ΠΩΣ ΦΤΙΑΧΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΧΑΛΑΕΙ Ο ΑΓΙΑΣΜΟΣ

Εκατομμύρια σπίτια στην Ελλάδα έχουν μικρά πλαστικά μπουκαλάκια με αγιασμό σε κάποιο συρτάρι. Ενδέχεται μάλιστα, οι κάτοικοι των χώρων να μη το γνωρίζουν, αν κρίνω από το πόσο αθόρυβα εναπόθεσαν κάποια στην κουζίνα μου οι θείες μου, όταν με βοηθούσαν στη μετακόμιση.

Τα ανακάλυψα χρόνια μετά, στο πίσω μέρος ενός συρταριού και προέβην στον ορθό τρόπο χρήσης του -μετά το τηλεφώνημα στις ειδικούς.

Δεν ανήκω στην κατηγορία των θρήσκων ανθρώπων. Ανήκω όμως, σε αυτήν των ατόμων που σέβονται συνήθειες πολιτισμών και θρησκειών, όταν έρχονται σε επαφή μαζί τους.

Επειδή κοντοζυγώνει και η ώρα για τα Θεοφάνια (ή Θεοφάνεια) ας δούμε κάποια βασικά πράγματα για αυτήν την μυστηριοειδή τελετή.

Τι είναι ο αγιασμός

Ο αγιασμός είναι μια τελετουργική πράξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας που πραγματοποιείται κάθε πρώτη του μηνός στους ναούς και σε περιπτώσεις όπως οι θεμελιώσεις οίκων, εγκαίνια καταστημάτων κλπ ή για να ευλογηθεί ένα πρόσωπο, ένας χώρος, ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση, κατά της βασκανίας και των άλλων δαιμονικών επιθέσεων.

Aνήκει στην κατηγορία των «μυστηριοειδών τελετών». Όπου ‘μυστηριοειδείς τελετές’, όπως έχει εξηγήσει ο Πρωτοπρεσβύτερος, θεολόγος-νομικός π. Μιχαήλ Ευθυμίου είναι οι ακολουθίες μέσω των οποίων παρέχεται αόρατα η Θεία Χάρη, με αισθητούς χειρισμούς και σημεία. Δεν έχει συσταθεί όμως, από τον Κύριο, μηδέ είναι αναγκαίες δια την ημετέραν σωτηρίαν -όπως τα μυστήρια.

Το νερό καθαγιάζεται με ορισμένες ευχές και επικλήσεις της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος και με την σταυροειδή ευλογία και την εμβάπτιση του Τίμιου Σταυρού.

Η πράξη έχει έντονο συμβολισμό, καθώς θυμίζει την παρουσία και την ευλογία του Θεού στη ζωή των πιστών και υπενθυμίζει τη βάπτιση του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό.

Στην ουσία πρόκειται για ευλογία.

Toνίζεται πως ο αγιασμός δεν αντικαθιστά την Θεία Κοινωνία που είναι «το υπέρτατο δώρο του Θεού στον άνθρωπο».

Ο αγιασμός θεραπεύει τις ψυχές

Στην ιστοσελίδα του Πρακτορείου Εκκλησιαστικών Ειδήσεων «Δόγμα» μπορείς να διαβάσεις πως «η τελετή αυτή λέγεται Αγιασμός ακριβώς γιατί με το ευλογημένο νερό, με την μετάληψη και τον ραντισμό πιστεύουμε ότι αγιαζόμαστε και καθαριζόμαστε από τις αμαρτίες μας.

Γι’ αυτό παρακαλούμε τον Θεό όπως το αγιασμένο νερό θεραπεύσει τις ψυχές και τα σώματα μας και να αποτρέψει κάθε σατανική δύναμη».

Μολονότι παραμένει άγνωστο πότε και πώς καθιερώθηκε, η χρησιμοποίηση αγιασμένου νερού συναντάται σε πολύ παλαιούς χρόνους της ζωής των χριστιανών «Από αρχαίους Εκκλησιαστικούς ιστορικούς μαθαίνουμε για θαύματα που έγιναν με τον ραντισμό του αγιασμένου νερού.

Επίσης, υπάρχει μαρτυρία η οποία μας πληροφορεί ότι Αγιασμός γινόταν κάθε μήνα στο παλάτι της Κωνσταντινουπόλεως, παρουσία των Βασιλέων. Έτσι εξηγείται και το τροπάριο «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου…νίκας τοις βασιλεύσι…» που ψάλλεται όταν βαπτίζεται ο Τίμιος Σταυρός στο νερό».

Ο αγιασμός έχει δυο μορφές

Υπάρχουν δύο κύριες μορφές αγιασμού: ο Μικρός και ο Μεγάλος.

Θα αρχίσουμε από τον Μικρό Αγιασμό, τον οποίον παίρνουμε σε μπουκαλάκια στο σπίτι.

Τελείται λοιπόν, από έναν ιερέα που φοράει τα άμφια του και φέρνει λίγο βασιλικό ή δενδρολίβανο που θα χρησιμοποιηθεί για το ράντισμα, μια μικρή λεκάνη με καθαρό νερό, ένα θυμιατήρι και το κανδήλι. Πρόχειρα υπάρχουν το επιτραχείλιο, το Ευαγγέλιο, ο Σταυρός και το «Ευχολόγιο».

Ξεκινά με το «Ευλογητός ο Θεός ημών…» και ψάλλεται το «Τριάδι Άγιος Θεός…», πριν διαβάσει αποσπάσματα από την Αγία Γραφή, όπως ο Ψαλμός 50 («Ελέησον με ο Θεός») και αποσπάσματα από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο.

Μετά ευλογεί το νερό με τον Τίμιο Σταυρό, λέγοντας ευχές και δεήσεις.

Ακολουθεί το ράντισμα του χώρου, των παρευρισκομένων ή του αντικειμένου που πρόκειται να ευλογηθεί, με κλαδί βασιλικού ή δενδρολίβανου, ώστε να εκδιωχθούν τα πονηρά πνεύματα και να συγχωρεθούν τα καθημερινά αμαρτήματα (δαιμονικές φαντασίες, αισχροί λογισμοί) και ασθένειες, όπως δίδεται ψυχική και σωματική υγεία.

Έχει σημειωθεί πως δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για «άλλα δεισιδαιμονικά ξόρκια, λάδια, ξεματιάσματα κλπ.».

Παράλληλα, ο ιερέας λέει «Εν ονόματι του Πατρός, και του Υιού, και του Αγίου Πνεύματος».

Ο Μεγάλος Αγιασμός συνδέεται άμεσα με το μυστήριο της Μετάνοιας και της Εξομολόγησης. Τελείται στο ναό δυο φορές το χρόνο (5 και 6 Ιανουαρίου -παραμονή και ανήμερα των Θεοφανίων- για πρακτικούς λόγους, ώστε να εξυπηρετούνται όλοι οι πιστοί) σε ανάμνηση της βαπτίσεως του Χριστού στον Ιορδάνη, περιλαμβάνει την ευλογία των υδάτων της περιοχής μέσω πιο εκτενούς ακολουθίας.

Φυλάσσεται όλο το χρόνο σε κάθε ναό και δίνεται στους χριστιανούς σε δυο περιπτώσεις: αν είναι ασθενείς ή αν δεν μπορούν να μεταλάβουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Δεν πρόκειται για αντικατάσταση, αλλά για παρηγοριά.

Ο ιερέας αρχίζει με την ανάγνωση του «Κύριε εισάκουσον της προσευχής μου..». Ολοκληρώνεται με τη «βάπτιση» του Τίμιου Σταυρού στο αγιασμένο νερό, το ραντισμό του χώρου, την ευλογία των πιστών, την προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού και την κατάλληλη ευχή.

Το νερό θεωρείται ιδιαίτερα ευλογημένο, καθώς ο ιερέας βυθίζει τον Τίμιο Σταυρό σε αυτό τρεις φορές, αναπαριστώντας τη Βάπτιση του Χριστού. Ο σκοπός της διαδικασίας είναι να μεταδοθεί η χάρη του Θεού, η πνευματική και υλική καθαρότητα και η προστασία ενάντια στο κακό ή τις αρνητικές επιρροές.

Οι πιστοί πίνουν τον αγιασμό μετά τη Θεία Μετάληψη, πριν πάρουν το αντίδωρο, με την ακολουθία να αναφέρει ότι βασική προϋπόθεση είναι να ευχηθεί να τους αποβεί προς αγιασμό, προς ευλογία, προς ψυχική και σωματική υγεία.

Σε μια ευχή ο ιερέας εύχεται «Δος πάσι τοις τε απτομένοις, τοις τε χριομένοις, τοις τε μεταλαμβάνουσιν, τον αγιασμόν, την ευλογίαν, την κάθαρσιν, την υγείαν». Δηλαδή, «δώσε σε όλους όσους αγγίζουν, αλείφονται και πίνουν τον αγιασμό, την ευλογία, τον καθαρι­σμό και την υγεία».

Σε χειρόγραφο της Μονής Σινά αναφέρεται πως ανήμερα των Θεοφανίων οι πιστοί πρέπει να είναι προσεκτικοί, ώστε να μη χυθεί σταγόνα από τον Μεγάλο Αγιασμό. «Τον τιμούμε και τον προσέχουμε και τον θεωρούμε ότι μετά τη Θεία Κοινωνία, έχει τη δεύτερη θέση».

Χαλάει ο αγιασμός;

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έχει πει για το Μεγάλο Αγιασμό και τη φύλαξή του πως «κατά την εορτήν ταύτην άπαντες υδρευσάμενοι, οίκαδε τα νάματα αποτίθενται και εις ενιαυτόν ολόκληρον φυλάττουσιν… Και το σημείον γίνεται εναργές, ού διαφθειρομένης της των υδάτων εκείνων φύσεως τω μηκέτι του χρόνου, αλλ’ εις ενιαυτόν ολόκληρον και δύο και τρία πολλάκις έτη του σήμερον αντληθέντος ύδατος ακεραίου και νεαρού μένοντος».

Σε απλά ελληνικά, ανέφερε πως οι χριστιανοί της εποχής έπαιρναν σπίτι αγιασμένο νερό και το είχαν στα σπίτια τους για έως 3 χρόνια, για να πίνουν ή να χρίονται αν είχαν κάποια ψυχική ή σωματική αρρώστια. Εξέφρασε τον θαυμασμό του για το γεγονός ότι ο αγιασμός παρέμενε κρυστάλλινος όπως την ημέρα που ελήφθη από την πηγή.

Σε ό,τι αφορά τον μικρό αγιασμό, ο Γέροντας Νεκτάριος εξηγεί πως αυτός που έχουμε στο σπίτι χαλάει μόνο σε δυο ειδικές περιπτώσεις. «Αν μέσα στο σπίτι υπάρχει ισχυρή μαγεία ή σε περίπτωση που κάτι πολύ αμαρτωλό συμβαίνει στο χώρο και φεύγει η Θεία Χάρις. Μόνο τότε χαλάει και κάποιος πρέπει να ψάχνεται γιατί συνέβη αυτό.

Τον μικρό αγιασμό που έχουμε στο σπίτι, μπορούμε να τον πίνουμε κάθε ημέρα το πρωί» αφότου πλύνουμε το πρόσωπό μας εκτός και αν έχουμε να λάβουμε Θεία Κοινωνία. Επίσης, «καθημερινά ή τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα πρέπει να αγιάζουμε και το σπίτι».

Τι κάνουμε τον παλιό αγιασμό

Όπως διάβασες ήδη, ο αγιασμός δεν ‘παλιώνει’. Σε περίπτωση που δεν χρησιμοποιείται όπως ορίζει η Εκκλησία ή αν πεταχθεί κατά λάθος, ο Άγιος Παΐσιος έχει πει πως «αν είχε βάλει ό ϊδιος τό μπουκάλι με τόν αγιασμό λ.χ. μέσα σέ ενα ντουλάπι και μετά από καιρό δεν πρόσεξε ότι είναι αγιασμός και τόν έχυσε, έχει μισή αμαρτία. Αν τό έβαλε άλλος και αυτός δεν ήξερε οτι είναι αγιασμός, δεν φταίει αυτός.

«Όταν ό άνθρωπος δεν εύλαβήται τα Άγια, πώς νά τον πλησίαση ή θεία Χάρις; Ή Χάρις θα πάη σ’ αυτούς πού τήν τιμούν».