ΒΟΛΟΝΤΙΜΙΡ ΖΕΛΕΝΣΚΙ: ΑΠΟ “ΠΙΟΝΙ ΚΑΙ ΚΩΜΙΚΟΣ”, “ΗΓΕΤΗΣ ΚΑΙ ΗΡΩΑΣ ΠΟΛΕΜΟΥ”

Το 2019 ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έκανε γυρίσματα για την τρίτη σεζόν της εξόχως δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς, με τίτλο “Υπηρέτης του Λαού”. Ο διάσημος κωμικός της Ουκρανίας, υποδυόταν ένα δάσκαλο που έγινε πρόεδρος της χώρας, χάριν ενός βίντεο στο οποίο εξέθετε τη διαφθορά. Μετά έγινε πρόεδρος της χώρας, τάζοντας την ‘εξαφάνιση’ των παθογενειών.

Δυο χρόνια αργότερα, δεν είχε κάνει το παραμικρό από όσα είχε υποσχεθεί. Ώσπου κήρυξε ο Βλαντίμιρ Πούτιν τον πόλεμο στο έθνος του και εξελίχθηκε στον καλύτερο ηγέτη που θα μπορούσε βρίσκεται στην καρέκλα του προέδρου της Ουκρανίας.

“Χρειάζομαι εξοπλισμό, όχι μέσο να φύγω από τη χώρα”

Ο Γενικός Διευθυντής της Redwolf Advertising και λέκτορας στρατηγικής επικοινωνίας και διαχείρισης κρίσεων σε μεταπτυχιακά τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Παναγιώτης Παπαχατζής προσδιόρισε ως την στιγμή της αλλαγής “η ατάκα ‘αυτό που θέλω από τη Δύση δεν είναι μέσο μεταφοράς, αλλά εξοπλισμό’, όταν οι ΗΠΑ του συνέστησαν την έξοδο για την ασφάλεια του, ‘γύρισε’ όλο το κλίμα. Οι Ουκρανοί είδαν στο πρόσωπο του έναν ήρωα και οι Δυτικοί τον άνθρωπο που μπορεί να γίνει ανάχωμα, μέχρι να οργανωθούν”.

Σύμφωνα με τους Times, περισσότεροι από 400 Ρώσοι μισθοφόροι έχουν αναπτυχθεί στο Κίεβο, με αποστολή να δολοφονήσουν τον Ζελένσκι και άλλους αξιωματούχους της Ουκρανίας. Περιμένουν τη σχετική εντολή.

Ακολουθεί το (απλό, λιτό και απέριττο) tweet της κατάρρευσης της ψευδούς είδησης πως εγκατέλειψε την Ουκρανία.

“Ο Ζελένσκι είχε μοναδικό όπλο το τηλέφωνο”

Ο διπλωματικός αναλυτής Patrick Wintour, έγραψε την τελευταία ημέρα του Φλεβάρη στην Guardian πως “το τηλέφωνο έγινε το πιο αποτελεσματικό όπλο του Προέδρου της Ουκρανίας”. Μέσω αυτού και των συνεχόμενων κλήσεων σε όλους τους ηγέτες της Δύσης, κατάφερε να επιτύχει ένα άνευ προηγουμένου εύρος κυρώσεων στη Ρωσία.

“Διαισθανόμενος πώς η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ανταποκρίνεται στη γενναιότητα του λαού του, ο Ζελένσκι τηλεφωνούσε συνεχώς στους δυτικούς ηγέτες και χρησιμοποιούσε το Twitter για να δελεάσει, ενθαρρύνει, επιπλήξει και επαινέσει τους συμμάχους του. Στην πορεία, κυρώσεις που θεωρούνταν αδιανόητες μια εβδομάδα νωρίτερα, έγιναν μια ηθική βάση.

Ο ρυθμός με τον οποίο η Δύση συμφωνεί με τις νέες κυρώσεις έχει αφήσει τους δικηγόρους, τους αξιωματούχους και τους τραπεζίτες χωρίς ανάσα, όπως παραδέχονται αξιωματούχοι. Τους ανάγκασε να δουλέψουν υπό σοβαρή πίεση, ώστε να μετατρέψουν τους τίτλους στα media σε πραγματικότητα. Ένας ομολόγησε πως “υποκλινόμαστε μπροστά του. Ενδεχομένως να μην καταφέρει να σώσει την Ουκρανία ή να αλλάξει τη Ρωσία, αλλά αλλάζει την Ευρώπη”.

Το περασμένο Σάββατο, ο Ζελένσκι άνοιξε διπλωματικό δίαυλο με ένα τηλέφωνο που έκανε στον Εμανουέλ Μακρόν. Την προηγουμένη είχε επικοινωνία με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον πρωθυπουργό της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, τον πρόεδρο της Ελβετίας, Ιγκνάσιο Κασίς, τον πρωθυπουργό της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον πρωθυπουργό της Δανίας, Μαρκ Ρούτε, τον Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ Σολτς, τον Πάπα, τον Τσέχο πρωθυπουργό, Πετρ Φιάλα, τον Πολωνό πρόεδρο, Αντζέι Ντούντα και έκλεισε τη μέρα με ένα τηλεφώνημα στον πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον. Ανάλογης δραστηριότητας ήταν και οι ημέρες που είχαν προηγηθεί. Όπως και αυτές που ακολούθησαν.

Όταν δεν μιλούσε στο τηλέφωνο (για να ζητήσει όπλα και αυστηρότερες κυρώσεις στη Ρωσία), έγραφε τις εξελίξεις στο Twitter, ‘κρατούσε’ το μέτωπο, κατηύθυνε τον στρατό της χώρας του και ενέπνεε το λαό του. Άνθρωποι του περιβάλλοντος του εξηγούσαν ότι “είναι ευθύς, παθιασμένος και πρακτικός”, όπως κατάφερε πολλά. Κάποια δεν είχαν γίνει εδώ και δεκαετίες. Παράδειγμα;

Η αποστολή πολεμικού οπλισμού της Σουηδίας στο Κίεβο, ήταν η πρώτη τέτοια κίνηση των Σουδών προς άλλη χώρα, έπειτα από 83 χρόνια (μετά το 1939, στη Φινλανδία). Στο Νο1 της λίστας με τα επιτεύγματα του Ζελένσκι, ήταν η στροφή των 180 μοιρών της Γερμανίας για την στήριξη της πώλησης όπλων στους Ουκρανούς και τη συμφωνία να αποκλειστεί η Ρωσία από το διεθνές διατραπεζικό σύστημα swift.

Την ημέρα που εμφανίστηκε -με βιντεοκλήση- στο Ευρωκοινοβούλιο δάκρυσαν και οι μεταφραστές. Μεταξύ άλλων, είπε πως “κανείς δεν θα μας λυγίσει. Είμαστε σκληροί. Είμαστε Ουκρανοί. Πολεμάμε για τα δικαιώματα μας, την ελευθερία μας και τώρα για την επιβίωση μας. Έχουμε αποδείξει την δύναμή μας. Αποδείξτε ότι είστε μαζί μας, ότι δε θα μας αφήσετε, ότι είστε πραγματικά Ευρωπαίοι”.

Ο κύριος Παπαχατζής λέει στο Magazine ότι “αυτό που αποδεικνύεται με τον Ζελένσκι είναι ότι οι ηγέτες δεν γεννιούνται. Γίνονται μέσω δύσκολων καταστάσεων. Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχει το αφήγημα πως η Ευρώπη έχει έλλειμμα ηγεσίας. Συνηθίζουμε να συγκρίνουμε την εποχή μας με εκείνη που ο Τσόρτσιλ τσακωνόταν με τον Χίτλερ. Δεν μπορείς όμως, να συγκρίνεις το πώς ορίζεται ένας ηγέτες σε συνθήκες που έχει να διαχειριστεί ο Ουκρανός πρόεδρος με κάποιον που ηγείται σε περίοδο σταθερότητας.

Το δίχως άλλο, ο Ζελένσκι απέδειξε πως έχει ψυχή. Ο τρόπος που διαχειρίζεται όλο αυτό που συμβαίνει, αξίζει το σεβασμό μας

Όπως λέει ο επικοινωνιολόγος, ο οποίος διαθέτει και μεγάλη εμπειρία στην πολιτική επικοινωνία και τη διαχείριση κρίσεων “τρία είναι τα ασφαλή συμπεράσματα που μπορούμε να ‘βγάλουμε’, μέσα στο χάος που επικρατεί: α) το σημείο καμπής για όλον τον πόλεμο, ήταν ο τρόπος με τον οποίον αντιμετώπισε την πιο δυναμική fake είδηση της Ρωσίας, πως ο Ζελένσκι εγκατέλειψε τη χώρα, β) την χωρίς προηγούμενο τάχιστη αντίδραση των Ουκρανών να προλάβουν τα fake news από το Facebook, το Google και το Twitter και γ) η πολύ μεγάλη χρήση του TikTok και του Telegram, για την παροχή υλικού και προπαγάνδας. Υπάρχει ήδη έντονη κριτική και εύλογα, θα υπάρξει και αντίδραση.

Φάνηκε πως το TikTok (το οποίο ‘μεγάλωσε’ και πια παίζει ρόλο) είναι το εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιείται για την προπαγάνδα και ως εκ τούτου, πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα διαχείρισης των fake news. Αλλιώς θα υπάρχουν κυρώσεις”.

Γιατί τα stories στήριξης της Ουκρανίας παίζουν επίσης, το ρόλο τους

“Όλα τα υπόλοιπα είναι το μεγάλο παιχνίδι που γίνεται σε πολιτικό επίπεδο. Έχει να κάνει με όλες τις κινήσεις για την ενημέρωση και την στήριξη. Πολλοί υποστηρίζουν πως οι διαδηλώσεις με σημαίες της Ουκρανίας, ως μέσο στήριξης ή τα stories στα social media δεν έχουν νόημα. Ξεχνούν όμως, πώς αυτά συμβάλλουν καθοριστικά στο ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση.

Τηρουμένων των αναλογιών, κάτι αντίστοιχο είχε γίνει στην Επανάσταση του ’21, με τα φυλλάδια, τα άρθρα γνώμης και τις τοποθετήσεις των τότε διάσημων και λόγιων. ‘Η στη Χούντα που έβγαιναν οι διάσημοι της εποχής και τοποθετούνταν. Που η Μελίνα Μερκούρη, γύριζε την Ευρώπη και τραγουδούσε σε πλατείες και θέατρα βγάζοντας μετά πυρήνες ομιλίες κατά της Χούντας . Όλα συμβάλλουν, για να δημιουργηθεί αυτό που λέμε ‘awareness’, ώστε η κοινή γνώμη να μάθει το πρόβλημα και να αντιληφθεί για πιο λόγο την αφορά έστω και αν δεν συμβαίνει στον τόπο της. Να μπορέσει να δώσει το “πράσινο φως” στην ηγεσία της χώρας του να εμπλακεί ενεργά.

Κάτι άλλο που προκύπτει από τον πόλεμο “είναι ο απομονωτισμός της Ρωσίας. Έχει φτάσει σε τέτοια κλίμακα που δεν περνάνε στη συνείδηση παρά ελάχιστα εκ των fake news. Το μόνο που υπάρχει και είναι κάτι που ‘χτίζει’ η Ρωσία εδώ και πολλά χρόνια, είναι το ‘οι νεοναζί Ουκρανοί’. Είναι μια αντίληψη που έχει δημιουργηθεί σε μερίδα του κόσμου και είναι δύσκολο να αλλάξει.

Αν δούμε τι συμβαίνει στη χώρα μας, θα διαπιστώσουμε πως ενώ η Ρωσία κατηγορεί την Ουκρανία πως είναι ναζιστές, οι Έλληνες νεοναζί υποστηρίζουν τους Ρώσους, επειδή είναι ορθόδοξοι. Δεν υπάρχει πιο σουρεαλιστική σκηνή, με έναν ακροδεξιό να υπερασπίζεται τη Ρωσία, γιατί είναι ορθόδοξη και έναν κομμουνιστή να υπερασπίζεται τη Ρωσία, λόγω ιδεολογίας. Και οι δυο αποδέχονται το δισυπόστατο της Ρωσίας. Μεταξύ τους όμως, δεν ‘δένουν‘”.

Ένα tweet αρκούσε για να δώσει internet ο Έλον Μασκ στην Ουκρανία

Ο κύριος Παπαχατζής διευκρινίζει πως “πολύ δύσκολα μπορεί να περάσει η Ρωσία την προπαγάνδα, για λόγους που δεν αφορούν μόνο το επικοινωνιακό. Όλος ο δυτικός κόσμος είναι πια, εναντίον της. Είναι δύσκολο λοιπόν, να συμπαθήσεις μια χώρα που επιτίθεται σε άλλη και απειλεί να ρίξει πυρηνικά όπλα σε εσένα.

Ακόμα με εντυπωσιάζει το πώς συσπειρώθηκε η Δύση. Είναι χαρακτηριστικό πως ένα tweet του αντιπροέδρου της Ουκρανίας, Μιχαϊλο Φεντόροφ ήταν αρκετό για να ενεργοποιήσει τον Έλον Μασκ, ώστε να ενεργοποιήσει το Starlink πάνω από τη χώρα -ώστε να έχουν Internet οι Ουκρανοί, το οποίο τους είχαν ‘κόψει’ οι Ρώσοι”.

“Αυτό είναι κάτι που δείχνει τη δύναμη της διπλωματίας του Twitter. Προφανώς και η τέχνη της διπλωματίας έχει γίνει πολύ πιο σύνθετη, από ό,τι ήταν στο παρελθόν”. Γιατί πλέον ξέρουμε για τα fake news και όλους τους άλλους τρόπους που είχαν πρωτοχρησιμοποιηθεί στο πρόσφατο παρελθόν και μας έπιασαν εξαπίνης. Πλέον δεν είμαστε αδαής. Κάτι που επίσης παίζει ρόλο στις εξελίξεις.