ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΧΩΡΙΣ ΚΑΝ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΜΕ

Τα μικροπλαστικά έχουν διεισδύσει σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε στοιχείο του κόσμου. Από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη, όπου η ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα είναι έως και ανύπαρκτες, μέχρι το ποτήρι του πόσιμου νερού που καταναλώνουμε καθημερινά, αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού καταφέρνουν να περνούν παντού χωρίς να μπορούμε να το καταλάβουμε.

Αυτό που πραγματικά προκαλεί έντονη ανησυχία είναι το γεγονός ότι αυτά τα σχεδόν αόρατα σωματίδια πλαστικού δεν περιορίζονται μόνο στο φυσικό περιβάλλον ή την ατμόσφαιρα, όπου η παρουσία τους θεωρείται σχεδόν δεδομένη και όπου έχουμε μάθει να τα αναγνωρίζουμε με το πέρασμα του χρόνου. Αντιθέτως, πλέον τα μικροπλαστικά εισχωρούν σε πολύ πιο κλειστούς και προστατευμένους χώρους, κάνοντάς τα σχεδόν αδύνατο να τα αποφύγουμε ή να ελέγξουμε την παρουσία τους.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες από σημαντικούς επιστημονικούς φορείς, τα μικροπλαστικά έχουν βρει τον δρόμο τους και στον ανθρώπινο οργανισμό, καταλήγοντας σε ζωτικά όργανα του σώματος, όπως τα νεφρά και το συκώτι, αλλά και σε πιο ευαίσθητες περιοχές του οργανισμού που είναι κρίσιμες για τη φυσιολογική λειτουργία του. Αυτή η παρουσία θέτει σε άμεσο κίνδυνο την υγεία μας, αυξάνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών και χρόνιων προβλημάτων.

Οι συνέπειες της παρουσίας των μικροπλαστικών στο ανθρώπινο σώμα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αδιευκρίνιστες, και οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν τα μακροχρόνια αποτελέσματα της μόλυνσης. Τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα είναι εξαιρετικά ανησυχητικά, καθώς τα μικροπλαστικά φαίνεται να επηρεάζουν όχι μόνο την σωματική μας υγεία αλλά και την ευημερία μας σε βάθος χρόνου.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΑ

Τα μικροπλαστικά είναι μικρά κομμάτια πλαστικού και συνήθως είναι μικρότερα από 5 χιλιοστά. Χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες.

Πρωτογενή μικροπλαστικά: Μικρά σωματίδια που απελευθερώνονται άμεσα στο περιβάλλον. Υπολογίζεται ότι αποτελούν το 15-31% των μικροπλαστικών στου ωκεανούς. Εμπεριέχονται σε συνθετικά ρούχα (35%), ελαστικά αυτοκινήτων (28%) αλλά και σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας όπως είναι οι κρέμες απολέπισης (2%)

Δευτερογενή μικροπλαστικά: Προέρχονται από μεγαλύτερα πλαστικά αντικείμενα, όπως οι πλαστικές σακούλες, τα μπουκάλια και τα δίχτυα αλιείας. Υπολογίζεται ότι αποτελούν το 69-81% των μικροπλαστικών που υπάρχουν στους ωκεανούς

Τα μικροπλαστικά έχουν διεισδύσει σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Έχουν βρεθεί θαμμένα στον θαλάσσιο πάγο της Ανταρκτικής, στο πεπτικό σύστημα θαλάσσιων ζώων που κατοικούν στα βαθύτερα θαλάσσια φρεάτια, και στο πόσιμο νερό σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, η ρύπανση από πλαστικό έχει βρεθεί σε παραλίες απομακρυσμένων, ακατοίκητων νησιών και εμφανίζεται σε δείγματα θαλάσσιου νερού σε όλο τον πλανήτη. Ακόμη, μελέτη εκτιμά ότι υπάρχουν περίπου 24,4 τρισεκατομμύρια θραύσματα μικροπλαστικών στις ανώτερες περιοχές των ωκεανών του κόσμου.

Όμως, τα μικροπλαστικά δεν είναι μόνο παρόντα στο νερό –εξαπλώνονται ευρέως και στα εδάφη της ξηράς και μπορεί ακόμα να καταλήξουν στο φαγητό που τρώμε. Ακούσια, ίσως καταναλώνουμε μικροσκοπικά θραύσματα πλαστικού μέσα από τις μπουκιές που απολαμβάνουμε.

Η παρουσία μικροπλαστικών στον ανθρώπινο οργανισμό εγείρει ανησυχίες για πιθανές επιπτώσεις στην υγεία:

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ

Ανοσοποιητικό σύστημα: Η έκθεση σε μικροπλαστικά έχει συνδεθεί με μειωμένες ανοσολογικές αποκρίσεις, καθιστώντας το σώμα πιο ευαίσθητο σε λοιμώξεις και ασθένειες. Το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να εξαλείψει τα μικροπλαστικά, οδηγώντας σε χρόνια φλεγμονή και δυνητικά αυτοάνοσες διαταραχές.

Νευρολογικές επιπτώσεις: Ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να διαπεράσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, οδηγώντας σε νευροφλεγμονή και πιθανή νευρολογική βλάβη. Αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.

Καρδιαγγειακό σύστημα: Σύμφωνα με ερευνητές, η έκθεση σε μικροπλαστικά θα πρέπει να θεωρηθεί παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου. Η παρουσία τους στον οργανισμό μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων.

Αναπαραγωγική υγεία: Πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι η εισπνοή μικροπλαστικών μπορεί να συνδέεται με προβλήματα γονιμότητας. Συγκεκριμένα, η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια έχει συσχετιστεί με μειωμένη ποιότητα σπέρματος και διαταραχές στην αναπαραγωγική λειτουργία.

Καρκινογένεση: Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνων, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του πνεύμονα. Η χρόνια φλεγμονή που προκαλείται από την παρουσία τους στον οργανισμό μπορεί να οδηγήσει σε καρκινογένεση.

Και ενώ η επιστημονική έρευνα για τις επιπτώσεις αυτών των αόρατων εχθρών στο ανθρώπινο σώμα βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο, η ανησυχία αυξάνεται. Οι επιστήμονες είναι ολοένα και πιο πεπεισμένοι ότι το μέγεθος αυτής της απειλής είναι μεγαλύτερο απ’ ότι φανταζόμασταν, με επιπτώσεις που μπορεί να είναι πιο επικίνδυνες από όσο νομίζαμε.

Ορισμένα σημεία όπου βρέθηκε πλαστικό ανησυχούν τους επιστήμονες:

Πνεύμονες και αίμα

Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι ερευνητές εντόπισαν μικροπλαστικά στο αίμα σχεδόν του 80% των 22 υγιών ανθρώπων στους οποίους ελήφθη δείγμα αίματος. Λίγους μήνες αργότερα, οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν την παρουσία μικροπλαστικών στους ανθρώπινους πνεύμονες.

Δεδομένου ότι τα πλαστικά σωματίδια είναι παντού στον αέρα, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι πνεύμονες είναι συχνά η πύλη μέσω της οποίας τα μικροπλαστικά –και ακόμη περισσότερο τα νανοπλαστικά– εισέρχονται στο σώμα.

«Τα νανοπλαστικά θα διεισδύσουν βαθύτερα στο σώμα», τονίζει η Δρ. Mary Johnson, ερευνήτρια στον τομέα της περιβαλλοντικής υγείας στο Harvard T.H. Chan School of Public Health. «Τα μεγαλύτερα σωματίδια παραμένουν στους πνεύμονες, αλλά όσα είναι μικρότερα από 2,5 μικρόμετρα μπορούν να μπουν στο αίμα μέσω των πνευμόνων.»

Μόλις μπουν στο αίμα, τα πλαστικά σωματίδια κυκλοφορούν στο σώμα και συσσωρεύονται στους ιστούς.

Πλάκα στις αρτηρίες

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine τον περασμένο Μάρτιο, αποκάλυψε ότι όχι μόνο βρέθηκαν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά στις πλάκες των αρτηριών, αλλά οι άνθρωποι που είχαν πλαστικό στις πλάκες των αρτηριών τους είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή στο μέλλον.

Η έρευνα περιλάμβανε 257 άτομα που χρειάστηκαν αφαίρεση πλάκας από τις καρωτίδες αρτηρίες τους, τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν αίμα και οξυγόνο μεταξύ καρδιάς και εγκεφάλου.

Λόγω αυτής της συσσώρευσης, όλοι στη μελέτη είχαν ήδη αυξημένο κίνδυνο για καρδιοαγγειακή νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο και θάνατο. Ωστόσο, μετά από τρία χρόνια, οι ερευνητές βρήκαν ότι το 60% των συμμετεχόντων που είχαν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά στις πλάκες τους είχαν 4,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή ή να πεθάνουν από οποιαδήποτε αιτία. Αυτό συνέβη μετά από προσαρμογή σε άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως η ηλικία και η ύπαρξη διαβήτη τύπου 2.

«Δεν ξέρω πόσο πιο τρομακτικό μπορεί να γίνει», λέει η Δρ. Johnson. «Δεν βρέθηκε μόνο στις πλάκες, αλλά συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή και θάνατο.»

Αν και η μελέτη έδειξε συσχέτιση και δεν απέδειξε αιτία, η Δρ. Johnson δήλωσε ότι η έρευνα αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ορόσημο. Υποδεικνύει ότι το πλαστικό που ανιχνεύτηκε χρόνια νωρίτερα μπορεί να συνδέεται με μελλοντικά προβλήματα υγείας –κάτι που είχε αποδειχτεί μόνο σε εργαστηριακές μελέτες.

Πλακούντας

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2021, οι ερευνητές βρήκαν μικροπλαστικά σε τέσσερις από τους έξι πλακούντες που ανέλυσαν. Τρία χρόνια αργότερα, μια άλλη ομάδα εξέτασε 62 πλακούντες και ανακάλυψε νανοπλαστικά και μικροπλαστικά σε όλους.

«Ο πλακούντας εκθέτει το έμβρυο σε αυτούς τους ρύπους και πιθανόν να προκαλέσει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ανάπτυξη διαφόρων οργάνων και βιολογικών συστημάτων», δήλωσε ο Δρ. Jacques Robert, πρόεδρος του Τμήματος Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ.

Η έρευνα είναι ακόμη σε πρώιμο στάδιο για να προσδιορίσει με ακρίβεια ποια επίδραση μπορεί να έχουν τα μικροπλαστικά στην ανάπτυξη του εμβρύου. Ωστόσο, ο Δρ. Robert δήλωσε ότι αυτά τα πλαστικά θα μπορούσαν να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού, αυξάνοντας τον κίνδυνο για αλλεργίες, προωθώντας φλεγμονώδη και αυτοάνοσα νοσήματα και κάνοντάς το πιο ευάλωτο σε λοιμώξεις.

Εγκέφαλος

Η έρευνα έχει δείξει ότι τα νανοπλαστικά μπορούν να διαπεράσουν το αιματοεγκεφαλικό φραγμό, ο οποίος προστατεύει τον εγκέφαλο από τοξίνες. Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές έχουν εξετάσει αυτό το φαινόμενο σε ποντίκια, ανακαλύπτοντας μικροπλαστικά στους εγκεφάλους τους αφού κατανάλωσαν νανοπλαστικά.

«Η ανεύρεση αποβλήτων πλαστικού στο κεντρικό νευρικό σύστημα εγείρει ερωτήματα για την πιθανή επίδραση στην εγκεφαλική λειτουργία, συμπεριλαμβανομένης της μνήμης και της συμπεριφοράς, καθώς και της επιρροής των μικροπλαστικών σε ασθένειες όπως η νόσος του Alzheimer», δήλωσε ο Δρ. Robert.