ΤΑ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΙΣ ΖΩΕΣ ΜΑΣ

Πέρυσι ζούσαμε παρέα με τα κουνούπια και ό,τι συνεπάγεται αυτού έως τα τέλη του Νοεμβρίου. Μήνας που δεν ανήκει -παραδοσιακά- στους δραστήριους για αυτό το είδος.

Από την άλλη, βέβαια τα κουνούπια ζουν όσο τους το επιτρέπει ο καιρός.

Δηλαδή, η ζέστη, μα πάνω από όλα η υγρασία.

Όπως βάζεις στην εξίσωση τις πλημμύρες που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel, κάνε έναν κόπο και πρόσθεσε και τις πυρκαγιές.

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) μας ενημέρωσε τον Ιούνιο ότι αυτός ο συνδυασμός οδηγεί σε «μαγική αύξηση» των κουνουπιών που μεταφέρουν ασθένειες σε χώρες που δεν είχαν πληγεί στο παρελθόν.

Αλλά ποιος το άκουσε.

Είχαμε να διαχειριστούμε τα πολλά ακραία τραγικά περιστατικά που διαδέχονταν το ένα το άλλο (μετά τα Τέμπη, προέκυψε η Πύλος και έπειτα οι πυρκαγιές -για να ‘κλείσουμε’ με τις πλημμύρες). Δεν είχαμε μυαλό για άλλα, αφού δεν πήραμε ανάσα.

Τώρα, θέλουμε δεν θέλουμε, πρέπει να βρούμε χρόνο να ασχοληθούμε με τα κουνούπια, αφού μεταξύ τους υπάρχουν κάποια που μπορούν να απειλήσουν τη ζωή μας.

Εν τω μεταξύ, όσο πιο συχνά και έντονα γίνονται τα φαινόμενα του καύσωνα και των πλημμυρών και πιο μεγάλα και ζεστά τα καλοκαίρια, τόσο πιο έντονη θα είναι η παρουσία των ενοχλητικών και επικίνδυνων εντόμων.

Μια ντουζίνα βασικές γνώσεις για τα κουνούπια

1. To μέσο κουνούπι ζει από 2 έως τρεις μήνες.
2. Τα αρσενικά πεθαίνουν πολύ νωρίτερα από τα θηλυκά. Το διάστημα της ζωής τους είναι μικρό μεν, αλλά μεταδίδουν σε αυτό ασθένειες και βρίσκουν χρόνο να αναπαραχθούν.
3. Η αγαπημένη τους θερμοκρασία (αυτήν στην οποία φτάνει η δράση τους στο πικ) είναι οι 26 βαθμοί Κελσίου.
4. Η έλλειψη τροφής ή νερού δεν ‘ενοχλεί’ τη διαιώνιση του είδους που διαταράσσεται μόνο από μια ξαφνική αλλαγή του καιρού.
5. Είναι μεν, ψυχρόαιμα πλάσματα (δεν μπορούν να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματος τους και άρα είναι ίδια με εκείνη του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αδρανοποιούνται όταν κάνει κρύο.
6. Γίνονται ληθαργικά στους 15 βαθμούς Κελσίου.
7. Δεν μπορούν να ‘λειτουργήσουν’ κάτω των 10 βαθμών Κελσίου.
8. Έως τους 10 βαθμούς Κελσίου, τα θηλυκά κουνούπια έχουν την ενέργεια που χρειάζονται για να ‘απλώσουν’ τα αβγά τους.
9. Εάν ‘πέσουν’ σε χειμερία νάρκη πριν παγώσουν (τα αβγά τους εκκολάπτονται την άνοιξη -όταν ‘βγουν’ από τον πάγο στον οποίον έχουν βυθιστεί) μπορούν να ζήσουν για να δουν και την άνοιξη -όταν τρέφονται με αίμα, αναζωογονούνται και παράγουν την επόμενη γενιά.
10. Το τελευταίο (ευτυχώς) δεν ισχύει για όλα τα είδη κουνουπιών που είναι περισσότερα από 3.000. Όλα λατρεύουν τα υδάτινα σώματα που λειτουργούν ως τόποι αναπαραγωγής. Ιδιαίτερα, αγαπούν τα λιμνάζοντα ύδατα. Εκεί γεννούν τα αυγά τους.
11. Στην Ελλάδα έχουμε 13 είδη.
12. Το κυρίαρχο λέγεται Culex pipiens. Δραστηριοποιείται από το σούρουπο μέχρι την αυγή.

Από ό,τι μπορείς να διαπιστώσεις με τα ίδια σου τα μάτια, συγκατοικούμε με είδη που είναι ενεργά κατά τη διάρκεια της ημέρας.

ΠΩΣ BOΗΘΑ ΤΑ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Τον Αύγουστο του 2022 είχαν δημοσιευθεί τα ευρήματα μετα-ανάλυσης περισσότερων από 77.000 επιστημονικών εργασιών επί όλων των γνωστών παθογόνων νοσημάτων.

Ζητούμενο των ερευνητών ήταν να διαπιστώσουν πόσο τα ‘τρέφει’ η κλιματική αλλαγή.

Αποκαλύφθηκε ότι εκ των 375 ανθρώπινων ασθενειών που μελετήθηκαν, οι 218 επηρεάζονταν από το νέο μεγάλο εχθρό της ανθρωπότητας -τον οποίον δημιουργήσαμε με τα ίδια μας τα χέρια.

Είχε διευκρινιστεί ότι «οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή φέρνουν τα παθογόνα πιο κοντά στους ανθρώπους, με υψηλότερες θερμοκρασίες και πιο υγρά περιβάλλοντα που σχετίζονται με την αύξηση των βροχοπτώσεων.

Αυτές οι συνθήκες νοούν τον πολλαπλασιασμό των κουνουπιών, των κροτώνων, των ψύλλων, των πτηνών και των θηλαστικών που ευθύνονται για την εξάπλωση αρκετών ιών και βακτηρίων -όπως ο δάγκειος πυρετός, η πανώλη, η νόσος του Lyme και η ελονοσία».

Ειδικά για τα κουνούπια, οι πλημμύρες είναι βούτυρο στο ψωμί της αναπαραγωγής τους. Γεγονός που αυξάνει τα παθογόνα που μεταδίδουν. Μεταξύ τους είναι ο πυρετός του Δυτικού Νείλου και ο κίτρινος πυρετός.

Αν σκέφτεσαι και τι σε νοιάζει εσένα που ζεις στην Ελλάδα, θα ήθελα να σε ενημερώσω ότι από την αρχή του 2023 έως τα μέσα του Σεπτέμβρη, είχαμε μαζί με την Ιταλία το 78% των κρουσμάτων ασθενών από τον ιό του Δυτικού Νείλου.

Σημείωσε επίσης, πως

α) Το 2022 και φέτος αναφέρθηκαν δεκάδες κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου (που είναι πιο ενεργός στις αρχές και το τέλος του καλοκαιριού) στη χώρα μας. Ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη.

Ήμασταν η δεύτερη χώρα της Ευρώπης -μετά την Ιταλία- στην οποία μεταδόθηκε ο εν λόγω ιός από κουνούπια.

Το Δέλτα του Αξιού είναι το hotspot τους, πράγμα που είχε διαπιστωθεί πρώτη φορά το 2010. Προφανώς έχουν κι άλλα.

β) Τον περασμένο Μάρτιο, το υπουργείο Υγείας είχε σημάνει συναγερμό, για την επανεμφάνιση κουνουπιών που μεταδίδουν Δάγκειο, Ζίκα και Τσικουνγκούνια, έπειτα από 60 χρόνια.

ΠΩΣ ΕΦΤΑΣΑΝ ΤΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Αυτό που ζούμε τώρα, σε επίπεδο καταιγιστικών επιθέσεων των κουνουπιών -μεταξύ των οποίων υπάρχουν πια και επικίνδυνα είδη-, άρχισε το καλοκαίρι του 2022, με τους καύσωνες σε όλη την Ευρώπη «που ήταν ασυνήθιστα έντονοι και διαδεδομένοι».

Σύμφωνα με τη Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων, Andrea Ammon, «αυτό δημιουργεί πιο ευνοϊκές συνθήκες για χωροκατακτητικά είδη κουνουπιών, όπως το Aedes albopictus (γνωστός φορέας των ιών chikungunya και δάγκειου πυρετού) και το Aedes aegypti (γνωστός φορέας των ιών του δάγγειου πυρετού, του κίτρινου πυρετού, του chikungunya, του Zika και του Δυτικού Νείλου)».

Το 2023 το κουνούπι Aedes albopictus εγκαταστάθηκε σε 13 χώρες και 337 περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ πριν από 10 χρόνια ήταν παρόν μόνο σε 8 χώρες και 114 περιοχές.

Άρχισε την εξάπλωση του το 2022 από την Κύπρο. Έκτοτε δεν την έχει σταματήσει. Από την πρώτη στιγμή οι εξπέρ εξέφρασαν το φόβο πως σε πρώτη φάση, θα περάσει στην Τουρκία και την Ελλάδα.

«Εάν συνεχιστεί αυτό, μπορούμε να περιμένουμε να δούμε περισσότερα κρούσματα και πιθανώς θανάτους από ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός, η τσικουνγκούνια και ο πυρετός του Δυτικού Νείλου», προειδοποίησε η Ammon.

Tόνισε ότι «ιστορικά, οι ασθένειες αυτές θεωρούνταν μόνο ως εισαγόμενα κρούσματα. Τώρα βλέπουμε πως αποκτούνται στο εσωτερικό».

Αυτό συνέβη ως εξής: άνθρωποι που είχαν μολυνθεί με τον ιό του δάγκειου πυρετού ή όποιον άλλον κατά την επίσκεψη τους σε χώρα του εξωτερικού (όπου ‘ευδοκιμούσαν’ τα κουνούπια που τους μεταδίδουν), τσιμπήθηκαν από ‘εθνικά’ κουνούπια.

Στη συνέχεια, αυτά ‘πέρασαν’ τον ξένο ιό στο επόμενο άτομο που τσίμπησαν.

Για παράδειγμα, το ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) που μοιράζει τον ιό του Δυτικού Νείλου, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1979. Τώρα είναι σε 13 χώρες, με τους καθ’ ύλην αρμοδίους να βλέπουν «συνεχή και ταχεία εξάπλωση».

 

Τονίζουν και ότι η πιο πρόσφατη ίδρυση του Aedes aegypti προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία, καθώς έχει «πολύ υψηλή ικανότητα να μεταδίδει ιούς και τσιμπάει κυρίως ανθρώπους», εν αντιθέσει με κάποια άλλα που τσιμπούν ένα ευρύ φάσμα θηλαστικών.

Παρεμπιπτόντως, υπάρχει εμβόλια που μας προφυλάσσουν από όσα μπορούν να μας προκαλέσουν τα κουνούπια. Όχι όμως από όλα.

Η ‘ΔΙΑΚΡΙΣΗ’ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΙΟ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΝΕΙΛΟΥ

Τα στοιχεία του European Surveillance System που διαχειρίζεται το ECDC δείχνουν ότι το 2022 αναφέρθηκαν στην ΕΕ 1.133 ανθρώπινα κρούσματα και 92 θάνατοι από μόλυνση από τον ιό του Δυτικού Νείλου.

Ήταν ο υψηλότερος αριθμός κρουσμάτων από το έτος κορύφωσης της επιδημίας το 2018.

Τα 1.112 εντοπίστηκαν σε 11 χώρες.

Από τον Ιανουάριο έως τις 13 Σεπτεμβρίου του 2023 οι χώρες/μέλη της ΕΕ ανέφεραν 417 κρούσματα.

• Τα 203 ήταν στην Ιταλία.
• Τα 119 στην Ελλάδα.
• Τα 42 στη Ρουμανία.
• Τα 23 στην Ουγγαρία.
• Τα 21 στη Γαλλία.
• Τα 5 στην Ισπανία.
• Τα 3 στη Γερμανία και
  το 1 στην Κύπρο.

 

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΑΠΕΙΛΗ ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΑΓΚΕΙΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ

Πάντα σύμφωνα με το ECDC, η επόμενη διαφαινόμενη απειλή είναι αυτή του ιού του δάγκειου πυρετού που μεταδίδει το είδος Aedes albopictus. Είναι ενδημικός σε όλες τις ηπείρους, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.

Ωστόσο, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ο κίνδυνος αυξάνεται.

Ακόμα κι αν για τους περισσότερους ανθρώπους ο ιός δεν είναι θανατηφόρος, η μόλυνση μπορεί να προκαλέσει υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, πόνους στο σώμα, ναυτία και εξάνθημα ή να χρειαστεί φροντίδα σε νοσοκομείο.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ενημερώσει ότι «ο δάγκειος πυρετός εξαπλώνεται σε νέες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, και εμφανίζονται εκρηκτικά κρούσματα».

Τοπική μετάδοση αναφέρθηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία και την Κροατία το 2010. Εισαγόμενα κρούσματα εντοπίστηκαν σε τρεις άλλες χώρες της ΕΕ.

Το 2022 καταγράφηκαν στην ήπειρο μας 71 περιπτώσεις τοπικά επίκτητου δάγκειου πυρετού, συνολικός αριθμός των κρουσμάτων που είχαν αναφερθεί από το 2010 έως το 2021.

Οι 65 ήταν στη Γαλλία και 6 στην Ισπανία.

To 2023 επιβεβαιώθηκε δραστηριότητα του ιού σε πολλές περιοχές της Ιταλίας, σε όλον τον Αύγουστο. Στα κρούσματα ήταν και τοπικά.