“ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΕΞ, ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΑΣ ΓΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ” – ΠΟΣΟ OK ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ;

Θέλω να προχωρήσω ερωτικά με αυτό το άτομο, όμως έχω και την ανάγκη να του πω πως πρώτα θα πρέπει να κάνουμε τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις, ώστε να βεβαιωθούμε ότι και οι δύο είμαστε safe.

Είναι σωστό να ζητήσω κάτι τέτοιο; Κι αν παρεξηγήσει όσα του πω; Κι αν με απορρίψει;

Αν μου πει ότι δεν έχω δικαίωμα να του ζητάω προσωπικά δεδομένα, τότε τι κάνουμε;

Το διακόπτουμε τελείως ή κάνουμε σεξ χωρίς να κάνουμε τεστ για Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα;

Αυτές είναι ορισμένες απορίες και διλήμματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι πολλοί άνθρωποι σήμερα, όταν γνωρίζουν έναν άνθρωπο και θέλουν να προχωρήσουν στο επόμενο βήμα στη σχέση τους, γνωστό και ως σεξ.

Επικοινώνησα με τον Γιάννο Λεβισιάνο – Λαμπρόπουλο, Υπεύθυνο Διεκδίκησης του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος – Θετική Φωνή, θέλοντας να μάθω πόσο OK είναι να ζητάμε από κάποιον να κάνει εξετάσεις για ΣΜΝ, ως προϋπόθεση για να κάνουμε σεξ, αλλά και για το πώς μπορούμε να επικοινωνήσουμε αυτή την ανάγκη μας.

Ο Γιάννος απαντά στα παραπάνω, ενώ αναφέρεται και στην έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία των ανθρώπων στην Ελλάδα, καθώς -ακόμη και σήμερα- τα ζητήματα που αφορούν το σεξ δεν συζητούνται ανοιχτά, λόγω των ταμπού και των κοινωνικών προκαταλήψεων.

Από τις κουβέντες με γνωστούς και φίλους, αισθάνομαι ότι αρκετοί νέοι άνθρωποι αγνοούν τους κινδύνους γύρω από το απροφύλακτο σεξ, θέτοντας τον εαυτό τους αλλά και τους σεξουαλικούς τους συντρόφους σε ενδεχόμενο κίνδυνο. Από την εμπειρία σου, διαπιστώνεις κι εσύ την κατάσταση που περιγράφω;

Σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό πολλά νέα άτομα (και όχι μόνο) υποτιμούν ή αγνοούν τους κινδύνους του απροφύλακτου σεξ και εκτίθενται σε ρίσκο μετάδοσης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Η απουσία σεξουαλικής αγωγής και αγωγής υγείας από τα προγράμματα όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης είναι κάπως προβληματική, ειδικά από τη στιγμή που τα άτομα ενδεχομένως να έχουν ξεκινήσει να δραστηριοποιούνται σεξουαλικά.

Η γνώση για την προφύλαξη είναι μεγάλη σήμερα. Γνωρίζουμε πώς να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο μετάδοσης ΣΜΝ, εντούτοις οι άνθρωποι αγνοούν αυτό τον κίνδυνο. Τι πάει λάθος;

Η γνώση για τους τρόπους και τα μέσα προφύλαξης είναι πράγματι μεγαλύτερη σήμερα. Όχι μόνο η γνώση είναι πιο εύκολα προσβάσιμη αλλά και τα μέσα προφύλαξης είναι πιο αποτελεσματικά και περισσότερα.  Δεν είναι μόνο το προφυλακτικό, αν και σίγουρα παραμένει το κυρίαρχο και σημαντικότερο μέσο προφύλαξης, η προφυλακτική αγωγή πριν την έκθεση (PrEP) αναμένεται να είναι σύντομα διαθέσιμη και στην Ελλάδα, αφού έχει εκδοθεί η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση και είμαστε εν αναμονή της ενεργοποίησης του ηλεκτρονικού συστήματος.

Δεν υπάρχει δηλαδή έλλειψη μέσων προφύλαξης αλλά έλλειμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού για την σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Το σεξ δεν συζητιέται ανοιχτά, ελεύθερα και χωρίς προκαταλήψεις, όπως θα έπρεπε, αλλά παραμένει ακόμα ταμπού, παρά την κοινωνική πρόοδο.

Ποιοι θεωρείς πως είναι οι λόγοι για τους οποίους δεν επικοινωνούνται σήμερα οι προβληματισμοί σχετικά με το σεξ;

Τα ταμπού και οι κοινωνικές αγκυλώσεις γύρω από το σεξ, το φύλο και τη σεξουαλικότητα δεν ευνοούν την δημιουργία μιας δημόσιας σφαίρας ώστε να συζητούνται ανοιχτά και με ειλικρίνεια αυτά τα θέματα. Δημιουργείται απεναντίας ένα πλαίσιο άγνοιας ή στρεβλής γνώσης θεμάτων που άπτονται του σεξ που με τη σειρά του οδηγεί σε λειψή ή στρεβλή πληροφόρηση και σε σεξουαλικές πρακτικές υψηλού ρίσκου όπως το απροφύλακτο σεξ.

Γνωρίζουμε έναν άνθρωπο και θέλουμε να κάνουμε σεξ μαζί του. Ωστόσο, θα θέλαμε να ξέρουμε αν είναι υγιής όσον αφορά το κομμάτι των ΣΜΝ. Έχουμε δικαίωμα να του πούμε πως για να προχωρήσουμε ερωτικά θα πρέπει να κάνουμε εξετάσεις προηγουμένως;

Το ζήτημα της προσωπικής σεξουαλικής υγείας αποτελεί κατεξοχήν ζήτημα του εκάστοτε ατόμου. Μπορεί και πρέπει το ίδιο το άτομο να αποφασίζει αν και σε ποιο βαθμό θα εκτεθεί σε ρίσκο. Ως εκ τούτου μπορεί αν το επιθυμεί να ζητήσει εξετάσεις από κάποιο ερωτικό σύντροφο αλλά και το άλλο άτομο έχει δικαίωμα να αρνηθεί να δώσει λεπτομέρειας και προσωπικά δεδομένα για την σεξουαλική του υγεία. Η μαγική λέξη και εδώ όπως και ευρύτερα στο σεξ είναι η συναίνεση.

Ποιος θα ήταν ένας καλός τρόπος για να επικοινωνήσουμε το αίτημά μας, ώστε να μην φέρουμε κάποιον σε δύσκολη θέση; Είναι οκ να ζητηθεί κάτι τέτοιο ή μπορεί να θεωρηθεί παραβιαστικό για τα προσωπικά δεδομένα υγείας;

Μιλάμε με ειλικρίνεια και χωρίς καχυποψία. Μπορούμε να εκθέσουμε τον προβληματισμό μας, τις ανάγκες και τις επιθυμίας μας στο άτομο με το οποίο πρόκειται να βρεθούμε ερωτικά και να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης, συναίνεσης και απόλαυσης και για τις δύο πλευρές (ή όσους/ες τελος πάντων συμμετέχουν).

ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΗ Η ΑΝΟΔΟΣ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ ΣΜΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ) αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για τη Δημόσια Υγεία, καθώς μπορεί να έχουν μείζονες επιπτώσεις τόσο στην γενικότερη υγεία των ατόμων, όσο και στην αναπαραγωγική, σεξουαλική και ψυχική τους υγεία.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, υπολογίζεται ότι καθημερινά μολύνονται με κάποιο ΣΜΝ περί το 1 εκατομμύριο άτομα, τα οποία είναι ασυμπτωματικά στην πλειονότητά τους. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από 500 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκδηλώσει έρπητα γεννητικών οργάνων, ενώ η λοίμωξη από HPV συνδέεται με πάνω από 311.000 θανάτους από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ετησίως.

Περισσότερα από 30 διαφορετικά βακτήρια, ιοί και παράσιτα μεταδίδονται σεξουαλικά (κολπική, πρωκτική ή στοματική επαφή) και κάποια μπορούν να μεταδοθούν από τη μητέρα στο παιδί κατά τη διάρκεια της κύησης, της γέννησης ή του θηλασμού.

Στα 4 συχνότερα ΣΜΝ συγκαταλέγονται η γονόρροια, η σύφιλη και οι λοιμώξεις από χλαμύδια και τριχομονάδα, για τα οποία υπάρχει κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και μπορούν να θεραπευτούν πλήρως.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση των ΣΜΝ τόσο σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στην χώρα μας, αναφέρει ο ΕΟΔΥ. Με βάση δεδομένα του CDC στις ΗΠΑ το χρονικό διάστημα 2017 – 2021 παρατηρήθηκε αύξηση συνολικά στα ΣΜΝ της τάξης του 7%. Ειδικότερα, τα κρούσματα σύφιλης αυξήθηκαν κατά 28.6% και τα κρούσματα γονόρροιας κατά 4.6%, κατά τη διετία 2020 – 2021. Ανάλογα είναι τα δεδομένα που προκύπτουν από τις αντίστοιχες εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) για το 2021, βάσει των οποίων παρατηρείται σημαντική αύξηση των κρουσμάτων σύφιλης και γονόρροιας, της τάξης των 7 και 13.7 νέων διαγνώσεων ανά 100.000 πληθυσμού, αντίστοιχα.

Στη χώρα μας, όπως αποτυπώνεται από τις Ετήσιες Επιδημιολογικές Εκθέσεις του Τμήματος ΣΜΝ του ΕΟΔΥ, στο χρονικό διάστημα 2020 – 2022, έχει καταγραφεί αύξηση της τάξης του 113.36% για τα κρούσματα πρώιμης σύφιλης και της τάξης του 120.73% για τα κρούσματα γονόρροιας.

Συγκεκριμένα, το έτος 2022, καταγράφηκαν 8.26 νέες διαγνώσεις σύφιλης ανά 100.000 πληθυσμού και 3.45 νέες διαγνώσεις γονόρροιας ανά 100.000 πληθυσμού.

Όσον αφορά τη σύφιλη, το 93.04% των κρουσμάτων ήταν άνδρες, ηλικίας κυρίως μεταξύ 25 – 64 ετών και σε ποσοστό 72.16% ο τρόπος μετάδοσης αφορούσε σεξουαλικές επαφές ανδρών με άλλους άνδρες. Για την γονόρροια, το 95.86% των κρουσμάτων ήταν επίσης άνδρες, ηλικίας κυρίως μεταξύ 25 – 44 ετών, ενώ ο τρόπος μετάδοσης φαίνεται να μοιράστηκε ανάμεσα στις σεξουαλικές επαφές ανδρών με άλλους άνδρες (47.24%) και με γυναίκες (46.41%).

Η σύφιλη και η γονόρροια αποτελούν αξιόπιστους δείκτες της τάσης και των υπόλοιπων ΣΜΝ, καθώς και των σεξουαλικών συμπεριφορών του πληθυσμού.

Φαίνεται, επομένως, πως οι σεξουαλικές συμπεριφορές υψηλού κινδύνου πολλαπλασιάζονται και αφορούν όλο και ευρύτερο μέρος του γενικού πληθυσμού. Αυτό καθιστά τα ΣΜΝ προτεραιότητα για τη διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας και επιτακτική την ανάγκη για έλεγχο της διασποράς και πρόληψη της μετάδοσης.