Η νέα ασύμμετρη απειλή για όσους θέλουν να αποκτήσουν παιδί

Λες και ήταν λίγα τα άγχη όποιων θέλουν να αποκτήσουν παιδί, προστίθεται ένα ακόμα. Που αφορά εξ ίσου τα δυο βιολογικά φύλα.

H 15η Νοεμβρίου του 2022 ήταν η ημέρα που ο πληθυσμός της Γης έφτασε στα 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Σύμφωνα με τις Προβλέψεις Πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών που θεωρείται το κατ’ εξοχήν ‘εργαλείο’ της καταμέτρησης μας, η ανθρωπότητα θα απολαύσει κοντά στα 10 δισεκατομμύρια μέλη, έως το 2050, στο σενάριο της υψηλής γεννητικότητας.

Οι προβλέψεις για τον πληθυσμό της Γης UN

Τα στοιχεία ωστόσο, που υπάρχουν διαθέσιμα δείχνουν ότι η γεννητικότητα έχει πάρει την κατιούσα, παντού στον πλανήτη. Κάτι που επιβεβαίωσε πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ένας τους 6 ανθρώπους παγκοσμίως (το 17.5% του ενήλικου πληθυσμού) θα ζήσει την εμπειρία της αγονίας.

Διευκρινίστηκε πως ο επιπολασμός της στειρότητας παρουσιάζει περιορισμένη διακύμανση μεταξύ των διαφορετικών χωρών και ηπείρων, με τον γενικό διευθυντή του Οργανισμού, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus να τονίζει ότι “αυτό δείχνει πως δεν κάνει διακρίσεις.

Το τεράστιο ποσοστό των ανθρώπων που επηρεάζονται δείχνει την ανάγκη να διευρυνθεί η πρόσβαση στη φροντίδα γονιμότητας και να διασφαλιστεί ότι αυτό το ζήτημα δεν θα παραγκωνίζεται πλέον στην έρευνα και την πολιτική για την υγεία -έτσι ώστε να είναι διαθέσιμοι ασφαλείς, αποτελεσματικοί και προσιτές τρόποι για την απόκτηση της γονιμότητας για όσους το αναζητούν”.

Όπως αποκαλύπτει η μελέτη“παρά την τεράστια έκταση του ζητήματος, οι λύσεις για τη διάγνωση και τη θεραπεία της υπογονιμότητας είναι σε μεγάλο βαθμό υποχρηματοδοτούμενες και απρόσιτες για τις μεσαίες και κατώτερες ομάδες της κοινωνίας -με τους λόγους να είναι πολλοί και να αφορούν από το υψηλό κόστος έως την περιορισμένη διαθεσιμότητα”.

Τονίστηκε ότι υπάρχει έλλειψη δεδομένων σε πολλές χώρες και περιοχές. Αυτό απαιτεί περισσότερα εθνικά δεδομένα σχετικά με την “υπογονιμότητα ανά ηλικία και αιτία που θα βοηθήσουν στον ποσοτικό προσδιορισμό της υπογονιμότητας, καθώς και να γνωρίζουμε ποιος χρειάζεται φροντίδα γονιμότητας και πώς μπορούν να μειωθούν οι κίνδυνοι”.

Πώς προσδιορίζεται η υπογονιμότητα

Η επιστημονική κοινότητα έχει συμφωνήσει στον ορισμό της υπογονιμότητας ως “η αδυναμία επίτευξης ενός ατόμου ή ενός ζευγαριού να συλλάβει, έπειτα από 12 ή περισσότερους μήνες τακτικής σεξουαλικής επαφής, χωρίς προστασία”.

Συνθήκη που δεδομένα προκαλεί “σημαντική αγωνία, στίγμα και οικονομικές δυσκολίες, επηρεάζοντας την ψυχική και ψυχοκοινωνική ευημερία των ανθρώπων”, σύμφωνα και με την έκθεση του ΠΟΥ που ανέλυσε 12.241 σχετικές μελέτες, οι οποίες έγιναν από το 1990 έως το 2021.

Επειδή για δεκαετίες (ή μην χιλιετίες) οι γυναίκες ‘κρίνονταν’ ως οι υπεύθυνες της αδυναμίας ενός ζευγαριού να κάνει παιδί, θα ήταν καλό να αναφέρουμε πως έρευνες έχουν δείξει ότι στο 1/3 των περιπτώσεων ‘φταίει’ η γυναίκα, στο 1/3 ο άνδρας και το υπόλοιπο ποσοστό αφορά συνδυαστικό θέμα.

Τη σήμερον ημέρα, εξακολουθεί να υπάρχει ένα 10% ‘ανεξήγητης αδυναμίας’. Δηλαδή, έχουμε πολλά να ζήσουμε, να δούμε και να μάθουμε ακόμα.

Ποιος είναι ο παράγοντας κινδύνου που προστίθεται στη λίστα

Σαν να μην μας έφταναν όσα γνωρίζαμε ήδη πως υπάρχουν μέσα μας (στον οργανισμό μας) και μπορούν να προκαλέσουν υπογονιμότητα (πχ ορμονικές ανισορροπίες, σωματικές ή δομικές ανωμαλίες, λοιμώξεις), πρόσφατη μελέτη ενημέρωσε και ότι οι γυναίκες που έχουν υψηλότερα επίπεδα των αποκαλούμενων forever chemicals (παντοτινά χημικά) στο αίμα τους, έχουν 40% λιγότερες πιθανότητες να μείνουν έγκυες μέσα σε ένα χρόνο από την προσπάθειά τους να συλλάβουν.

Τι είναι τα ‘παντοτινά χημικά’ (aka PFAS)

Οι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (Per- και polyfluoroalkyl ουσίες, εν συντομία PFAS) είναι ομάδα τεχνητών χημικών ουσιών που βοηθούν ορισμένα προϊόντα να είναι αντικολλητικά ή ανθεκτικά στους λεκέδες.

Δεν έχουν οσμή ή γεύση και είναι αόρατες.

Η ουσίες είναι ανθεκτικές στο νερό και το λάδι και χρωστούν το παρατσούκλι τους στο γεγονός ότι χαρακτηρίζονται από τους ισχυρούς δεσμούς άνθρακα-φθορίου, που τα καθιστούν ανθεκτικά στην αποικοδόμηση και τους επιτρέπουν να παραμένουν στο περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Έρευνες έχουν ήδη δείξει ότι η έκθεση σε PFAS μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένου αυξημένου κινδύνου ορισμένων μορφών καρκίνου, βλάβης του ήπατος και των νεφρών, αναπτυξιακών καθυστερήσεων σε έμβρυα και παιδιά και δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Λόγω της εμμονής τους και των πιθανών επιπτώσεων στην υγεία, τα PFAS ρυθμίζονται όλο και περισσότερο και καταργούνται σταδιακά σε πολλές χώρες. Αλλά είναι πάρα, μα πάρα, πολλά. Άρα πρέπει να γίνει κάτι πιο δραστικό.

Τα πολύ ανησυχητικά ευρήματα της τελευταίας έρευνας

Είχαν προηγηθεί 13 εργασίες που είχαν δείξει σχέση μεταξύ έκθεσης στις ουσίες που θα εξηγήσουμε στη συνέχεια και μειωμένης γονιμότητας.

Tώρα έγινε πιο ενδελεχής παρακολούθηση: βρέθηκε σειρά επιπέδων PFAS στο αίμα των περισσότερων από 1000 γυναικών που προσπαθούσαν να συλλάβουν και αξιολογήθηκε ο αντίκτυπος των χημικών ουσιών σε κάθε τρίμηνο μεταξύ του χαμηλότερου και του υψηλότερου επιπέδου έκθεσης.

Οι γυναίκες με επίπεδα έκθεσης σε μείγματα PFAS κατά ¼ υψηλότερα από τον μέσο όρο είχαν 40% μικρότερη πιθανότητα να μείνουν έγκυες μέσα σε ένα χρόνο. Αυτές οι γυναίκες είχαν επίσης 34% χαμηλότερες πιθανότητες να γεννήσουν ζωντανό βρέφος, μέσα σε 12 μήνες.

Φάνηκε και ότι τα PFAS επηρεάζουν και την υγεία της μητέρας και του μωρού (προεκλαμψία, νευροαναπτυξιακές καθυστερήσεις), με πολλά να ανιχνεύονται στο αίμα του ομφάλιου λώρου, στον πλακούντα και στο μητρικό γάλα.

Η επίδραση των επιπέδων PFAS στη γονιμότητα ήταν μεγαλύτερη όταν θεωρήθηκαν ως μείγμα, παρά μεμονωμένα. Κάτι το λογικό, αφού οι πολλές χημικές ουσίες μπορεί να δράσουν μαζί για να επηρεάσουν την υγεία μας σε πολύ μεγαλύτερο επίπεδο από ένα χημικό.

Μείνε κοντά μας αν είσαι άνδρας

Αν το βιολογικό σου φύλο είναι αρσενικό, σου ‘χω νέα: από το 2021 είναι γνωστό πως πράγματα που όλοι έχουμε στο σπίτι, επηρεάζουν την ποιότητα του σπέρματος. Ναι, στη λίστα είναι και τα ‘παντοτινά χημικά’.

Από το 2018 οι επιστήμονες είχαν τονίσει την ανάγκη λήψης μέτρων για τη βελτίωση της ποιότητας.

Tο 2021 στο περιοδικό Environmental Health Perspectives δημοσιεύτηκε έρευνα, στην οποία αναφερόταν πως είχε διαπιστωθεί ότι οι άνδρες με υψηλότερα επίπεδα PFAS στο αίμα τους ήταν πιο πιθανό να έχουν χαμηλότερη συγκέντρωση και κινητικότητα σπέρματος -μαζί με υψηλότερο ποσοστό σπερματοζωαρίων με ασυνήθιστο σχήμα.

Άλλες μελέτες έχουν επίσης προτείνει μια σχέση μεταξύ της έκθεσης στο PFAS και της μειωμένης ποιότητας του σπέρματος και της υπογονιμότητας στους άνδρες.

Προφανώς και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για την πλήρη κατανόηση της έκτασης της συσχέτισης και τους μηχανισμούς.

Πού υπάρχουν τα ‘παντοτινά χημικά’

Τα PFAS τώρα δεν είναι παντού ανάμεσα μας, αλλά ήταν για τις προηγούμενες δεκαετίες, από τα αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, στα χαλιά που είναι ανθεκτικά στους λεκέδες, στα αδιάβροχα ρούχα και τις συσκευασίες τροφίμων. Έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί σε βιομηχανικές διεργασίες όπως η επιμετάλλωση μετάλλων, η κατασκευή ηλεκτρονικών ειδών και οι αφροί πυρόσβεσης.

Επιπροσθέτως, έχουν απαγορευτεί μεν, ορισμένα PFAS αλλά μιλάμε για περισσότερες από 12.000 χημικές ουσίες που έχουν ήδη παραχθεί. Μελέτη στις ΗΠΑ ενημέρωσε πως όλοι όσοι πήραν μέρος είχαν ένα ποσοστό PFAS στο αίμα τους “ανεξάρτητα από το πόσο υγιείς ήταν”.

Τον περασμένο Γενάρη πέντε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Νορβηγία και Σουηδία) πρότειναν την απαγόρευση 10.000 PFAS.

Σε αυτήν τη φάση, είμαστε στη διαδικασία υιοθέτησης απόψεων των επιτροπών που αποφασίζουν. Όταν καταλήξουν θα τις στείλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Πώς θα αποφύγουμε τα PFAS

Ένας τρόπος να προφυλαχθούμε από τα ‘παντοτινά χημικά’ είναι να αποφεύγουμε τα ‘πολλά, πολλά’ μαζί τους. Δηλαδή, να μην τρώμε τεράστιες ποσότητες συσκευασμένου φαγητού, να φιλτράρουμε το πόσιμο νερό -καθώς κάποιες πηγές μπορεί να είναι μολυσμένες-, να επιλέγουμε συσκευασίες τροφίμων χωρίς PFAS (θα σου πω σε ένα λεπτό ποια είναι αυτά) και να αποφεύγουμε ή να περιορίζουμε την έκθεση σε αφρό πυρόσβεσης.

Υπάρχουν πολλά προϊόντα που χρησιμοποιούν εναλλακτικές λύσεις χωρίς PFAS.

Όπως;