ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΟΥ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΕΡΑΥΝΟ

Κάθε καταιγίδα συνοδεύεται από αστραπές και κεραυνούς. Που είναι διαφορετικά πράγματα. To ένα, ο κεραυνός είναι δυνητικά επικίνδυνος για τη ζωή μας. Έχει λοιπόν, μια χρησιμότητα να ξέρουμε πώς μπορούμε να προφυλαχθούμε.

Χρήσιμο είναι να έχουμε μια ιδέα και πού είναι το καταιγιδοφόρο νέφος, καθώς οι καταιγίδες παράγουν κεραυνούς σε μεγάλη ακτίνα, ακόμη και 15 χιλιόμετρα μακριά από τον ‘πυρήνα’ από το νέφος αυτό (για το οποίο προφανώς και θα πούμε στη συνέχεια).

Άρα, υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης κεραυνού και σε περιοχή που δεν βρέχει ή βρέχει ασθενώς.

Εάν τώρα, ακούς βροντή, σημαίνει πως βρίσκεσαι σε περιοχή που είναι αρκετά κοντά στο καταιγιδοφόρο νέφος και άρα μπορεί να κινδυνεύσεις από το χτύπημα κεραυνού.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΤΡΑΠΗ

Είναι ηλεκτρική εκκένωση που δημιουργείται είτε μέσα σε ένα νέφος, είτε μεταξύ δύο νεφών. Δεν φτάνει στη Γη, άρα δεν απειλούμαστε από την αστραπή.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΕΡΑΥΝΟΣ

Είναι η ηλεκτρική εκκένωση που δημιουργείται μεταξύ ενός νέφους και του εδάφους. Άρα απειλούμαστε. Στα θετικά, εξ όσων λάμψεων βλέπουμε κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας, μόνο το 1/5 είναι κεραυνοί.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΟΥΝ ΟΙ ΚΕΡΑΥΝΟΙ

Η μεγαλύτερη συχνότητα πτώσης κεραυνών στη Ελλάδα παρατηρείται στις οροσειρές της Πίνδου και της Ροδόπης. Πολλές ορεινές περιοχές δέχονται κεραυνούς πάνω από 20 ημέρες ετησίως. Κατά μέσο όρο στο Ιόνιο παρατηρούμε πιο έντονη κεραυνική δραστηριότητα από ό,τι στο Αιγαίο, αν και στο Αιγαίο πολλές καταιγίδες σημειώνονται και το καλοκαίρι.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΟΥ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΕΡΑΥΝΟ

Ο πρόχειρος τρόπος είναι να γνωρίζεις πως η χρονική καθυστέρηση μεταξύ της εμφάνισης της αστραπής και του ήχου της βροντής μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκτιμηθεί πόσο μακριά από εμάς εκδηλώνεται το φαινόμενο.

Ο ήχος ταξιδεύει με περίπου 343 μέτρα ανά δευτερόλεπτο σε ξηρό αέρα, στους 20 βαθμούς Κελσίου.

Κάθε διάστημα 5 δευτερολέπτων μεταξύ αστραπής και βροντής αντιστοιχεί περίπου σε 1.6 χιλιόμετρα απόστασης από τον κεραυνό. Αν η καθυστέρηση μεταξύ κεραυνού-βροντής είναι 3 δευτερόλεπτα, τότε σημαίνει ότι ο κεραυνός, συμβαίνει σε απόσταση περίπου 1 χιλιομέτρου μακριά από εμάς.

Προφανώς, με ακρίβεια αυτές τις μετρήσεις τις κάνουν οι ειδικοί.

Μια επίσκεψη στο ZEYΣ, το σύστημα ανίχνευσης αστραπών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών θα σου δώσει τις πληροφορίες που χρειάζεσαι.

Το Meteo προσφέρει και μέτρα προφύλαξης.

ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΦΥΛΑΧΘΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΕΡΑΥΝΟΥΣ

Περίπου το 20% αυτών που έχουν χτυπηθεί από κεραυνό έχει καταλήξει. Το 70% των επιζώντων παρουσιάζει σοβαρά μακροχρόνια προβλήματα.

Είναι λοιπόν, σημαντικό

• να απομακρυνθούμε από τα παράθυρα, τις πόρτες, τα καλοριφέρ και κάθε είδους σωλήνωσης που υπάρχει στο σπίτι,
• να μην ακουμπάμε μικρές ηλεκτρικές συσκευές,
• να είμαστε μακριά από τηλεοράσεις, μπανιέρες και νιπτήρες,
• αν είμαστε σε εξωτερικό χώρο να μείνουμε μακριά από δέντρα,
• να αποφύγουμε τους πυλώνες ενέργειας και γενικά οποιαδήποτε μορφή μεταλλικού σύρματος ή καλωδίου,
• να απομακρυνθούμε από παραλίες και όπου υπάρχει πολύ νερό,
• να μη χρησιμοποιούμε ποδήλατα και μοτοσικλέτες,
• αν είμαστε στο αυτοκίνητο, να σταματήσουμε κάπου που δεν έχει δέντρα (με αλαρμ, κλειστά τα παράθυρα και χωρίς επαφή με τα μεταλλικά αντικείμενα του αυτοκινήτου). Διευκρινίζεται πως το αυτοκίνητο μας προστατεύει από τους κεραυνούς, αρκεί να μην ακουμπήσετε κανένα μεταλλικό μέρος.

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΙΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΕΣ ΠΟΥ ΠΕΡΝΑΝΕ 3 ΦΑΣΕΙΣ

Μια μέση διάμετρος καταιγίδας είναι τα 24 χιλιόμετρα. Έχει τρία στάδια: της ανάπτυξης, της ωριμότητας και της διάλυσης.

Η αστραπή, η βροντή και όλα τα άλλα έντονα ηλεκτρικά φαινόμενα, ανήκουν στη φάση της ωριμότητας.

Η διάλυση εκδηλώνεται με έντονη βροχόπτωση που συνήθως διαρκεί από 20 έως 30 λεπτά (διάστημα στο οποίο η ‘πηγή’ διασπάται σε μικρότερα νέφη).

Πάμε και στην ανάπτυξη.

Για να δεις καταιγίδα χρειάζονται τρεις παράγοντες: 1) υγρασία, 2) θερμότητα και 3) ασταθής μάζα αέρα.

Παραδείγματος χάριν, μια μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του εδάφους και της ανώτερης ατμόσφαιρας.

Η αέρια μάζα που θερμαίνεται έχει ως συνέπεια να ανυψώνεται, αφού είναι πιο ζεστή και επομένως πιο ελαφριά από ότι ο αέρας που την περιβάλλει (βλ. ατμοσφαιρική αστάθεια). Έτσι συνεχίζει να ανεβαίνει την ατμόσφαιρα.

Καθώς ο ζεστός αέρας συνεχίζει να ανεβαίνει, συνεχίζει να ψύχεται και να συμπυκνώνεται.

Μια άλλη σημαντική προϋπόθεση για τη δημιουργία καταιγίδας είναι η αυξημένη υγρασία στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, κοντά στο έδαφος.

Για να αρχίσει να ανεβαίνει η υγρή και θερμή αέρια μάζα χρειάζεται μια ‘ώθηση’. Συνήθως τι δίνει η ηλιακή ενέργεια. Μπορεί να τη δώσει και ένα βουνό.

Όπως ανεβαίνει η αέρια μάζα σχηματίζονται σωρευτικά σύννεφα (βλ. πυκνά νέφη νερού). Αναπτύσσονται κατακόρυφα. Συνήθως αυτό είναι το πρώτο ορατό σημάδι μιας αναπτυσσόμενης καταιγίδας.

Τα σωρευτικά σύννεφα εξελίσσονται σε πανύψηλα σωρευτικά σύννεφα, τα οποία μπορούν να φτάσουν σε μεγάλα ύψη στην ατμόσφαιρα.

Μέσα σε αυτά τα σύννεφα, συνεχίζουν να ανεβαίνουν ισχυρές ανοδικές ροές θερμού, υγρού αέρα και αρχίζουν να κατεβαίνουν τα ρεύματα του ψυχρότερου αέρα που υπάρχουν -ας πούμε- στο κάτω μέρος.

Τα ανοδικά ρεύματα μπορεί να περιέχουν υπερψυγμένα σταγονίδια νερού και κρυστάλλους πάγου, οδηγώντας στην ανάπτυξη χαλαζιού και έντονης βροχής.

Οι έντονες κινήσεις προς τα πάνω και προς τα κάτω μέσα στα σύννεφα σωρευτικής μάζας οδηγούν στον διαχωρισμό θετικών και αρνητικών ηλεκτρικών φορτίων.

Ο κεραυνός είναι ο τρόπος που υπάρχει για να εξισορροπούνται αυτά τα φορτία, όταν η διαφορά δυναμικού της αρνητικά φορτισμένης βάσης των νεφών και του θετικά φορτισμένου εδάφους ξεπεράσει ένα όριο.

Η αστραπή τακτοποιεί την ανισορροπία που προκύπτει μεταξύ των ηλεκτρικών φορτίων εντός των νεφών ή δυο διαφορετικών σύννεφων που έρχονται κοντά.

Μετά τη χαρακτηριστική λάμψη, συνήθως έρχεται η βροντή και λίγο αργότερα η έντονη βροχόπτωση.

Δεν ‘δίνουν’ βροχόπτωση όλοι οι κεραυνοί

Ηλεκτρική δραστηριότητα υπάρχει πάντα όταν εμφανίζονται καταιγιδοφόρα νέφη (σωρευτικά νέφη) και τις περισσότερες φορές προκαλούνται κεραυνοί που συνοδεύονται με υετό. Όπως διευκρινίζουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι υπάρχουν όμως, και οι ξηρές καταιγίδες. Είναι αυτές που εμφανίζονται σε περιοχές όπου η ατμόσφαιρα χαρακτηρίζεται από χαμηλά ποσά υγρασίας. Το αποτέλεσμα είναι να εξατμίζεται το νερό των νεφών πριν φτάσει στο έδαφος.

Οι κεραυνοί που εκδηλώνονται από ξηρές καταιγίδες αποτελούν συχνά αιτία πρόκλησης δασικών πυρκαγιών.

TI EINAI H ΒΡΟΝΤΗ

Η βροντή είναι ο κρότος που συνοδεύει την εκκένωση της αστραπής και μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα στα αυτιά μας -με ήχους που φτάνουν τα 120 decibels. Eκεί φτάνουν η σειρήνα ασθενοφόρου, ένας πυροβολισμός και η απογείωση αεροσκάφους, μεταξύ πολλών άλλων.

Πρόκειται για μια ηχητική έκρηξη, παρόμοια με τον ήχο που δημιουργείται από τα υπερηχητικά αεροσκάφη.

Η συνάντηση ή την ανισορροπία αντίθετων φορτίων προκαλεί θερμοκρασία έως 30.000 βαθμών Κελσίου (μέσα στο ‘κανάλι’ του κεραυνού), με αποτέλεσμα ο περιβάλλοντας αέρας να θερμαίνεται πολύ έντονα, να διαστέλλεται γρήγορα και να δημιουργεί ένα κρουστικό κύμα.

Είναι αυτό που ακούμε ως βροντή.

Ο ήχος ταξιδεύει μέσω του αέρα με τη μορφή κυμάτων πίεσης. Καθώς το κρουστικό κύμα διαστέλλεται προς τα έξω από την αστραπή, συμπιέζει και αραιώνει τον αέρα, δημιουργώντας μια σειρά από περιοχές υψηλής και χαμηλής πίεσης.

Αυτές οι διακυμάνσεις πίεσης διαδίδονται ως ηχητικά κύματα στην ατμόσφαιρα.

Όταν τα ηχητικά κύματα φθάνουν στα αυτιά μας, τα αντιλαμβανόμαστε ως το δυνατό βουητό ή τον θόρυβο της βροντής.

Ο λόγος που η βροντή περιγράφεται συχνά ως βουητό ή μια σειρά από βροντές είναι επειδή το κρουστικό κύμα από ένα χτύπημα κεραυνού δεν είναι ένα απλό κύμα.

Μπορεί να πρόκειται για πολύπλοκο μείγμα κυμάτων που αντανακλάται πάνω σε διάφορα ‘εμπόδια’, όπως είναι οι λόφοι, τα κτίρια ή το έδαφος. Έτσι, οι ήχοι και οι αντηχήσεις αυξάνονται. Αυτός είναι ο λόγος και των διαφορετικών decibels.