ΜΙΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΤΟΥΛΑΠΑ ΣΟΥ

Η βιομηχανία του fast fashion, γνωστή για την ταχεία και φθηνή παραγωγή ρούχων, έχει εξαιρετικά σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ανθρώπινη υγεία.

Εκτός από τη μόλυνση των υδάτων και του αέρα, το fast fashion συμβάλλει στη διάδοση των μικροπλαστικών, τα οποία εισέρχονται στον οργανισμό μας μέσω του νερού, των τροφίμων και του αέρα, προκαλώντας ανησυχίες για την υγεία.

Τα μικροπλαστικά είναι σωματίδια πλαστικού διαμέτρου κάτω των 5 χιλιοστών, που προέρχονται από τη φθορά συνθετικών υφασμάτων, όπως ο πολυεστέρας, το νάιλον και το ακρυλικό. Αυτά τα υλικά αποτελούν το 70% της παραγωγής ρούχων στο πλαίσιο του fast fashion, χάρη στο χαμηλό κόστος και την ανθεκτικότητά τους.

ΤΑ ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΜΟΔΑ

Με την αύξηση των συνθετικών ινών και των ρούχων μιας χρήσης που καταλήγουν στους ωκεανούς, τις χωματερές και τα υδάτινα συστήματα καθημερινά, γίνεται όλο και πιο φανερό ότι είναι επιτακτική η ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος των μικροπλαστικών στις αλυσίδες εφοδιασμού της μόδας.

Η βιομηχανία γρήγορης μόδας είναι ένα ταχέως αναπτυσσόμενο παγκόσμιο φαινόμενο που επικεντρώνεται στην παραγωγή οικονομικών ρούχων με γρήγορους ρυθμούς και σε μεγάλες ποσότητες. Αν και αυτό το μοντέλο παραγωγής έχει φέρει επανάσταση τον τρόπο που καταναλώνουμε ρούχα, έχει και σοβαρότατες συνέπειες για το περιβάλλον.

Η αλυσίδα εφοδιασμού της γρήγορης μόδας ξεκινά από την παραγωγή πρώτων υλών. Συνθετικές ίνες, όπως πολυεστέρας, νάιλον και ακρυλικό, χρησιμοποιούνται συχνά στην παραγωγή ρούχων επειδή προσφέρουν πλεονεκτήματα όπως οικονομία, ελαστικότητα και αντοχή. Αυτά τα υλικά προτιμώνται ιδιαίτερα στις αλυσίδες γρήγορης μόδας. Με την πίεση να ικανοποιηθεί η ζήτηση των καταναλωτών και να συμβαδίζουν με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες τάσεις, τα εργοστάσια συχνά δίνουν προτεραιότητα στην ποσότητα έναντι της ποιότητας. Αυτό οδηγεί στη μαζική χρήση συνθετικών ινών, όπως πολυεστέρας και νάιλον, οι οποίες είναι γνωστές για την αποσύνθεση και την απελευθέρωση μικροπλαστικών κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους.

Όταν τα υλικά φτάσουν στον προορισμό τους, πρέπει να υποστούν επεξεργασία και βαφή πριν μετατραπούν σε ενδύματα. Η επεξεργασία και κατασκευή των ρούχων είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες της μόλυνσης με μικροπλαστικά στις αλυσίδες εφοδιασμού της γρήγορης μόδας. Σε αυτά τα στάδια, εφαρμόζονται θερμότητα και πίεση στα συνθετικά υλικά για να δημιουργηθούν υφάσματα ή ενδύματα. Αυτή η διαδικασία απελευθερώνει ακόμα περισσότερα μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια στο περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα αυτής της μαζικής παραγωγής που βασίζεται σε συνθετικά υλικά και την περιορισμένη εποπτεία των αλυσίδων εφοδιασμού, τα μικροπλαστικά καταλήγουν όλο και περισσότερο σε υδάτινους πόρους παγκοσμίως.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το fast fashion και η ανεξέλεγκτη διάδοση των μικροπλαστικών αποτελούν δύο από τις σοβαρότερες περιβαλλοντικές και υγειονομικές προκλήσεις της εποχής μας.

Η ταχεία παραγωγή φθηνών, συνθετικών ενδυμάτων και η συσσώρευση μικροπλαστικών στο περιβάλλον έχουν δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο που απειλεί τόσο τη φύση όσο και την ανθρώπινη υγεία.

Επιπτώσεις στο Περιβάλλον

Ρύπανση υδάτων και ωκεανών

Τα μικροπλαστικά που απελευθερώνονται από συνθετικά υφάσματα, καλλυντικά και την αποσύνθεση μεγαλύτερων πλαστικών, μολύνουν θάλασσες, ποτάμια και υπόγεια νερά. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 51 τρισεκατομμύρια μικροπλαστικά υπάρχουν στους ωκεανούς, επηρεάζοντας θαλάσσια οικοσυστήματα. Θαλάσσια είδη, όπως ψάρια και μαλάκια, καταναλώνουν αυτά τα σωματίδια, με αποτέλεσμα προβλήματα αναπαραγωγής, ενεργειακή εξάντληση και υψηλά ποσοστά θνησιμότητας.

Απορρίμματα και ρύπανση του εδάφους

Τα ρούχα fast fashion, λόγω των συνθετικών ινών, δεν διασπώνται εύκολα, γεμίζοντας τις χωματερές και μολύνοντας το έδαφος με τοξικές ουσίες. Επιπλέον, οι μικροΐνες από τη διάσπαση τους διαπερνούν το έδαφος, επηρεάζοντας αρνητικά τη γονιμότητα και τους μικροοργανισμούς.

Υπερκατανάλωση φυσικών πόρων

Η παραγωγή βαμβακιού και συνθετικών υφασμάτων απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού και ενέργειας, ενώ εκλύει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Για παράδειγμα, η κατασκευή ενός βαμβακερού T-shirt χρειάζεται 2.700 λίτρα νερού, ενώ η παραγωγή πολυεστέρα απαιτεί πετρέλαιο και εκπέμπει 3-4 φορές περισσότερο CO2.

Ατμοσφαιρική ρύπανση

Μικροπλαστικά αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και εισέρχονται στην αναπνευστική αλυσίδα, συμβάλλοντας στη μόλυνση του αέρα που αναπνέουμε.

Επιπτώσεις στην υγεία

Τοξικές ουσίες και εισπνοή μικροπλαστικών

Τα μικροπλαστικά μεταφέρουν τοξικές ουσίες, όπως πλαστικοποιητές και βαρέα μέταλλα, που εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω της τροφής, του νερού και του αέρα. Έρευνες έχουν δείξει την παρουσία μικροπλαστικών στο ανθρώπινο αίμα, στους πνεύμονες και στον πλακούντα, προκαλώντας φλεγμονές, ορμονικές διαταραχές και πιθανές καρκινογενέσεις.

Μόλυνση μέσω τροφής και νερού

Μέσω του πλυσίματος των συνθετικών ρούχων, εκατομμύρια μικροΐνες καταλήγουν στα συστήματα ύδρευσης και από εκεί στον άνθρωπο. Το εμφιαλωμένο νερό περιέχει έως και 22 φορές περισσότερα μικροπλαστικά από το νερό βρύσης. Τρόφιμα όπως τα ψάρια και τα όντα της θάλασσας και ακόμη και τα φρούτα και τα λαχανικά (π.χ. μήλα και καρότα) περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις μικροπλαστικών λόγω της συσσώρευσής τους στα οικοσυστήματα.

Υγεία εργαζομένων

Η υγεία των εργαζομένων στη βιομηχανία fast fashion είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, καθώς αυτοί εκτίθενται σε επικίνδυνες ουσίες. Στα εργοστάσια παραγωγής ρούχων χρησιμοποιούνται χημικά, βαφές και τοξικά υποπροϊόντα, τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρές δερματικές παθήσεις, αλλεργικές αντιδράσεις και αναπνευστικά προβλήματα. Η συνεχής επαφή με αυτές τις ουσίες μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες ασθένειες, όπως πνευμονοπάθειες ή ακόμα και καρκίνο.

Επιπλέον, οι συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια αυτά συχνά χαρακτηρίζονται από υπερβολικές ώρες εργασίας, χαμηλές αμοιβές και ανεπαρκή μέτρα προστασίας. Οι εργαζόμενοι εργάζονται σε συνθήκες έντονου στρες και πίεσης για την επίτευξη υψηλών ποσοτήτων παραγωγής σε περιορισμένο χρόνο. Η έλλειψη προστατευτικού εξοπλισμού, η κακή αερισμός στους χώρους εργασίας και η έλλειψη επαρκούς εκπαίδευσης για τη σωστή χρήση των χημικών ουσιών αυξάνουν ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο για την υγεία τους.

Υπάρχει λύση;

Ατομικό Επίπεδο

• Επιλέξτε ρούχα από φυσικά, ανακυκλώσιμα υλικά.
• Χρησιμοποιήστε φίλτρα μικροϊνών στα πλυντήρια.
• Αποφύγετε καλλυντικά και προϊόντα που περιέχουν μικροπλαστικά.

Βιομηχανικό Επίπεδο

• Η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών από τη βιομηχανία της μόδας είναι κρίσιμη. Οι εταιρείες πρέπει να περιορίσουν τη χρήση συνθετικών υφασμάτων και να επενδύσουν σε τεχνολογίες ανακύκλωσης.

Κυβερνητικό Επίπεδο

• Οι κυβερνήσεις οφείλουν να θεσπίσουν κανονισμούς που περιορίζουν τη χρήση πλαστικών, απαγορεύουν τα μικροπλαστικά σε προϊόντα και ενισχύουν τη διαχείριση αποβλήτων.

Πώς να μειώσετε την απελευθέρωση μικροπλαστικών από το πλύσιμο ρούχων

Τα συνθετικά υφάσματα, όπως το πολυεστέρας, το νάιλον και τα ακρυλικά, κυριαρχούν στα αθλητικά ρούχα και τον εξοπλισμό εξωτερικού χώρου χάρη στην ανθεκτικότητά τους και την ικανότητά τους να απομακρύνουν την υγρασία.

Ωστόσο, αυτά τα υλικά αποβάλλουν μικροπλαστικά – μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού – κατά τη διάρκεια του πλυσίματος. Αυτές οι ίνες συχνά παρακάμπτουν τα συστήματα επεξεργασίας λυμάτων, μολύνοντας το έδαφος και το νερό, ενώ απειλούν το περιβάλλον και την υγεία μας.

Μπορούμε να μειώσουμε την απελευθέρωση μικροπλαστικών στο πλύσιμο των ρούχων;

Τα μικροπλαστικά είναι τόσο μικρά που διαφεύγουν από τα φίλτρα των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, καταλήγοντας σε ποτάμια, ωκεανούς και ακόμη και την Αρκτική. Θαλάσσιοι οργανισμοί τα καταναλώνουν, προκαλώντας φραγμούς στο πεπτικό τους σύστημα, μειωμένη ανάπτυξη και αναπαραγωγή. Επιπλέον, τα μικροπλαστικά απορροφούν τοξικές ουσίες, όπως φυτοφάρμακα και βαρέα μέταλλα, εισάγοντας επικίνδυνες χημικές ουσίες στην τροφική αλυσίδα, συμπεριλαμβανομένων των ψαριών και του πόσιμου νερού.

Παρόλο που οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην ανθρώπινη υγεία δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές, η απόδειξη της βλάβης που προκαλούν στην άγρια ζωή και η ανθεκτικότητα των πλαστικών στο περιβάλλον υποδηλώνουν ότι πρέπει να περιορίσουμε την απελευθέρωσή τους.

Συμβουλές για το πλύσιμο των ρούχων

Διαχωρίστε τα ρούχα ανάλογα με το υλικό: Πλένετε τραχιά υφάσματα (π.χ. τζιν) ξεχωριστά από πιο μαλακά συνθετικά (π.χ. μπλούζες πολυεστέρα ή φλις). Αυτό μειώνει την τριβή, η οποία προκαλεί τη φθορά των ινών.

Προτιμήστε κρύο νερό: Χρησιμοποιήστε κρύο νερό αντί για ζεστό, καθώς η θερμότητα αποδυναμώνει τις συνθετικές ίνες, αυξάνοντας την πιθανότητα να σπάσουν κατά το πλύσιμο.

Επιλέξτε σύντομους κύκλους πλυσίματος: Ένας πιο σύντομος κύκλος σημαίνει λιγότερη αναταραχή και φθορά των ινών. Αποφύγετε τον κύκλο για ευαίσθητα ρούχα – χρησιμοποιεί περισσότερο νερό, γεγονός που αυξάνει την απελευθέρωση ινών.

Μειώστε την ταχύτητα στυψίματος: Η χαμηλή ταχύτητα στυψίματος μειώνει την τριβή και προστατεύει τις ίνες.

Αποφύγετε το στεγνωτήριο: Η θερμότητα από το στεγνωτήριο καταστρέφει τις ίνες, καθιστώντας τις πιο επιρρεπείς σε φθορά στο επόμενο πλύσιμο. Στεγνώστε τα συνθετικά ρούχα στον αέρα – κρεμάστε τα έξω ή μέσα.

Πλένετε λιγότερο συχνά: Πολλά ρούχα δεν χρειάζονται πλύσιμο μετά από κάθε χρήση. Καθαρίστε τους λεκέδες τοπικά στο χέρι για να αποφύγετε περιττές πλύσεις.

Σάκοι Πλυσίματος: Χρησιμοποιήστε ειδικούς σάκους που είναι σχεδιασμένοι για να συγκρατούν τις μικροΐνες ενώ προστατεύουν τα ρούχα. Αφού πλύνετε, αφαιρέστε τις ίνες που συγκεντρώθηκαν και απορρίψτε τις υπεύθυνα.

Φίλτρα Χνουδιών: Αυτά μπορούν να συλλέξουν έως και το 80% των μικροπλαστικών κατά το πλύσιμο.

Επιλογή απορρυπαντικού: Πολλά απορρυπαντικά, ιδιαίτερα τα pods, περιέχουν μικροπλαστικά που διασπώνται περαιτέρω κατά τη διάρκεια του πλυσίματος. Ερευνήστε ποια απορρυπαντικά είναι φιλικά προς το περιβάλλον ή φτιάξτε το δικό σας για να αποφύγετε πλαστικά πρόσθετα.

Μικρές αλλαγές στις συνήθειες πλυσίματος μπορούν να μειώσουν σημαντικά την ποσότητα μικροπλαστικών που καταλήγουν στο περιβάλλον. Φροντίζοντας τα συνθετικά υφάσματα και επενδύοντας σε εργαλεία περιορισμού των μικροπλαστικών, μπορείτε να συμβάλετε στην αντιμετώπιση αυτής της αόρατης, αλλά κρίσιμης περιβαλλοντικής πρόκλησης. Το fast fashion και τα μικροπλαστικά αποτελούν έναν επικίνδυνο συνδυασμό για την υγεία μας και τον πλανήτη. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μπορεί να είναι καταστροφικές, αλλά με τη σωστή εκπαίδευση, πολιτικές και πρακτικές, μπορούμε να περιορίσουμε τη ζημιά και να δημιουργήσουμε ένα πιο βιώσιμο μέλλον.