ΤΟ ΝΗΣΙ ΟΠΟΥ ΠΑΙΔΙΑ ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΩΣ

Τα βιβλία της Βασιλικής Ηλιοπούλου έχουν πάντα κάτι ιδιαίτερο στην ατμόσφαιρά τους και από τις πρώτες κιόλας σελίδες σε παρασύρουν. Ειδικά το τελευταίο, “Το Αθώο” (εκδόσεις Πόλις), έχει μία νουάρ παραμυθένια ατμόσφαιρα. Διαδραματίζεται σε ένα ομιχλώδες κινηματογραφικό σκηνικό όπου όλα κυλούν αργά, απειλητικά και υπαινικτικά. Οι διάλογοι είναι λίγοι, οι σκέψεις πολλές.

Σε έναν αφιλόξενο τόπο άγριας ομορφιάς, όπου νεκρά πουλιά ξεβράζονται στην παραλία, μαυροκόρακες πετούν πάνω από απότομους γκρεμούς και φαράγγια, παιδιά εξαφανίζονται μυστηριωδώς. Οι ντόπιοι γνωρίζουν, αλλά δεν μιλάνε και δυνατοί άνεμοι σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους, ακόμη και τις αλήθειες

Καθόλου τυχαίο το γεγονός πως η Βασιλική Ηλιοπούλου εκτός από συγγραφέας είναι και σκηνοθέτις. Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1948. Σπούδασε κινηματογράφο και από το 1972 γράφει και σκηνοθετεί για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Το 2000 κυκλοφόρησε η νουβέλα της “Η Λιούµπα και άλλα αρώµατα” από τις εκδόσεις Εστία. Το 2005 κυκλοφόρησε η συλλογή διηγηµάτων της “Η καρδιά του λαγού” και το 2009 το μυθιστόρημά της “Σµιθ” (εκδόσεις Πόλις) για το οποίο τιμήθηκε και με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Το 2013 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το µυθιστόρηµά της “Η άσκηση του Ροτ” και το 2017 οι ιστορίες με τίτλο “Το τέρας στο μετρό”.

Η φύση και το αδιάκοπο ταξίδι…

Η μητέρα της ήταν δασκάλα στα Σέρβια της Κοζάνης και ο πατέρας της εργαζόταν στην Αθήνα. Έτσι τα πρώτα οκτώ χρόνια της ζωής της μοιραζόταν ανάμεσα στην επαρχία και σ’ ένα προάστιο της Αθήνας, που όμως δεν διέφερε και πολύ από επαρχία, τότε.

“Αυτά τα πρώτα οκτώ χρόνια χαρακτηρίζονταν από ένα αδιάκοπο πηγαινέλα, καθώς μόλις έκλειναν τα σχολεία κατεβαίναμε κάτω, και ανεβαίναμε όταν άνοιγαν. Λεωφορεία, τρένα, και κάπου ενδιάμεσα -νομίζω Λάρισα- μια άμαξα που μας μετέφερε από τον έναν σταθμό στον άλλον. Η Φύση και το αδιάκοπο ταξίδι, λοιπόν, διαμόρφωσαν τον τρόπο που ζω και σκέφτομαι, άρα και τον τρόπο που αφηγούμαι” εξομολογείται στο NEWS 24/7 η συγγραφέας Βασιλική Ηλιοπούλου.

Η αθωότητα και η αναμόχλευση του τραύματος

Η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, η Εύα, πραγματοποιεί ένα ταξίδι επιστροφής στο νησί της, στον προσωπικό της πυρήνα και το μεγάλο της τραύμα, όπου και προσπαθεί να ενώσει τα κομμάτια του παζλ της ζωής της και να μάθει επιτέλους την αλήθεια που αφορά την εξαφάνιση της μικρής της αδελφής. Οι αντιδράσεις της είναι πάντα ήπιες, σχεδόν παθητικές.

Είναι μία νέα κοπέλα εξασκημένη στη σιωπή και στην παρατήρηση. Η συγγραφέας αναφέρει στο NEWS 24/7 για τα δύο αυτά χαρακτηριστικά της πως “η παρατήρηση, επομένως και η σιωπή -εφόσον δεν γίνεται παρατήρηση χωρίς αυτή- είναι ένας τρόπος να γνωρίσουμε τον άλλον άνθρωπο, και μέσα από αυτή τη διαδικασία, να γνωρίσουμε κάπως και τον εαυτό μας, όσο αυτό είναι δυνατό. Η Εύα βέβαια, δεν το κάνει συνειδητά. Και κανείς, νομίζω, δεν το κάνει συνειδητά, εκτός κι αν η δουλειά του είναι να αναπαριστά την πραγματικότητα. Η Εύα πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής της μακριά από την κοινωνία των ανθρώπων και κοντά, πολύ κοντά, στη Φύση. Γνωρίζει και δέχεται τη νομοτέλεια της Φύσης, την «αδιαφορία» της για το καλό και το κακό. Η Εύα παρατηρεί τη φύση, και μετά, από το περιθώριο όπου έχει οδηγηθεί, παρατηρεί με τον ίδιο τρόπο τους ανθρώπους. Στέκεται στις λεπτομέρειες, αυτές που οι άλλοι άνθρωποι προσπερνούν”.

Την ανάγκη της αυτή για την αναζήτηση της αλήθειας προκαλεί μία εικόνα που βλέπει στην τηλεόραση. Μία ομάδα ιθαγενών οδηγεί μια αρκούδα δεμένη προς το δάσος. Η θανάτωσή της είναι βέβαιη. Πριν από 14 περίπου χρόνια είδε την ίδια εικόνα με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη, τη μικρή με νοητική στέρηση αδελφή της. Περπατούσε μαζί με κάποια άλλα παιδιά που τη δέχτηκαν στην παρέα τους. Και έκτοτε δεν την ξαναείδε ποτέ. Το περιστατικό αυτό ήταν κομβικό στη ζωή της καθώς προκάλεσε μία αλυσίδα γεγονότων με την ίδια να καταλήγει ολομόναχη στη ζωή και εντός ενός ορφανοτροφείου απ όπου και την πήρε ένας άνδρας κατά πολύ μεγαλύτερός της τον οποίο και παντρεύτηκε.

Τι συμβολίζει αυτή η “αθωότητα” του τίτλου του βιβλίου; Μπορούμε να λογιζόμαστε ως αθώοι σήμερα σε προσωπικό, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο; “Ο περισσότερο αθώος απ’ όλους στην ιστορία, είναι το παιδί με νοητική αδυναμία, που δεν μπορεί να προφυλαχθεί από τους δημίους του, που δεν τους αναγνωρίζει καν ως τέτοιους. Η Εύα επίσης, σαν ένα γνήσιο παιδί της φύσης, παραμένει αθώα όσο κι εκείνη, οτιδήποτε κι αν προκαλεί, όπως κι εκείνη. Η αθωότητα του τίτλου αφορά λίγο πολύ όλους μέσα σ’ αυτή την ιστορία. Από το αδύναμο ζώο που οδηγείται στη θυσία, μέχρι τον ένοχο μιας εγκληματικής πράξης που οδηγείται στην τιμωρία. Γιατί όλοι έχουν στιγμές φόβου ή άγνοιας ή αδυναμίας ή ανεξήγητης ανάγκης για την υπέρβαση των ορίων. Κι αυτό ισχύει τόσο για τους επινοημένους ήρωες μέσα σε μια ιστορία, όσο και για τους πραγματικούς ανθρώπους έξω από αυτήν” απαντά η Βασιλική Ηλιοπούλου.

Η Εύα επιστρέφει στο νησί της με αφορμή μία κηδεία. Κι εκεί αναμοχλεύει το παρελθόν και τα τραύματά της. Ρωτώ τη συγγραφέα αν μπορούμε τελικά να ξεφύγουμε ποτέ από τις ρίζες μας…
“Νομίζω πως όχι” απαντά. “Και για ποιον λόγο άλλωστε; Οι ρίζες μας είναι μια τεράστια δεξαμενή. Όσο κι αν αντλούμε ασταμάτητα από αυτήν δύναμη και έμπνευση, εκείνη παραμένει ανεξάντλητη. Κι όσο κι αν ερευνούμε, πιστεύοντας πως έχουμε φωτίσει και τα σκοτεινότερα βάθη της, παραμένει μυστήρια, και οι τυχόν απαντήσεις που παίρνουμε γεννούν νέες ερωτήσεις. Η σχέση με τις ρίζες μας μόνο γόνιμη μπορεί να είναι. Και αυτό νομίζω πως ισχύει ακόμη και για τις περιπτώσεις που το παρελθόν μάς πληγώνει”.

Στο “Αθώο” συναντάμε θάλασσα, αγκάθια και άγριες χαράδρες. Ο μεγάλος φόβος της Β. Ηλιοπούλου ποιος είναι; “Να μην χάσω τους αγαπημένους μου. Μετά από αυτόν, ο φόβος να μη χάσω τον εαυτό μου. Οι αγαπημένοι μας μας κρατούν σταθερά προσγειωμένους σε μια σωτήρια καθημερινότητα. Μια άλλη γερή άγκυρα είναι η ενασχόληση με την τέχνη”.

Όσο για το τι σκεφτόταν πριν γράψει το βιβλίο αυτό; “Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα πρόθεση να κάνω οποιοδήποτε άλλο σχόλιο γράφοντας αυτό το βιβλίο, τίποτα παραπάνω δηλαδή από αυτό το ίδιο το βιβλίο. Το έγραψα γιατί η αθωότητα, η ενοχή, η εκδίκηση, η συγγνώμη, η συγχώρεση είναι ζητήματα που με απασχολούν. Συχνά βασανιστικά. Δεν βρήκα απαντήσεις, και ούτε περίμενα να βρω, φυσικά. Απλώς, γράφοντάς το, ανταποκρίθηκα προσωρινά σε μια μου ανάγκη”.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.