ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΒΑΜΒΑΚΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Οι διακοπές είναι ένα μέρος που μοιάζει σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος. Γι’ αυτό βρίσκεις πολλούς τουρίστες στην Ελλάδα, γιατί έχουμε πολλά μέρη που εξαιτίας του τοπίου, της αρχιτεκτονικής και της συμπεριφοράς διαθέτουν αυτό το χαρακτηριστικό: της διακοπής του χρόνου. Αυτά, έγραφε, πριν πολλά χρόνια, σ’ ένα σημείωμα του για τις διακοπές ο Κωστής Παπαγιώργης, προσπαθώντας να εξηγήσει γιατί έρχονται τόσοι ξένοι στους τόπους μας. Για εμάς, όμως, που δεν είμαστε “τόσο ξένοι”, μπορεί κατά τη διάρκεια της απόδρασης να επιχειρείται ένα ταξίδι στην περιοχή της ανέμελης ηλικίας. 

Σαν παιδί για παράδειγμα πώς θα τα είχα περάσει τρεις μέρες στη Βαμβακού Λακωνίας. Κάθε πρωί θα έπαιρνα το πρωινό μου με θέα στα δάση του Πάρνωνα. Αυγό, τηγανίτες, χυμό πορτοκάλι, κέικ, θα ζητούσα και γάλα σ’ ένα μπολάκι για τα δημητριακά μου. Θα έπαιζα λίγο με τις γάτες, τα σκυλιά και τον γάιδαρο της περιοχής. Στη συνέχεια θα άφηνα τη Ρούγα, τον δεύτερο και πιο καινούριο ξενώνα, και θ’ ανέβαινα στο σχολείο. Εκεί θα έκανα κάποια από τις δραστηριότητες, θα έπαιζα με τα παιχνίδια, σίγουρα τραμπολίνο, θα δοκίμαζα τα γυαλιά εικονικής πραγματικότητας, θα ξεφύλλιζα βιβλία και μετά θα έμπλεκα σε κάποια αθλητική δραστηριότητα με μεσήλικες γονείς που μετά θα μίλαγαν για δύο μέρες για στραμπουληγμένα δάχτυλα, πιασμένες μέσες και μελανιασμένα πόδια. Παρόλα αυτά, θα τα καταφέρναμε όλοι μαζί, με τη βοήθεια της ομάδας “Η Φάση είναι Mountains” ν’ ακολουθήσουμε το μονοπάτι και ν΄ ανέβουμε όλοι μαζί στο σκαλισμένο στο βράχο μοναστήρι στο βράχο της Αγίας Κυριακής. Μετά φαγητό στο Βουρέικο. Σίγουρα κάτι σε κρέας με ζυμαρικό, μέχρι να ανέβω στο πατίνι και να κάνω γύρω γύρω την εκκλησία ή να “κρυφτώ” στην παιδική χαρά κάτω από την πλατεία. Για κλείσιμο μια μπλε πορτοκαλάδα ή μια γαλατόπιτα στο καφενείο. Το άλλο πρωί πάλι από την αρχή.. 

Η “περιοχή της ανέμελης ηλικίας” που λέγαμε. 

 

Από την άλλη ένα σχετικό ταξίδι στο χρόνο επιτελείται και από την ομάδα της Vamvakou Revival. Είναι μια προσπάθεια να πάει το χωριό μπροστά στο μέλλον για να αναδημιουργήσει μια εικόνα που έχει στο παρελθόν (!). Δεν χρειάζεται να διαβάσετε Αϊνστάιν για να καταλάβετε. Τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. 

Η Βαμβακού είναι ένα χωριό πάνω στον Πάρνωνα στα 921 μέτρα υψόμετρο περικυκλωμένο από πυκνό δάσος. Η ιστορία του είναι πλούσια ειδικά αν υπολογίσουμε ότι από την Τουρκοκρατία και μετά μετατράπηκε σε θέατρο πολεμικών συγκρούσεων. Κάτι που συνέβη και στην Κατοχή αφού υπήρξε έντονη η παρουσία του αντάρτικου. Ο Εμφύλιος διέλυσε το χωριό και οδήγησε πολύ κόσμο να το εγκαταλείψει. Όπως λέει στο NEWS 24/7 o ιδιοκτήτης του καφενείου, Κώστας Βελδέκης “στο χωριό έχουμε τον Σταθμό Συγκινήσεως, επειδή εκεί ένα απόγευμα είχαν έρθει τα λεωφορεία τότε και ούτε ξέρω πόσο κόσμο πήρανε.” Ο πατέρας του ήταν ένας από αυτούς που βρέθηκε μετά στον Καναδά για να επιστρέψει πίσω πολλά χρόνια μετά για λόγους υγείας. Η Βαμβακού παρά τα προβλήματα ερημοποίηση που περνούν τα χωριά των ορεινών όγκων της Ελλάδας κατάφερε και διατήρησε κάποιον πληθυσμό μέχρι την αυγή της 3ης χιλιετίας.

Ο Κώστας Βελδέκης θυμάται πώς στις καλοκαιρινές γιορτές δεν προλάβαινε τα ξημερώματα να ξεστρώσει τα πολλά τραπέζια των πανηγυριών ώστε να κάτσει ο κόσμος για τον καφέ μετά την εκκλησία. Το ίδιο επιβεβαιώνει και ο Μπάμπης Αλεξανδράκης, υπεύθυνος του εστιατορίου Βουρέικο και γέννημα θρέμμα της Βαμβακούς. “Μέχρι το 2000 είχε κόσμο το χωριό. Μετά η κρίση αλλά και βιολογικοί λόγοι μας έφτασαν στους 9 με 10 κατοίκους”.

Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο για τη Βαμβακού είναι ότι ήταν το πρώτο χωριό που είχε ρεύμα στη Λακωνία. Η καταγωγή του Σπύρου Νιάρχου, πατέρα του Σταύρου από εκεί βοήθησε ώστε να υπάρχουν αρκετές χορηγίες όσον αφορά τις υποδομές. Πλακόστρωτοι δρόμοι, εντυπωσιακή πλατεία και ανακαινισμένα κτίρια δίνουν μια άλλη προοπτική στον τόπο. Όπως και η Vamvakou Revival μια αξιοσημείωτη προσπάθεια που έχει τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). 

Τέσσερις άνθρωποι που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με το χωριό αποφάσισαν ν’ αφήσουν τη ζωή τους στις πόλεις που ζούσαν και να βρουν πώς μπορεί ν’ αναβιώσει η Βαμβακού. Από το 2018 και έπειτα η Ελένη Μάμη, ο Χάρης Βασιλάκος, ο Ανάργυρος Βερδήλος και ο Τάσος Μάρκος είναι η κινητήρια δύναμη της Vamvakou Revival. Συνάντησα την Ελένη και τον Χάρη στο σχολείο στην ανάπαυλα κάποιων … extreme sports. Πέρα από τις δραστηριότητες τα Σαββατοκύριακα, το σχολείο απασχολεί καθημερινά και παιδιά προσχολικής ηλικίας. Πιάνουμε συζήτηση για τον στόχο του εγχειρήματος. 

“Νομίζω ότι πια δεν υπάρχει ένα ταβάνι. Δηλαδή ξεκινώντας το 2019, όταν ανακοινώθηκε και η δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) που χωρίς αυτή δεν θα γινόντουσαν όλα αυτά που βλέπετε , δεν φανταζόμασταν καν ότι θα είχε αυτή την εξέλιξη. Έχουμε εκπληρώσει αρκετά σημεία από το πλάνο μας όπως η λειτουργία των ξενώνων, της ταβέρνας, της επιχειρηματικής Θερμοκοιτίδας, των δραστηριοτήτων και τώρα είμαστε στο δύσκολο αλλά βασικό στόχο που είναι η επιστροφή των μόνιμων κατοίκων”, λέει ο Χάρης Βασιλάκος. 

“Πρώτο βήμα ήταν να έρθουν οι επισκέπτες να δουν ότι υπάρχει ταβέρνα, ξενώνας, καφενείο, δραστηριότητες. Το έχουμε κατακτήσει οπότε πρέπει να περάσουμε στο πιο δύσκολο και στο πιο χρονοβόρο”, συμπληρώνει η Ελένη Μάμη. 

Οι κάτοικοι από 11 έχουν γίνει 30 με τους 24 από αυτούς να έχουν εργασία. “Ήδη εδώ και λίγο καιρό δημιουργείται ένα δίκτυο με δύο συνεταιρισμούς” μας λέει η Ελένη Μάμη που έχει στην αγκαλιά της ένα από τα δύο μωρά που γεννήθηκαν στη Βαμβακού μετά από δεκαετίες. “Τώρα που μιλάμε φυτεύονται καρυδιές, όπου μαζί με κάστανα, μέλι και γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν τα βασικά “εξαγώγιμα” αγαθά του χωριού. Παρέχουμε επίσης στο συνεταιρισμούς συμβουλευτική υποστήριξη και διασύνδεση με την αγορά, αλλά γίνονται και κάποιες επενδύσεις κατά κάποιο τρόπο σε υποδομές. Δηλαδή έχουν αγοραστεί κάποια κτίρια για τους κτηνοτρόφους, έχουν αγοραστεί κάποιες καρυδιές, έχουν επιδοτηθεί κάποιες καρυδιές έτσι ώστε να γίνει αναδιάρθρωση των καλλιεργειών.” 

Αν θέλει να γίνει κάποιος κάτοικος Βαμβακού τι κάνει; 

Η Ελένη Μάμη μας φτιάχνει έναν οδικό χάρτη. “Έρχεται σε επαφή με μας και κάνουμε μια διασύνδεση στη λογική του να βρει ένα σπίτι. Έχουμε πραγματοποιήσει μια λεπτομερή καταγραφή των ακινήτων στο χωριό, γνωρίζοντας ποια σπίτια υπάρχουν και σε ποια κατάσταση βρίσκονται. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αρκετά ανακαινισμένα σπίτια που παραμένουν κλειστά, καθώς οι ιδιοκτήτες τους τα χρησιμοποιούν περιστασιακά, ίσως μόνο ένα Σαββατοκύριακο τον χρόνο. Έχουμε κάνει κάποια βήματα για να αντιμετωπίσουμε αυτό το θέμα, αλλά είναι σαφές ότι χρειάζεται ακόμα πολλή δουλειά για να αξιοποιηθούν αυτά τα σπίτια και να αυξηθεί ο αριθμός των κατοίκων.” 

“Είναι ζωτικής σημασίας όποιος ενδιαφέρεται να μάθει για το χωριό και να συμμετάσχει στις προσπάθειές μας, να κατανοήσει ότι πρέπει να έρθει με διάθεση να προσφέρει και ο ίδιος. Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε είναι η αντίληψη ότι κάποιος απλώς θα έρθει, θα βρει δουλειά, θα πληρώνεται, θα έχει ένα σπίτι και όλα θα είναι τέλεια. Δεν είναι έτσι. Ο καθένας από εμάς έχει κάνει προσωπικές θυσίες για να φτάσουμε εδώ που είμαστε,” τονίζει ο Χάρης Βασιλάκος. 

Ξέρεις ότι εμείς δεν δαιμονοποιούμε τη ζωή στην πόλη. Όσοι είστε εκεί είστε δυστυχισμένοι και εμείς είμαστε ευτυχισμένοι. Παντού τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζει ο κόσμος. Απλώς αυτό που είπαμε και πριν ο καθένας επιλέγει το μοντέλο της ζωής που θέλει να ακολουθήσει. Όσοι λοιπόν ταυτίζονται με χαρά να κοπιάσουν.” 

Για το ίδιο θέμα ο  Κώστας Βελδέκης θα μας πει λίγο αργότερα “γνωρίσαμε και καλές εποχές. Τώρα είχαμε πέσει αρκετά να λέμε την αλήθεια σαν χωριό. Ευτυχώς έγινε αυτή η κίνηση με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και ας ευελπιστούμε ότι θα έρθουν και καλύτερες μέρες και για το χωριό μας.” Μάλιστα προτείνει πώς εκτός από τον τουρισμό θα είχε νόημα να “γινόταν να κάνει κάποια μονάδα ένα εργοστάσιο, κάτι ώστε να μπορεί να έρθει ένας νέος άνθρωπος να δουλέψει, να δώσει κίνητρα ώστε να φτιάξει το σπίτι του, να γίνουν οι συνθήκες λίγο καλύτερες ώστε να μπορεί να μείνει και σιγά σιγά να αναπτυχθεί ο μόνιμος πληθυσμός.” 

Ο Πάρνωνας αποκαλείται το “θηλυκό βουνό” επειδή είναι πιο ήπιος σε σχέση με τον “αρσενικό” και τραχύ Ταΰγετο. Είναι επίσης σε μεγάλο κομμάτι του ανεξερεύνητος. Έχει πολλά αγριογούρουνα, καρυδιές και άγρια οπωροφόρα. Αν βρείτε τσιμεντωμένα ποτάμια, δεν είναι γιατί έχει γίνει κάποια αστικοποίηση αλλά επειδή οι Γερμανοί έφτιαχναν δρόμους μέσα στα ρέματα για να προσεγγίσουν την αντίσταση στα βουνά. Αυτές και πολλές άλλες πληροφορίες μάθαμε από το περπάτημα σ’ ένα από τα μονοπάτια της περιοχής. Οδηγοί μας ήταν η ομάδα “Η Φάση είναι Mountains”.

Η Καλλιόπη Παυλοπούλου και Μιχάλης Γιαχαλής μόλις είδαν τις δυνατότητες που προσφέρει το Vamvakou Revival έκαναν αίτηση για να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή. Δεν έχουν κάποια σχέση με τη Λακωνία αλλά αγαπούν πολύ τα βουνά. “Η βάση μας και η έδρα μας είναι εδώ, αλλά οι δραστηριότητές μας εκτείνονται σε όλη την Πελοπόννησο. Εστιάζουμε κυρίως σε μονοπάτια, πεζοπορικές διαδρομές και ξεναγήσεις. Επιπλέον, διοργανώνουμε δραστηριότητες για παιδιά, όπως τοξοβολία και κυνήγι χαμένου θησαυρού”, μας λέει η Καλλιόπη Παυλοπούλου. Σημειώνοντας πώς στη χώρα μας “υπάρχει πολύ συμμετοχή ανθρώπων που θέλουν να ανέβουν σ’ ένα βουνό ακόμα και αν είναι ανεξερεύνητο όπως ο Πάρνωνας.”

 

 

Από δραστηριότητες άλλο τίποτα στην Βαμβακού. “Πλέον, οι δραστηριότητες μας απευθύνονται σε όλες σχεδόν τις ηλικίες. Για τους ενήλικες, έχουμε εντάξει πεζοπορίες, ποδηλατικές διαδρομές, υπηρεσίες μασάζ, εκπαιδευτικά και γαστρονομικά εργαστήρια, καθώς και διάφορα άλλα προγράμματα. Φυσικά, προσφέρουμε επίσης πολλά προγράμματα για παιδιά, όπως εκπαιδευτικά, περιβαλλοντικά και άλλα. Ωστόσο, το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο μας, και αυτό που ενθουσιάζει τους περισσότερους, είναι το ελεύθερο παιχνίδι, το οποίο διεξάγεται και σήμερα που είσαι εδώ”, λέει η Ελένη Μάμη. 

Κάθε χρόνο περιμένουν με αγωνία τους αγώνες δρόμου (15 Ιουνίου) αλλά και το διήμερο φεστιβάλ Vamvakou Experience Festival που είναι μια περίληψη όσων συμβαίνουν όλο το χρόνο στο χωριό. Βάλτε στο καλεντάρι των αποδράσεων σας τη Βαμβακού, και που ξέρετε, στο τέλος μπορεί να μείνετε και για πάντα εκεί.