ΒΛΗΧΗ: ΤΟ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ ΤΟΥ ΛΑΝΘΙΜΟΥ ΦΛΕΡΤΑΡΕΙ ΜΕ ΤΟ ΒΛΑΣΦΗΜΟ
Είδαμε τη "Βληχή", τη νέα μικρού μήκους ταινία του Γιώργου Λάνθιμου με πρωταγωνίστρια την Έμα Στόουν και σας μεταφέρουμε τις εντυπώσεις μας.
Σκηνή πρώτη: Το άγονο και νησιωτικό τοπίο της Τήνου, σε ένα άχρονο παρελθόν ή παρόν. Κατσίκια βόσκουν στο βουνό. Τα πλάνα είναι καθαρά βουκολικά. Ασπρόμαυρα και βουβά.
Ναι, παρακολουθούμε τη μικρού μήκους ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, ένα νέο κινηματογραφικό έργο, το οποίο παρουσιάζεται με τη ζωντανή εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής.
Σκηνή δεύτερη: Το πανέμορφο πρόσωπο της Έμα Στόουν κατακλύζει την τεράστια οθόνη της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος στην Εθνκή Λυρική Σκηνή. Το πρόσωπό της θλιμμένο, συντετριμμένο. Είναι μαυροφορεμένη, φορά στα μαλλιά της ένα μαύρο παραδοσιακό μαντήλι και βρίσκεται στο σπίτι της. Ένα παλιό πέτρινο σπίτι με εξαιρετικά παχείς τοίχους. Το πλάνο ανοίγει και οι υποψίες μας επιβεβαιώνονται. Είναι περιτριγυρισμένη από μαυροφορεμένες ηλικιωμένες γυναίκες, αλλά και άνδρες της περιοχής. Κάποιος έχει πεθάνει. Είναι φανερό. Η κάμερα εστιάζει στα πρόσωπα των γυναικών, στις ρυτίδες τους, στο πέρασμα του χρόνου. Κατηφείς όλες κοιτούν το κενό μπροστά τους, βυθισμένες στο πένθος.
Η ατμόσφαιρα υποβάλλει. Η ζωντανή μουσική της ορχήστρας συμβάλλει σε αυτήν.
Η νεαρή γυναίκα αποχαιρετά τους ηλικιωμένους χειροφιλώντας τους. Έναν προς έναν. Ακολούθως κάθεται. Η κάμερα ζουμάρει στο αψεγάδιαστο πρόσωπό της. Σταδιακά αυτό σπάει, στην αρχή ανεπαίσθητα, τα μάτια της βουρκώνουν, το πηγούνι της συσπάται, κάνει μικρές ρωγμές και ξεσπά σε έναν βουβό λυγμό. Για λίγο μόνο. Γιατί αμέσως επανέρχεται στην πρότερη ψυχραιμία της.
Η ταινία φλερτάρει με το βλάσφημο. Και ρισκάρει πολύ.
Η ταινία παρότι εικοσάλεπτη βρίθει συμβολισμών εξαρχής και έχει μία περίεργη δυναμική. Είναι αυτό που σε μαγνητίζει, χωρίς να ξέρεις το γιατί, στο λανθιμικό σύμπαν. Η συνέχεια είναι αναπάντεχη. Φλερτάρει με το βλάσφημο. Σπάει ταμπού και κατεστημένα. Και ρισκάρει πολύ.
Η Έμα Στόουν μπαίνει στην κρεβατοκάμαρα και αντικρίζει τον νεκρό της σύζυγο, τον Νταμιάν Μποννάρ. Είναι τυλιγμένος σε άσπρο σάβανο. Μοιάζει με τον Χριστό. Βάζει προκλητικά το χέρι της μέσα στο στόμα του και αργά κάθεται πάνω στο πρόσωπό του. Αρχίζει να αυνανίζεται όλο και πιο έντονα. Στον τοίχο μπροστά της βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας. Την κοιτά κατάματα και έρχεται σε οργασμό γλείφοντάς την. Και πάνω εκεί στην κορύφωση της απόλαυσης, αφήνει την τελευταία της ανάσα.
Σοκαριστική για πολλούς σκηνή. Για άλλους καθαρά συμβολική αν αναλογιστεί κανείς πως η ζωή, ο θάνατος και η απόλαυση είναι ένας ωμός κύκλος που διαρκώς περιστρέφεται, σαν το ένα να δίνει πνοή στο άλλο. Και ο θάνατος δίνει πάντα τη σκυτάλη στη ζωή. Και τούμπαλιν. Και ανάμεσα σε όλα αυτά η έννοια της πίστης, κινητήριος δύναμη και ασφαλές καταφύγιο.
Και οι ρόλοι πάντα αλλάζουν, ακόμη και αυτοί των δύο φύλων. Έτσι, ο Νταμιάν Μποννάρ ανασταίνεται. Και απεκδύεται του σάβανου του μένοντας γυμνός. Φοράει αυτός τα μαύρα ρούχα της Στόουν και με οδηγό του ένα κάτασπρο μικρό κατσίκι την πηγαίνει στην τελευταία της κατοικία για να επιδοθεί ύστερα σε έναν λυτρωτικό χορό μπήγοντας ένα μαχαίρι στην άνυδρη γη. Μοναδικός μάρτυρας στον θάνατο είναι εκείνο το μικρό κατσίκι. Που από μακριά παρακολουθεί τα πάντα. Και θυσιάζεται στον βωμό της απόλαυσης. Γιατί στην πραγματικότητα ο ένας τρώει τις σάρκες του άλλου. Ο κανιβαλισμός θριαμβεύει…
Δεν έχει νόημα να μπούμε και σε άλλες λεπτομέρειες της ταινίας. Οι προθέσεις του Γιώργου Λάνθιμου είναι ξεκάθαρες. Θέλει να γυρίσει στο αρχετυπικό, να ξαναπιάσει το νήμα της δημιουργίας από την αρχή, να επανακαθορίσει την ουσία και της Τέχνης και της ζωής.
Ακροβατώντας ανάμεσα στον ρεαλισμό και τη φαντασία μάς παραδίδει ένα πραγματικό κομψοτέχνημα που πηγάζει από τη δύναμη του πρωτόγονου, του αρχέγονου, από την ίδια τη φύση. Το τι είναι αληθινό και τι όχι στην ιστορία αυτή δεν έχει σημασία, αν κάποιος αφεθεί στη σκοτεινή και μεθυστική της ατμόσφαιρα, αν νιώσει τη δυναμική και την αλληλουχία των συμβολισμών, αν ρισκάρει και έρθει σε επαφή με τα δικά του ζωώδη ένστικτά.
Τα πλάνα του είναι εκπληκτικά. Τα ζουμαρίσματά του στα πρόσωπα συγκλονίζουν με τον ρεαλισμό τους. Φέρνουν στο μυαλό κάτι από τις ασπρόμαυρες τραγωδιες του Μιχάλη Κακογιάννη. Αποκαλύπτουν τα σκαμμένα από τον χρόνο δέρματα, αλλά και τις ατέλειες τους. Η φύση δείχνει άγρια, απόκοσμη, δυστοπική. Η Έμα Στόουν σπάει τα όρια της, “τσαλακώνεται” και δίνει την καλύτερη μέχρι σήμερα ερμηνεία της. Το ίδιο ερμηνευτικό μήκος κύματος κινείται και ο Νταμιάν Μποννάρ.
Κι όλα αυτά χωρίς λόγια, βουβά…
Και εδώ είναι που η ζωντανή μουσική απογειώνει τον τρόπο που η ταινία αποκτά φωνή. Μία φωνή τόσο δυνατή και διηθητική που καταντά εκκωφαντική συνιστώντας μία νέα βιωματική εμπειρία. Το πένθιμο άσμα του Μπαχ ανανοηματοδοτείται από τον Κνουτ Νύστεντ, και του μουσικού έργου του Τόσιο Χοσοκάβα. Το τσίμπαλο που παίζει η Αγγελίνα Τκάτσεβα μοιάζει να έχει φωνή ανθρώπινη. Οι χρωματισμοί της έμπειρης μουσικού δημιουργούν μία εκρηκτική συναισθηματική κλιμάκωση, ενώ η χορωδία που “μπαίνει” δυναμικά το δεύτερο δεκάλεπτο της ταινίας και επιφέρει την κορύφωση.
Βληχή λοιπόν, τουτέστιν βέλασμα. Ή αλλιώς ζωώδης κραυγή. Κραυγή ζωής, απόλαυσης, αλλά και θανάτου.
