνθηκών. Και θα επωφελούσε τους άνδρες και τα ίδια τα παιδιά επίσης, σε μεγάλο βαθμό!
