ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙΣ ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΙΡΝΕΙΣ; ΟΥΤΕ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Ξέρεις πως ό,τι νιώθουμε, ό,τι δεν νιώθουμε, ό,τι αντιλαμβανόμαστε, ό,τι κάνουμε (τα πάντα) είναι στο μυαλό.

Δηλαδή, στον εγκέφαλο.

Αντιλαμβάνεσαι λοιπόν, ότι για να τακτοποιήσουμε τα πολλά και διάφορα θέματα που ‘δημιουργεί’ ο πιο ‘δυνατός’ υπολογιστής –βάρους 1.4 κιλών και ‘σπίτι’ 86 δισεκατομμυρίων νευρώνων-, θα πρέπει να γίνει κατανοητό πώς λειτουργεί.

Εν έτη 2023 δεν υπάρχει σχετική θεωρία που να βρίσκει σύμφωνους όλους τους επιστήμονες.

Επίσης, οι επιστήμονες δεν συμφωνούν καν, πως η λύση στο πρόβλημα είναι η προσομοίωση του, στην οποία έχουν επενδυθεί δισεκατομμύρια από το 2011 σε διάφορα προγράμματα που ‘τρέχουν’ σε πολλές χώρες.

Το ευρωπαϊκό σχετικό εγχείρημα έριξε αυλαία τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Σε περισσότερα από 10 χρόνια προσπαθειών, δεν προέκυψε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Πρόσφερε ωστόσο, στην ανθρωπότητα έναν τρισδιάστατο ψηφιακό χάρτη που ενσωματώνει διαφορετικές πτυχές της οργάνωσης του ανθρώπινου εγκεφάλου, σε επίπεδο χιλιοστού και μικρομέτρου.

Σκέψου το ως Google Earth του εγκεφάλου.

Το αμερικανικό πρότζεκτ συνεχίζεται.

Έχει έτοιμη την καταγραφή της ταυτόχρονης δραστηριότητας περισσότερων από 1.000.000 νευρώνων, σε εγκέφαλο ποντικιού. Είναι η μεγαλύτερη της ιστορίας. Υπάρχει βέβαια, μια κάποια απόσταση από τους 86.000.000.000 νευρώνες του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Το μεν είχε έναν άνθρωπο να αποφασίζει για όλα και μπάτζετ περί τα 6.000.000 ευρώ.

Το δε χρησιμοποιεί πλειάδα επιστημόνων να έχουν λόγο στις αποφάσεις και δώσει περισσότερες από 900 επιχορηγήσεις σε ερευνητές, για το συνολικό ποσό των 1.850.000.000 ευρώ (2 δισεκατομμυρίων δολαρίων).

Εκτιμάται πως έως την ολοκλήρωση του project, θα ‘χουν δαπανηθεί περισσότερα από 5.56 δισεκατομμύρια ευρώ (6.000.000.000 δολ.).

Μάντεψε ποιο είναι ποιο.

Όπως ‘εξήγησε’ ο Noah Hutton στο ντοκιμαντέρ του με τίτλο In Silico που κατέγραψε την ευρωπαϊκή προσπάθεια «το μεγαλόπνοο πλάνο του Henry Markram που έγινε επιχείρηση δισεκατομμυρίων ευρώ χαρακτηριζόταν περισσότερο από εσωτερικές διαμάχες και μετατοπίσεις στόχων, παρά από πρωτοποριακή επιστήμη».

ΤΙ «ΕΔΩΣΑΝ» ΤΑ 607 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ ΤΗΣ ΕΕ

Επί δέκα χρόνια, περί τους 500 επιστημόνων (από 155 ιδρύματα σε 19 χώρες) αξιοποιούσαν τα 607.000.000 ευρώ που τους έδωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να απαντήσουν σε ένα από τα μεγαλύτερα αναπάντητα ερωτήματα της επιστήμης.

Πώς ο εγκέφαλος ‘δημιουργεί’ τη συνείδηση και πώς οι ‘ενεργοποιήσεις’ των νευρώνων παράγουν τις σύνθετες σκέψεις μας.

Το πλάνο ήταν να μοντελοποιήσουν (προσομοιώσουν) οι ερευνητές τη συγκεκριμένη διαδικασία, σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Θα ήταν το πρώτο προϊόν της ψηφιακής νευροεπιστήμης, δηλαδή της πιο πρόσφατης προσέγγισης για τη μελέτη του εγκεφάλου που συνδέει πολλές επιστημονικές συνεργασίες με υπολογιστές υψηλής απόδοσης.

Στις 30/9 του 2023 οι συμμετέχοντες στο Human Brain Project κίνησαν για άλλες περιπέτειες.

Το εκ των μεγαλύτερων ερευνητικών εγχειρημάτων που χρηματοδοτήθηκε ποτέ από την ΕΕ είχε αποτύχει.

Κατά άρθρο που δημοσιεύτηκε στο ΜΙΤ Τechnology Review, ήταν καταδικασμένο από την πρώτη ημέρα.

Κατά τους επικεφαλής του πρότζεκτ «το HBP θα συνεχίσει να έχει αντίκτυπο στη νευροεπιστήμη για πολλά χρόνια μέσω της ερευνητικής υποδομής EBRAINS και ενός νέου τρόπου συλλογικής εργασίας στον τομέα».

Έχουν και οι δύο δίκιο.

Στη δεκαετία των πειραμάτων,

• έγιναν περισσότερες από 3000 ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις,
• δημιουργήθηκαν περισσότερα από 160 ψηφιακά εργαλεία, ιατρικές και τεχνολογικές εφαρμογές,
• προέκυψε μια ανοιχτή ερευνητική πλατφόρμα (EBRAINS) που προσφέρει πρόσβαση σε ψηφιακά εργαλεία, μοντέλα, δεδομένα και υπηρεσίες, διευκολύνοντας την ενσωμάτωση της επιστήμης του εγκεφάλου πέρα από τους κλάδους και τα εθνικά σύνορα,
• συναντήθηκε μια μοναδικά πολυεθνική διεπιστημονική κοινότητα που χωρίς το HBP δεν θα ‘βρισκόταν’ ποτέ.

Η επίσημη ανακοίνωση αναφέρει πως «ανάμεσα στα σημαντικότερα σημεία της έρευνας που πέτυχε η HBP είναι οι κορυφαίοι τρισδιάστατοι άτλαντες του εγκεφάλου, οι ανακαλύψεις στην εξατομικευμένη ιατρική του εγκεφάλου και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών εμπνευσμένων από τον εγκέφαλο, π.χ. στην τεχνητή νοημοσύνη και στους νευρομορφικούς υπολογιστές».

Να δούμε τώρα, τι δημοσίευσε το MIT Technology Review.

H EΥΡΩΠΗ ΠΡΟΛΑΒΕ «ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΖΕΚΤ»

Νευροεπιστήμονες και νανοεπιστήμονες είχαν συναντηθεί στην αγγλική ύπαιθρο, το Σεπτέμβρη του 2011. Εποχή που οι ερευνητές μπορούσαν να καταγράψουν τη δραστηριότητα από μόλις μερικές εκατοντάδες -των περίπου 86.000.000.000 που υπάρχουν στον εγκέφαλο μας- νευρώνες, ταυτόχρονα.

Φαντάσου πως βλέπεις στην τηλεόραση σου, ένα pixel τη φορά.

Στο πλαίσιο της συνάντησης στη Μεγάλη Βρετανία, ο νευροβιολόγος Rafael Yuste του Columbia University και ο γενετιστής του Harvard, George Church πρότειναν την ουδόλως ταπεινή ιδέα της χαρτογράφησης της δραστηριότητας ολόκληρου του ανθρώπινου εγκεφάλου, σε επίπεδο μεμονωμένων νευρώνων.

Έτσι θα διευκρινιζόταν πώς αυτά τα κύτταρα σχηματίζουν κυκλώματα και θα γινόταν κατανοητό πώς μπορούν να θεραπευτούν εγκεφαλικές διαταραχές, από το Αλτσχάιμερ και τον αυτισμό έως τη σχιζοφρένεια, την κατάθλιψη, συν ο όποιος τραυματισμός.

Στη σχετική πρόταση που συντάχθηκε, οι εμπνευστές το πήγαν ακόμα πιο μακριά: το Brain Activity Map Project, όπως ονόμασαν την ιδέα τους, θα ήταν μια μεγάλης κλίμακας, διεθνής δημόσια προσπάθεια που «θα οδηγήσει σε εντελώς νέες βιομηχανίες και εμπορικές επιχειρήσεις».

Για όλα αυτά, θα χρειάζονταν τεχνολογίες που δεν υπήρχαν έως τότε.

Κανένα άγχος.

Θα δημιουργούνταν και αυτές από τους νανοεπιστήμονες που θα επιστρατεύονταν.

Ο Barack Obama είπε ‘ναι’ σε όλα κι έτσι γεννήθηκε η Πρωτοβουλία Έρευνας Εγκεφάλου μέσω Προώθησης Καινοτόμων Νευροτεχνολογιών (Brain Research through Advancing Innovative Neurotechnologies-BRAIN) το 2013.

Ο τότε Πλανητάρχης το χαιρέτησε ως «το επόμενο μεγάλο αμερικανικό πρότζεκτ», την ημέρα που ζήτησε περισσότερα από 434 εκατομμύρια -σε πρώτη φάση-, για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την κατανόηση του εγκεφάλου.

Δεν είχε υπολογίσει σε κάτι: τη δουλειά που είχε αρχίσει κάποια χρόνια νωρίτερα, στην Ευρώπη.

Ο Henry Markram, νευροεπιστήμονας στην École Polytechnique Fédérale de Lausanne στην Ελβετία, είχε βάλει τον πήχυ ακόμη πιο υψηλό. Ήθελε να κάνει μια προσομοίωση σε υπολογιστή ενός ζωντανού ανθρώπινου εγκεφάλου.

Υποσχέθηκε πως μπορεί να δημιουργήσει ένα πλήρως ψηφιακό, τρισδιάστατο μοντέλο στην ανάλυση του μεμονωμένου κυττάρου, ανιχνεύοντας όλες τις πολλές συνδέσεις αυτών των κυττάρων.

Σε ομιλία του σε TED το 2009 είχε δηλώσει βέβαιος πως μπορεί να εξελίξει την ιδέα σε πράξη, μέσα σε μια δεκαετία.

Λίγους μήνες πριν ο Ομπάμα ανακοινώσει το BRAIN, η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε στον Markram 1.3 δισεκατομμύρια δολάρια για να εκτελέσει το πλάνο του. Δεν πέρασε πολύς καιρός πριν αρχίσουν παρόμοιες προσπάθειες σε Ιαπωνία, Αυστραλία, Καναδά, Κίνα, Κορέα και Ισραήλ.

ΤΙ ΕΙΧΑΝ ΝΑ ΚΑΤΑΓΓΕΙΛΟΥΝ ΟΙ ΑΜΦΙΣΒΗΤΙΕΣ

Η εποχή αυτή θα μπορούσε να είναι η χαρά του νευροεπιστήμονα. Έγινε η πηγή κρίσεων άγχους, αφού όπου και αν επιχειρήθηκε η αποκωδικοποίηση του εγκεφάλου, εκφράστηκαν ανησυχίες για το εφικτό του στόχου και το μέλλον άλλων ερευνών που αφορούσαν τη νευροεπιστήμη.

Υπήρχαν και αυτοί που είπαν πως ακόμα και αν ήταν εφικτό το πλάνο, θα κόστιζε πάρα πολλά χρήματα και θα δημιουργούσε περισσότερα δεδομένα από όσα θα ήξεραν οι ερευνητές τι να τα κάνουν.

Ακόμα δηλαδή, και αν γινόταν να καταγραφούν όλες οι ‘πυροδοτήσεις’ σε όλους τους δισεκατομμύρια νευρώνες ταυτόχρονα, ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί μεμονωμένα. Άρα, για να καταλήξουν οι ειδικοί κάπου ουσιαστικά, θα έπρεπε να καταγράψουν ταυτόχρονα εξωτερικά ερεθίσματα στα οποία εκτίθεται ο εγκέφαλος, όπως και τη συμπεριφορά του οργανισμού.

Ο Partha Mitra, νευροεπιστήμονας στο Cold Spring Harbor Laboratory είχε δημοσιεύσει άρθρο στο οποίο αμφισβητούσε εάν ο συνολικός στόχος αυτού του εγχειρήματος ήταν ουσιαστικός.

Μάλλον δικαιώνεται, όπως τελικά προκύπτουν περισσότερα ερωτήματα από ό,τι απαντήσεις, όσο προχωρά το έργο που κάποια στιγμή (κάποτε) θα δώσει την προσομοίωση του εγκεφάλου μας που όπως καταλαβαίνεις, συνεχίζει να κρατά κρυμμένα μυστικά.

Και δεν αναμένεται να τα αποκαλύψει κάπου εδώ κοντά.