“ΠΟΛΛΟΙ ΞΕΡΟΥΝ ΠΟΤΕ ΘΑ ΠΕΘΑΝΟΥΝ”- H TIKTOKER ΠΟΥ ΚΑΝΕΙ VIRAL ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ

Είμαστε τα μόνα όντα που κυκλοφορούν σε αυτόν τον πλανήτη και γνωρίζουν πως η διαδρομή που διανύουμε τελειώνει. Ότι θα πεθάνουμε. Οι περισσότεροι δεν ξέρουμε το πότε. Όχι όλοι, καθώς όπως καταθέτει νοσηλεύτρια σε κέντρο περίθαλψης ετοιμοθάνατων υπάρχουν κάποιοι που ξέρουν πότε θα ‘φύγουν’. Η συντριπτική πλειοψηφία δεν έχει ιδέα για το πώς γίνεται αυτή η έξοδος κι έτσι διαιωνίζεται ο φόβος για μια από τις ελάχιστες σταθερές της ζωής.

Οξύμωρο;

Σκέψου καλύτερα για πόσα πράγματα μπορούμε να είμαστε σίγουροι.

HJulie McFadden είναι νοσηλεύτρια στο Λος Άντζελες. Χρησιμοποιεί τα social media «για να βοηθήσω τον άνθρωπο που πεθαίνει και τους αγαπημένους του να κατανοήσουν τη διαδικασία του θανάτου, ώστε οι μεν να πεθάνουν και οι δε να ζήσουν πιο ειρηνικά.

Εργάζομαι για να απαλύνω τον φόβο και το στίγμα γύρω από το θάνατο. Πιστεύω ότι όσο περισσότερο μιλάμε για αυτόν, τόσο λιγότερο τον φοβόμαστε. Και όσο λιγότερο τον φοβόμαστε, τόσο καλύτερα θα ζήσουμε και τόσο πιο ειρηνικά θα πεθάνουμε».

Έχει γράψει σχετικό βιβλίο με τίτλο Nothing to Fear, ενώ μοιράζεται ιστορίες από τη δουλειά της σε videos που «ανεβάζει» στο TikTok.

Μια αφορούσε «την πιο τρελή» από τις ιστορίες που έχει ζήσει.

«Πολλοί ξέρουν πότε θα πεθάνουν»

«Μια Παρασκευή έκανα εισαγωγή σε μια ασθενή που ήλθε με τη γυναίκα που τη φρόντιζε. Η ίδια γυναίκα φρόντιζε και τον γιο της ασθενούς -στην οποία είχαν δώσει έξι μήνες ζωής- που είχε αναπηρία.

Όπως λέμε στον κλάδο μου, τη δεχθήκαμε στο πλαίσιο ενός trial run αφού δεν ξέραμε πόσο κοντά ήταν στο θάνατο, δεδομένου ότι δεν είχε συμπτώματα.

Μετά την εισαγωγή, της είπα πως αν συμβεί κάτι το σαββατοκύριακο αρκούσε να με πάρει τηλέφωνο και θα εμφανιζόμουν άμεσα κοντά της. Αλλιώς θα τα λέγαμε την ερχόμενη εβδομάδα.

Το Σάββατο με κάλεσε η φροντίστρια για να με ενημερώσει πως η ασθενής πέθανε.

Ναι, όλοι πεθαίνουν στο κέντρο, αλλά ξέρουμε πότε γιατί εμφανίζουν συμπτώματα. Ρώτησα λοιπόν, αν είχε γίνει κάτι.

Η φροντίστρια μου είπε πως έβαλε την ασθενή για ύπνο, εκείνη την ευχαρίστησε για όσα έκανε για εκείνη επί σειρά ετών «και μου ζήτησε να υποσχεθώ ότι θα φροντίζω με τον ίδιο τρόπο τον γιο της. Μετά μου είπε ότι νιώθει πολύ κουρασμένη και θέλει να πάει σπίτι της και ζήτησε να φωνάξω τον γιο της γιατί ήθελε να του μιλήσει.

Όταν ήλθε εκείνος στο δωμάτιο, του ψιθύριζε για ώρα στο αυτί, με τον άνδρα να λέει πράγματα όπως «το ξέρω», «σε αγαπώ» και «μην ανησυχείς». Μετά, η γυναίκα επανέλαβε «είμαι πολύ κουρασμένη. Θέλω να πάω σπίτι μου. Φρόντισε τον γιο μου». Όταν πήγα να την τσεκάρω λίγες ώρες μετά, ήταν νεκρή».

Στα κέντρα βλέπουμε συχνά ασθενείς που ενώ δεν υπάρχει κάποιο σημάδι και δεν έχουν κάποιο σύμπτωμα, ξέρουν πότε θα πεθάνουν. Είναι σαν να διαλέγουν πότε θα πεθάνουν».

ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΦΑΣΕΙΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ

Μια από τις ερωτήσεις που δέχεται πιο συχνά η McFadden είναι το «πώς είναι στην πραγματικότητα η διαδικασία που καταλήγει στο θάνατο». Την απάντησε μέσω βίντεο, διευκρινίζοντας αρχικά πως όλα εξαρτώνται από το πώς και από τι πεθαίνουμε, πριν εστιάσει στο φυσικό θάνατο -δηλαδή αυτόν που οφείλεται σε κάποια ασθένεια.

«Όσο πιο μακριά θα είστε από το τέλος, ας πούμε έξι μήνες νωρίτερα, συνήθως θα είστε γενικά κουρασμένοι, γενικά ληθαργικοί, δεν θα τρώτε και θα πίνετε τόσο πολύ και πιθανότατα θα είστε λιγότερο κοινωνικοί. Είναι η φάση της επιβράδυνσης».

Ακολουθεί η φάση της μείωσης της δύναμης. «Στους 3 μήνες θα νιώθετε πιο εξασθενημένοι. Θα είναι δύσκολο για εσάς να φύγετε από το σπίτι, πιθανότατα τρώτε και πίνετε πολύ λίγο όλη την ημέρα και κοιμάστε περισσότερο από ό, τι είστε ξύπνιοι».

Ένα μήνα πριν το ‘αντίο’ έρχεται η μεταβατική φάση.

«Είναι όταν αρχίζουμε να βλέπουμε νεκρούς συγγενείς, νεκρούς αγαπημένους, νεκρά κατοικίδια κλπ. Ο άνθρωπος μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι, να έχει μια κανονική συζήτηση με την οικογένειά του και ξαφνικά, να λέει ότι βλέπει τον νεκρό πατέρα του στη γωνία να του χαμογελά και να τον ενημερώνει πως θα επιστρέψει σύντομα να τον πάρει. Του λέει και να μην ανησυχεί».

Η τέταρτη φάση είναι κατά την McFadden η πιο ξεχωριστή «και πιο τρομακτική στιγμή στη διαδικασία που καταλήγει στο θάνατο. Είναι η φάση του ενεργού θανάτου. Τρομάζει γιατί οι άνθρωποι δεν έχουν συνηθίσει να ζουν όσα ζουν και δεν ξέρουν τι τους συμβαίνει. Ίσως να είναι αναίσθητοι, να μην τρώνε φαγητό και να μην πίνουν νερό για ημέρες. Συνήθως έχουν και ακράτεια, μαζί με αλλαγές στην αναπνοή. Κάποιες φορές προκύπτει διαφορά στο χρώμα του δέρματος και αυξομειώσεις στη θερμοκρασία του σώματος.

Κάπου εκεί ακούγεται και ο ήχος που έχει συνδεθεί με το θάνατο (death rattle). Οφείλεται στο σάλιο που μαζεύεται στο πίσω μέρος του λαιμού επειδή το στόμα είναι ανοιχτό. Η αναπνοή που περνάει από αυτήν τη συγκέντρωση σάλιου προκαλεί τον ήχο που παραπέμπει σε γαργάρισμα. Είναι φυσιολογικό μέρος του θανάτου και δεν κάνει τον άνθρωπό σας να υποφέρει».

Δεν έχει δει κανέναν να πηγαίνει στην κόλαση και δεν είναι καταθλιπτική η δουλειά της

Πάντα σύμφωνα με όσα καταθέτει η McFadden στα βίντεο της, είναι πολλές οι ερωτήσεις που κάνουν άνθρωποι που ‘χάνουν’ δικούς τους ανθρώπους.

Οι πιο συχνές είναι οι εξής:

Έχεις δει κάποιον να πηγαίνει στην κόλαση.

«Ουδείς από τους ασθενείς μου είπε ποτέ ή έδειξε να βιώνει πως καίγεται ζωντανός ή πάει σε ένα κακό μέρος ή βλέπει δαίμονες ή το διάβολο. Στην πραγματικότητα, έχω δει το αντίθετο: ασθενείς να βλέπουν νεκρούς συγγενείς που αγαπούν, αγγέλους και να ακούν υπέροχη μουσική».

Δεν είναι καταθλιπτικό να κάνει αυτήν τη δουλειά;

«Όχι, ίσως γιατί εργαζόμουν σε μονάδα εντατικής θεραπείας για πάρα πολύ καιρό και αυτό με βοήθησε να δω την πραγματικότητα υπό άλλη οπτική γωνία. Με βοήθησε να αντιμετωπίζω τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση, να παλεύω για να κρατήσω έναν άνθρωπο ζωντανό.

Θυμάμαι την ακριβή στιγμή που αποφάσισα ότι δεν θέλω να εργάζομαι άλλο σε ΜΕΘ.

Ο ‘Σκοτ’ ήλθε στα έκτακτα για μια επέμβαση καρκίνου τελικού σταδίου. Εάν η εγχείρηση ήταν επιτυχής, θα ζούσε άλλα 5 χρόνια. Ήταν νέος, ευφυής, είχε χιούμορ και θετική προσέγγιση. Ήμουν η πρώτη νοσηλεύτρια που τον ανέλαβε μετά την επέμβαση που πήγε καλά.

Έγινε αποσωλήνωση την επομένη μέρα και κατάφερε να σηκωθεί και να περπατήσει. Όλα πήγαιναν υπέροχα. Ήταν έτοιμος για εξιτήριο, ώσπου πέντε ημέρες μετά άκουσα πως υπάρχει code blue (ανάγκη για άμεση ανάνηψη) στον όροφο του. Αυτό σήμαινε ότι κάποιος είχε πεθάνει. Είδα τον σύζυγο του να τρέχει και τον ‘Σκοτ’ να είναι σε φορείο.

Είχε πάθει αμφοτερόπλευρη πνευμονική εμβολή. Υπέφερε πολύ στην προσπάθεια ανάνηψης, τον διασωληνώσαμε και του δώσαμε πολλά φάρμακα για να επανέλθει. Αυτή ήταν η πρώτη από τις έξι συνολικά επιπλοκές το επόμενο εξάμηνο. Είχε πάθει και ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων. Τον κρατούσαν ζωντανό τα μηχανήματα.

Τα φάρμακα που έπαιρνε περιόριζαν τις μικρές φλέβες και άρχισαν να χάνονται τα δάχτυλά του. Κάναμε ακρωτηριασμό, έπαθε μολύνσεις και σε όλο αυτό ένιωθα να είμαι συνέχεια άρρωστη. Δεν μπορούσα να το αντιμετωπίσω γιατί δεν ήξερα πως μπορούν να συμβούν όλα αυτά. Επίσης, κάναμε ποτέ μαζί του μια ειλικρινή συζήτηση για όσα μπορούν να συμβούν. Αυτό που κάναμε ήταν να του επιτρέπουμε να σαπίζει σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου.

Μια μέρα βρήκα το κουράγιο να μιλήσω με τους συναδέλφους μου και να τους πω ότι έπρεπε να αποφασίσουμε τι θα πούμε και τι θα κάνουμε με τον ‘Σκοτ’ που ήταν ουσιαστικά, ετοιμοθάνατος. Ο σύζυγος του μάς είπε πως ο ‘Σκοτ’ δεν θα ήθελε να ζει έτσι, κλείσαμε τα μηχανήματα και πέθανε ειρηνικά.

Από όλα τα είδη λοιπόν, νοσηλευτικής που έχω δοκιμάσει, αυτό στα κέντρα περίθαλψης είναι το λιγότερο καταθλιπτικό. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων βλέπουμε την ευγνωμοσύνη στα μάτια των ασθενών, όταν τους εκπαιδεύουμε για όσα είναι χρήσιμο να περιμένουν καθ’ οδόν για το τέλος».

Της έχει εξομολογηθεί ποτέ κάποιος οτιδήποτε;

«Θα το ήθελα, αλλά δεν έχει τύχει. Οι τελευταίες λέξεις είναι ένα ψέμα. Οι περισσότεροι πιστεύουν πως οι ασθενείς είναι ξύπνιοι όταν πεθαίνουν, λένε κάτι ή κάνουν έναν εξομολογητικό μονόλογο. Συνηθέστερα, δεν έχουν τις αισθήσεις τους -πολλές φορές για ημέρες. Οπότε δεν ξέρουν πως όταν λένε κάτι αυτό είναι οι τελευταίες λέξεις τους».

Έχει δει κάτι παραφυσικό;

«Ναι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει στα κέντρα. Έχω δει πολλούς που γνώριζαν πότε θα πεθάνουν, άλλους που μιλούσαν με νεκρούς συγγενείς ή νεκρά κατοικίδια. Κάποιος μου μετέφερε όλη την εμπειρία -μπορούσα να δω πώς είναι να πεθαίνεις.

Eίναι σύνηθες οι άνθρωποι να έχουν παραισθήσεις λίγες εβδομάδες πριν πεθάνουν. Έχω δει στη ΜΕΘ να έχουν παραλήρημα, παραισθήσεις και ψύχωση.

Άλλοι είχαν boost ενέργειας πριν το τέλος. Το φαινόμενο λέγεται τερματική διαύγεια.

Ίσως έχουν μια πραγματικά υπέροχη μέρα, ξαφνικά πεινούν, ξαφνικά είναι σε θέση να περπατήσουν, ξαφνικά είναι πολύ σε εγρήγορση και προσανατολίζονται, και μετά λίγο μετά συνήθως μια ή δύο μέρες πεθαίνουν. Αν τους βλέπεις καλύτερα, μπορεί να νομίσεις πως υπάρχει βελτίωση, οπότε το τέλος σε καταστρέφει».

Ένα άλλο φαινόμενο που θέλησε να αποκαλύψει λέγεται death reach. «Ο ετοιμοθάνατος σηκώνεται από το κρεβάτι του σαν να βλέπει κάποιον που θέλει να τον αγκαλιάσει ή να του σφίξει το χέρι. Πολλές φορές κρατούν ψηλά τα χέρια για ώρα. Τι μπορείτε να κάνετε; Να τον αφήσετε να κάνει ό,τι θέλει».

Υπάρχει και το death stare, με τον ετοιμοθάνατο να κοιτά επίμονα σε ένα σημείο του δωματίου «αλλά αν αποσπάσετε την προσοχή του δεν θα ανταποκριθεί πριν νιώσει έτοιμος. Συχνά έχει και ένα χαμόγελο στα χείλη».

Η εμπειρία του κοινού θανάτου

Πολλοί συγγενείς, αγαπημένοι ή φροντιστές ετοιμοθάνατων έχουν καταθέσει πως μπορούσαν να καταλάβουν αυτό που περνάει ο άνθρωπος τους, όπως έφτανε στην τελευταία του πνοή. Ότι έχουν νιώσει όπως ένιωθε εκείνος. Οι ειδικοί ονομάζουν τη συνθήκη ως ‘εμπειρία κοινού θανάτου’.

«Είναι σαν ο ετοιμοθάνατος να σου δίνει την αίσθηση αυτού που περνάει. Μπορεί να υπήρξαν κάποιες φορές που αυτό δεν ήταν καλό, αλλά από την εμπειρία μου και όλες τις ιστορίες που έχω ακούσει είναι συνήθως ένα καλό συναίσθημα.

Προσωπικά, βίωσα την εμπειρία. Ήταν σαν το άτομο να μου έδινε αυτά τα συναισθήματα ελευθερίας και χαράς και να μου έλεγε ότι ήταν εντάξει. Θυμάμαι είχα σοκαριστεί. Δεν ήξερα τι συνέβαινε. Μετά ανακάλυψα πως πρόκειται για το συγκεκριμένο φαινόμενο».