Θ’ ΑΦΑΝΙΣΟΥΝ ΟΙ ΜΥΚΗΤΕΣ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ;

Από όποια οπτική και αν δεις τη ζωή σου, θα διαπιστώσεις πως έρχεσαι καθημερινά αντιμέτωπος/αντιμέτωπη με διάφορες ασύμμετρες απειλές.

Όρος που δημιουργήθηκε για να περιγράψει τις απειλές που εμφανίζονται με σκοτεινό ή ασυνήθιστο τρόπο και από πηγή που είναι σημαντικά πιο αδύναμη από τον στόχο της.

Η απειλή προκύπτει για να ‘κλείσει’ το χάσμα.

Αυτοί που εμπνεύστηκαν το ‘ασύμμετρη απειλή’ είχαν στο μυαλό τους πολέμους.

Στο 2023 πόλεμος είναι και ο αγώνας που δίνουμε να σωθούμε από τους μύκητες. Ξέρεις για τον μύκητα που πλήττει τα νύχια του ποδιού και για εκείνον που προκαλεί προβλήματα στη γεννητική περιοχή.

Υπάρχουν χιλιάδες άλλοι. Όλοι είναι δυναμικοί και αλλάζουν, όπως αποτελούν πρόβλημα για την επιβίωση μας.

Τα παθογόνα τους μετακινούνται σε νέες περιοχές, μέσω ζώων και νυχτερίδων, αλλά και με τους ανέμους και τον καπνό των δασικών πυρκαγιών.

Όσο και αν πιστεύουν εν τω μεταξύ, οι επιστήμονες πως έχουν κατακτήσει κάποιες γνώσεις, ανακαλύπτουν πως η απειλή προσαρμόζεται όπου και αν ταξιδεύει, χάριν των αλλαγών στη θερμοκρασία και των μοτίβων των βροχοπτώσεων.

Συνθήκες που έχουν αυξηθεί με την κλιματική αλλαγή που εξαπολύει ‘επιθέσεις’ από παντού.

Τον Ιανουάριο ερευνητές από το Duke University ανέφεραν ότι όταν αύξησαν τις θερμοκρασίες στο εργαστήριο στο οποίο καλλιεργούσαν τον παθογόνο μύκητα cryptococcus deneoformans (είναι η αιτία για το ένα τέταρτο εκατομμυρίου περιπτώσεων μηνιγγίτιδας κάθε χρόνο), ο ρυθμός μετάλλαξης αυξήθηκε σε υπερβολικό ρυθμό.

Ο ρυθμός μετάλλαξης στους μύκητες που αναπτύχθηκαν στη θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος ήταν πέντε φορές υψηλότερος από εκείνον των μυκητών που αναπτύχθηκαν σε θερμοκρασία επώασης 30 βαθμών Κελσίου.

Όταν οι ερευνητές μόλυναν ποντίκια με τους μετασχηματισμένους μύκητες, ο ρυθμός μετάλλαξης επιταχύνθηκε ακόμη περισσότερο.

Τονίστηκε πως η ικανότητα που έχουν οι μύκητες στο να εξελίσσονται πρέπει να αναγνωριστεί, για χάρη των ασθενών.

Και αν εξακολουθούν να αδυνατούν να αναφέρουν τον ακριβή αριθμό τους, βεβαιώνουν πως διαθέτουν καλύτερα διαγνωστικά μέτρα ώστε να μπορούν να σώζουν περισσότερες ζωές.

Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς μπορούν να περιμένουν δύο έως επτά εβδομάδες για να λάβουν ακριβή διάγνωση.

Επομένως, η κατανόηση ότι οι μύκητες αλλάζουν τη συμπεριφορά τους είναι η ευκαιρία που έχουν οι επιστήμονες να εντοπίσουν πόσοι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να κινδυνεύουν πια και να τους σώσουν.

Έως τότε διάβασε τι έχεις απέναντι σου.

Τι είναι μύκητας και τη μυκητίαση

Οι μύκητες είναι απίστευτα ποικιλόμορφη ομάδα οργανισμών που ζουν στο περιβάλλον. Πρόκειται για ζωντανά πράγματα που ζουν στο έδαφος, το νερό και τον αέρα και ταξινομούνται χωριστά από τα φυτά ή τα ζώα.

Το πρώτο ‘σπίτι’ τους είναι η βλάστηση, η αποσύνθεση φυτών και η βρωμιά. Με μια πολύ μικρή αλλαγή στη θερμοκρασία της επιφάνειας ή του αέρα, πολλαπλασιάζονται. Κυκλοφορούν απλώνοντας ή στέλνοντας σπόρια (βλ. αναπαραγωγικά μέρη) στον αέρα ή στο περιβάλλον.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του κολοβακτηριδίου: η ‘αδίστακτη μαγιά’ εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2009, σε ασθενή στην Ιαπωνία. Σήμερα υπάρχουν παντού και πολύ. Οι αναλύσεις έδειξαν πως ο οργανισμός δεν εξαπλώθηκε, περνώντας από ήπειρο σε ήπειρο.

Αναπτύχθηκε ταυτόχρονα σε όλες. Πλέον έχει συγκεντρώσει σειρά παραγόντων που του επιτρέπουν να αντιστέκεται στα αντιμυκητιακά φάρμακα.

Αν θες κάτι πιο σύγχρονο, η κοκκιδιοειδομυκητίασης αυξήθηκε κατά 800% στην Καλιφόρνια, από το 2000 έως το 2018, χρονιά που ανακαλύφθηκε η ύπαρξη του emergomyces: του μύκητα που αναδύεται στον ανθρώπινο κόσμο. Εμφανίστηκε αρχικά σε ΗΠΑ και Καναδά και μέσα σε λίγους μήνες ήταν σε πολλές χώρες -με την Αφρική να θρηνεί τα περισσότερα θύματα.

Πολλοί μύκητες ζουν φυσικά στο σώμα μας (στόμα, γαστρεντερικός σωλήνας, δέρμα) ως παράσιτα, χωρίς να προκαλούν κάποια επιβλαβή ασθένεια. Μόνο στις μασχάλες μας ‘ζουν’ περί τους 30.

Σε ορισμένες συνθήκες όμως, μπορούν να υπεραναπτυχθούν και να εξελιχθούν σε πρόβλημα.

Άπαξ και ο μύκητας διαπεράσει το δέρμα και τους βλεννογόνους, φτάνει στους ιστούς και προκαλεί επιφανειακή, υποδόρια ή συστηματική νόσο. Αυτό γίνεται όταν υπάρχει προσβολή εσωτερικών οργάνων.

Οι μυκητιασικές λοιμώξεις (απλά μυκητιάσεις) είναι οποιαδήποτε ασθένεια ή πάθηση που προκαλεί ένας μύκητας.

Εάν παραμεληθούν μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες.

Οι υψηλές θερμοκρασίες και η υγρασία (βλ. εφίδρωση) αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξή τους και τις μυκητιάσεις.

Αυτές είναι πιο συχνές στο δέρμα, τα μαλλιά, τα νύχια ή τους βλεννογόνους. Μπορούν όμως, να μολύνουν το στόμα, το λαιμό, τους πνεύμονες, το ουροποιητικό και άλλα μέρη του σώματος.

Γιατί δεν υπάρχει διαθέσιμος ο ακριβής αριθμός μυκήτων

Οι εκτιμήσεις των ειδικών αναφέρουν ότι υπάρχουν εκατομμύρια μύκητες στον κόσμο. Μόνο όμως, ένα κλάσμα έχει περιγραφεί και μελετηθεί από τους επιστήμονες που έχουν μια αδυναμία στο να φτιάξουν έναν κατάλογο με όλα τα είδη.

Αυτή έγκειται

• στην τεράστια ποικιλομορφία (καταλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα οικολογικών θέσεων, από χερσαία έως υδάτινα περιβάλλοντα, και μπορούν να βρεθούν σχεδόν σε κάθε οικοσύστημα στον πλανήτη),
• στο ότι πολλά μοιάζουν πάρα πολύ μεταξύ τους και διακρίνονται μόνο μέσω της γενετικής ανάλυσης,
• χωρίς περαιτέρω γνώσεις δεν μπορεί να γίνει ταξινόμηση και
• δεδομένου ότι πολλοί δεν είναι ευδιάκριτοι (είτε γιατί ζουν σε συγκεκριμένους οικοτόπους, είτε επειδή ζουν σε οργανισμούς ξενιστές) δεν μπορούν να εντοπιστούν και να μελετηθούν.

Εκτός και αν αποτελέσουν νέα απειλή.

Όπως συνέβη τον περασμένο Φεβρουάριο με περιστατικά που εμφανίστηκαν στη Νέα Υόρκη.

Όπως άρχιζαν να μελετούν το φαινόμενο οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, τον Μάρτιο παρατήρησαν πως ένα άλλο (Candida auris) είχε αυξηθεί σε περισσότερους πάνω από 10.000 περιπτώσεις από τότε που εντοπίστηκε στις ΗΠΑ το 2016. Τα περιστατικά είχαν τριπλασιαστεί σε μια δεκαετία.

Έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι επρόκειτο για μια εξαιρετικά ανθεκτική στα φάρμακα, ζύμη που εισβάλλει σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης. Οι καταγραφές έδειχναν πως είχαν πεθάνει τα 2/3 όσων είχαν μολυνθεί.

Τον Απρίλιο στο Μίσιγκαν διερεύνησαν περιπτώσεις βλαστομυκητίασης, που είχαν στο επίκεντρο μια βιομηχανία παραγωγής χάρτου. Τα περιστατικά ήταν τα περισσότερα που είχαν καταγραφεί ποτέ (118).

To Mάιο οι υγειονομικές αρχές των ΗΠΑ και του Μεξικού έκρουσαν από κοινού συναγερμό για περιπτώσεις μηνιγγίτιδας, που προκλήθηκαν από τον μύκητα Fusarium solani. Είχε εξαπλωθείσε περισσότερους από 150 ασθενείς κλινικών μέσω μολυσμένων προϊόντων αναισθησίας. Μέχρι τα μέσα Αυγούστου, είχαν πεθάνει 12 άνθρωποι.

Κατά το Wired «όλα τα κρούσματα είναι διαφορετικά σε μέγεθος, σε παθογόνο, στην τοποθεσία και στους ανθρώπους που επηρέασαν. Αυτό που τους συνδέει είναι ότι όλα προκλήθηκαν από μύκητες. Γεγονός που ανησυχεί το μικρό σύνολο των ερευνητών που παρακολουθούν τους μύκητες».

Οι ειδικοί μοιράστηκαν την αίσθηση ότι οι σοβαρές μυκητιάσεις εμφανίζονται πιο συχνά, επηρεάζουν περισσότερους ανθρώπους και, επίσης, γίνονται πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν.

Γιατί;

«Οι απαντήσεις μπορεί να είναι πολλές. Όπως ότι στην εποχή μας περισσότεροι άνθρωποι ζουν περισσότερο με χρόνιες ασθένειες και το εξασθενημένο ανοσοποιητικό τους σύστημα τους καθιστά ευάλωτους.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι οι μυκητιασικές λοιμώξεις είναι πιο συχνές. Είναι και ότι ενώ νέα παθογόνα αναδύονται, τα ήδη υπάρχοντα ‘διεκδικούν’ νέα επικράτεια.

Όπως οι ειδικοί προσπαθούν να καταλάβουν τι θα μπορούσε να ασκήσει τόσο εκτεταμένη επιρροή, οδηγούνται στην πιθανότητα ότι το πρόβλημα είναι η κλιματική αλλαγή.

Τι νόμισες; Τσάμπα χαρακτηρίζεται ως ‘απειλή της ανθρωπότητας’; Απλά ουδείς είχε φανταστεί τον αριθμό των τρόπων που μας απειλεί.

Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν αυξανόμενο κίνδυνο

Ορισμένα άτομα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να προσβληθούν από μυκητιάσεις, λόγω διαφόρων παραγόντων που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα ή τα εκθέτουν σε σπόρια μυκήτων.

Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, αυτά με αυτοάνοσα νοσήματα που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, τους διαβητικούς (ο κακώς ελεγχόμενος διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο), τους ηλικιωμένους, τα βρέφη και τα παιδιά και τα άτομα με αναπνευστικές παθήσεις.

Σε ρίσκο είναι και οι αγρότες και οι κηπουροί (λόγω της έκθεσης στη μούχλα και σε φυτικά υλικά), οι εργαζόμενοι στις οικοδομές (και δη όσοι ασχολούνται με κατεδαφίσεις -και άρα εκτίθενται σε αερομεταφερόμενα σπόρια μυκήτων), όσοι εργάζονται σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης και σε περιβάλλοντα με υψηλή υγρασία ή είναι ασθενείς που νοσηλεύονται καιρό ή έχουν αλλεργίες και άσθμα.

Πώς μπορείς να προφυλαχθείς από τους μύκητες

1. Η καλή προσωπική υγιεινή είναι μια πάρα πολύ καλή αρχή, για όποιον θέλει να κρατήσει τους μύκητες μακριά του.
2. Πλένουμε τακτικά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό (και δη πριν το φαγητό και μετά τη χρήση τουαλέτας).
3. Διατηρούμε το δέρμα καθαρό και στεγνό (προσέχουμε ιδιαίτερα τις περιοχές που ‘μαζεύουν’ υγρασία, όπως ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών).
4. Φοράμε καθαρές κάλτσες που απομακρύνουν την υγρασία -και τις αλλάζουμε καθημερινά.
5. Φοράμε παπούτσια που αερίζονται καλά (και δεν φοράμε βρεγμένα παπούτσια για ώρες).
6. Αποφεύγουμε την κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων (κάλτσες, παπούτσια, είδη προσωπικής υγιεινής, πετσέτες).
7. Διατηρούμε ένα καθαρό περιβάλλον διαβίωσης (χωρίς μούχλα).
8. Δεν περπατάμε ξυπόλητοι σε δημόσιους χώρους (για αυτό υπάρχουν οι σαγιονάρες) και
9. Κάνουμε ό,τι μπορούμε (σωστή διατροφή και τακτική άσκηση) για να διατηρήσουμε δυνατό το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Είναι η άμυνα μας απέναντι στις μυκητιάσεις.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός τρόπος να οχυρωθούμε απέναντι στους μύκητες είναι η προσοχή στη χρήση αντιβιοτικών, καθώς μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία των μικροοργανισμών στο σώμα σας και ενδεχομένως να οδηγήσουν σε υπερανάπτυξη μυκήτων. Τα χρησιμοποιούμε μόνο όταν μας συνταγογραφεί ο γιατρός μας.