Η ΜΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΟΥ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΟΣΑ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΝ

Οι σχέσεις έχουν εξελιχθεί σε σταυρόλεξα για δυνατούς λύτες, με την κυριολεκτική επιβίωση μας να γίνεται ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα/ζητούμενα.

Για να βοηθήσουμε λίγο την κατάσταση, εστιάσαμε σε έναν πολύ συγκεκριμένο παράγοντα που βοηθά να καταλάβεις πολλά για τον άνθρωπο που έχεις απέναντι σου, μόνο με μια ερώτηση.

Είναι η εξής:

«Έχεις αδέλφια;».

Η ΣΕΙΡΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΩΣ «ΛΥΣΑΡΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ»

Οι δυναμικές που διαμορφώνονται μεταξύ των μελών μιας οικογένειας είναι ούτως ή άλλως ένα περίπλοκο θέμα, αφού αφορούν διαφορετικούς ανθρώπους που ζουν/μεγαλώνουν μεν στο ίδιο περιβάλλον, αλλά δεν είναι όλοι ίδιοι. Όλοι εν τω μεταξύ, θέλουν πράγματα.

Υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία που εξηγεί τους λόγους που μολονότι άτομα μεγαλώνουν μαζί και έχουν τις ίδιες επιρροές -αντικειμενικά κοινές εμπειρίες-, δεν έχουν τον ίδιο χαρακτήρα -την ίδια προσωπικότητα. Ακόμα και αν πρόκειται για δίδυμα παιδιά.

«Λόγο» στις δυναμικές έχουν παράμετροι όπως η γενετική, το περιβάλλον και οι εμπειρίες ζωής, αλλά και διάφοροι άλλοι παράγοντες, όπως είναι η κλιμακωτή κατάταξη. Ή αλλιώς η Σειρά της Γέννησης. Αυτή φαίνεται να μπορεί να επηρεάσει και όλες τις σχέσεις μας. Φιλικές και ερωτικές.

Το βέβαιο είναι πως το μεγαλύτερο παιδί έχει ως πρότυπο τον ενήλικο γονέα. Το δεύτερο έχει το μεγαλύτερο αδελφάκι του, που ακόμα διαμορφώνεται σε όλα τα επίπεδα (δεν υπάρχουν σταθερές συμπεριφορές) και ούτω καθ’ εξής.

Κάπως έτσι, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα που έχουν γίνει και στερεότυπα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά είναι αυτό των τριών παιδιών σε μια οικογένεια, βάσει του οποίου το πρώτο είναι το golden child, το δεύτερο το ξεχασμένο και το τρίτο ο «κλόουν της τάξης».

Έρευνες έχουν δείξει πως η επίδραση της σειράς γέννησης δεν είναι κλισέ, αλλά κάτι το πραγματικό. Δεν κάνει όμως, προκαθορισμένους τους ρόλους. Διαχρονικά βέβαια, τιμώνται κάποια χαρακτηριστικά.

Επειδή η αφορμή για όσα ακολουθούν είναι το γεγονός ότι έγινε trend το Σύνδρομο της Μεγαλύτερης Κόρης, θα αρχίσουμε από αυτό.

ΣΕ ΤΙ ΕΦΤΑΙΞΕ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΚΟΡΗ

Το Σύνδρομο της Μεγαλύτερης Κόρης δεν είναι επίσημη διάγνωση, αλλά κοινός τρόπος αναφοράς σε ένα φαινόμενο που δεν «βγαίνει» και σε αρσενικό, για πολύ συγκεκριμένους λόγους (βλ. πατριαρχία).

Αφορά το μοναδικό σύνολο των προκλήσεων που εναποθέτουν οι γονείς στις πλάτες της πρωτότοκης κόρης της οικογένειας, με συνέπεια να πρέπει να ανταποκρίνεται στα οικογενειακά καθήκοντα και τους κοινωνικούς κανόνες.

Θέλει τη μεγαλύτερη κόρη μιας οικογένειας να ασχολείται με τα οικιακά, γίνεται υποκατάστατο γονέα όπως φροντίζει τα αδέλφια της (από την υγιεινή έως το συναίσθημα και τα μαθήματα). Την ίδια ώρα καλείται να ανταποκριθεί και στις απαιτήσεις/προσδοκίες που έχουν από εκείνη οι γονείς της για το μέλλον της.

Δεν μένει έτσι, χρόνος για την προσωπική της εξέλιξη, τα δικά της ενδιαφέροντα και τις δικές της φιλοδοξίες.

Εμφανίστηκε στο ψηφιακό προσκήνιο, χάριν της Αμερικανίδας θεραπεύτριας, Kati Morton που ανέλυσε τα «οκτώ σημάδια του Συνδρόμου της Μεγαλύτερης Κόρης» στο TikTok, με το video να γίνεται viral (+6.000.000 views).

 

Αν βάλουμε στη μέση και πόσο δεδομένα τα θεωρούν όλα αυτά οι γονείς -και τα αδέλφια-, το κορίτσι καταλήγει να νιώθει και συναισθηματική πίεση. Αυτή περιορίζει ακόμα περισσότερο τις ευκαιρίες της να ανακαλύψει ποιο είναι και τι θέλει, ενώ δημιουργεί και ένταση στις σχέσεις της.

Το Σύνδρομο έχει κόστος στη ψυχολογία και την προσωπικότητα του κοριτσιού, αφού είναι φύσει αδύνατο για ένα παιδί να μπορεί τα τακτοποιήσει ευθύνες που δυσκολεύονται να διαχειριστούν ενήλικες. Εύλογα λοιπόν, κάποια στιγμή όλη αυτή η πίεση (τα βάρη) που συσσωρεύει το παιδί, δημιουργούν μια έκρηξη στην μετέπειτα ζωή του.

Σημείωσε και κάτι ακόμα.

Εργασία έχει εξηγήσει ότι ο καταμερισμός της εργασίας από τους γονείς στην παιδική ηλικία επηρεάζει τη μετέπειτα ενασχόληση με τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού.

Υποδεικνύεται ότι το παράδειγμα που έθεσαν οι μητέρες στην εξισορρόπηση των επαγγελματικών και οικιακών ευθυνών, αφήνει μια μόνιμη εντύπωση στην προσέγγιση των κορών στα οικιακά καθήκοντα.

Η λύση στο πρόβλημα είναι η προφανής

Υπάρχει μια θεωρία, που είναι γνωστή ως Μοντέλο Ρόλων. Πριν την εξηγήσω, υποθέτω πως έχεις καταλάβει ότι αν είσαι γονέας και θες να σώσεις την πρωτότοκη κόρη, δεν χρειάζονται πολλά. Άρχισε με το να μην την υποχρεώνεις να κάνει ό,τι πρέπει να κάνεις εσύ. Να μην είναι δηλαδή, γονιός bonus για τα αδέλφια της.

Μπορείς να ξεκινήσεις από την ισότιμη κατανομή των οικιακών σε όλα τα μέλη της οικογένειας.

Βοηθά και να θυμάσαι πως και η πρωτότοκη κόρη είναι ακόμα παιδί, με τις δικές της ανάγκες.

Όπως και ότι η φροντίδα των παιδιών είναι δική σου δουλειά. Όσο και αν δεν βγαίνουν τα μαθηματικά, είναι δική σου ευθύνη να βρεις μια λύση που να τους εξυπηρετεί όλους.

Εκτός και αν ανήκεις σε προηγούμενη δεκαετία, τότε που η κοινή πεποίθηση ήταν πως οι γυναίκες οφείλουν να δίνουν προτεραιότητα στις οικογενειακές υποχρεώσεις -και όχι στα δικά τους ‘θέλω’- κι έτσι ‘φοράς’ στην κόρη σου τα στερεότυπα.

Σε αυτήν την περίπτωση, απλά θα θυμίσω ότι υπάρχουν εξαιρετικοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας που μπορείς να εμπιστευτείς για την εναρμόνιση σου με το 2024.

Πώς θα καταλάβεις αν έχεις το Σύνδρομο της Μεγαλύτερης Κόρης

Kατά τη θεραπεύτρια που έκανε trend τον όρο «Σύνδρομο της Μεγαλύτερης Κόρης», τα οκτώ σημάδια που δείχνουν πως μια γυναίκα έχει γίνει ‘θύμα’ του είναι τα εξής:

• Έχει έντονο αίσθημα ευθύνης.
• Διαπρέπει σε ό,τι κάνει και είναι πολύ δυναμική.
• Ανησυχεί πολύ και έχει άγχος.
• Δεν περνάει καλά με τις συμπεριφορές που έχουν ως μόνο στόχο να ευχαριστήσουν άλλους.
• Δυσκολεύεται να θέσει και να διατηρήσει τα όρια.
• Αγανακτεί με τα αδέρφια και την οικογένειά της.
• Δίνεις καθημερινές μάχες με ενοχές που νιώθει.
• Δυσκολεύετε με τις σχέσεις της ενήλικες ζωής της.

Πάμε τώρα, και σε άλλες οικογενειακές ιστορίες/δυναμικές που έχουν μελετηθεί από ερευνητές.

α) ΤΑ ΠΡΩΤΟΤΟΚΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΠΕΡΝΟΥΝ ΚΑΛΑ

Η Θεωρία της Σειράς Γέννησης προτείνει ότι το να είσαι πρωτότοκος, μεσαίο παιδί, μικρότερο παιδί ή μοναχοπαίδι διαμορφώνει την προσωπικότητά σου, λόγω των διαφορών στις προσδοκίες που έχουν οι γονείς -και εν πολλοίς, σχετίζονται και με τη δυναμική μεταξύ των αδελφιών.

Παραδοσιακά οι γονείς δίνουν όλη τους την προσοχή στο πρώτο τους παιδί. Ιστορικά, η κυρίαρχη αυτή θέση επιβεβαιωνόταν και μέσω του status τους ως κληρονόμων κληρονόμων (θρόνων, γης κλπ), με την ανταγωνιστικότητα να γίνεται η κύρια φύση τους όταν προκύπτει δεύτερο παιδί.

Έχει παρατηρηθεί ότι τα μεγαλύτερα αδέρφια, ανεξαρτήτως φύλου, συχνά αισθάνονται πιο στερημένα ή φθονερά, αφού έχουν ζήσει την εμπειρία να κερδίζει την προσοχή που απολάμβαναν μόνο εκείνα ένα άλλο ον.

Νιώθουν πως οι γονείς τους περιμένουν περισσότερα από εκείνα -να γίνουν το παράδειγμα προς μίμηση του μικρότερου μέλους. Έτσι τείνουν να είναι πιο προσανατολισμένα στην επιτυχία κι έτσι γίνονται καλοί ηγέτες, έχουν υψηλές επιδόσεις, είναι δομημένα και οργανωμένα, υπεύθυνα και ώριμα. Δεν ξεχωρίζουν για την ικανότητα τους να συμβιβάζονται.

«Κατά μέσο όρο, τα πρωτότοκα, τα οποία τείνουν να ενεργούν ως παρένθετοι γονείς, είναι πιο ευσυνείδητα από τα επόμενα παιδιά που είναι πιο εξωστρεφή και δεν πειθαρχούν εύκολα».

Έρευνες έχουν δείξει και συσχέτιση μεταξύ της σειράς γέννησης, της νοημοσύνης και της ικανότητες σκέψης, με τα πρωτότοκα παιδιά να ξεχωρίζουν. Έχουν φανεί να έχουν πιο προηγμένη γνωστική ανάπτυξη.

Έχει διαπιστωθεί ότι τα πρωτότοκα συχνά τα καταφέρνουν καλύτερα από τα δευτερότοκα σε πολλά μέτωπα, από το μορφωτικό επίπεδο μέχρι τις βαθμολογίες των τεστ, το IQ, τους μισθούς, ακόμη και τα αποτελέσματα της αγοράς εργασίας.

δ) ΤΑ ΜΕΣΑΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Δεν χρειάζεται να είσαι ερευνητής για να καταλάβεις πως όλα τα μεσαία παιδιά (που έχουν μεγαλύτερο και μικρότερο αδελφάκι), έχουν μια ιδιαίτερη συμπεριφορά. Ο ξάδελφος μου αποκαλεί τον εαυτό του ως «σάντουϊτς» που ενώ υπήρχε μεταξύ των αδελφιών του, ένιωθε πως δεν υπήρχε για την οικογένεια.

Το γεγονός ότι υπάρχει Σύνδρομο του Μεσαίου Παιδιού (μολονότι δεν είναι επίσημη διάγνωση) δείχνει ότι ένα θέμα υπάρχει παντού στον κόσμο. Για την ακρίβεια, ιστορικά και πολιτιστικά τα μεσαία παιδιά συχνά είχαν λιγότερα οφέλη, ευθύνες ή status.

Φαίνεται πως αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι γονείς φυσιολογικά δείχνουν μεγαλύτερη προσοχή στο πρωτότοκο και το μικρότερο παιδί.

Μελέτες δείχνουν ότι αυτά τα παιδιά τείνουν

• να νιώθουν ξεχασμένα ή λιγότερα ιδιαίτερα από τα πρωτότοκα ή τους βενιαμίν,
• θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους,
• είναι πιο ανεξάρτητα,
• είναι πιο εξωστρεφή,
• προσαρμόζονται πιο εύκολα,
• είναι απείθαρχα,
• είναι πιο ευαίσθητα στην απόρριψη,
• είναι ανασφαλή,
• είναι κοινωνικά (καλοί διαμεσολαβητές/ειρηνοποιοί),
• τα πηγαίνουν καλύτερα σε περιβάλλοντα που δεν τους τοποθετούν ως ηγέτες,
• δεν αισθάνονται το «ανήκειν» στην οικογένεια, όσο τα αδέλφια τους,
• δεν θυμούνται με αγάπη την παιδική τους ηλικία,
• είναι τα πρώτα που φεύγουν από το οικογενειακό σπίτι

Έρευνα -με δεδομένα και από την Ευρώπη- έχει δείξει ότι τα δευτερότοκα παιδιά, ειδικά τα αγόρια, είναι πιο πιθανό να συμπεριφέρονται άσχημα (βίαιο έγκλημα, παραβατικότητα, τιμωρίες στο σχολείο) από τα πρωτότοκα.

Να σημειωθεί εδώ πως οι σχετικές έρευνες επικεντρώνονται συνήθως σε αγόρια γιατί «είναι πιο πιθανό να καταλήξουν σε σοβαρά προβλήματα στην εφηβεία τους από ό,τι τα κορίτσια». Πράγμα που φαίνεται να αλλάζει τα τελευταία χρόνια -όπως φαίνεται από τη βία ανηλίκων.

Στις διαθέσιμες μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι τα δευτερότοκα παιδιά έχουν 25 έως 40% περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα στο σχολείο ή/και με το νόμο.

Μια εξήγηση που συμβαίνει αυτό μπορεί να είναι το γεγονός ότι τα στιλ ανατροφής συχνά αλλάζουν λόγω της σειράς γέννησης.

«Το πρωτότοκο παιδί έχει ως πρότυπο ενήλικες. Το δεύτερο παιδί έχει ως πρότυπο ένα τρελαμένο 2χρονο -το μεγαλύτερο αδελφάκι».

«Επίσης το πρωτότοκο απολαμβάνει την απρόσκοπτη προσοχή των γονιών του. Τα επόμενα παιδιά ανταγωνίζονται για τον χρόνο και το ενδιαφέρων των γονιών.

Τέλος, τα μεγαλύτερα και τα μικρότερα αδέρφια προέρχονται από την ίδια οικογένεια, αλλά έχουν διαφορετικές ομάδες συνομηλίκων από νωρίς στη ζωή τους.

Όλα αυτά φαίνεται να συμβάλουν στα στοιχεία που βλέπουμε στην αγορά εργασίας και στην παραβατικότητα. Είναι πολύ δύσκολο να διαχωρίσουμε αυτά τα δύο πράγματα επειδή συμβαίνουν ταυτόχρονα».

ε) ΤΑ ΜΙΚΡΟΤΕΡΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΜΩΡΑ

Τα μικρότερα παιδιά συχνά περιγράφονται ως κοινωνικά, γοητευτικά, αγαπητά και ελεύθερα πνεύματα, αλλά και ανώριμα, εξαρτώμενα από άλλους, εγωκεντρικά και χειριστικά. Επειδή οι γονείς δεν έχουν πολλές προσδοκίες από αυτά (έχουν ‘πνίξει’ τα μεγαλύτερα παιδιά με αυτές), παίρνουν και περισσότερα ρίσκα, ενώ δεν τους απασχολεί ούτε στο ελάχιστο η τελειότητα.

Βλέπεις, οι γονείς έχουν κάνει όσα θα μπορούσαν να γίνουν λάθος στην ανατροφή του πρωτότοκου (ή των όσων παιδιών έχουν προηγηθεί). Έτσι στα μικρότερα παιδιά έχουν την τεχνογνωσία που τους επιτρέπει να είναι πιο χαλαροί.

Συνήθως εμπλέκονται και τα άλλα αδέλφια. Άρα τα μικρότερα παιδιά απολαμβάνουν της προσοχής και της αγάπης όλων. Για αυτό υπάρχει το στερεότυπο που τα θέλει να μένουν για πάντα παιδιά -αφού πάντα στα μάτια των δικών τους είναι για πάντα τα ‘μωρά’.

Συχνά κατηγορούνται ότι είναι κακομαθημένα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα παρορμητικές συμπεριφορές. Επίσης, ό,τι θέλουν, το θέλουν τώρα. Προκειμένου δε, να τραβήξουν την προσοχή κάνουν τους κλόουν και δεν τους ενδιαφέρουν οι συνέπειες.

στ) ΤΑ ΜΟΝΑΧΟΠΑΙΔΙΑ ΣΥΝΔΥΖΟΥΝ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΤΟΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΕΝΙΑΜΙΝ

Όποιος έχει μεγαλώσει ως μοναχοπαίδι, έχει ευχηθεί κάποια στιγμή στα παιδικά του χρόνια να είχε αδελφάκι, ώστε να ασχοληθούν οι γονείς του με κάποιον άλλον και να το αφήσουν στην ησυχία του. Ήμουν κι εγώ σε αυτό το ‘κότερο’ και μπορώ να επιβεβαιώσω ότι έχουν μια βάση τα κοινά χαρακτηριστικά της κατηγορίας.

Περιλαμβάνουν την ωριμότητα, την επιμέλεια, την προσοχή, την αυτάρκεια, την αυτοπεποίθηση (δεν έχεις κάποιο αδελφάκι να σε υποστηρίζει), την ευαισθησία και το ευφάνταστο που σε βοηθά να επιβιώνεις. Δεν με ‘άγγιξαν’ η τελειομανία και οι υψηλές επιδόσεις.

Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν άλλα παιδιά στο σπίτι και πως όταν συνοδεύουν τους γονείς τους, συνηθέστερα επικοινωνούν με μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους κάνει τα μοναχοπαίδια πιο ώριμα για την ηλικία τους.

Δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν με συνομηλίκους, αλλά είναι πολύ απλή η αλληλεπίδραση με μεγαλύτερους όταν είναι μικροί και μικρότερους, όταν μεγαλώνουν.

Σε συνδυασμό με το ότι οι ζωές τους τείνουν να είναι πολύ δομημένες κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, κάποιες φορές λειτουργούν ως μικρομέγαλα (μικροί ενήλικες).

Θα πω ότι ισχύει και το ότι επειδή περιμένουμε πολλά από εμάς, περιμένουμε πολλά και από όσους έχουμε γύρω μας -χωρίς να τους ρωτήσουμε τι θέλουν εκείνοι από τη ζωή τους. Έτσι, γινόμαστε πολύ εύκολα επικριτικοί.

ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΡΑΖΟΝΤΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

1. Αν είσαι το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας σου, απόφυγε σύντροφο που επίσης είναι πρωτότοκος/πρωτότοκη. Μελέτη έχει δείξει πως η ιδανική συνθήκη για εσένα είναι ένα lastborn, γιατί τα αντίθετα είναι αυτά που έλκονται.
2. Για όλες τις «θέσεις» γέννησης προτείνεται η αποφυγή ομώνυμων, καθώς οι σχέσεις εξελίσσονται σε μάχες για κυριαρχία.
3. Οι δυο βενιαμίν θα έχουν παιχνιδιάρικη μεν, σχέση αλλά ουδείς θα πάρει την ευθύνη για την όποια απόφαση (δεν είναι κάτι που έχουν συνηθίσει να κάνουν). Έχουν συνηθίσει και να τους φροντίζουν, άρα δεν έχουν μάθει να φροντίζουν, κάτι που μπορεί να προκαλέσει απογοήτευση.
4. Δυο μεσαία παιδιά θα είναι καλοί διαμεσολαβητές, αλλά δεν θα λύσουν ποτέ ουσιαστικό πρόβλημα -αφού έχουν εκπαιδευτεί στο να αποφεύγουν τις συγκρούσεις. Το δυνατό χαρτί των παιδιών-σάντουϊτς είναι η προσαρμοστικότητα και η ικανότητα να συμβιβάζονται. Μπορούν να το αξιοποιήσουν με άλλες ‘θέσεις’ γέννησης. Να σημειωθεί και ότι τα μεσαία παιδιά είναι τόσο καλά στο συμβιβασμό, που συχνά κάνει κακό στους ίδιους και έτσι μπορεί να δημιουργήσει άγχος, κατάθλιψη και απογοήτευση. Για αυτό γίνονται οι πρώτοι που φεύγουν από το σπίτι.
5. Το καλύτερο match για μεσαία παιδιά που έχουν μια τάση να μη διακρίνονται στην επικοινωνία και δεν εκφράζουν ιδιαίτερα το συναίσθημα, είναι τα μικρότερα «γιατί δεν θα αισθάνεσαι πως απειλείσαι και θα επωφεληθείς από την εξωστρέφεια τους».
6. Δυο πρωτότοκα ή μοναχοπαίδια που δεν έχουν μάθει να υποχωρούν και να συμβιβάζονται, ενώ έχουν μάθει να έχουν υψηλούς στόχους. Και οι δυο κατηγορίες, εν τω μεταξύ λαχταρούν την έγκριση και την προσοχή (που είχαν από τους γονείς τους) για να νιώσουν ασφαλείς.