Η ΜΕΓΑΛΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΕΥΡΩ: ΘΑ ΜΑΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΟΥΝ ΤΟ ΚΡΕΑΣ;

Μια θεωρία συνωμοσίας εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Αυτή τη φορά δεν έχει να κάνει με τους Ερπετόμορφους και τους Illuminati, τους αεροψεκασμούς ή την πανδημία του covid, αλλά με το ίδιο το Ευρώ.

Αυτή την περίοδο, ο 47χρονος συγγραφέας Marc Friedrich χτίζει καριέρα πάνω σε θεωρίες ελέγχου του ανθρώπου με μικροτσίπ που φυτεύονται κάτω από το δέρμα, και ο ακροδεξιός ευρωβουλευτής Jörg Meuthen μιλάει για ένα “μυστικό σχέδιο υπερκυβερνητικής επιτήρησης”.

Το ενδιαφέρον είναι πως ήδη, οι πρώτες δημόσιες διαμαρτυρίες έχουν λάβει χώρα στο Άμστερνταμ, όπως αναφέρει εκτενές ρεπορτάζ του Politico. Η όλη θεωρία που διακινείται τώρα, έχει να κάνει με την ψηφιακή έκδοση του ευρωνομίσματος, με τα “ψηφιακά μετρητά” δηλαδή που αποθηκεύονται σε smartphone, σε αντίθεση με αγορές που γίνονται με πιστωτική κάρτα ή τραπεζικό έμβασμα ή με τα παραδοσιακά νομίσματα και χαρτονομίσματα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προωθεί τα πλάνα της για τα ψηφιακά μετρητά από το 2026 και πέρα, και μόλις το ένα τρίτο των Ευρωπαίων πολιτών είναι για την ώρα, ενήμεροι. Ακριβώς σε αυτή την έλλειψη ενημέρωσης “πατάνε” οι συνωμοσιολόγοι, για να δημιουργήσουν νέο αφήγημα.

Ο Friedrich χαρακτηρίζει το “ψηφιακό ευρώ” ως μια “γαμ…νη παγίδα”. Ο 47χρονος Γερμανός πολιτικός που ήταν στο AfD, έχει εδράσει τη φήμη του πάνω στον πόλεμο που κάνει στα κυβερνονομίσματα μέσα από το κανάλι του στο YouTube το οποίο αριθμεί περισσότερους από 350.000 συνδρομητές. Ο ίδιος αναφέρει πως δεν διακινεί fake news αλλά διατυπώνει την ανησυχία του για το “πού πάει ο κόσμος”. “Θα πουν πως με αυτά τα νομίσματα δεν χρειάζεται να πιάνεις το χρήμα και να κολλήσεις covid, οι συναλλαγές θα γίνουν πιο απλές, θα πουν πως ο ληστής δεν μπορεί να κλέψει τα μετρητά του αλλά θα είναι ΟΚ να έχεις ένα τσιπάκι κάτω από το δέρμα σου. Είναι το τέλειο εργαλείο για παρακολούθηση και ψηφιακή δικτατορία”, τονίζει ο ίδιος.

Όπως αναφέρει το Politico, θα πρέπει σε αυτό το σημείο να καταστεί σαφές πως σύμφωνα με τα πλάνα της ΕΕ δεν προβλέπεται να εγκατασταθεί κάποιο τσιπ κάτω από το δέρμα των πολιτών της Ένωσης για να γίνει η οποιαδήποτε συναλλαγή. Πολλές ομάδες ευρωσκεπτικιστών και εκείνων που εναντιώθηκαν στα μέτρα για την πανδημία της covid-19, συσπειρώνονται τώρα γύρω από την ιδέα της “ψηφιακής δικτατορίας”.

Η ψυχολογία της συνωμοσιολογίας

Φυσικά τα όρια ανάμεσα στην αιτιολογημένη κριτική, την ανησυχία και τις συνωμοσίες, είναι τις περισσότερες φορές διακριτά. Ωστόσο, όπως έδειξε μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Plos One τον περασμένο Οκτώβριο, οι θεωρίες συνωμοσίας που αφορούσαν την Covid, άνοιξαν “πύλες” για άλλα αφηγήματα. “Αν πιστεύετε ότι η κυβέρνηση σας είπε ψέματα για τους αριθμούς της πανδημίας ή ότι διέρρευσαν σκόπιμα τον ιό, τότε για τι άλλο θα μπορούσαν να έχουν πει ψέματα;”, διερωτάται ο Javier Granados Samayoa, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania και συντάκτης της έρευνας. “Όταν βρίσκεστε εκεί έξω και συνομιλείτε με ομοϊδεάτες που ενστερνίζονται τις ίδιες θεωρίες, τότε είναι πολύ πιθανό να λάβετε πληροφορίες για άλλες θεωρίες αμφιβόλου εγκυρότητας και να πέσετε σε μια “μαύρη τρύπα” που δεν οδηγεί πουθενά”, αναφέρει ο ίδιος.

Αυτό αποδεικνύεται από τα σχόλια των χρηστών στα βίντεο του Friedrich στο YouTube, με την πλειοψηφία να αναφέρει πως πρέπει να δώσουμε “μάχη για την ελευθερία”. “Το ψηφιακό ευρώ είναι ιδανικό για να φτιαχτεί μια θεωρία γύρω από εκείνους που θεωρητικά έχουν κακόβουλες προθέσεις”, σημειώνει ο Granados Samayoa.

“Οι τραπεζίτες είναι ιδανικοί για να πεις πως θέλουν να έχουν εξουσία πάνω μας, χωρίς εμείς να ξέρουμε τι συμβαίνει”, προσθέτει.

Ο Peter Ditto, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της California και ειδικός στις συνωμοσίες γύρω από την πολιτική, θεωρεί πως οι κρίσεις των τελευταίων ετών, από το Brexit και τον Τραμπ μέχρι την πανδημία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουν ανατρέψει πολλές παλιές βεβαιότητες. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι ζουν σε “πολιτικά χαοτικούς” καιρούς, τότε οι θεωρίες συνωμοσίας βρίσκουν έδαφος για να αναπτυχθούν. Ειδικά όταν είμαστε ήδη καχύποπτοι για τη λειτουργία των ΜΜΕ, των κυβερνήσεων και της Δικαιοσύνης (κάτι που θυμίζει τα δεδομένα για τη δική μας χώρα). Έτσι, είναι ευκολότερο να πιστέψουμε ότι υπάρχουν “παγκόσμιες ελίτ που προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα ψηφιακό χρήμα, ώστε να μην υπάρχουν άλλα πραγματικά χρήματα στον κόσμο”, κατά τον Ditto.

Τι πραγματικά συμβαίνει με το ψηφιακό ευρώ

Βάσει σχεδιασμών της ΕΚΤ, το ψηφιακό ευρώ δεν θα αντικαθιστά τα μετρητά, αλλά θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς αυτά. Θα αποτελεί δηλαδή μια πρόσθετη και ευκολότερη επιλογή πληρωμής. Ουσιαστικά, θα έχει τη μορφή πορτοφολιού το οποίο οι πολίτες θα “φορτίζουν” με ευρώ από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επιμένουν ότι ένα από τα οφέλη του ψηφιακού ευρώ και άλλων αποκαλούμενων CBDC (ψηφιακά νομίσματα κεντρικής τράπεζας), όπως αυτά που κυκλοφορούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, είναι να διασφαλίσουν ότι υπάρχει μια μορφή ψηφιακών μετρητών που υποστηρίζεται από το κράτος. Τα επονομαζόμενα CBDC είναι ουσιαστικά ψηφιακά tokens που εκδίδονται από μια κεντρική τράπεζα και είναι συνδεδεμένα με την αξία του νομίσματος αυτής της χώρας.

Η νομοθεσία που θα επιτρέπει την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ θα τεθεί ενώπιον των Ευρωπαίων νομοθετών τους επόμενους μήνες. Η Ευρωπαία Επίτροπος Οικονομικών Mairead McGuinness έχει ήδη προτρέψει τους ευρωβουλευτές να υποστηρίξουν τα πλάνα της Κεντρικής Τράπεζας, ενώ η Επιτροπή τονίζει πως θα διασφαλίζεται το απόρρητο των πληρωμών, αλλά θα προβλέπεται όσοι επιθυμούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν μετρητά. Κατά την ΕΚΤ επίσης, η εκτός σύνδεσης λειτουργία του ψηφιακού ευρώ θα παρέχει ακόμη υψηλότερο βαθμό προστασίας της ιδιωτικής ζωής, δεδομένου ότι τα στοιχεία πληρωμής θα ήταν γνωστά μόνο στον πληρωτή και τον δικαιούχο.

Ο Michiel Hoogeveen, ένας Ολλανδός συντηρητικός ευρωβουλευτής που θα ηγηθεί του ελέγχου της νομιμόμητας του όλου σχεδίου και είναι για την ώρα δύσπιστος για την εφαρμογή των πλάνων, τονίζει ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτών που διακινούν θεωρίες συνωμοσίας και εκείνων που έχουν εύλογες ανησυχίες.

“Είδαμε πολλούς να διαμαρτύρονται για την πανδημία, βρήκαν βήμα έκφρασης, ήταν επιτυχημένοι στα social media, έλαβαν δωρεές και τώρα ο Covid φεύγει, τα μέτρα έχουν αρθεί, επομένως οι ίδιοι ψάχνουν νέο αφήγημα. Δουλειά μου είναι να ακούω τις ανησυχίες τους, να διαβάζω τι λένε, αλλά να μην τους χαρακτηρίζω “ηλίθιους” αλλά να προσπαθώ να καλέσω το κοινό σε μια περιοχή πιο λογικής συζήτησης”, αναφέρει ο ίδιος.

Σίγουρα, το ψηφιακό νόμισμα θα γίνει αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης καθώς οι πολιτικοί αντιλαμβάνονται πλέον πως το να κάμψουν τις αντιδράσεις ή να πείσουν το κοινό προς την κατεύθυνση αυτή, θα είναι ένας τρόπος για να εκλεχθούν. Την ίδια ώρα όμως, οι Αρχές θα δυσκολεύονται όλο και περισσότερο για να πείσουν το κοινό πως θα προστατεύεται η ιδιωτικότητα και η ασφάλεια των συναλλαγών τους, σε μια εποχή που η τεχνολογία “τρέχει”.

Για τον Meuthen ο τελικός στόχος είναι η πλήρης επιτήρηση σε μια κοινωνία χωρίς λεφτά.

Μεταξύ των μεγαλύτερων ανησυχιών των ανθρώπων – που απορρίφθηκαν ριζικά από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες – είναι ότι τα ψηφιακά νομίσματα θα επιτρέψουν στο κράτος να περιορίσει τι μπορούν να αγοράζουν οι πολίτες. Αυτοί οι ισχυρισμοί σχετίζονται συχνά με το κρέας ή τα καύσιμα στην Ευρώπη, ως δήθεν τρόπος ελέγχου της παχυσαρκίας ή της κλιματικής αλλαγής.

Στις ΗΠΑ, οι λαϊκιστές υποστηρίζουν ότι το ψηφιακό χρήμα μπορεί να απαγορεύσει την πώληση όπλων σε κάποιες περιοχές. Ο καθένας με τον πόνο του δηλαδή. Ο αντίπαλος του Τραμπ στην κούρσα διαδοχής των Ρεπουμπλικανών, Ron DeSantis, έχει υποστηρίξει την ρητορική αυτή. “Θέλουν να επιβάλουν ένα κοινωνικό σύστημα πίστωσης σε αυτή τη χώρα. Θα τους επιτρέψει να απαγορεύσουν ανεπιθύμητες αγορές όπως καύσιμα και πυρομαχικά”, έχει δηλώσει.

Και στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Nigel Farage, ένας από τους πρωτεργάτες της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ, έχει τοποθετηθεί εναντίον της “ψηφιακής λίρας” σε πρόσφατη συνέντευξή του στο BBC.

Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φοβούνται ότι έχουν μπροστά τους μια δύσκολη μάχη.

“Υπάρχουν ιστορίες σκεπτικισμού σχετικά με τα οφέλη που θα μπορούσαμε να αναμένονται από το iPhone ή αν πάμε και πιο πίσω, από τους ίδιους τους σιδηροδρόμους”, αναφέρει ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Andrew Bailey.

Σε κάθε περίπτωση η Βρετανία δεν αναμένεται να βιαστεί για την εφαρμογή της ψηφιακής λίρας, ενώ οι όποιες οριστικές αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ θα επικυρωθούν μετά τις ευρωεκλογές του επόμενου Ιουνίου.

Ο Marc Friedrich “προειδοποιεί” ότι “η ελευθερία και η δημοκρατία μας κινδυνεύουν”.

“Ελπίζω να μην υπάρχει σχέδιο, αλλά για μένα δεν έχει νόημα να δημιουργήσω ένα ψηφιακό ευρώ εκτός αν θα ήθελα να ελέγχω τους ανθρώπους”, είπε. “Όταν ο παππούς μου πέθαινε, τον ρώτησα τα πάντα για τη ναζιστική Γερμανία. Ξέρω πώς γίνεται”, τόνιζε, την ώρα βέβαια που και ο ίδιος ήταν μέλος ενός ακροδεξιού κόμματος με απολυταρχικές ιδέες.

Αξίζει να σημειωθεί πως ενστάσεις γύρω από το ψηφιακό νόμισμα διατύπωσε στη Βουλή την Πέμπτη και ο πρόεδρος της ΚΟ των Σπαρτιατών, Β. Στίγκας, προσπαθώντας να προσεταιριστεί το κοινό που ασπάζεται τα περί “ελέγχου της συμπεριφοράς μας”. Οι θεωρίες αυτές συμπλέκονται και με τις ψηφιακές ταυτότητες, σε ένα κοκτέιλ απολύτως “εκρηκτικό”. Να σημειωθεί τέλος πως το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα συνεδριάσει στην Αθήνα στις 26 Οκτωβρίου ώστε να ανακοινώσει τόσο τις κρίσιμες αποφάσεις του, όχι μόνο για τα επιτόκια του ευρώ, αλλά και για το ιστορικό του project, που φέρνει αναταράξεις.

Εδώ μπορείτε να δείτε το σχέδιο της ΕΚΤ για το ψηφιακό ευρώ και εδώ να διαβάσετε αναλυτικά ολόκληρη την έκθεσή της.