ΠΕΝΤΕ ΥΠΟΥΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΟΥ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΜΑΣ

Ανέκαθεν είχα μια δυσκολία να καταλάβω τι πραγματικά εννοούν όσοι υποστηρίζουν πως λατρεύουν το καλοκαίρι -ευρύτερα γνωστοί ως ‘καλοκαιράκηδες’.

Εκτός και αν πρόκειται για παιδί οικογένειας με μέλη τριών γενιών εν ζωή και σπίτι οπουδήποτε στην περιφέρεια -ιδανικά, κάπου κοντά στη θάλασσα. Είναι η μόνη περίπτωση που έχω πρόχειρη για να μπορεί κάποιος να απολαμβάνει τρίμηνες διακοπές, δίχως ιχνοστοιχείο άγχους.

Θα το εκτιμούσα ιδιαίτερα αν όλες οι άλλες ‘κατηγορίες’ μου εξηγούσαν τι ακριβώς τους αρέσει: να ‘λιώνουν’ από τη ζέστη; Να θέλουν να ‘βγάλουν’ το δέρμα τους μήπως και καταφέρουν να δροσιστούν;

Να αισθάνονται εξαντλημένοι, εξοντωμένοι, ζαλισμένοι από τον ήλιο, συν το άγχος του ‘τι θα κάνουμε φέτος;’: ποιος θα είναι ο προορισμός, ποιο το μπάτζετ και τελικά, το ‘δεν γίνεται να μην πάμε κάπου, αφού πηγαίνουν όλοι’.

Μαζί φυσικά, με το μεγαλύτερο μύθο της ιστορίας: το ‘αν δεν πας σε νησί, δεν καταλαβαίνεις καλοκαίρι’.

Λυπάμαι που θα σου το χαλάσω, αλλά όσα περισσότερα ‘must’ έχει η λίστα σου για το ‘ιδανικό’ καλοκαίρι, τόσο περισσότερο άγχος έχεις. Και τόσο περισσότερο απομακρύνεσαι από το νόημα των καλοκαιρινών διακοπών που στο τέλος της ημέρας, είναι η απομάκρυνση από την καθημερινότητα που ζεις τις υπόλοιπες ημέρες του χρόνου.

Ο λόγος που ‘προέκυψαν’ οι καλοκαιρινές διακοπές ήταν η ανάπαυση, μαζί με τη δυνατότητα να διασκεδάζουμε περνώντας περισσότερο χρόνο με αγαπημένους, να εκτιθέμεθα στον ήλιο -και άρα να γεμίζουμε βιταμίνη D-, να μην έχουμε λόγους να αγχωθούμε και να κοιμόμαστε καλύτερα, όπως ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση.

Κοινώς, να κάνουμε πράγματα που προάγουν την ευημερία και τη ψυχική υγεία.

Κάπου εδώ, θα ήθελα να συμφωνήσουμε ότι στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν πρέπει να έχει υπάρξει ποτέ κάποιος που να κατάφερε να ξεφορτωθεί (οργανικά) την κούραση ενός εργασιακού χρόνου σε μια εβδομάδα. Δηλαδή, το διάστημα που ‘κρατά’ κατά μέσο όρο η επίσκεψη μας σε έναν προορισμό.

Επιπροσθέτως, αν μεταφέρεις σε νησί -βουνό ή θάλασσα- όσα κάνεις στην πόλη όπου ζεις, μάλλον δεν ξεκουράζεσαι, δεν αποσυμπιέζεσαι και τελικά, κάνεις μια τρύπα στο νερό.

Το αυτό συμβαίνει και όταν πας διακοπές με χρήματα που δεν έχεις και θα τα πληρώνεις για μήνες μετά την επιστροφή σου, όπως έρχονται οι ‘φουσκωμένοι’ λογαριασμοί του χειμώνα.

Σε άγχωσα;

Δεν φταίω εγώ. Φταίει το καλοκαίρι.

Summer anxiety is a thing που θα έλεγαν και στο χωριό μου στη Μασατσούσετς και επιβεβαίωσε πολύ πρόσφατα η ψυχολόγος μου, όπως μου εξηγούσε πως πριν ‘μπει’ ο Ιούνιος έως τώρα, το κύριο πρόβλημα όσων την επισκέπτονται είναι το άγχος με ό,τι αφορά τις διακοπές.

Τι είναι το άγχος του καλοκαιριού

Κατά πώς φαίνεται, κάθε εποχή μας ‘κερνάει’ και μια διαταραχή. Ο ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής Σπύρος Καλημέρης έχει αναλύσει στο Magazine το φαινόμενο της Seasonal Affective Disorder (SAD).

Αν δεν θυμάσαι είναι “η κατάθλιψη ή τα καταθλιπτικά επεισόδια που συμβαίνουν σε συγκεκριμένες περιόδους του χρόνου, κυρίως το φθινόπωρο και το χειμώνα”. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκινά με τη σκέψη “πλησιάζουμε στο τέλος και αυτού του χρόνου” και αμέσως νιώθουμε απογοήτευση. Όλα γίνονται λίγο πιο θολά. Και μάταια”.

Η κρίση που μπορεί να προκαλέσει το καλοκαίρι είναι παραλλαγή της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής.

Στο επίκεντρο είναι και πάλι η λυπημένη διάθεση και τα μειωμένα συναισθήματα ευχαρίστησης. Εν τούτοις, ενώ όσοι έχουν SAD κοιμούνται και τρώνε περισσότερο, τα ‘θύματα’ της καλοκαιρινής έκδοσης δεν νιώθουν ιδιαίτερη πείνα, δεν έχουν τόση όρεξη και δεν κοιμούνται εύκολα και πολύ.

Πώς γίνεται κάτι που συνδέεται με χαλάρωση να μας εξοντώνει;

Σημείωνε.

Οι ύπουλοι εχθροί του καλοκαιριού

Το καλοκαιρινό άγχος που αν του δώσουμε χώρο μπορεί να εξελιχθεί σε καλοκαιρινή κατάθλιψη, έχει πολλούς διαφορετικούς λόγους. Οι κύριοι ωστόσο, είναι αυτοί που ακολουθούν.

*Όταν το σώμα μας ζεσταίνεται πολύ, ενδέχεται να εμφανίσουμε συμπτώματα παρόμοια με αυτά της αγχώδους διαταραχής. Έτσι, η αρχή του δράματος που ζουν κάποιοι το καλοκαίρι εντοπίζεται στην άνοδο της θερμοκρασίας, με την υπερβολική ζέστη να προκαλεί δυσφορία και ανησυχίες όπως η θερμική εξάντληση ή η αφυδάτωση -που συμβάλλουν στην αύξηση του στρες.

Ο πιο ζεστός καιρός αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και μπορεί να πιστέψουμε πως παθαίνουμε κρίση πανικού -ενώ αυτό που μας συμβαίνει είναι θερμική εξάντληση. Μελέτες δείχνουν ότι η ζέστη μπορεί να ‘τριγκάρει’ τις κρίσεις πανικού στους ανθρώπους που τις βιώνουν όλο το χρόνο.

Ξεκάθαρη η κλιματική αλλαγή δεν βοηθά. Οι ειδικοί εκτιμούν πως το φαινόμενο θα γίνει πιο εμφανές και διάχυτο όσο περισσότερο θερμαίνεται ο κόσμος.

Σε μια από τις πρώτες σχετικές μελέτες, με αντικείμενο το τι συμβάλει στην καλοκαιρινή θλίψη, οι περισσότεροι συμμετέχοντες ανέφεραν τη ζέστη και το λαμπερό φως. Σε συνδυασμό με την υγρασία, τα πράγματα γίνονταν ακόμα χειρότερα.

Η ζέστη, η υγρασία και η γύρη (μαζί με τις αλλεργίες που ‘ξυπνά’ και έχουν συνδεθεί με περισσότερες πιθανότητες κατάθλιψης) αναφέρονται χρόνια ως αίτια της καλοκαιρινής κατάθλιψης.

*Ένας άλλος λόγος που προκαλεί άγχος είναι η έλλειψη δομής και η διατάραξη της ρουτίνας που ακολουθούμε όλον τον άλλον χρόνο. Κάποιους τους οδηγούν σε αισθήματα αβεβαιότητας και άγχους.

*Μετά, έχουμε το FOMO. Δηλαδή, το Fear of Missing Out που εν πολλοίς, καταλήγει στο άγχος ότι δεν θα έχουμε κάτι να ποστάρουμε στα social media, που να σχετίζεται με τις φανταστικές εμπειρίες που προσφέρει το καλοκαίρι. Ή δεν θα έχουμε να πούμε κάτι ενδιαφέρον όταν μας ρωτήσουν ‘τι έκανες στις διακοπές σου’. Έτσι, αισθανόμαστε και ανεπαρκείς.

*Υπάρχει και κοινωνική πίεση, μέσω των διαφόρων γάμων, βαπτίσεων, συγκεντρώσεων, πάρτι κλπ. Ναι μεν, πρόκειται για ευχάριστες δραστηριότητες, εν τούτοις προκαλούν κοινωνικό άγχος σε κάποιους. Είναι αυτοί που δεν αισθάνονται άνετα με την κοινωνικοποίηση και τη συμμετοχή σε events που δεν τους προσφέρουν χαρά, αλλά άγχος.

*Πολλοί είναι και αυτοί που αγχώνονται με την εικόνα του σώματος τους, μπροστά στο ‘τέρας’ της επίσκεψης σε μια παραλία. Συνθήκη που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα αυτοεκτίμησης.

Βοηθά να θυμόμαστε ότι δεν είναι όλα στο μυαλό μας

Η θερινή SAD είναι πιο ετερογενής και έχει μεγαλύτερη ποικιλία, γεγονός που έχει επίσης δυσκολέψει τους ερευνητές στη μελέτη τους.

Φαίνεται να είναι πιο σπάνια από τη χειμερινή SAD, με τους επιστήμονες να τονίζουν πως η πρώτιστη ανάγκη είναι να αναγνωρίζουν όσοι τη νιώθουν πως δεν είναι όλα στο μυαλό τους. Πρόκειται για κάτι πραγματικό.

Εάν λοιπόν, αισθάνεσαι ‘πεσμένος’ το καλοκαίρι, μίλα με έναν επαγγελματία υγείας.

Όπως λέει στην Washington Post ο Norman Rosenthal, ψυχίατρος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Georgetown που περιέγραψε για πρώτη φορά το SAD στην επιστημονική βιβλιογραφία το 1984 “τα άτομα με καλοκαιρινή κατάθλιψη μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας, με την αυτοκτονική συμπεριφορά να κορυφώνεται στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού. Μειώνεται ωστόσο, το χειμώνα.

Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι οι ασθενείς με κατάθλιψη που έχουν αυτοκτονική τάση μπορεί να μην έχουν την ενέργεια να προχωρήσουν στις πράξεις, λόγω της νωθρότητας της SAD.

Τα άτομα με καλοκαιρινή κατάθλιψη που είναι και λυπημένοι και ταραγμένοι δυστυχώς μπορεί να έχουν περισσότερη ενέργεια για να βλάψουν τον εαυτό τους”.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, το γεγονός ότι στις ΗΠΑ και το Μεξικό οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν συνδεθεί με μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών και με τη χρήση περισσότερων καταθλιπτικών λέξεων στα social media.

Γιατί κάποιοι είναι πιο ευάλωτοι από άλλους στην καλοκαιρινή κατάθλιψη

Οι ερευνητές του φαινομένου που μας πιάνει τα καλοκαίρια συμφωνούν πως η ερώτηση του 1.000.000 δολαρίων είναι γιατί κάποιοι είναι περισσότερο ευάλωτοι από άλλους.

Μερικοί από τους βασικούς νευροδιαβιβαστές που εμπλέκονται στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματός μας, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη, ρυθμίζουν και τη διάθεσή μας.

Επομένως, ίσως είναι η κοινή ευπάθεια σε διαταραχή της διάθεσης και ένα θέμα ικανότητας θερμοστατικής ρύθμισης, ως απόκρισης στη ζέστη και την υγρασία.

Σαφώς σε μερικούς ανθρώπους, δεν λειτουργούν όσο καλά λειτουργούν σε άλλους.

Και αυτό είναι κάτι που ‘λατρεύει’ το καλοκαιρινό άγχος.

Στα καλά νέα, υπάρχουν τρόποι να μας βοηθήσουν άνθρωποι που σπουδάζουν πάνω από μια δεκαετία ιατρική. Ας κάνουμε έναν κόπο να τους εμπιστευτούμε.