Νικ Νιούμαν: Τα επόμενα χρόνια θα απορούμε αν οι πληροφορίες έχουν παραχθεί από ανθρώπους

Ο Νικ Νιούμαν θα έρθει στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στο Delphi Economic Forum III στο πάνελ με θέμα «Το μέλλον των ΜΜΕ» (Media’s Future: Re-Invent or Fail). Απαντώντας στις ερωτήσεις του news24/7 περιγράφει τις εξελίξεις στον τομέα της δημοσιογραφίας, μιλάει για τα fake news και προβλέπει ότι το μέλλον θα είναι πολύ δύσκολο.

«Τα επόμενα χρόνια δεν θα αναρωτιόμαστε απλώς τι είναι αληθινό, αλλά αν οι πληροφορίες έχουν παραχθεί από ανθρώπους. Μηχανές και πράκτορες μυστικών υπηρεσιών θα παίξουν έναν αυξανόμενο ρόλο στη ζωή μας… Θα ανησυχούμε όλο και περισσότερο για το ποιος προγραμματίζει τους αλγορίθμους.», λέει. Μέσα σε αυτό το πνεύμα, η δημοσιογραφία οφείλει να κρατήσει τις Αρχές της «για να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη σε έναν τόσο μπερδεμένο και περίπλοκο κόσμο», όπως χαρακτηριστικά καταλήγει.

– Είσαστε ιδρυτικό μέλος της ιστοσελίδας του BBC και συμβάλατε στο να ενταχθούν καινοτομίες όπως τα blogs, τα podcast και τα video on-demand. Ηταν αναμφίβολα ένα κομβικό σημείο για την βιομηχανία των ΜΜΕ. Είσαστε ικανοποιημένος από την ποιότητα της δημοσιογραφίας σήμερα;

Τα ψηφιακά μέσα έχουν δώσει επιλογές και δυνατότητες, όσο ποτέ άλλοτε. Ένας αναγνώστης μπορεί πλέον να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες οποτεδήποτε, σε οποιαδήποτε μορφή, από οποιαδήποτε συσκευή και από οποιοδήποτε σημείο στον κόσμο. Πρόκειται για μια τεράστια πρόοδο τόσο στην πρόσβαση, όσο και στην άνεση με την οποία γίνεται και είμαι εξαιρετικά υπερήφανος που συμμετείχα στην αλλαγή αυτή του BBC, παρέχοντας νέες διαδραστικές εμπειρίες που συμπληρώνουν την παραδοσιακή τηλεόραση και το ραδιόφωνο.

Ωστόσο το ίντερνετ έχει επίσης αφαιρέσει πολλούς από τους ελέγχους του περιεχομένου, μειώνοντας το κόστος διανομής στο μηδέν. Οποιοσδήποτε μπορεί να είναι εκδότης και δεν είναι πλέον σαφές στους καταναλωτές ποιες πληροφορίες είναι αξιόπιστες και ποιες όχι. Ως αποτέλεσμα, βλέπουμε μια κρίση εμπιστοσύνης σε όλες τις πληροφορίες και ειδικότερα στην επαγγελματική δημοσιογραφία. Ταυτόχρονα, το Διαδίκτυο φαίνεται να ανταμείβει το περιεχόμενο που είναι πιο ρηχό, ακραίο ή συναισθηματικό (π.χ. ο βασικός αλγόριθμος του Facebook) και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι αυτό μπορεί να συμβάλει σε μεγαλύτερη πολιτική πόλωση σε ορισμένες χώρες.

Αυτό είναι βαθύτατα ενοχλητικό για όσους πιστεύουν ότι ένας ενημερωμένος πολίτης είναι απαραίτητος για μια ισχυρή δημοκρατία και ότι η εμπιστοσύνη στη δημοσιογραφία διαδραματίζει βασικό ρόλο ώστε οι πλούσιοι και ισχυροί να δίνουν λογαριασμό.

– Η ψηφιακή τεχνολογία συνέβαλε όμως και στη δημιουργία των fake news. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο;

Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορούμε να πούμε ότι η ψηφιακή τεχνολογία δημιούργησε τα fake news. Οι προπαγανδιστές πάντα χρησιμοποιούσαν νέες τεχνολογίες για να διαδώσουν τα μηνύματά τους και να αποκτήσουν πολιτικό πλεονέκτημα. Υπάρχουν επίσης πολλά παραδείγματα εφημερίδων που δημιουργούν ειδήσεις κατά καιρούς για να υποστηρίξουν τις ατζέντες των ιδιοκτητών τους ή των πολιτικών υποστηρικτών τους.

Την ίδια στιγμή όμως, υπάρχει κάτι καινούργιο σχετικά με την ταχύτητα με την οποία μπορούν να διαδοθούν οι πληροφορίες μέσω αυτών των νέων παγκόσμιων δικτύων και του τρόπου με τον οποίο τα άτομα μπορούν να βρεθούν στο στόχαστρο εντός του ψηφιακού χώρου.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος ξεκινά με τον ορισμό – και ο όρος «fake news» είναι βαθιά ανεπαρκής, από αυτήν την άποψη. Υπάρχει μια γκάμα ξεχωριστών, πολύ πιο εξειδικευμένων θεμάτων κάτω από τον ίδιο όρο, που χρειάζεται επίσης να διευκρινιστούν.

Αυτά περιλαμβάνουν τον ανεπαρκή έλεγχο των διαδικτυακών διαφημίσεων εν γένει και κατά τη διάρκεια των εκλογών, την επικράτηση του διαδικτυακού hate speech (λόγου μίσους) και των ύβρεων, τη χρήση ηλεκτρονικών δικτύων από τρομοκρατικές ομάδες και παιδεραστές, τη δυσκολία διαχωρισμού μεταξύ αξιόπιστου και αναξιόπιστου περιεχομένου σε τρίτα δίκτυα, την διαφάνεια των αλγορίθμων και την υπονόμευση επιχειρηματικών μοντέλων για ποιοτική δημοσιογραφία.

Όλα αυτά τα θέματα απαιτούν πολύ δύσκολες απαντήσεις, αλλά αυτό ξεκινάει με πολύ μεγαλύτερη κατανόηση από αυτή που έχουμε σήμερα για τη φύση και τη σοβαρότητα καθενός από αυτά. Οι μακροπρόθεσμες απαντήσεις αφορούν έναν συνδυασμό νομοθεσίας, κανόνων λειτουργίας και συμφωνιών, μεγαλύτερη χρηματοδότηση για την ποιοτική δημοσιογραφία και κανόνες ψηφιακής δημοσιογραφίας, αλλά και καλύτερου κειμένου.

– Μπορούν τα ψηφιακά μέσα να είναι ανεξάρτητα; Πιο πολύ από ποτέ, κράτη, κυβερνήσεις και εταιρίες προσπαθούν να καθοδηγήσουν τις ειδήσεις.

Η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο χρηματοδότησής τους. Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, σε συνδυασμό με τις… ψηφιακές διαταραχές έχουν οδηγήσει σε πολλές χώρες τις εφημερίδες σε αυξανόμενη εξάρτηση από την κυβερνητική διαφήμιση, αλλά και σε εξάρτηση από τη διαφήμιση μεγάλων επιχειρήσεων. Αυτό κάνει ακόμη πιο δύσκολη την χωρίς φόβο μετάδοση της είδησης, επειδή υπάρχει φόβος να χάσουν αυτά τα κρίσιμα έσοδα.

Σε ολόκληρη τη βιομηχανία των ΜΜΕ υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη αναγνώριση των κινδύνων που απορρέουν από την ψηφιακή διαφήμιση και ένας νέος προσανατολισμός στο να βρεθούν τρόποι αύξησης των εσόδων απευθείας από τους αναγνώστες. Σε πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Reuters, περίπου 200 ηγέτες της βιομηχανίας έδειξαν ότι η βιομηχανία επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στις συνδρομές, τη συμμετοχή και τις δωρεές (βλ. διάγραμμα παρακάτω). Κατά μέσο όρο, οι εκδότες ακολουθούν έξι διαφορετικές ροές εσόδων και, εάν αυτό είναι επιτυχές, θα πρέπει να συμβάλουν στην αύξηση της ανεξαρτησίας.

-Ταινίες όπως το “The Post” ή το “Spotlight”μας θυμίζουν παλιότερες εποχές, όταν η δημοσιογραφία βασιζόταν στην έρευνα και τις πηγές και είχε επίσης μεγαλύτερη επιρροή. Ποιος είναι ο ρόλος της δημοσιογραφίας σήμερα;

Στον ποιοτικό Τύπο, η έρευνα, η αναζήτηση πηγών και η διασταύρωση των γεγονότων σε χώρες όπως οι ΗΠΑ είναι πιθανώς σε υψηλότερο επίπεδο από ό, τι στη δεκαετία του 1970. Αλλά αυτό δεν είναι πάντα η επικρατούσα άποψη.

Η αλήθεια είναι ότι ορισμένες πτυχές της δημοσιογραφίας παραμένουν οι ίδιες, ενώ άλλα έχουν αλλάξει. Οι αρχές για τις πηγές, την έρευνα, την διασταύρωση πληροφοριών, αλλά και τη δίκαιη αντιμετώπιση παραμένουν εξίσου σημαντικές με τους καταναλωτές – αυτό βλέπουμε στις ομάδες που εξετάζουμε στις έρευνές μας. Η δημοσιογραφία των πολιτών έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο καλύπτονται τα νέα, αλλά εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε επαγγελματίες δημοσιογράφους για την επαλήθευση των ρεπορτάζ, τον καθορισμό του πλαισίου και τη διεξαγωγή εμπεριστατωμένων ερευνών.

Οι φόρμες και ο εντοπισμός των ειδήσεων έχουν επίσης αλλάξει. Το πρωτοσέλιδο μιας εφημερίδας (ή ακόμη και ιστοσελίδας) έχει λιγότερη σημασία. Το κοινό προτιμά να δοκιμάζει διαφορετικές πηγές και να διαλέγει από μόνο του τι θέλει να διαβάσει, πιθανότατα με τη βοήθεια ενός αλγόριθμου. Ο ρόλος του θεματοφύλακα που είχε η δημοσιογραφία γίνεται ως εκ τούτου λιγότερο σημαντικός.

– Σε έρευνά σας, έχετε επιχειρήσει να ανακαλύψετε το μέλλον της δημοσιογραφίας. Τι έπεται λοιπόν;

Η επανάσταση της τεχνολογίας συνεχίζεται. Αν φαίνεται ότι κάτι επιβραδύνεται είναι επειδή είμαστε στην αρχή μιας νέας φάσης αλλαγών. Η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης (AI) θα προσφέρει νέες ευκαιρίες για δημιουργικότητα και αποτελεσματικότητα – αλλά και για μεγαλύτερη παραπληροφόρηση και χειραγώγηση.

Τα επόμενα χρόνια δεν θα αναρωτιόμαστε απλώς τι είναι αληθινό, αλλά αν οι πληροφορίες έχουν παραχθεί από ανθρώπους. Μηχανές και πράκτορες μυστικών υπηρεσιών θα παίξουν έναν αυξανόμενο ρόλο στη ζωή μας. Τα ρεπορτάζ θα γράφονται από μηχανές, τα τηλεοπτικά προγράμματα θα επιλέγονται με βάση τα προσωπικά μας γούστα, τα αυτοκίνητα δεν θα χρειάζονται καν οδηγό. Θα απολαύσουμε την ευκολία και την δυνατότητα επιλογής, αλλά θα ανησυχούμε επίσης αν μπορούμε να κρατήσουμε τον έλεγχο. Θα ανησυχούμε όλο και περισσότερο για το ποιος προγραμματίζει τους αλγορίθμους.

Οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί πρέπει να ξανασκεφτούν τον ρόλο τους σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι δεν αναζητούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά αντ’ αυτού βυθίζονται σε αυτά. Η αλλαγή της δημοσιογραφικής κουλτούρας θα αποτελέσει κρίσιμο κομμάτι αυτής της διαδικασίας, μαζί με την επιλογή των σωστών στρατηγικών. Αν και η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η φωνή, η αυξημένη πραγματικότητα (Augmented Reality ) και η ψηφιακή πραγματικότητα (Virtual Reality), η ανταλλαγή μηνυμάτων και η μετάβαση στη συνδρομή είναι από τις βασικές τάσεις που έρχονται, η χρονική στιγμή και η ακριβής μορφή αυτών των ευκαιριών παραμένουν αβέβαιες. Η δημοσιογραφία οφείλει να προσαρμόσει όλα αυτά τα είδη και ταυτόχρονα να κρατήσει τις αρχές του. Μόνο έτσι μπορεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη σε έναν τόσο μπερδεμένο και περίπλοκο κόσμο.

Το μέλλον των media

Ζητήματα που αφορούν το μέλλον των media θα συζητηθούν διεξοδικά στο Delphi Economic Forum που θα πραγματοποιηθεί φέτος 1-4 Μαρτίου στους Δελφούς και ειδικότερα στο πάνελ “Media’s Future: Re-invent or Fail” που συνδιοργανώνει η ΕΝ.Ε.Δ ως σύμβουλος προγράμματος του φόρουμ, με συντονιστή τον Παύλο Τσίμα (Εditor-at-large HuffPost Greece), το Σάββατο 3 Μαρτίου, με την συμμετοχή μεταξύ άλλων του προέδρου της 24MEDIA, κ. Δημήτρη Μάρη.

Στο πάνελ θα μετέχουν οι:

– Yaser Bishr, Executive Vice President (EVP) of Digital, Aljazeera Media Network, Qatar

– Veit Dengler, CEO, NZZ-Mediengruppe, Switzerland (2013-2017)

– Dimitris Maris, Founder & Chairman 24MEDIA, President, Greek Online Publishers Association, Publisher, ETHNOS

– Nik Newman, Senior Research Associate, Reuters Institute for the Study of Journalism, Oxford University; Lead Author, Digital News Report

Για το πλήρες πρόγραμμα και τους ομιλητές, καθώς και για πληροφορίες σχετικά με την συμμετοχή στο Delphi Economic Forum επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.delphiforum.gr ή τη σελίδα στο FB https://www.facebook.com/delphiforum