ΤΑ 10 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΛΕΙΠΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Eιδικοί επί της υγειονομικής περίθαλψης (οικονομολόγοι υγείας σε κορυφαία πανεπιστήμια και οργανισμούς, επιστήμονες δημόσιας υπηρεσίας και δημόσιας πολιτικής), σιχαίνονται την ερώτηση «ποια χώρα έχει το καλύτερο σύστημα».

Εξηγούν πως δεν υπάρχει σωστή απάντηση, καθώς εξαρτάται από το τι αξιολογεί ως προτεραιότητα η κάθε χώρα. Τι εκτιμά περισσότερο.

Υποστηρίζουν πως υπάρχει μεν, απάντηση, αλλά ενδεχομένως να μην είναι απόλυτα εφαρμόσιμη, καθώς κάτι που λειτουργεί για μια χώρα, ενδεχομένως να μην λειτουργεί σε άλλη.

Γενικά ωστόσο, στη βόρεια Ευρώπη προσφέρονται οι καλύτερες υπηρεσίες, με τους καθ’ ύλην αρμοδίους να βρίσκουν σε πολλά συστήματα κάτι που να ξεχωρίζει. Δεν μπορούν όμως, να ξεχωρίσουν ένα σύστημα συνολικά ως καλύτερο.

Η υγειονομική περίθαλψη είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα

Κάπου εδώ είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ότι η υγειονομική περίθαλψη είναι ευρύς όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή των συστημάτων που επιστρατεύει η κάθε χώρα, προκειμένου να βοηθήσει τους πολίτες της να ζήσουν όσο πιο υγιώς γίνεται.

Γενικά περιλαμβάνουν γιατρούς, νοσοκομεία, οδοντιατρική, ψυχολογία, νοσηλευτική, φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία κλπ., σε επίπεδο πρόληψης και θεραπείας ασθενειών, τραυματισμών και όποιων άλλων σωματικών και ψυχικών θεμάτων.

Κάθε χώρα χρησιμοποιεί μορφή συστήματος που εξυπηρετεί, ενώ ποικίλει και η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη που κυρίως επηρεάζεται από οικονομικούς παράγοντες.

Την ίδια ώρα, η υγειονομική περίθαλψη είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, κάτι που θα μπορούσες να πεις ότι αμφισβητείται στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες του πλανήτη, με το Ελ Σαλβαδόρ να είναι στη χείριστη θέση. Παρεμπιπτόντως, κάποια από τα βασικά προβλήματα που υπάρχουν εκεί, υπάρχουν κι εδώ.

Όλα στην υγειονομική περίθαλψη είναι θέμα προτεραιοτήτων -των κυβερνήσεων

Πριν λίγα χρόνια, τρεις οικονομολόγοι υγείας, ένας γιατρός και ένας οικονομολόγος έκαναν τουρνουά όλων των συστημάτων, με bracket όπως αυτά των playoffs αθλητικών διοργανώσεων. Νικήτρια αναδείχθηκε η Ελβετία. Σε κανένα ζευγάρι όμως, οι εξπέρ δεν συμφώνησαν ομόφωνα επί του νικητή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η νίκη κρίθηκε στον πόντο (3-2).

Αυτό συνέβη γιατί ο καθένας είχε άλλη προτεραιότητα -από το κόστος, την πρόσβαση, την ισότητα έως την ποιότητα.

Όταν δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε κάτι οι ειδικοί, προφανώς δεν υπάρχει ελπίδα για έναν ‘κοινό θνητό’. Το μόνο ξεκάθαρο ήταν πως μεταξύ όλων των αναπτυγμένων χωρών, οι ΗΠΑ ήταν στην τελευταία θέση.

Εδώ να θυμίσουμε την πρόσφατη δολοφονία του CEO της UnitedHealthcare.

Επειδή λοιπόν, δεν υπάρχει ένα πρότυπο που να μπορεί να εφαρμοστεί παντού, αυτοί που ξέρουν λένε πως η καλύτερη ερώτηση είναι ποιο θα ήταν το καλύτερο σύστημα για κάθε χώρα -δεδομένων των συνθηκών και τηρουμένων των αναλογιών.

ΕΧΟΥΝ ΑΛΛΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ “ΚΛΕΙΝΕΙ” ΣΤΑ SOCIAL MEDIA ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΑ;

Δεν θα σοκαριστείς μόλις διαβάσεις πως οι χώρες που παρέχουν αποτελεσματικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, έχουν συνολικά καλύτερα αποτελέσματα υγείας από χώρες των οποίων τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης καθυστερούν.

Τώρα που είπα καθυστερούν.

Ίσως να είμαστε η μόνη χώρα στον πλανήτη (σίγουρα είμαστε του δυτικού κόσμου) που ο υπουργός Υγείας δίχως αιδώ εμφανίστηκε σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης για να κλείσει χειρουργείο σε πολίτη που διαμαρτυρήθηκε για τον τρόπο που δεν λειτουργεί το σύστημα.

Ακολουθεί το σχετικό ντοκουμέντο με πρωταγωνιστή τον Άδωνι Γεωργιάδη.

Σίγουρα είμαστε η μόνη χώρα του αναπτυγμένου κόσμου, στην οποία νοσοκομεία καθυστερούν μήνες να ενημερώσουν ασθενείς για αποτελέσματα βιοψίας.

Ο υπουργός Υγείας εν τω μεταξύ, λέει και ξαναλέει πως οι ώρες αναμονής των 10 ωρών, είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Στην αρχή του μήνα προανήγγειλε παρεμβάσεις 15 σημείων, ώστε να μειωθεί η αναμονή στις 6 ώρες.

Η Σουηδία, χώρα 10.5 εκατομμυρίων κατοίκων και του ΑΕΠ των 593 δισεκατομμυρίων που είναι σταθερά ψηλά στις αξιολογήσεις των συστημάτων υγείας, κινήθηκε προς τη διαχείριση του ίδιου θέματος, κάνοντας μια μεταρρύθμιση.

Είχε ανέκαθεν Εγγύηση Χρόνου Αναμονής (Vårdgaranti) που προβλέπει α) αυθημερόν επαφή με την πρωτοβάθμια περίθαλψη, β) επίσκεψη πρωτοβάθμιας περίθαλψης εντός 7 ημερών, γ) διαβούλευση ειδικού εντός 90 ημερών, δ) έναρξη θεραπείας εντός 90 ημερών από την απόφαση για θεραπεία.

Παρατηρήθηκαν ωστόσο, καθυστερήσεις και το 2023 έγιναν παρεμβάσεις.

Επικεντρώθηκαν στην παρουσίαση του Εθνικού Συστήματος Διαμεσολάβησης Φροντίδας που παρακολουθεί τη συμμόρφωση με τα πρότυπα και δίνει τη δυνατότητα στις περιοχές να εντοπίζουν και να μεταφέρουν ασθενείς σε παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, με μικρότερες λίστες αναμονής. Για την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας μεταξύ των παρόχων, υιοθετήθηκαν οι σταθερές πληρωμές.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΑΡΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο κύριος Γεωργιάδης είχε εξηγήσει πως οι βόρειες χώρες παίρνουν τους γιατρούς της υπόλοιπης Ευρώπης, γιατί δίνουν πολύ μεγαλύτερους μισθούς, που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί η Ελλάδα. Ισχυρίστηκε και ότι την τελευταία πενταετία αυτοί αυξήθηκαν κατά 15% και έδωσε σχετικό πίνακα μισθών, που διέψευσε ο ΟΕΝΓΕ (Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας).

Δεσμεύτηκε να δώσει βαρέα και ανθυγιεινά στους νοσηλευτές μέσα στο 2025, επισημαίνοντας ωστόσο πως θα υπάρχει επίπτωση της γρηγορότερης συνταξιοδότησης και άρα οι ακόμα λιγότεροι νοσηλευτές. Υποσχέθηκε και τουλάχιστον 3.000 σχετικές προσλήψεις μέσα στο 2025, με την ΕΛΣΤΑΤ να δημοσιεύει τον αριθμό των επαγγελματιών υγείας που είχε η χώρα το 2023. Συνολικά ήταν 1% περισσότεροι από το 2022 (104.801), αλλά έγιναν λιγότεροι στα νησιά του Ιουνίου (4.5%) και στη Δυτική Μακεδονία και τη Στερεά Ελλάδα (2.4%), γεγονός που υπογραμμίζει την ανισότητα.

Δεν είναι η πρώτη φορά -μηδέ θα είναι η τελευταία- που στέλεχος κυβέρνησης αναφέρει τα στατιστικά που υποστηρίζουν το αφήγημα.

Ας δούμε όμως, τα δεδομένα για να μπορούμε να κρίνουμε σωστά.

Η ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης καθορίζεται από πολλούς παράγοντες. Μεταξύ τους είναι η διαδικασία περίθαλψης (μέτρα προληπτικής φροντίδας, ασφαλής φροντίδα, συντονισμένη φροντίδα και δέσμευση και προτιμήσεις των ασθενών), η πρόσβαση (οικονομική τιμή και έγκαιρη), η διοικητική αποτελεσματικότητα, η ισότητα, η αποτελεσματικότητα (υγεία του πληθυσμού, θνησιμότητα που υπόκειται στην υγειονομική περίθαλψη και αποτελέσματα υγείας για συγκεκριμένες ασθένειες) και τα ποσοστά θνησιμότητας.

Πάντα κατά των ειδικών το ρηθέν, τα κύρια κριτήρια που βοηθούν να καταλάβουμε αν ένα σύστημα είναι αποτελεσματικό είναι
α) πώς επηρεάζει την υγεία των πολιτών της χώρας
β) πόσο ζουν οι πολίτες
γ) ποιο είναι το ποσοστό θανάτων βρεφών
δ) ποιο είναι το ποσοστό συγκεκριμένων τύπων ασθενειών και
ε) πόσο καλή είναι η πρόληψη

Η δεύτερη ερώτηση που θα λάτρευαν να ξέρουν την απάντηση οι ειδικοί (μετά το ποιο είναι το καλύτερο σύστημα του κόσμου) είναι ποια αν τα οφέλη της θεραπείας είναι μεγαλύτερα από το κόστος τους.

Ένα κακό σύστημα είναι αυτό που ξοδεύει υπερβολικά στη φροντίδα που έχει αμφισβητούμενα οφέλη και την ίδια ώρα δίνει λίγους πόρους στην υγειονομική περίθαλψη που είναι ζωτικής σημασίας για τους ανθρώπους.

Δηλαδή, το σύστημα που ξοδεύει πάρα πολλά σε συγκεκριμένα πράγματα και πολύ λίγα σε άλλα. Δεν έχει ισορροπία. Το καλό σύστημα τακτοποιεί και τα δυο προβλήματα.

Η τρίτη διάσταση ενός καλού συστήματος είναι πόσο καλά αντανακλά τις αξίες της κοινωνίας. Όπου ‘αξίες’ είναι το τι είναι διατεθειμένοι να κάνουν οι πλούσιοι για τους φτωχούς, τι είναι διατεθειμένοι να κάνουν οι υγιείς για τους αρρώστους. Η απάντηση δεν προκύπτει από τα οικονομικά «αλλά από μέσα μας». Επηρεάζει ωστόσο, πώς απαντάμε σε ερωτήσεις σχετικές με το τι είναι καλό ή όχι σε ένα σύστημα.

Ως εκ τούτου, η καλή υγειονομική περίθαλψη είναι αυτή που κάνει τα περισσότερα που μπορεί για να βελτιώσει την υγεία των πολιτών, που τους προστατεύει από την οικονομική καταστροφή και ακολουθεί με τις αξίες της κοινωνίας.

ΕΠΙΣΗΜΩΣ ΕΙΜΑΣΤΕ “ΦΤΩΧΟΙ” ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Πολλοί έχουν επιχειρήσει να δώσουν απάντηση στην κύρια ερώτηση, βάσει των data. Αυτά που διαθέτει η ΕΕ δείχνουν πως η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο αριθμό γιατρών ανά κάτοικο, μεταξύ των χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Είμαστε και αυτοί που δεν έχουν επαρκή αριθμό κλινών, συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «Αυτό οδηγεί σε πληρότητα και καθυστερήσεις».

Το πιο ακριβό σύστημα υγείας είναι της Γερμανίας. Oι δαπάνες για το 2022 ήταν 489 δισεκατομμύρια ευρώ. Της δεύτερης Γαλλίας ήταν 314 δισεκατομμύρια, η τρίτη Ιταλία 176 δισεκατομμύρια και η τέταρτη Ισπανία 131 δισεκατομμύρια.

Η Ελλάδα έδωσε 17.562 δισεκατομμύρια. Ήτοι 1.683 ανά άτομο. Παρεμπιπτόντως, πιο ακριβά πληρώνουν για την υγεία τους οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου (+5.000 ευρώ).

Σε αξιολόγηση που έγινε σε όλα τα συστήματα της Ευρώπης από το Foundation for Research on Equal Opportunity (FREOPP) το γενικό μας σκορ ήταν ‘φτωχό’.

Στις 32 χώρες που εξετάστηκαν, ‘φτωχή’ επίδοση είχαν και οι Σλοβακία, Ουγγαρία, Ιταλία, Σαουδική Αραβία και Πολωνία.

Στην κορυφή ήταν η Ελβετία, με γενικό σκορ 66.49.

Εμείς είχαμε 40.26.

Η ποιότητα των υπηρεσιών μας κατέταξαν στο Νο28. Ήμασταν προτελευταίοι (31οι) στην κατηγορία ‘φροντίδα που επικεντρώνεται στον ασθενή’ και την προετοιμασία για πανδημία. Σε ό,τι αφορά την πρόληψη είμαστε 25οι -στους 32.

Οι υποδομές μας κατέταξαν στην 26η θέση. Διακριθήκαμε στο δικαίωμα επιλογής ως προς τις υπηρεσίες που θα χρησιμοποιήσουμε (6οι). Στην πρόσβαση σε θεραπείες όμως, ήμασταν 24οι και στη λίστα ‘οικονομικά προσιτά συστήματα’ ήμασταν 27οι.

Αναφέρθηκε πως αξιοποιείται σε αυτήν την κατεύθυνση το 9.5% του ΑΕΠ. Ο μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι στο 9.5%. Το ‘γιατί’ των περιορισμένων πόρων είναι «τα μέτρα λιτότητας μετά την ύφεση». Επί της ουσίας, το ΕΣΥ έμεινε χωρίς γιατρούς.

Εδώ η κοινωνική ασφάλιση υγείας και οι φόροι παρέχουν περίπου το 60% της χρηματοδότησης του συστήματος. Οι ιδιωτικές δαπάνες αποτελούν το υπόλοιπο 40%.

Ενώ παρουσιάσαμε θέληση ως προς την αύξηση των δαπανών για τη δημόσια υγεία (2η), καταλάβαμε την δεύτερη χειρότερη θέση (31) στην κατηγορία «εθνική φερεγγυότητα».

Σε άλλη αξιολόγηση (του Legatum Institute Foundation) η Ελλάδα είχε σκορ 14.5 που ήταν κάτω του μέσου όρου της Ευρώπης.

Η άριστη Νορβηγία είχε 83, η Ισλανδία 82.7 και η Σουηδία 82.3, με τους γείτονες Ιταλούς να έχουν 18.7.

Το CEO World Magazine αξιολόγησε 110 συστήματα υγειονομικής περίθαλψης από όλον τον πλανήτη. Σε αυτήν τη λίστα είμαστε στην 28η θέση, με συνολικό σκορ το 46.24. Ακολουθεί η Ινδία (45.84), ενώ η Κύπρος είναι στο Νο35 (44.72).

Η κορυφαία Ταϊβάν έχει 78.72 και η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα -που είναι η Σουηδία στο Νο5- έχει 70.73. Στην τελευταία θέση είναι το Ελ Σαλβαδόρ, με βαθμολογία 18.6.

Τα κύρια προβλήματα είναι η ανισότητα, η τεράστια γραφειοκρατία, η συστηματική υποχρηματοδότηση, οι ανεπαρκείς εγκαταστάσεις και ιατρικές προμήθειες, η έλλειψη εκπαιδευμένου προσωπικού  -ειδικά στις αγροτικές περιοχές-, η υπερπληρότητα των δημοσίων νοσοκομείων, οι καθυστερήσεις στα ραντεβού, τις διαγνωστικές εξετάσεις και τις θεραπείες, οι δαπάνες των φαρμάκων, οι μεταδοτικές ασθένειες (δάγκειος πυρετός, ιός Ζika κα) και οι επιπτώσεις των υψηλών επιπέδων βίας -των συμμοριών που απειλούν τους επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι τρέπονται σε φυγή και μεγαλώνουν περαιτέρω το κενό.

ΤΑ 10 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ MAΣ ΕΧΟΥΝ ΠΕΙ ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ

Μελέτες και αξιολογήσεις έχουν προτείνει ενέργειες που μπορεί να κάνει η χώρα μας, ώστε να αποκτήσει αποτελεσματική υγειονομική περίθαλψη, ισότητα και ποιότητα. Δηλαδή, οι κυβερνώντες ξέρουν τα προβλήματα, ενώ έχουν στα χέρια τους και τις λύσεις που έχουν προταθεί από ειδικούς. Τι μένει; Οι πράξεις. Δηλαδή, η πολιτική βούληση που δεν φαίνεται να υπάρχει.

1) Αύξηση της χρηματοδότησης για την υγεία, με την ενίσχυση των δαπανών, ώστε να ανταποκρίνονται στους μέσους όρους της ΕΕ, εστιάζοντας σε υποδομές και εξοπλισμό, β) τη βελτίωση της αποτελεσματικότητα με καλύτερη κατανομή και διαχείριση πόρων και γ) προώθηση των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, για την κατανομή του κόστους και τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών.

2) Ανακατανομή πόρων, με καλύτερη κατανομή των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης σε υποεξυπηρετούμενες αγροτικές περιοχές, ώστε να διασφαλιστεί η δίκαιη πρόσβαση, β) βελτίωση των συνθηκών εργασίας, με παροχή ανταγωνιστικών μισθών και κινήτρων για τη διατήρηση γιατρών και νοσηλευτών και μείωση του «brain drain» επαγγελματιών υγείας σε άλλες χώρες. Εκτιμάται πως είναι 20.000 οι γιατροί που έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό και γ) προσφορά προγραμμάτων συνεχούς εκπαίδευσης και κατάρτισης για προσαρμογή στις εξελίξεις στην ιατρική τεχνολογία και θεραπείες.

3) Αντιμετώπιση μεγάλων χρόνων αναμονής, με απλοποίηση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών παραπομπής και αύξηση του αριθμού των νοσοκομειακών κλινών και των εγκαταστάσεων εξωτερικών ασθενών, ώστε να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση, β) ενίσχυση της διαχείρισης του νοσοκομείου, με αναβάθμιση της υποδομής και του εξοπλισμού των νοσοκομείων για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, γ) εφαρμογή τεχνικών διαχείρισης βασισμένων σε στοιχεία για τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών του νοσοκομείου και τη λογοδοσία βάσει απόδοσης που θα συνδεθεί με τη χρηματοδότηση, ώστε να ενθαρρυνθεί η αποτελεσματικότητα.

4) Επενδύσεις στην Φροντίδα Ψυχικής Υγείας, με την ανάπτυξη εγκαταστάσεων και την εκπαίδευση ειδικών, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες ανάγκες και τη μείωση του στίγματος, μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης για να ομαλοποιήσετε την αναζήτηση υποστήριξης ψυχικής υγείας.

5) Διαφανής Λήψη Αποφάσεων, με τη διασφάλιση λογοδοσίας και διαφάνειας στις δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και στη χάραξη πολιτικής και καταπολέμηση της διαφθοράς, με την αντιμετώπιση αναποτελεσματικών και ανήθικων πρακτικών στις προμήθειες και την παροχή υπηρεσιών.

6) Eνίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με προτεραιότητα την πρόληψη -τη βελτίωση των υπηρεσιών προληπτικής φροντίδας, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από δαπανηρές νοσοκομειακές θεραπείες.

7) Εφαρμογή του «οικογενειακού γιατρού». Στη θεωρία υπάρχει αυτό. Στην πράξη, οι γιατροί δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες.

8) Ολοκλήρωση των δικτύων φροντίδας, με τη δημιουργία συντονισμένων δικτύων για τη διασφάλιση της ομαλής μετάβασης μεταξύ πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης.

9) Επέκταση ψηφιακών λύσεων, με την πλήρη υιοθέτηση και ενσωμάτωση ηλεκτρονικών αρχείων υγείας για τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης και τη μείωση της αλληλεπικάλυψης των υπηρεσιών, β) επέκταση των υπηρεσιών τηλεϊατρικής, ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές, για να αυξηθεί η πρόσβαση σε διαβουλεύσεις και παρακολούθηση και γ) λήψη αποφάσεων βάσει δεδομένων, για την βελτιστοποίηση της κατανομής των πόρων και την πρόβλεψη μελλοντικών τάσεων για την υγεία.

10) Μείωση των ανισοτήτων στην πρόσβαση, καθώς υπάρχει χάσμα μεταξύ των αστικών κέντρων και των αγροτικών περιοχών, με επενδύσεις σε υποδομές υγειονομικής περίθαλψης σε αγροτικές περιοχές. Συνιστάται και η παροχή οικονομικής στήριξης σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, σε ανασφάλιστα άτομα και σε περιθωριοποιημένες ομάδες.

Χρειαζόμαστε και εκστρατείες ευαισθητοποίησης των πολιτών για τον υγιεινό τρόπο ζωής, την πρόληψη ασθενειών και τη σωστή χρήση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και ενθάρρυνση των ασθενών να συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση των συνθηκών υγείας τους.