ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΠΟΥ ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΙ Ο ΝΤΟΝΑΛΝΤ ΤΡΑΜΠ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΑΣΜΟΥΣ ΕΙΧΕ ΑΠΟΤΥΧΕΙ

Όταν κάνεις τα ίδια πράγματα που έχεις κάνει στο παρελθόν, περιμένεις πως θα αλλάξει το αποτέλεσμα; Είσαι από αυτούς που χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο και περιμένουν ότι θα γίνει κάτι άλλο, πέραν του να σπάσει το κεφάλι σου ή ο τοίχος;

Αν ναι, μπορείς να κάνεις εξαιρετική παρέα με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ακολουθεί το game plan που είχε επιστρατεύσει πρώτος ο Χέρμπερτ Χούβερ, το ’30, με την επιβολή δυσθεώρητων δασμών.

Ο 31ος πρόεδρος των ΗΠΑ είχε πάρει στον λαιμό του την παγκόσμια οικονομία, διαλύοντας τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις διεθνείς σχέσεις. Όπως τότε, έτσι και τώρα με το repetition του 47ου προέδρου, οι οικονομολόγοι προειδοποιούσαν πως ενόσω είναι εύθραυστη η οικονομία, δεν της δίνεις μια να την “τελειώσεις” με δασμούς.

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ

O Smoot-Hawley Tariff Act που υπογράφηκε στις 17 Ιουνίου του 1930, εξελίχθηκε σε “σκαλοπάτι” για έναν από τους πιο διαβόητους εμπορικούς πολέμους στην ιστορία.

Προκάλεσε έναν ευρύτερο εμπορικό πόλεμο, με τα απόνερα να φτάνουν έως την Ευρώπη. Το παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε κατά 66% και επιδεινώθηκε σημαντικά η Μεγάλη Ύφεση που προκλήθηκε από το χρηματιστηριακό κραχ του 1929.

Ο πρόεδρος Χέρμπερτ Χούβερ ήταν αυτός που υπέγραψε τον νόμο, στόχος του οποίου ήταν η προστασία των Αμερικανών αγροτών και των αμερικανικών βιομηχανιών κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.

Στο επίκεντρο ήταν η αύξηση των δασμών σε περισσότερα από 20.000 εισαγόμενα αγαθά, κατά 50%. Το ποσοστό αυτό ήταν ρεκόρ στην ιστορία των ΗΠΑ σε καιρό ειρήνης, έως ότου εμφανιστεί ο Ντόναλντ Τραμπ.

Σημείωσε κάπου πως ο νόμος ήταν στη θεματολογία που ανέπτυξε το κινηματογραφικό χιτ των ‘80s, με τίτλο “Ferris Bueller’s Day Off”.

ΠΟΙΟΙ ΕΜΠΝΕΥΣΤΗΚΑΝ ΤΟ ΝΟΜΟ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΟΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

Στον Smoot-Hawley Tariff Act (Νόμος Σμουτ-Χόλεϊ) αναφέρονταν τα ονόματα των εμπνευστών του. Ήταν ο γερουσιαστής Reed Smoot (Ριντ Σμουτ) και ο αντιπρόσωπος Willis Hawley (Ουίλις Χόλεϊ). Όπως τα περισσότερα πράγματα σε αυτήν τη ζωή (ξεκάθαρα υπάρχουν εξαιρέσεις), στην αρχή οι προθέσεις ήταν ευγενείς. Ωστόσο, η εφαρμογή του νόμου οδήγησε σε παγκόσμια οικονομική καταστροφή.

Εξηγούμαστε.

Το 1929 η οικονομία των ΗΠΑ ήταν ήδη κλονισμένη, μετά το κραχ του χρηματιστηρίου. Οι αγρότες επλήγησαν ιδιαίτερα από την πτώση των τιμών των γεωργικών προϊόντων, λόγω των πλεονασμάτων μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο μυαλό λοιπόν, των Σμουτ και Χόλεϊ η προτεραιότητα ήταν να αυξηθούν οι δασμοί στις εισαγωγές (ήταν ήδη υψηλοί), ώστε να προστατευτούν οι εγχώριες θέσεις εργασίας και οι βιομηχανίες εναντίον του ξένου ανταγωνισμού.

Αυτό ήταν το «ναι μεν».

Πάμε στο «αλλά».

Οι κατασκευαστές και τα εργατικά συνδικάτα άσκησαν πιέσεις που είχαν ως συνέπεια το προστατευτικό νομοσχέδιο που κάλυπτε χιλιάδες αγαθά, από τα αυγά έως το χάλυβα.

Οι οικονομολόγοι της εποχής προειδοποιούσαν με όλους τους τρόπους που είχαν διαθέσιμους (πχ χίλιοι υπέγραψαν έκθεση, με την οποία καλούσαν τον Χούβερ να ασκήσει βέτο) και 38 χώρες εξέφρασαν τις ανησυχίες τους.

Παρ’ όλα αυτά, το Κογκρέσο προχώρησε στη ψήφιση του, καθώς η πολιτική πίεση να είναι αβάσταχτη. Προώθησε την απόφαση ως τρόπο προστασίας των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ.

(σας θυμίζει κάτι και αυτό;)

ΤΟ 1930 ΕΓΙΝΕ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ Ο,ΤΙ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

Το U.S. Senate Historical Office (Ιστορικό Γραφείο της Γερουσίας των ΗΠΑ) έχει ταξινομήσει τους υψηλούς δασμούς που είχαν προκύψει από τον νόμο ως «καταστροφή».

Σημείωσε ότι οι Αμερικανοί εμπορικοί εταίροι αντέδρασαν αυξάνοντας τους δικούς τους δασμούς «γεγονός που “πάγωσε” το διεθνές εμπόριο, οδήγησε σε απώλεια εμπιστοσύνης στη Wall Street και οδήγησε ορισμένες τράπεζες του εξωτερικού στη χρεωκοπία».

Στη διετία που ακολούθησε του ψηφίσματος επλήγη το διεθνές εμπόριο, η εγχώρια παραγωγή και η κατανάλωση.

Οι 25 από τις 38 χώρες στις οποίες επιβλήθηκαν δασμοί απάντησαν με τον ίδιο «νόμισμα» στις εξαγωγές των ΗΠΑ που μειώθηκαν από τα 5.24 δισεκατομμύρια δολάρια του 1929 (σημερινά 97.344.797.660 δολ) σε 1.65 δισεκατομμύρια (σημερινά 30.652.464.912) το 1933.

Ο τότε μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της χώρας, Καναδάς επέβαλε δασμούς σε 16 αμερικανικά προϊόντα που μείωσε τις εξαγωγές κατά 50%.

Η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία αύξησαν τους δασμούς στα αυτοκίνητα και τα αμερικανικά αγροτικά προϊόντα, με τη Γερμανία και την Ιταλία να επιβάλουν τους δικούς τους περιορισμούς.

Οι αγρότες, οι οποίοι εξαρτώταν από τις εξαγωγές, είδαν τις τιμές του σιταριού και του βαμβακιού να κατακρημνίζονται (παράδειγμα, η τιμή του σιταριού μειώθηκε από 1.05 ανά 14.5 κιλά το 1929 σε 0.33 το 1932), ενώ όπως εξαφανίζονταν οι ξένες αγορές υπέφεραν όλες οι βιομηχανίες.

Εν τω μεταξύ, τα έσοδα από τους δασμούς των ΗΠΑ ήταν μόλις τρία εκατομμύρια δολάρια σε 3 χρόνια (566.000.000 το 1929 και 569.000.000 το 1932).

Η αλυσιδωτή αντίδραση που προέκυψε κατέστρεψε τα -ήδη εύθραυστα από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο- διεθνή εμπορικά δίκτυα. Το παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε κατά 66% από το 1929 έως το 1934 και τελικά, κατέρρευσε.

Παρεμπιπτόντως, δεν σώθηκαν οι θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ.

Η ανεργία εκτοξεύθηκε στο 25% το 1933, από το 8% που ήταν το 1930, εκτινάχθηκε στο 25%.

Εξυπακούεται πως οι δημιουργοί του νόμου εξαφανίστηκαν από τον πολιτικό χάρτη της χώρας (έχασαν τις έδρες τους, στις εκλογές του 1932, πληρώνοντας το “μάρμαρο”), ενώ και ο Χούβερ έχασε την προεδρεία από τον Φράνκλιν Ντ. Ρούσβελτ.

Για την ακρίβεια, οι προοδευτικοί Ρεπουμπλικάνοι που είχαν υποστηρίξει τον Χούβερ το 1928, τάχθηκαν υπέρ του -Δημοκρατικού- Ρούσβελτ το 1932.

Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε ο νέος πρόεδρος ήταν να σώσει ό,τι σωζόταν. Έτσι ψηφίστηκε ο νόμος περί αμοιβαίων εμπορικών συμφωνιών του 1934 (Reciprocal Tariff Act), που μείωσε τους δασμούς και ανοικοδόμησε τους εμπορικούς δεσμούς.

Η ανάκαμψη ωστόσο, χρειάστηκε χρόνια.

Η ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ

Fast forward στον 21ο αιώνα, ο εμπορικός πόλεμος άρχισε στην ουσία στην πρώτη θητεία του Τραμπ, όταν επέβαλε δασμούς στην Κίνα. Κορυφώθηκε τώρα, με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για νέα ύφεση στις ΗΠΑ.

Χαρακτηριστικά, σε συνέντευξη του στο «Squawk Box» του CNBC, ο πρώην πρόεδρος της Federal Reserve Bank of St. Louis, Τζέιμς Μπούλαρντ είπε ότι η κλιμάκωση των εμπορικών πολέμων που προκύπτουν από τους δασμούς του Τραμπ «έχουν αυξήσει δραματικά τον κίνδυνο» ενός αποτελέσματος παρόμοιου με εκείνο του νόμου Smoot-Hawley.

ΠΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΑΝΑΛΗΦΘΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο επικεφαλής οικονομικός σχολιαστής του Wall Street Journal, Greg Ip εμφανίστηκε στο κανάλι του Yahoo Finance! για να δώσει τα μαθήματα που είχαν προκύψει από το νόμο Smoot-Hawley.

«Οι ιστορικοί που έχουν μελετήσει τη Μεγάλη Ύφεση ξέρουν πως επρόκειτο για τη ψήφιση δραματικής αύξησης των δασμών που οδήγησε στην δραματική κατάρρευση του παγκοσμίου εμπορίου, μετά τα αντίποινα άλλων χωρών που επίσης βυθίστηκαν στην ύφεση.

Θα λέγατε πως είναι δυσοίωνο δείγμα για τον πρόεδρο Τραμπ. Να πω και μια άγνωστη, γενικά, λεπτομέρεια: οι δασμοί του Τραμπ είναι πολύ πιο υψηλοί από εκείνους του νόμου του ‘30.

Θέλω όμως, να τονίσω πως δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε ό,τι έγινε το ‘30.

Θα ήθελα να σταθώ στο λόγο που αντέδρασαν οι άλλες χώρες το ‘30. Ήταν το γεγονός ότι οι ΗΠΑ επέμειναν στους δασμούς και διαλύθηκε η ατμόσφαιρα της συνεργασίας». Κάτι που συνέβη και τώρα. «Αν αντ’ αυτού, υπήρχαν διαπραγματεύσεις, το αποτέλεσμα θα είναι διαφορετικό».

Οι προτάσεις που έχουν γίνει για ελαφρύνσεις στη φορολογία των αγροτών και των κατασκευαστών, ανήκουν κατά τον Ip στο γενικότερο πλαίσιο της ενίσχυσης της βάσης της κυβέρνησης «που ανησυχεί ότι οι Ρεπουμπλικάνοι και δη οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι, όπως οι αγρότες θα αρχίσουν να στρέφονται εναντίον των δασμών και θα ασκήσουν πιέσεις στους γερουσιαστές τους να κάνουν το ίδιο.

Τα βήματα που προτάθηκαν ενδεχομένως να βοηθήσουν πολιτικά, αλλά δεν θα έχουν σχεδόν καμία οικονομική επιρροή και αυτό θα συμβεί γιατί η κλίμακα των δασμών είναι τεράστια».

Μιλάμε για μισό τρισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο σε επιπρόσθετες χρεώσεις που θα καλύψουν κατ’ αρχάς οι Αμερικανοί.

Το ποσό αυτό, εν τω μεταξύ δεν δείχνει τη ζημιά και την παραμόρφωση στη συνολική δομή της αμερικανικής οικονομίας, που δημιούργησε εφοδιαστικές αλυσίδες και σχέσεις πάνω στην υπόθεση πως οι ΗΠΑ θα εισάγουν όλα αυτά τα προϊόντα.

Δεν μπορείς να πεις ξαφνικά “θα αυξήσω τους δασμούς κατά ένα δολάριο, αλλά θα μειώσουμε τους φόρους εισοδήματος κατά ένα δολάριο” και να περιμένεις πως όλα θα είναι καλά. Δεν θα είναι καλά».

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ENDGAME ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

Ο ειδικός συμφώνησε πως θα δημιουργηθούν στις ΗΠΑ κάποιες δουλειές, ως προς την παραγωγή προϊόντων που δεν θα εισάγονται πια. «Θα σοκαριζόμουν αν αυτό δεν συνέβαινε. Το ερώτημα όμως, είναι αν η συνολική οικονομία θα είναι πιο υγιής, ως αποτέλεσμα αυτών των θέσεων εργασίας. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι δεν πιστεύουν πως θα συμβεί αυτό.

Ο λόγος που στην παρούσα φάση δεν ακούτε κανέναν να λέει πως η οικονομία θα είναι φανταστική ή ότι η οικονομία θα είναι τραγική, είναι γιατί όλοι προσπαθούμε να καταλάβουμε ποιος είναι ο τελικός στόχος του Τραμπ.

Οι κατά +20% αυξημένοι δασμοί θα διαρκέσουν για πάντα, κάτι που είναι αρνητική προοπτική ή η πρόθεση του είναι να γίνουν το εφαλτήριο για διαπραγματεύσεις -να τον προσεγγίσουν οι Ιαπωνία, Ισραήλ, Μεξικό, Καναδάς και Ευρώπη, ώστε να προκύψει κάποια συμφωνία που θα μειώσει τους δασμούς».