ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΠΩΣ ΕΝΤΟΠΙΣΑΝ ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ

Ενδεχομένως από καταβολής κόσμου, για την αδυναμία ενός ζευγαριού να διαωνίσει το είδος, δια της παραδοσιακής μεθόδου, όλα τα ‘φταις’ και τα ‘ανάθεμα’ κατευθύνονταν -άμεσα ή έμμεσα- στις γυναίκες.

Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, ακόμα και τη σήμερον ημέρα όταν διαπιστωθεί θέμα, πρώτα εξετάζονται οι γυναίκες, μολονότι η φυσική εξέταση των ανδρών (που αφορά την ανάλυση σπέρματος -δείχνει την ποιότητα και την ποσότητα) θα έλεγες πως είναι πολύ πιο απλή.

Παρ’ όλα αυτά, η γυναίκα καταθέτει ιατρικό ιστορικό, κάνει τη φυσική εξέταση, μετά κάνει αξιολόγηση της ωορρηξίας και έπειτα αξιολόγηση της ωοθηκικής ανταπόκρισης. Όλα αυτά είχαν κατοχυρωθεί ως “διαδικασίες που γίνονται σχετικά πιο εύκολα και μη επεμβατικά” από εκείνες του ελέγχου της ανδρικής γονιμότητας.

Αυτή τέθηκε στο επίκεντρο της διαφαινόμενης παγκόσμιας υπογονιμότητας (είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα) στα μέσα του 2000.

Χιλιάδες μελέτες που έχουν γίνει, ενημερώνουν πως η ανδρική υπογονιμότητα επηρεάζει το 7% του ανδρικού πληθυσμού και συμβάλλει περίπου στις μισές περιπτώσεις με προβλήματα γονιμότητας.

Παραμένει ωστόσο, άγνωστη η αιτία για την πλειοψηφία, αφού το στίγμα κρατά πολλούς μακριά από τα εξεταστικά κέντρα και την πιο ενδελεχή διερεύνηση του φαινομένου που αν συνεχίσει να αυξάνεται όπως τα τελευταία 50 χρόνια, η ανθρωπότητα θα αποκτήσει πρόβλημα επιβίωσης.

Δεν τα λέω εγώ αυτά, αλλά ερευνητές που ασχολούνται χρόνια με το θέμα. Εξηγούν πως αν οι υπάρχοντες πτωτικοί ρυθμοί συνεχιστούν, η ανθρωπότητα απειλείται με εξαφάνιση. Ή όπως διαβάζεις στο reel, έως το 2045 το επίπεδο συγκέντρωσης σπέρματος θα είναι στο μηδέν.

Αν με ρωτάς, θα σου πω ότι όταν κάποιος θέλει να αποκτήσει παιδί και δεν μπορεί, δεν έχει νόημα το ποιος φταίει, αλλά τι πραγματικά θέλει. Αν αυτό είναι να δώσει αγάπη, θα βρει λύση. Για την επιβίωση βέβαια, του είδους είναι καλό να διευκρινιστεί και το τι φταίει για την ανδρική υπογονιμότητα. Επιστήμονες πιστεύουν πως βρήκαν τους κύριους παράγοντες.

Τι δείχνουν οι χιλιάδες μελέτες για την ανδρική υπογονιμότητα

Πάντα σύμφωνα με την επιστήμη, η αναπαραγωγική ικανότητα των ανδρών μειώνεται δραστικά τις τελευταίες δεκαετίες, α) σε επίπεδο συγκέντρωσης σπέρματος (αριθμός σπερματοζωαρίων ανά χιλιοστόλιτρο), β) σε συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων (συνολική παραγωγή σπέρματος), γ) σε κινητικότητα των σπερματοζωαρίων (ικανότητα αποτελεσματικής κίνησης) και δ) σε επίπεδα τεστοστερόνης.

Την ίδια ώρα, αυξάνεται το ποσοστό ανδρών με στυτική δυσλειτουργία και αυτών που εμφανίζουν καρκίνο στους όρχεις.

Τα δεδομένα που προκύπτουν από περισσότερες από 25.000 μελέτες που έχουν γίνει τη νέα χιλιετία, δείχνουν πως υπάρχει μείωση συγκέντρωσης σπέρματος της τάξεως του 50% τον μισό τελευταίο αιώνα. Επιπροσθέτως, ο ρυθμός φαίνεται πως υπερδιπλασιάζεται από το 2000.

Τι συμβαίνει; Και πού οδηγούμαστε ως πλανήτης;

Πρώτα θα δούμε κάποιες από τις σχετικές μελέτες που έχουν γίνει, πριν φτάσουμε στο ‘γιατί’.

Χαρακτηριστικά, αναφέρω

α) την εργασία που δημοσιεύτηκε το 2017 με τίτλο “Χρονικές τάσεις στον αριθμό των σπερματοζωαρίων: μια συστηματική ανασκόπηση και ανάλυση μετα-παλίνδρομης”. Ανέλυσε δεδομένα από 185 μελέτες που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 1973 και 2011, στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 42.000 άνδρες. Οι ερευνητές βρήκαν σημαντική μείωση στη συγκέντρωση σπέρματος και στον συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων, μεταξύ ανδρών από τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Η μείωση εκτιμήθηκε ότι ήταν περίπου 52% και 59%, αντίστοιχα, κατά την περίοδο της μελέτης.

β) τη δημοσίευση με τίτλο “Κοσμικές τάσεις στις παραμέτρους του σπέρματος μεταξύ Κινέζων ανδρών που εξετάστηκαν σε επαγγελματικό εξεταστικό κέντρο μεταξύ 2001 και 2015″. Εξέτασε δείγματα σπέρματος από περισσότερους από 30.000 Κινέζους άνδρες που επισκέφθηκαν ένα αναπαραγωγικό κέντρο για προγαμιαία εξέταση μεταξύ 2001 και 2015. Οι ερευνητές παρατήρησαν σημαντική μείωση της συγκέντρωσης και του συνολικού αριθμού σπερματοζωαρίων κατά την περίοδο της μελέτης, με μείωση περίπου 26% και 34%, αντίστοιχα.

γ) στη μελέτη με τίτλο “Αριθμός ανθρώπινου σπέρματος, ποιότητα σπέρματος και αναπαραγωγική υγεία: μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση” του 2017 παρουσιάστηκαν ευρήματα ολοκληρωμένης ανάλυσης 185 μελετών που περιλάμβαναν σχεδόν 43.000 άνδρες από διαφορετικές περιοχές και χώρες. Οι ερευνητές βρήκαν σημαντική μείωση στη συγκέντρωση σπέρματος, τον συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Εκτίμησαν ότι ο αριθμός των σπερματοζωαρίων έχει μειωθεί κατά 50-60% στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία από τη δεκαετία του 1970.

δ) τα παραπάνω ευρήματα επιβεβαιώθηκαν και σε άλλη μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2022 και επανέφερε στο προσκήνιο τις συζητήσεις για την ανδρική γονιμότητα. Πολλοί σχολίασαν τα ευρήματα ‘πραγματικά και επείγοντα’, με άλλους να σχολιάζουν ότι οι μέθοδοι μέτρησης έχουν αλλάξει μέσα στα χρόνια και άρα δεν μπορεί να γίνει πραγματική σύγκριση παλαιότερων και σύγχρονων αριθμών.

Αυτό το πρόβλημα το έλυσε νέα μελέτη προηγούμενων εργασιών.

Οι λόγοι που αυξάνουν και τον κίνδυνο αποβολής

Στις 18 Ιανουαρίου του 2023 δημοσιεύτηκε στο Reproductive Biology and Endocrinology η τελευταία μελέτη που είναι σχετική με την αναπαραγωγική ικανότητα των ανδρών. Την έκαναν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Semmelweis στην Ουγγαρία, ώστε να εντοπίσουν τις κύριες αιτίες του φαινομένου.

Ανασκόπησαν 26.901 άρθρα που δημοσιεύτηκαν από το 2003 έως το 2021 και έγιναν κατά κύριο λόγο σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία και χρησιμοποίησαν τα 190 για την μετά-ανάλυση τους. Ελήφθησαν υπ’ όψιν και δεδομένα χιλιάδων ανδρών που υποβλήθηκαν σε θεραπεία, σε κλινικές υπογονιμότητας.

Ο επικεφαλής του ανδρολογικού κέντρου στο τμήμα Ουρολογίας, Dr. Zsolt Kopa εξήγησε ότι “η λειτουργικότητα των σπερματοζωαρίων ελέγχεται με την ‘ανάλυση κατακερματισμού DNA’, το μόνο τεστ που είναι βασισμένο σε στοιχεία για τον προσδιορισμό.

Εξετάζει το περιεχόμενο του DNA τους και πιο συγκεκριμένα την αναλογία άθικτου ή κατακερματισμένου γενετικού υλικού στο σπέρμα. Όσο πιο κατακερματισμένο είναι το DNA, τόσο μικρότερη είναι η ικανότητα του σπέρματος να γονιμοποιηθεί. Επίσης, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αποβολής”.

Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι είπαν πως είναι η ρύπανση, το κάπνισμα, το άγχος, η έκθεση σε ανθρωπογενείς χημικές ουσίες που έχει το πλαστικό, η ηλικία και σε ορισμένες περιπτώσεις συνθήκες υγείας που έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση.

Έως τώρα δεν ήξεραν τι επηρεάζει περισσότερο.

Τι εξέπληξε τους ερευνητές και οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι

Ο καθηγητής Hagai Levine, εκ των συγγραφέων της μελέτης, επισήμανε ότι “έχουμε ένα σοβαρό πρόβλημα στα χέρια μας που, αν δεν μετριαστεί, θα μπορούσε να απειλήσει την επιβίωση της ανθρωπότητας”.

Η Dr. Anett Szabó πρόσθεσε ότι όλοι περίμεναν πως θα διαπιστωθεί μείωση έπειτα από κάποια ηλικία. Τα ευρήματα ωστόσο, τους εξέπληξαν. “Με βάση προηγούμενες έρευνες, περιμέναμε ότι η ποιότητα των σπερματοζωαρίων αρχίζει να επιδεινώνεται σημαντικά μετά την ηλικία των 40 ετών.

Η μετα-ανάλυσή μας δείχνει ότι η ηλικία που ξεκινά η φθορά μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη. Βέβαια, Αυτό δεν σημαίνει ότι αξίζει να περιμένουμε για να κάνουμε οικογένεια, καθώς άλλες σημαντικές παράμετροι μπορούν επίσης, να επιδεινωθούν με την ηλικία”.

Σε ό,τι αφορά τα ευρήματα που περίμεναν οι ερευνητές, φάνηκε και πάλι πως η γενικότερη υγεία επηρεάζει την υγεία των σπερματοζωαρίων, εν τούτοις κάποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο περισσότερο από άλλους.

• η κιρσοκήλη (βλ. διαστολή των φλεβών στο σπερματοζωάριο) βρέθηκε ότι αυξάνει τον κατακερματισμό κατά μέσο όρο κατά 13.62%.
• η μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη επηρεάζει σε παρόμοιο βαθμό.
• οι όγκοι μπορούν να προκαλέσουν αύξηση κατά 11.3% στον κατακερματισμό.
• η ατμοσφαιρική ρύπανση (δια της φλεγμονής που προκαλεί στον εγκέφαλο) και η έκθεση σε φυτοφάρμακα ή εντομοκτόνα, επίσης αυξάνουν τον κατακερματισμό του DNA του σπέρματος, κατά μέσο όρο κατά 9.68%.
• το κάπνισμα μπορεί να αυξήσει τον κατακερματισμό του DNA κατά μέσο όρο κατά 9.19%, σε σύγκριση με τους μη καπνιστές.
• το αλκοόλ και το σωματικό βάρος δεν φάνηκε να έχουν κλινικά σημαντικό ρόλο στον κατακερματισμό του γενετικού υλικού. Ωστόσο, ανιχνεύθηκε μια τάση που θέλει το περισσότερο αλκοόλ και το μεγαλύτερο σωματικό βάρος να οδηγούν σε πιο σημαντικό κατακερματισμό.
• η ρύπανση είχε σαφώς επιζήμια επίδραση στην ποιότητα του σπέρματος. Δύο από τις μελέτες που εξετάστηκαν έδειξαν την επίδραση στο σπέρμα σε μια περιοχή στην Ιταλία με ιδιαίτερα υψηλή περιβαλλοντική ρύπανση, ενώ μια τρίτη έδειξε παρόμοια αποτελέσματα σε αστυνομικούς που κατευθύνουν την κυκλοφορία σε πολυσύχναστη διασταύρωση.
• λοιμώξεις, όπως τα χλαμύδια και ο HPV δεν φάνηκε να βλάπτουν την ποιότητα του σπέρματος. Βακτηριακά ή άλλα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα παρουσίασαν ελαφρά αύξηση στον κατακερματισμό.

Οι ειδικοί κατέληξαν στο ότι η διακοπή του καπνίσματος, η αρκετή άσκηση ή η υγιεινή διατροφή θα μπορούσε να είναι μια καλή αρχή για άτομα που σχεδιάζουν να προσπαθήσουν για ένα παιδί.