ΧΑΚΕΡ ΣΤΟ ΚΙΕΒΟ ΚΑΙ ΜΑΥΡΟ ΧΡΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Την περασμένη Τετάρτη, λίγες ώρες πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κρατικές υπηρεσίες στο Κίεβο, Υπουργεία και τράπεζες δέχτηκαν συντονισμένη κυβερνοεπίθεση. Ο Ουκρανός Υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού, Mykhailo Fedorov, έγραψε στα σόσιαλ μίντια ότι οι ιστοσελίδες των Υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας, όπως και του ουκρανικού Κοινοβουλίου, υπέστησαν ένα χακάρισμα τύπου DDOS («άρνησης εξυπηρέτησης»), στην πράξη ήταν μη προσβάσιμες.

Αντίστοιχη κυβερνοεπίθεση στο Κίεβο είχε επίσης σημειωθεί μία εβδομάδα νωρίτερα. Οι Ουκρανοί κατηγόρησαν γι’ αυτό τους Ρώσους, οι οποίοι αρνήθηκαν τότε οποιαδήποτε ανάμιξη. Και στις δύο περιπτώσεις, ανάμεσα στους στόχους των κυβερνοεπιθέσεων ήταν η ουκρανική τράπεζα Privatbank. Η ιστοσελίδα της δεν ανταποκρινόταν και όσοι την επισκέπτονταν το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης διάβαζαν το μήνυμα “WAF is watching you” (το Web Application Firewall-WAF είναι μία εφαρμογή προστασίας). Πρόβλημα παρουσίασε για αρκετές ώρες και μια εφαρμογή ebanking της ίδιας τράπεζας.

Η επιλογή της Privatbank δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ουκρανίας, η οποία κρατικοποιήθηκε το 2016, μετά την αποκάλυψη ενός μεγάλου σκανδάλου υπεξαίρεσης και ξεπλύματος χρήματος. Είναι μια διεθνής ιστορία διαφθοράς που παραμένει ως σήμερα ανοιχτή. Η τρύπα στα κεφαλαιακά αποθέματα υπολογίζεται σε 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια κι επιπλέον κεντρικό ρόλο στην ίδια υπόθεση φέρεται ότι έπαιξε το υποκατάστημα της τράπεζας στην Κύπρο. Ο πόλεμος των χάκερ και η διακίνηση μαύρου χρήματος είναι το δεύτερο επίπεδο της σημερινής κρίσης στην Ουκρανία.

Στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου, μαζί με την κλιμάκωση των κινήσεων των ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα, οι αμερικανικές Αρχές ζήτησαν τη δέσμευση 6 εκατ. δολαρίων σε τραπεζικούς λογαριασμούς στη Φλόριντα. Από διωκτικά έγγραφα που είδε το Magazine, προκύπτει ότι οι Αμερικανοί θεωρούν τα χρήματα ως έσοδα από τις πωλήσεις ακριβών ακινήτων, τα οποία φέρεται να αγοράστηκαν με χρήματα του περίφημου σκανδάλου της τράπεζας Privatbank. Είχαν προηγηθεί, από τον Αύγουστο ως τον Δεκέμβριο του 2020, τρία αντίστοιχα αιτήματα δέσμευσης χρημάτων που σχετίζονταν με την ίδια υπόθεση, καθώς κρίθηκε ότι τα κεφάλαια υπόκεινται στην ομοσπονδιακή νομοθεσία για το ξέπλυμα χρήματος.

Η ΚΥΠΡΟΣ

Από τα ίδια έγγραφα προκύπτει ότι το στόχαστρο των Αμερικανών βρίσκονται δύο πρόσωπα, οι Ihor Kolomoisky και Gennadiy Boholiubov, πρώην ιδιοκτήτες της Privatbank, οι οποίοι εκτιμάται ότι ζουν σήμερα στην Ελβετία ή το Ισραήλ. Ο ρόλος των δύο παραπάνω θεωρείται κεντρικός στο τραπεζικό σκάνδαλο, που αφορούσε τη λήψη δανείων χωρίς εγγυήσεις την περίοδο μεταξύ 2008 και 2016. Στα αμερικανικά έγγραφα υπάρχει κάτι ακόμη. Περιγράφεται ότι μαύρα χρήματα διακινήθηκαν μέσω τραπεζικών λογαριασμών μιας σειράς εικονικών εταιρειών και ότι αυτό συνέβη κυρίως στο υποκατάστημα της Privatbank στην Κύπρο, πριν τα χρήματα καταλήξουν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το τελευταίο χρονικά αίτημα δέσμευσης των Αμερικανών έχει ημερομηνία 20 Ιανουαρίου 2022. Σε αυτό διαβάζουμε για την Privatbank πως είναι η μεγαλύτερη τράπεζα στο Κίεβο, με υποκαταστήματα στην Κύπρο και τη Λετονία. Έως το 2016, αντιπροσώπευε περίπου το 25% του τραπεζικού τομέα της Ουκρανίας και κατείχε καταθέσεις άνω των 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων, οι οποίες αποτελούσαν περίπου το 33% των ατομικών καταθετικών λογαριασμών της χώρας.

Αναφορικά με τα δύο κεντρικά πρόσωπα, τους Kolomoisky και Boholiubov, οι Αμερικάνοι λένε για τον πρώτο πως είναι ένας δισεκατομμυριούχος Ουκρανός ολιγάρχης. Εκτός της τράπεζας, ελέγχει εταιρείες μετάλλου, ενέργειας και ΜΜΕ, ενώ υπήρξε επίσης κυβερνήτης της επαρχίας Ντνιπροπετρόφσκ. Ο Boholiubov, επίσης Ουκρανός ολιγάρχης, ήταν το νούμερο 2 της Privatbank.

Ο Kolomoisky αρνείται ότι η Privatbank ενεπλάκη σε πρακτικές δόλιου δανεισμού και θεωρεί την κρατικοποίηση της τράπεζας συνταγματικά παράνομη, καθώς, όπως λέει, είχε σκοπό την υφαρπαγή της περιουσίας του, κι επίσης την πίεση και τη δίωξη των πρώην μετόχων της. Βασικό του επιχείρημα είναι μια απόφαση δικαστηρίου του Κιέβου που έκρινε την κρατικοποίηση της Privatbank ως αντισυνταγματική.

17 ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΣΕ ΟΚΤΩ ΛΕΠΤΑ

Στο αμερικάνο αίτημα δέσμευσης, πάντως, που εκδόθηκε τον περασμένο Γενάρη, η λέξη «Κύπρος» αναφέρεται 44 φορές σε 36 σελίδες. Οι Αμερικανοί περιγράφουν το σχέδιο υπεξαίρεσης της Privatbank ως εξής: Εταιρείες-κελύφοι που ανήκαν στους Kolomoisky και Boholiubov ζητούσαν δάνεια από την τράπεζα. Μια «ειδική επιτροπή» ενέκρινε τις αιτήσεις και στη συνέχεια τα χρήματα διαιρούνταν και μεταφέρονταν μέσω ενός τεράστιου δικτύου συνδεδεμένων εταιρειών, που κατά κύριο λόγο διατηρούσαν τραπεζικούς λογαριασμούς στο υποκατάστημα της Privatbank στην Κύπρο.

Πολλές από τις εταιρείες-κελύφοι στην Κύπρο χρησιμοποιήσουν την ίδια διεύθυνση, για παράδειγμα 56 διαφορετικά νομικά πρόσωπα είχαν δηλώσει ως έδρα ένα κτίριο στην οδό Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στη Λεμεσό. Διαχειριστές και εκπρόσωποι των εταιρειών επίσης φέρεται να εμφανίζονταν τα ίδια πρόσωπα. Με αυτόν τον τρόπο, όπως σημειώνεται, «συγκαλυπτόταν η φύση, η πηγή και η ιδιοκτησία» των κεφαλαίων που εισέρεαν από τα δάνεια της τράπεζας στο Κίεβο.

Οι Αμερικανοί δίνουν ένα παράδειγμα για τον ρόλο του κυπριακού υποκαταστήματος της Privatbank στην ανακύκλωση των κεφαλαίων. Στις 4 Φεβρουαρίου 2013, περίπου 20 εκατ. δολάρια δανείου εκταμιεύθηκαν στον λογαριασμό μιας εταιρείας-βιτρίνα στη Λεμεσό, με πραγματικό σκοπό όμως να νομιμοποιηθούν μέσω της αγοράς ενός χαλυβουργείου στο Κεντάκι. «Πριν τα χρήματα μεταφερθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα χρήματα του δανείου κατατέθηκαν και αποσύρθηκαν από τους λογαριασμούς 13 διαφορετικών εταιρειών, με 17 συναλλαγές που έγιναν στο υποκατάστημα της Privatbank στην Κύπρο, σε διάστημα μόλις οκτώ λεπτών», σημειώνεται στο έγγραφο.

Τα χρήματα κατέληγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι δύο Ουκρανοί φέρεται να έκαναν χρυσές επενδύσεις με τα μαύρα χρήματα και τη βοήθεια ενός συνεργάτη τους, επιχειρηματία με έδρα το Μαϊάμι και γνωστό με το ψευδώνυμο “Motti”. Οι Αμερικανοί τούς χρεώνουν την αγορά ακίνητης περιουσίας άνω των 5 εκατ. τετραγωνικών μέτρων στο Οχάιο, χαλυβουργείων στο Κεντάκι και το Μίσιγκαν, ενός πρώην εργοστασίου στο Ιλινόι και εμπορικων ακινήτων στο Τέξας, μεταξύ αυτών τους Πύργους Στίμονς στο Ντάλας. Η υπόθεση της Privatbank συνεχίζει έως σήμερα να πληγώνει το Κίεβο. Είχε αποσταθεροποιήσει την οικονομία της χώρας και ήταν κεντρικό ζήτημα στην κουβέντα για την παροχή βοήθειας από το ΔΝΤ.

ΟΙ ΟΥΚΡΑΝΟΙ ΣΤΑ ΑΤΜ

Στην Privabank υπάρχουν ρωσικές καταθέσεις κι επομένως ενδιαφέρον από τους χάκερ για στοιχεία τραπεζικού απορρήτου, λίστες προσώπων, εταιρειών και εμβασμάτων. Η κυβερνοεπίθεση, λίγες ώρες πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία, πόσο μάλλον όταν η δικαστική έρευνα για το τραπεζικό σκάνδαλο παραμένει ανοιχτή.

H σημερινή ρωσική εισβολή, μαζί με τις εκατοντάδες ανθρώπινες απώλειες και την καταστροφή περιουσιών και υποδομών, κλονίζει την ουκρανική οικονομία. Την Πέμπτη η Ουκρανική Κεντρική Τράπεζα, η έρευνα της οποίας για την Privatbank είχε δεχτεί επικρίσεις, ανέστειλε τις αναλήψεις χρημάτων σε ξένο νόμισμα. Ο διοικητής Κιρίλο Σεβτσένκο ανακοίνωσε ότι η τράπεζα περιόρισε τις ημερήσιες αναλήψεις σε τοπικό νόμισμα στα 100.000 χρίβνια (περίπου 3.300 δολάρια).

Η Κεντρική Τράπεζα απαγόρευσε επίσης τις διασυνοριακές συναλλαγές συναλλάγματος, καθώς και τις αναλήψεις μετρητών σε ξένο νόμισμα, ενώ ανέστειλε τις αγορές συναλλάγματος στην διατραπεζική αγορά. Τα capital controls εφαρμόστηκαν, ενόσω οι πολίτες σχημάτιζαν τις πρώτες ώρες ουρές μπροστά στα ΑΤΜ.