H GEN Z ΕΧΕΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

Αν έπαιρνα ένα ευρώ από όποιον προπονητή μου είχε πει στα χρόνια που έκανα ρεπορτάζ μπάσκετ πως τα στατιστικά είναι ο καλύτερος τρόπος για να πεις ψέματα, θα είχα αγοράσει εύκολα ένα στρέμμα γης, στην περιφέρεια.

Το κλισέ αυτό βέβαια, ήταν πέρα για πέρα αληθινό. Ενώ τα μαθηματικά αποκαλύπτουν πάντα την όποια αλήθεια, τα στατιστικά μπορούν και απολαμβάνουν διάφορες ερμηνείες. Ανάλογα πώς τα ‘διαβάζεις’. Τι λαμβάνεις υπ’ όψιν σου, αν το απομονώνεις ή αν το συνδυάζεις με άλλα.

Όλα αυτά θα ήθελα να τα έχεις πρόχειρα στο μυαλό σου, πριν προχωρήσουμε στο θέμα μας.

Είναι η πιο πρόσφατη μελέτη που έγινε για το μέγεθος του εγκεφάλου των ανθρώπων από το 1930 και για τον επόμενο μισό αιώνα.

Bάσει των ευρημάτων των ερευνητών του University of California Davis Health, ο εγκέφαλος της Gen Z είναι κατά 6.6% μεγαλύτερος σε μέγεθος από εκείνον της Silent Generation.

Η Σιωπηλή Γενιά συγκροτείται από ανθρώπους που γεννήθηκαν από το 1928 έως το 1946. Πολέμησαν στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ή ήταν παιδιά εκείνη την περίοδο. Άρα μεγάλωσαν στο χάος του πολέμου.

Σημειωτέον, το όνομα τους οφείλεται στο γεγονός ότι φοβούμενοι την αναταραχή που αντιμετώπιζαν στα νιάτα τους, έμαθαν να μην παρεκκλίνουν και να είναι σιωπηλοί, ώστε να μην προκαλούν προβλήματα.

Σε ό,τι αφορά τώρα, την αύξηση στο μέγεθος του εγκεφάλου της προτελευταίας γενιάς (η νυν είναι η Alpha με τα μέλη να έχουν γεννηθεί από το 2010 έως σήμερα), οι επιστήμονες προτείνουν ότι μπορεί να έχει προκληθεί από εξωτερικές επιρροές όπως η υγεία, οι κοινωνικοί, πολιτιστικοί και εκπαιδευτικοί εξωτερικοί παράγοντες.

Παράγοντες όπως τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά επιτεύγματα και η καλύτερη διαχείριση των ιατρικών θεμάτων αναφέρθηκαν ως αυτοί που μπορούν να εξηγήσουν το φαινόμενο στο οποίο χρωστάμε την εξελικτική μας επιτυχία.

Ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής νευρολογίας στο Ερευνητικό Κέντρο Νόσων του UC Davis Alzheimer, Charles DeCarli δήλωσε ότι «Η δεκαετία που γεννιέται κάποιος φαίνεται να επηρεάζει το μέγεθος του εγκεφάλου και τη δυνητικά μακροπρόθεσμη υγεία του εγκεφάλου».

ΤΙ «ΔΩΡΟ» ΔΙΝΕΙ Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Δεν είναι τώρα η στιγμή που θα συσχετίσουμε το μέγεθος του εγκεφάλου με την ευφυΐα. Θα το κάνουμε αφότου δώσουμε κάποια επιπλέον στοιχεία επί της αύξησης.

Η μελέτη διενεργήθηκε σε χρονική περίοδο 75 χρόνων. Διαπιστώθηκε ότι ο εγκέφαλος αυξανόταν σταθερά κατά 6.6 τοις εκατό για τους ανθρώπους στη δεκαετία του 1970, σε σύγκριση με εκείνους που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1930.

Αυτός της Gen Z και της Alpha έχει όγκο περίπου 1.400 χιλιοστόλιτρα. Ο μέσος όγκος για τα άτομα που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1930 ήταν 1.234 χιλιοστόλιτρα.

Η περιοχή που μεγάλωσε περισσότερο (15%) ήταν η επιφάνεια του φλοιού που ελέγχει τις κινητικές δραστηριότητες και τις αισθητηριακές πληροφορίες. Αυξήθηκε και εκείνη που εμπλέκεται στη μάθηση και τη μνήμη (ιππόκαμπος).

Η θεωρία που ανέπτυξαν οι ερευνητές είναι πως οι μεγαλύτεροι εγκέφαλοι ενδεχομένως να μειώνουν τον κίνδυνο της άνοιας ή του Αλτσχάιμερ που συνδέεται με το γήρας.

Η ανάπτυξη του εγκεφάλου στις νεότερες γενιές θα μπορούσε να αυξήσει τη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου και να οδηγήσει σε πιο ακριβείς και αποτελεσματικές επιδόσεις στις εργασίες.

Το μέγεθος βλέπεις, χρησιμεύει στο να επιτρέπει στους ανθρώπους να αποθηκεύουν περισσότερες αναμνήσεις ζωής. Δεν σημαίνει μεγαλύτερο IQ.

Τι μας διαχωρίζει από τα άλλα ζώα

Έρευνες πολλών βιολόγων έχουν καταλήξει στο ότι όσο μεγαλύτεροι είναι οι εγκέφαλοι, τόση περισσότερη ενέργεια χρειάζονται για να λειτουργήσουν.

Σύμφωνα με άρθρο δυο καθηγητών Ανθρώπινης Εξέλιξης στο Conversation «δεδομένου του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η φυσική επιλογή, τα οφέλη απλά δεν υπερβαίνουν το κόστος».

Επικαλέστηκαν ευρήματα εργασίας που έκανε το Technical University of Munich και δημοσιεύτηκαν στο Science Advances.

Σύμφωνα με αυτά «όλα τα όργανά μας έχουν λειτουργικό κόστος.

Κάποια είναι φθηνά, άλλα ακριβά. Για παράδειγμα, τα κόκαλα είναι σχετικά φθηνά. Αν και αποτελούν περίπου το 15% του βάρους μας, χρησιμοποιούν μόνο το 5% του μεταβολισμού μας.

Οι εγκέφαλοι βρίσκονται στο άλλο άκρο του φάσματος: το περίπου 2% του τυπικού ανθρώπινου σωματικού βάρους χρησιμοποιεί περίπου το 20% του μεταβολισμού μας, ακόμα και όταν κοιμόμαστε.

Η γνωστική λειτουργία είναι μια από τις διαδικασίες που στοιχίζουν ακριβά. Η σκέψη, η ομιλία, η αυτοπεποίθηση ή η εκτέλεση ποσών κοστίζουν περισσότερο από τις τυπικές καθημερινές δραστηριότητες των άλλων ζώων -για τα οποία η σοβαρή σκέψη απλά δεν αξίζει τον κόπο, βάσει του τι απαιτεί σε ενέργεια».

Γιατί όμως, στα λέω όλα αυτά;

Κατά τους νευροβιολόγους, η νοημοσύνη σχετίζεται με το γνωστικό κύκλωμα.

ΤΙ ΜΑΣ ΤΡΩΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ

Στον εγκέφαλο δεν χρησιμοποιούν όλα τα ‘κομμάτια’ την ίδια ενέργεια. Επιπροσθέτως, κάποια ‘καίνε’ περισσότερο ενέργεια από την αναμενόμενη.

«Κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης εξέλιξης, όχι μόνο το μεταβολικό κόστος του εγκεφάλου μας αυξήθηκε καθώς γινόταν μεγαλύτερος, αλλά το έκανε με επιταχυνόμενο ρυθμό καθώς ο νεοφλοιός επεκτάθηκε ταχύτερα από τον υπόλοιπο εγκέφαλο».

Όπου «νεοφλοιός» είναι το ανώτερο στρώμα του εγκεφαλικού φλοιού των θηλαστικών, το οποίο εμπλέκεται σε εγκεφαλικές λειτουργίες υψηλότερης τάξης, όπως η αισθητηριακή αντίληψη, η γνωστική λειτουργία, η παραγωγή κινητικών εντολών, οι συλλογισμοί, η γλώσσα κ.λπ.

«Τα σήματα που αποστέλλονται σε αυτήν την περιοχή διαμεσολαβούνται μέσω χημικών ουσιών του εγκεφάλου -όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η νοραδρεναλίνη και άλλοι νευροτροποποιητές-, δημιουργούν κυκλώματα στον εγκέφαλο, ώστε να βοηθήσουν στη διατήρηση ενός γενικού επιπέδου ενθουσιασμού (με τη νευρολογική έννοια της λέξης που σημαίνει να είσαι ξύπνιος, να μην έχεις διασκέδαση).

Αυτά τα κυκλώματα, τα οποία ρυθμίζουν ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου περισσότερο από άλλες, ελέγχουν και τροποποιούν την ικανότητα των νευρώνων σε όλο τον εγκέφαλο να επικοινωνούν μεταξύ τους.

Με άλλα λόγια, διατηρούν τον εγκέφαλο ενεργό για αποθήκευση μνήμης και σκέψη – ένα γενικά υψηλότερο επίπεδο γνωστικής δραστηριότητας. Δεν αποτελεί έκπληξη, ίσως, το υψηλότερο επίπεδο δραστηριότητας που εμπλέκεται στην προηγμένη γνωστική μας ικανότητα έχει υψηλότερο ενεργειακό κόστος.

Φαίνεται ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος εξελίχθηκε σε τόσο προηγμένα επίπεδα γνώσης, όχι μόνο επειδή έχουμε μεγάλους εγκεφάλους, ούτε απλώς επειδή ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου μας μεγάλωσαν δυσανάλογα. Το έκανε γιατί βελτιώθηκε η συνδεσιμότητα. Κάτι που είχε κόστος».

ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ, ΤΟ IQ ΠΕΦΤΕΙ

Διαφορετικές μελέτες που έγιναν στη Γαλλία, τη Φινλανδία, τη Δανία, την Αυστραλία, τη Νορβηγία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ (μεταξύ άλλων) συμφώνησαν πως ενώ μεγαλώνει ο εγκέφαλος από γενιά σε γενιά, μειώνεται το IQ κατά κατά μέσο όρο 2 βαθμούς.

Δεν διευκρινίστηκαν οι λόγοι. Η εικασία είναι πως έπαιξε ρόλο η διαταραχή στην εκπαίδευση κατά το ξέσπασμα της πανδημίας.

Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να είναι η αυξανόμενη κυριαρχία της τεχνολογίας στην καθημερινότητα, συνήθεια που μειώνει το εύρος της προσοχής μας και μας κάνει λιγότερο διατεθειμένους να σκεφτόμαστε ‘βαθιά’.

Οι ερευνητές έχουν πει και ότι η αύξηση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί επίσης, να είναι υπαίτια στη μείωση του δείκτη νοημοσύνης, καθώς οι δεξιότητες όπως η λεκτική συλλογιστική, η οπτική επίλυση προβλημάτων και τα τεστ αριθμητικών σειρών έχουν μειωθεί.

Στην τελευταία σχετική δημοσίευση που έγινε στις αρχές του τρέχοντος μήνα και αφορούσε νέους των ΗΠΑ, έδειξαν πως οι βαθμολογίες στα IQ τεστ έπεσαν για πρώτη φορά σε έναν αιώνα, όπως φάνηκε μέσω 400.000 διαδικτυακών τεστ που έγιναν από το 2006 έως το 2018.

Η μεγαλύτερη πτώση κατεγράφη στο ηλικιακό γκρουπ από 18 έως 22 ετών.

«Τα αποτελέσματα αυτά ενδεχομένως να υποδεικνύουν μια αλλαγή στην ποιότητα ή το περιεχόμενο της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων εξέτασης», έγραψαν οι ερευνητές.