ΕΡΕΥΝΑ ΒΟΜΒΑ: ΣΧΕΔΟΝ ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΝΑΠΝΕΟΥΜΕ ΤΟΞΙΚΟ ΑΕΡΑ – Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια “σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας”, με σχεδόν το σύνολο των πολιτών της να εκτίθενται σε επικίνδυνα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σύμφωνα με έρευνα του Guardian.

Η ανάλυση των ευρημάτων που προέκυψαν με τη χρήση δεδομένων από δορυφορικές απεικονίσεις και ατμοσφαιρικές μετρήσεις από περισσότερους από 1.400 σταθμούς παρακολούθησης εδάφους, μαρτυρούν πως το 98% των Ευρωπαίων πολιτών ζουν σε περιοχές με εξαιρετικά επιβλαβή ρύπανση αέρα από σωματίδια, με τις μετρήσεις να υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Σχεδόν τα δύο τρίτα εξ αυτών ζουν σε περιοχές που τα επίπεδα μόλυνσης είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με τις οδηγίες του ΠΟΥ.

Η χώρα που έχει πληγεί περισσότερο στην Ευρώπη είναι η Βόρεια Μακεδονία. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ανθρώπων σε ολόκληρη τη χώρα ζουν σε περιοχές στις οποίες ο αέρας είναι μολυσμένος τέσσερις φορές πάνω από τα όρια του ΠΟΥ για τα αερολύματα με μικρή διάμετρο (PM2,5).

Σημειώνεται πως τα σωματίδια κάτω από 2,5 PM είναι μικροσκοπικά σωματίδια (στερεά ή υγρά) που υπάρχουν στον αέρα και δεν μπορούμε να τα δούμε με γυμνό μάτι. Τα σωματίδια μετριούνται σε μικρόμετρα (mμ) όπου κάθε mμ είναι όσο 1 χιλιοστό του χιλιοστού (106 του μέτρου). Τα εν λόγω μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια παράγονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων και ορισμένα μπορούν να περάσουν μέσω των πνευμόνων και στην κυκλοφορία του αίματος, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε όργανο του σώματος.

Τέσσερις περιοχές της Βορείου Μακεδονίας εντοπίζονται με ατμοσφαιρική ρύπανση έξι φορές πάνω από τα όρια, ανάμεσα στις οποίες είναι και η πρωτεύουσα, Σκόπια. Μάλιστα, τα Σκόπια θεωρούνται η πιο “τοξική” πόλη στην Ευρώπη ως προς την ατμοσφαιρική της κατάσταση.

Τα επίπεδα μόλυνσης είναι εν γένει υψηλότερα στην Ανατολική Ευρώπη σε σχέση με τη Δυτική, εκτός από την Ιταλία όπου μόνο όσοι ζουν στην κοιλάδα του Πάδου είναι εκτεθειμένοι σε όρια τέσσερις φορές πάνω από τα προβλεπόμενα.

Ο Guardian συνεργάστηκε με ειδικούς σε θέματα ρύπανσης για να δημιουργήσει έναν διαδραστικό χάρτη που αποκαλύπτει τις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο στην ήπειρο. Οι μετρήσεις αναφέρονται στα PM2,5.

Τον χάρτη μπορείτε να τον δείτε αναλυτικά εδώ

Οι τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ αναφέρουν ότι οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις PM2,5 δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (μg/m3). Η νέα ανάλυση διαπίστωσε ότι μόνο το 2% του πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε περιοχές εντός αυτού του ορίου. Οι ειδικοί λένε ότι η ρύπανση από PM2,5 προκαλεί περίπου 400.000 θανάτους ετησίως σε ολόκληρη την ήπειρο.

“Πρόκειται για μια σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας” δήλωσε ο Roel Vermeulen, καθηγητής περιβαλλοντικής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, ο οποίος ηγήθηκε της ομάδας ερευνητών που συγκέντρωσε τα δεδομένα. “Αυτό που βλέπουμε ξεκάθαρα είναι ότι σχεδόν όλοι στην Ευρώπη αναπνέουν ανθυγιεινό αέρα”, είπε.

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ:

-Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι σε επτά χώρες της ανατολικής Ευρώπης – Σερβία, Ρουμανία, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Πολωνία, Σλοβακία και Ουγγαρία αναπνέουν αέρα δύο φορές πάνω από τα όρια.

-Πάνω από τους μισούς κατοίκους σε Βόρεια Μακεδονία και Σερβία ζουν σε περιοχές τέσσερις φορές πάνω από τα όρια.

-Στη Γερμανία τα τρία τέταρτα των κατοίκων ζουν σε περιοχές με μολυσμένο αέρα δύο φορές πάνω από τα όρια. Στην Ισπανία αυτό το ποσοστό φτάνει στο 49% και στη Γαλλία στο 37%.

-Στη Βρετανία τα δύο τρίτα είναι εκτεθειμένοι σε μολυσμένο αέρα μία με δύο φορές πάνω από τα όρια, με το ένα τέταρτο να ζει σε περιοχές με μολυσμένο αέρα δύο φορές πάνω.

-Σχεδόν 30 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ζουν σε περιοχές με συγκεντρώσεις σωματιδίων που είναι τουλάχιστον τέσσερις φορές πάνω από τα αποδεκτά όρια του ΠΟΥ.

-Στη Σουηδία, αντίθετα, δεν υπάρχει περιοχή όπου τα PM2,5 να φτάνουν δύο φορές πάνω από τα όρια του ΠΟΥ, κάτι που ισχύει και για ορισμένες περιοχές στη βόρεια Σκωτία.

Η ΕΛΛΑΔΑ

Για την Ελλάδα η κατάσταση είναι κατά μέσο όρο στα 10-12 µg/m3, ενώ σε περιοχές της Αθήνας οι μετρήσεις φτάνουν στα 19 µg/m3, δηλαδή σχεδόν τέσσερις φορές πάνω από το όριο. Ανάλογη είναι η εικόνα στη Θεσσαλονίκη, ενώ περιοχές που είναι ακριβώς στα όρια εντοπίζονται στην Κέρκυρα και την Ιθάκη.

Μηδενικές εκπομπές ρύπων εντοπίζονται σε νησιά όπως η Σύμη, η Δονούσα, η Πάτμος, οι Λειψοί, οι Φούρνοι, οι Οινούσσες καθώς και σε ένα τμήμα της Θάσου.

Συνολικά η χώρα μας είναι x3,8 φορές πάνω από τα νέα όρια του ΠΟΥ, ενώ η Ελλάδα είναι 50η στον πλανήτη στους δείκτες ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

ΚΡΙΣΗ ΜΕ ΧΡΩΜΑ “ΤΑΞΙΚΟ”

Η κίνηση στους δρόμους, η βαριά βιομηχανία, η οικιακή θέρμανση και η γεωργία είναι οι κύριες πηγές παραγωγής σωματιδίων PM2.5 και ο αντίκτυπος είναι δυσανάλογα πιο αισθητός για τις πιο περιθωριοποιημένες κοινότητες.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει γίνει βασικό ζήτημα στην Ευρώπη, με την ΕΕ να δέχεται πιέσεις να κάνει περισσότερα για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη κρίση δημόσιας υγείας. Την περασμένη εβδομάδα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της έγκρισης των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ για τα PM2,5, με στόχο μείωσής τους μέχρι το 2035.

Ο νόμος θα θέσει ένα νομικά δεσμευτικό όριο για τις ετήσιες συγκεντρώσεις PM2,5 στα 5µg/m3, από 25µg/m3 που ήταν μέχρι σήμερα.

Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα σε άμεσο χρόνο. Επισημαίνουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει σχεδόν κάθε όργανο του σώματος και συνδέεται με μια τεράστια “γκάμα” προβλημάτων υγείας: από καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις έως καρκίνο και διαβήτη, κατάθλιψη και ψυχικές ασθένειες, έως γνωστικές διαταραχές και μειωμένο βάρος κατά τη γέννηση.

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για 1 εκατομμύριο θνησιγένειες ετησίως, ενώ μια άλλη επιβεβαιώνει πως τα τοξικά σωματίδια επηρεάζουν όλο και περισσότερο τα καρδιολογικά προβλήματα των νέων.

Η Δρ. Hanna Boogaard, εμπειρογνώμονας για την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη του Ινστιτούτου Health Effects των ΗΠΑ, δηλώνει ότι η νέα ανάλυση του Guardian είναι ζωτικής σημασίας για να βοηθήσει στη συζήτηση σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις επιπτώσεις της στην ήπειρο.

“Πολλοί θάνατοι μπορούν να προληφθούν, ενώ υπάρχουν εκατομμύρια περιπτώσεις ασθενειών, προβλημάτων που οδηγούν σε χρόνια ζωή με αναπηρία, νοσηλειών που επιβαρύνουν τα νοσοκομεία και μια γενικότερη επιβάρυνση της υγείας από ρύπους”, αναφέρει.

Η ίδια υπογράμμισε πως η αλλαγή των ορίων είναι “μια μοναδική ευκαιρία για να γίνουμε πιο τολμηροί και να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη για τη δημόσια υγεία για την Ευρώπη και πέρα από αυτήν”.

Ορισμένες πόλεις σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου του Λονδίνου και του Μιλάνου, κάνουν θαρραλέα βήματα για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, με την εισαγωγή ζωνών εξαιρετικά χαμηλών εκπομπών, αλλά και με προγράμματα μείωσης της κυκλοφορίας και με πρωτοβουλίες για ενίσχυση των ζωνών για πεζούς και ποδηλάτες.

Η έρευνα έδειξε επίσης ότι εντός των χωρών της ΕΕ, οι φτωχότερες κοινότητες είναι πιο πιθανό να επηρεάζονται από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Εδώ μπορείτε να δείτε και τον διαδραστικό χάρτη της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε.

Η Barbara Hoffmann, καθηγήτρια περιβαλλοντικής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ντίσελντορφ, είπε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ένα ζήτημα “περιβαλλοντικής αδικίας”, αποδίδοντάς της ένα πρόσημο ταξικό.

“Οι χώρες που πλήττονται περισσότερο είναι οι χώρες με το χαμηλότερο μέσο εισόδημα, κάτι που δείχνει τον βαθμό περιβαλλοντικής αδικίας που βιώνουμε στην ΕΕ. Ο καθαρισμός του αέρα ειδικά στην Ανατολική Ευρώπη είναι επειγόντως απαραίτητος για την παροχή ίσων ευκαιριών για μια ζωή με πραγματική δημόσια υγεία, σε όλη την Ευρώπη”.

Τα δεδομένα της έρευνας συγκεντρώθηκαν από ακαδημαϊκούς του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης στην Ολλανδία και του Ελβετικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας στα πλαίσια του χρηματοδοτούμενου προγράμματος Expanse της ΕΕ. Το συνολικό αποτέλεσμα αποτελεί μια από τις πιο ακριβείς και ολοκληρωμένες απεικονίσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε ολόκληρη την ήπειρο μέχρι σήμερα. Οι επικεφαλής της έρευνας καλούν τώρα τις πολιτικές ηγεσίες να ευθυγραμμιστούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα γίνεται με τα νέα όρια του ΠΟΥ, με οργανικές και παραγωγικές λύσεις εντός των αστικών ιστών. Σε κάθε περίπτωση, οι φυσικές καταστροφές, όπως οι εκτεταμένες πυρκαγιές και η μη αναπλήρωση των ζωνών πρασίνου, συμβάλλουν στην επιδείνωση της ατμοσφαιρικής κατάστασης συνολικά. Κάτι που ισχύει και για τη δική μας χώρα.