ΠΟΣΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΕΝΗ ΕΙΝΑΙ Η ΙΤΑΛΙΑ ΓΙΑ ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΒΕΖΟΥΒΙΟΥ

Πριν λίγες ημέρες, αρχαιολόγοι κοντά στη Νάπολη ανάλυψαν ίχνη από την Εποχή του Χαλκού. Ήταν άνθρωποι και ζώα που δεν κατάφεραν να σωθούν, κατά την έκρηξη ηφαιστείου στην περιοχή του Σαλέρνο. Η ανακάλυψη έγινε κατά τις εργασίες για τη βελτίωση του αγωγού φυσικού αερίου, όπως αναφέρει το ANSA, ειδησεογραφικό πρακτορείο της χώρας .

Aποκαλύφτηκε δραματική απόδραση σε έκρηξη που έγινε πριν 3.000 χρόνια και πιο συγκεκριμένα, τάφοι που ανήκαν κυρίως σε παιδιά και ήταν διακοσμημένοι με γκραβούρες.

Η τοποθεσία περιλαμβάνει όχι μόνο ίχνη, αλλά και στοιχεία ενός χωριού με καλύβες που χρονολογείται από την περίοδο μεταξύ του τέλους της Εποχής του Χαλκού και της αρχής της Εποχής του Σιδήρου, περίπου 1200 έως 1150 π.Χ

Η Εποπτεία Αρχαιολογίας, Καλών Τεχνών και Τοπίου για τις Επαρχίες του Σαλέρνο και του Αβελίνο ανέφερε ότι τα ίχνη που διασώθηκαν, ανήκουν σε ανθρώπους και σε ζώα που προσπαθούσαν απελπισμένα να γλιτώσουν από την έκρηξη του όρους Somma-Vesuvius.

Βρίσκεται στην επαρχία της Νάπολης, μέρος του μεγαλύτερου ηφαιστειακού τόξου της Καμπάνιας (κατά μήκος του ορίου σύγκρουσης της αφρικανικής και της ευρασιατικής τεκτονικής πλάκα), το οποίο είναι γνωστό για τα υψηλά επίπεδα σεισμικής και ηφαιστειακής δραστηριότητας. Σε αυτό το τόξο ανήκει η Αίτνα και ο ο Βεζούβιος, που πάντα προκαλεί μια ανησυχία σε όσους μένουν κοντά.

Είναι 3.000.000 άνθρωποι.

ΣΕ ΤΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ

O δορυφόρος Landsat 8 της NASA «τράβηξε» φωτογραφία που έδειχνε την κορυφή του Βεζούβιου τέλεια ευθυγραμμισμένη με τρύπα που είχε δημιουργηθεί σε πυκνό στρώμα νεφών. Γράφτηκε πως η καλντέρα (τύπος κρατήρα που σχηματίζεται όταν η ‘οροφή’ ενός ηφαιστείου καταρρέει στο θάλαμο μάγματος, όπως αδειάζει κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης) φαινόταν «σαν απόκοσμο κάτι που κοιτούσε το διάστημα».

Παρεμπιπτόντως, η μεγαλύτερη καλντέρα του κόσμου είναι στη Σαντορίνη και έχει 300 μέτρα ύψος και 11 χιλιόμετρα διάμετρο.

Ο Βεζούβιος είναι από τα πιο γνωστά ηφαίστεια του πλανήτη, ένεκα της έκρηξης του το 79 μΧ που κατέστρεψε την Πομπηία, το Ηράκλειο (Ερκολάνο), την Οπλοντίδα και τις Σταβίες και σκότωσε περί τους 2.000 ανθρώπους. Πολλοί θάφτηκαν μέσα στο πυροκλαστικό κύμα (βλ. χιονοστιβάδα αερίων, τέφρας και ηφαιστειακών θραυσμάτων).

Μεγάλες εκρήξεις καταγράφηκαν και το 1632, το 1794, το 1872, το 1906 και το 1944. Συνοδεύτηκαν από τεράστιες καταστροφές και πολλούς θανάτους.

Το 1994 προκλήθηκαν μικρές ζημιές και σκοτώθηκαν 26 άνθρωποι, σε αυτό που ξεκίνησε με μικρές εκρήξεις που εντάθηκαν στο διάστημα μιάμισης εβδομάδας πριν το πικ της σημαντικής έκρηξης. Ωστόσο, οι κάτοικοι είχαν χρόνο να εκκενώσουν.

Μελετητές υποστηρίζουν πως την επόμενη φορά «ο Βεζούβιος δεν θα φερθεί τόσο ευγενικά», καθώς σεισμικά δεδομένα έχουν υποδηλώσει την παρουσία μιας δεξαμενής μάγματος πλάτους 400 χιλιομέτρων που βρίσκεται οκτώ χιλιόμετρα κάτω από το περίφημο ηφαίστειο. Το στρώμα είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι περίμεναν και φαίνεται να εκτείνεται κάτω από τον Βεζούβιο και τα γειτονικά ηφαίστεια -πχ τα Φλεγραία Πεδία κοντά στην ίδια τη Νάπολη.

Oι σεισμοί συνδέονται με την έκρηξη ηφαιστείων

Κατά το Science, η περίοδος ηρεμίας του Βεζούβιου από το 1944 είναι σημαντικά μεγαλύτερη από κάθε πρόσφατη εποχή «κάτι που υποδηλώνει πιθανή αλλαγή στα μοτίβα δραστηριότητας του Βεζούβιου». Ορισμένες θεωρίες προτείνουν ότι η έκρηξη του 1944 ολοκλήρωσε μια φάση αυξημένης δραστηριότητας. Βάσει αυτών, η επόμενη σημαντική έκρηξη (απελευθερώνει 1 κυβικό χιλιόμετρο ηφαιστειακού υλικού) θα μπορούσε να συμβεί, είτε σε μερικές δεκαετίες, είτε σε αρκετούς αιώνες.

Τα πάντα αναθεωρήθηκαν στις 20 Μαΐου του 2024, όταν κατεγράφησαν 160 σεισμοί κοντά στη Νάπολη σε μια ημέρα. O μεγαλύτερος ήταν έντασης 4.4 (ο ισχυρότερος στην περιοχή τα τελευταία 40 χρόνια), βάθους 2.5 χιλιομέτρων. Αναφέρθηκαν δονήσεις, καπνός και παραμόρφωση του εδάφους. Το σμήνος διήρκεσε σχεδόν 5 ώρες, προκαλώντας πανικό στους κατοίκους των γειτονικών πόλεων. Δεν προκλήθηκαν τραυματισμοί, ενώ 39 οικογένειες εκκένωσαν.

Το άγχος όμως, επέστρεψε.

Όπως έγινε κατανοητό από τις εξελίξεις στην Ισλανδία την τελευταία 10ετια, όταν οι σεισμοί φτάνουν σε μεγάλο μέγεθος και αναπτύσσονται σε συχνότητα, σημαίνει ότι επίκειται έκρηξη.

ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΣΩΤΗΡΙΑΣ 3.000.000 ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΚΡΗΞΗΣ

Πέραν των εκρήξεων, ζήτημα προκαλούν και οι σεισμοί. Σύμφωνα με το Global Volcanic Program του Smithsonian Museum of Natural History, από το 1944 έως σήμερα έχουν γίνει πολλοί καταστροφικοί «σμήνη» σεισμών (εκδηλώνονται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, σε μία συγκεκριμένη περιοχή και μπορεί να έχουν διάρκεια ημερών, εβδομάδων, ακόμα και μηνών), με πιο πρόσφατο αυτόν του 1999.

Προφανώς παρακολουθείται και αυτό το φαινόμενο.

Σε ό,τι αφορά το στρατοηφαίστειο, ύψους 4.203 μέτρων και περιφέρειας βάσης 45 χιλιομέτρων -κατά μήκος της δυτικής ιταλικής ακτογραμμής, δίπλα στη Νάπολη-, στις «ζώνες κινδύνου» κατοικούν 3.000.000 άνθρωποι. Είναι η πιο πυκνοκατοικημένη ηφαιστειακή περιοχή στον κόσμο.

Το εθνικό σχέδιο της Ιταλίας για πιθανή έκρηξη του Βεζούβιου περιλαμβάνει την κόκκινη ζώνη των 800.000 ανθρώπων που ζουν στoυς 25 δήμους που υπάρχουν σε ακτίνα 12 χιλιομέτρων στους πρόποδες. Αυτοί θα κινδυνεύσουν περισσότερο από το πυροκλαστικό κύμα και πρέπει να εκκενώσουν εντός 72 ωρών από τον συναγερμό (έχει εκτιμηθεί πως θα χρειαστούν 12 ώρες να οργανωθούν, 48 ώρες για την έξοδο -με δημόσιες και ιδιωτικές συγκοινωνίες-, ενώ δίνεται και ένα επιπλέον 12ωρο για την ασφάλεια). Διαφορετικά, θα έχουν ελάχιστες ελπίδες επιβίωσης.

Μετά είναι η κίτρινη ζώνη (συμπεριλαμβάνουν 24 περιοχές της Νάπολης) των προσωρινών εκκενώσεων και των τεσσάρων επιπέδων συναγερμών, με τους κατοίκους να κινδυνεύουν από την πτώση τέφρας και μικρών βράχων. Η μπλε ζώνη που κινδυνεύει από πλημμύρες και ροές λάσπης που προκαλούνται από την έκρηξη. Αυτές οι ζώνες βοηθούν στην ιεράρχηση των προσπαθειών εκκένωσης και στην ενημέρωση του κοινού για τους κινδύνους τους.

Μολονότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό, οι επιστήμονες και η Πολιτεία δεν μπορούν να συμφωνήσουν ως προς το πώς πρέπει να προετοιμαστούν για μελλοντική έκρηξη.

Ερευνητές έχουν αμφισβητήσει την ασφάλεια του υπάρχοντος σχεδίου, εξηγώντας πως ακόμα και μια μικρή έκρηξη θα θέσει σε κίνδυνο τους κατοίκους της κίτρινης ζώνης -από την στιγμή που η λεπτή στάχτη θα γεμίσει γρήγορα τον αέρα και θα βυθίσει την περιοχή στο απόλυτο σκοτάδι. Άρα επίσης πρέπει να εκκενωθεί πριν την έκρηξη.

Αμφισβητήθηκε και η ανάγκη εκκένωσης και της Νάπολης, αφού η έκρηξη θα στείλει καυτή τέφρα και ελαφρόπετρα έως και 19 χιλιόμετρα μακριά.

Οι περισσότεροι προτείνουν την αξιολόγηση του κινδύνου έκρηξης «με βάση την παρούσα κατάσταση του ηφαιστείου και όχι απλώς την υπόθεση του μεγαλύτερου γεγονότος έκρηξης που συνέβη ποτέ στην ηφαιστειακή ιστορία, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος με ορθολογικό τρόπο. Η εκκένωση των 3.000.000 κατοίκων της Νάπολης είναι πρακτικά αδύνατη».

Η ΕΡΩΤΗΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝ ΘΑ ΕΚΡΑΓΕΙ Ο ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ, ΑΛΛΑ ΠΟΤΕ

Το Παρατηρητήριο Γης της NASA (NASA Earth Observatory) έχει κρίνει πως ο Βεζούβιος είναι «ένα από τα πιο επικίνδυνα ηφαίστεια του κόσμου», με το Smithsonian Museum of Natural History να τον κατατάσσει πρώτο στη λίστα με τα «πιο αξιοσημείωτα» ηφαίστεια.

Ό,τι συμβαίνει στο Βεζούβιο παρακολουθείται από το Παρατηρητήριο που βρίσκεται στο Ερκολάνο. Είναι και το πιο παλιό ηφαιστειακό παρατηρητήριο του κόσμου.  Παρακολουθεί τη σεισμική δραστηριότητα, τις εκπομπές αερίων και άλλους δείκτες όλο το 24ωρο, ώστε να γνωρίζει το συντομότερο δυνατό πότε μπορεί να γίνει η έκρηξη.

Σύστημα παρακολούθησης και έγκαιρης προειδοποίησης έχει και το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας (National Institute of Geophysics and Volcanology -INGV). Διαθέτει δίκτυο αισθητήρων που μετρούν διάφορες ηφαιστειακές δραστηριότητες όπως σεισμική δραστηριότητα, παραμόρφωση του εδάφους και εκπομπές αερίων.

Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2011 χαρακτήρισε το συγκεκριμένο ηφαίστειο ως «ωρολογιακή βόμβα της Ευρώπης».

Πολύ περισσότερο από την στιγμή που επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει πως η επόμενη έκρηξη θα γίνει πιο γρήγορα από ό,τι πιθανότατα πιστεύεται, με την ερώτηση να είναι πότε θα εκραγεί. Όχι αν εκραγεί.