ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΟ ΚΑΡΣ – ΕΝΑ ΣΠΑΝΙΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΑΣ

Σε απόσταση αναπνοής από την Αρμενία και την Γεωργία, σε υψόμετρο 1750 μέτρων δεσπόζει η πανέμορφη πόλη του Καρς, μία από τις σημαντικότερες και ιστορικότερες πόλεις της Ανατολίας σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, καθώς βρισκόταν στο σταυροδρόμι πολλών σημαντικών εμπορικών δρόμων, συμπεριλαμβανομένου του Δρόμου του Μεταξιού.

Είχαμε την τύχη να βρεθούμε εκεί στις αρχές Μαρτίου – όταν ακόμη τα χιόνια στα τριγύρω βουνά δήλωναν βροντερό “παρόν” και η θερμοκρασία τη νύχτα έπεφτε με μεγάλη ευκολία στους -15 βαθμούς- στο πλαίσιο μιας δημοσιογραφικής αποστολής που διοργάνωσε το Γραφείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας (TGA) και να βιώσουμε μοναδικές εμπειρίες σε μία πόλη που ακόμη διατηρείται γνήσια και ανέγγιχτη από τις τουριστικές “σειρήνες”.

Γοητευτικό σταυροδρόμι πολιτισμών, με ρίζες που ανάγονται στην αρχαιότητα, το Καρς υπήρξε μέρος του αρμένικου βασιλείου κατά τον 9ο και 10ο αιώνα, μάλιστα το 928 έγινε ακόμη και πρωτεύουσα της Αρμενίας και στη συνέχεια αποτέλεσε πόλο έλξης πολλών κατακτητών, ανάμεσα στους οποίους οι Σελτζούκοι (11ος αι.), οι Μογγόλοι (13ος αι.), οι Οθωμανοί (14ος αι.) οι Ρώσοι (1877), μέχρι την τελική ενσωμάτωσή του με την Τουρκία το 1918.

Αυτή την πολιτιστική μείξη μπορεί εύκολα κάποιος να τη διακρίνει στην αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης, στις μουσικές της παραδόσεις, στην κουζίνα της, αλλά και κάνοντας μία απλή βόλτα στους ήρεμους δρόμους της. Εκεί το πρώτο πράγμα που κάνει αίσθηση είναι πως πολλοί από τους ντόπιους φορούν χαρακτηριστικά γούνινα ρωσικά καπέλα και άλλοι τα χαρακτηριστικά τουρκικά φέσια. Ελάχιστες επίσης είναι οι γυναίκες που φορούν μαντίλες. Η πόλη αυτή είναι ξεκάθαρα κοσμική, μοντέρνα, ενώ αρκεί να συνομιλήσεις λίγο με ντόπιους για να καταλάβεις πως στην πλειοψηφία τους είναι μορφωμένοι.

Μπαίνοντας δε σε κάποιο καφέ ή εστιατόρια, αρκεί να κοιτάξει κάποιος τη διακόσμηση για να νιώσει αυτή τη μείξη. Πανταχού παρόντα πορτρέτα του Κεμάλ και “δίπλα” μπορεί κάποιος να βρει από τον Μυστικό Δείπνο μέχρι τον Ντοστογιέφσκι και τον Ναζίμ Χικμέτ!

Μία βόλτα στην πόλη και το Κάστρο του Καρς

Το Καρς είναι πραγματικά πανέμορφο και το πιο γοητευτικό του στοιχείο είναι πως δεν το έχει αγγίξει ο τουρισμός. Δύσκολα θα βρει κάποιος ακόμη και κατάστημα με σουβενίρ και είδη δώρων για να αγοράσει έστω ένα αναμνηστικό μαγνητάκι.

Η δόμηση της πόλης είναι χαμηλή και τα κτίριά της φέρουν πάνω τους επιρροές διαφόρων πολιτισμών. Έτσι, ένα κλασικό επιβλητικό οθωμανικό τζαμί “συνδυάζεται” με χριστιανικές αρμένικες εκκλησίες, με βαριά κτίρια ρωσικής αρχιτεκτονικής και παραδοσιακά πέτρινα και ξύλινα σπίτια. Εμβληματικό το Τζαμί Fethiye του 16ου αιώνα και εντυπωσιακά απόκοσμη η Εκκλησία των 12 Αποστόλων (χτίστηκε 937) που βρίσκεται στους πρόποδες του Φρουρίου του Καρς και που πλέον ονομάζεται Τζαμί Kümbet.

Αυτό που εντυπωσιάζει στους δρόμους του Καρς είναι τα καταστήματα που πουλούν τυριά, μέλι και κηρήθρες, τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής. Είναι δεκάδες και όλα τους εντυπωσιακά. Το μέλι τους είναι 100% βιολογικό και προέρχεται από λουλούδια που φυτρώνουν στις απέραντες ηφαιστειογενείς εκτάσεις της περιοχής. Είναι ελαφρύ και πεντανόστιμο. Ιδιαίτερα δημοφιλείς και θρεπτικές είναι οι κηρήθρες που πωλούνται σε τεράστια κομμάτια και αποτελούν πραγματική γευστική εμπειρία. Ενδιαφέρον έχουν και τα τυριά της περιοχής, η γραβιέρα που θυμίζει το ελβετικό έμενταλ και το κασέρι (kaşarı) που θυμίζει αρκετά το δικό μας κασέρι.

Επιβάλλεται επίσης μία βόλτα στο Κάστρο του Καρς και στην Taş Köprü, την Πέτρινη Γέφυρα στο κάτω μέρος του Κάστρου που κατασκευάστηκε το 1579 μ.Χ. με εντολή του Οθωμανού σουλτάνου Μουράτ Γ’. Η γέφυρα χτίστηκε με λεία κομμένη πέτρα βασάλτη και διαθέτει τρεις θολωτές καμάρες. Καταστράφηκε από μια πλημμύρα, αλλά ξαναχτίστηκε γύρω στο 1725. Περάστε απέναντι από τη Γέφυρα και ακολουθήστε το μονοπάτι δίπλα στον ποταμό. Αυτή η βόλτα μέσα στη πυκνή φύση και βλάστηση της περιοχής θα σας μείνει αξέχαστη.

Το κάστρο του Καρς

Το κάστρο του Καρς δεσπόζει επιβλητικό στο ψηλότερο σημείο της πόλης. Χρονολογείται τουλάχιστον από το 1153 και τα στιβαρά, σκουρόχρωμα πέτρινα τείχη του “στεφανώνουν” την απόκρημνη κορυφογραμμή που δεσπόζει στο βόρειο άκρο του κέντρου της πόλης, μπροστά από μια σειρά από ιστορικά τζαμιά.
Ανεβαίνοντας στους προμαχώνες του κάστρου – επτά έχουν διασωθεί- μπορείτε να απολαύσετε μια σειρά από υπέροχες εικόνες που θα σας μείνουν αξέχαστες, ιδιαίτερα αν επιλέξετε να ανεβείτε πριν από το ηλιοβασίλεμα.

Η αρχαία Πόλη του Άνι

42 χιλιόμετρα μακριά από το Καρς βρίσκεται η Αρχαία Πόλη του Άνι, ο πιο εκτεταμένος αρχαιολογικός χώρος στην Ανατολική Ανατολία που συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO το 2016.
Η άλλοτε μεγάλη μητρόπολη της Ani, που είναι γνωστή ως “η πόλη των χιλίων και μία εκκλησιών,” ιδρύθηκε πριν από 1.600 χρόνια. Σταυροδρόμι εμπορικών οδών, αναπτύχθηκε για να γίνει μια οχυρωμένη πόλη που την κατοικούσαν τον 11ο αιώνα, περισσότεροι των 100.000 κατοίκων.

Κάποτε αποτελούσε βασικό σταθμό στον Δρόμο του Μεταξιού, αλλά και σημαντικό σταυροδρόμι στα εμπορικά καραβάνια. Η εισβολή των Μογγόλων και ένας καταστροφικός σεισμός το 1319 σηματοδότησαν την αρχή της παρακμής της. Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν ανάμεσα στα ερείπια των τειχών της και να θαυμάσουν από τον επιβλητικό καθεδρικό ναό που στέκει άθικτος, μέχρι μικρότερους ναούς, αλλά και τα τα ερείπια ενός ζωροαστρικού “ateşgede” (ναός της φωτιάς).

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της αρχαίας αυτής πόλης είναι πως βρίσκεται ακριβώς στα σύνορα με την Αρμενία. Φυσικό σύνορο των δύο χωρών ο ποταμός Akhurian. Η θέα είναι εκπληκτική και αν κάτι χαράχτηκε ανεξίτηλα στη μνήμη μου είναι ένα μεγαλοπρεπές τζαμί πάνω ακριβώς στα σύνορα από το οποίο ακουγόταν η φωνή του μουεζίνη και ευθεία μπροστά του στα αρμενικά εδάφη μία σπάνια παλαιοχριστιανική μονή.

Γαστριμαργικός παράδεισος

Η κουζίνα της περιοχής είναι μία μείξη της τουρκικής, κουρδικής και αρμενικής κουζίνας. Must πριν από κάθε κυρίως γεύμα είναι η σούπα από φακές. Μπορεί να ακούγεται κάπως περίεργο, όμως αξίζει να δοκιμάσετε τις πολλαπλές παραλλαγές μαγειρέματος αυτού του οσπρίου. Εμείς στην 6ημερη παραμονή μας στην περιοχή δοκιμάσαμε φακές με σιτάρι, φακές με λαχανικά και φακές με σπανάκι που ήταν και οι αγαπημένες μας.
Κυρίαρχα συστατικά της κουζίνας του Καρς είναι τα γαλακτοκομικά και τα όσπρια ενώ η χήνα θεωρείται τοπική σπεσιαλιτέ. Και λέμε θεωρείται, γιατί για μένα το πιο γευστικό κρέας που δοκίμασα ήταν το αρνί.

Εξαιρετικές οι εντυπώσεις μας σε όλα τα εστιατόρια του Καρς. Αξέχαστο θα μου μείνει στο 1855 Gazi Rest στο κέντρο του Καρς το Hangel mantı ένα γευστικό πιάτο με λεπτά πλατιά ζυμαρικά (σαν τις δικές μας χυλοπίτες) που σερβίρονται με γιαούρτι αρωματισμένο με καρυκεύματα, μπαχαρικά, καυτερή πιπεριά και καραμελωμένα κρεμμύδια, αλλά και στο δημοφιλές εστιατόριο Κaz Evi κάτω σχεδόν από το Κάστρο του Καρς η πεντανόστιμη σούπα με αρνί και ρεβύθια. Στο Κaz Evi τα πιάτα υπογράφει η Nuran Özyılmaz, η οποία 15 χρόνια πριν, ήταν η πρώτη γυναίκα στην περιοχή που άνοιξε το δικό της εστιατόριο.

Αν έχετε όρεξη και αρέσκεστε στη γευσιγνωσία, πολύ κοντά στο Καρς, στην περιοχή Κosanipar υπάρχει ο Doğunun Taş Evleri, ένας ιδιαίτερα καλαίσθητος ξενώνας με εστιατόριο, όπου μπορείτε να δοκιμάστε τοπικά τυριά και παραδοσιακές πίτες, καθώς και ποικιλία κρασιών.

Το Μουσείο Τυριού της Πόλης

Η οικονομία της επαρχίας Καρς κυριαρχείται από τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη δασοκομία. Το 85% του ενεργού πληθυσμού είναι γεωργοί και κτηνοτρόφοι.

Για τον λόγο αυτό, το Μουσείο Τυριού είναι το καμάρι της πόλης. Στεγάζεται μέσα σε ένα εντυπωσιακό κτίριο 1000 τετραγωνικών μέτρων και παρουσιάζει αναλυτικά, μέσα από εικόνες και βίντεο, τους παραδοσιακούς τρόπους τυροκομίας των φημισμένων τυριών της περιοχής.
Σημειώστε πως το τυρί Kars kashar είναι ένα γεωγραφικά δηλωμένο προϊόν, ξεχωριστό λόγω της τεχνικής παραγωγής του και της υψηλής ποιότητας σε ασβέστιο. Παρασκευάζεται με γάλα από αγελάδες και κατσίκες που εκτρέφονται σε βοσκότοπους του Καρς. Υπάρχει και το αντίστοιχο πωλητήριο στο μουσείο, όπου μπορείτε να προμηθευτείτε και το τυρί που σας αρέσει.

Εκδρομές κοντά στο Καρς

Εκτός από τη βαθιά ιστορική κληρονομιά του, το Καρς γοητεύει επίσης τους επισκέπτες με τη μαγευτική φύση που το περιβάλλει και με τις πολλές επιλογές εκδρομών. Το χιονοδρομικό κέντρο Sarıkamış, για παράδειγμα, αποτελεί δημοφιλή προορισμό για χειμερινό τουρισμό στην πόλη, το ίδιο και η παγωμένη λίμνη Çıldır.

Πώς θα πάτε στο Καρς

Η πόλη του Καρς διαθέτει αεροδρόμιο και γίνονται καθημερινά πτήσεις με την Turkish Airlines. Το ταξίδι μέχρι την Κωνσταντινούπολη διακρεί 2,5 ώρες.

Ως εκ τούτου, η πόλη διαθέτει πολυάριθμες ιστορικές κατασκευές που προσφέρουν μια εικόνα του παρελθόντος της. Οι επισκέπτες του Καρς πρέπει να δουν τον αρχαιολογικό χώρο Ani που περιλαμβάνεται στον κατάλογο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Η καλοδιατηρημένη, μεσαιωνικής εποχής πόλη Ani ήταν κάποτε ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς της περιοχής, με πληθυσμό 100 χιλιάδων κατοίκων.

Μία άλλη εναλλακτική είναι το τρένο Eastern Express.    Η διαδρομή είναι από την κεντρική προς την ανατολική Τουρκία και ξεκινά από την πρωτεύουσα Άγκυρα, συνεχίζει στο Κιρίκαλε, την Καισάρεια, τη Σεβάστεια, το Ερζιντσάν και το Ερζερούμ και καταλήγει στην πόλη Καρς.