Μηχανή του Χρόνου: Rock in Athens 1985 με πέτρες και παρέμβαση Παπανδρέου

Η συναυλία του 1985 στο Καλλιμάρμαρο, είχε πολλούς λόγους να μείνει αξέχαστη. Ίσως οι λιγότερο σημαντικοί ήταν ο Αρκουδέας και ο Boy George.

Κι όμως, σχεδόν 30 χρόνια μετά, σχεδόν όλοι τους θυμούνται… Η συναυλία Rock in Athens το 1985 ήταν ένα από τα πιο πολυσυζητημένα γεγονότα της χρονιάς. Η ιδέα ήταν της υπουργού πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη με αφορμή ότι η Αθήνα ήταν πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης.

Ήταν η πρώτη φορά που τόσα μεγάλα ονόματα κατέφθασαν στην Ελλάδα. Ήταν η πρώτη φορά που δόθηκε το Καλλιμάρμαρο για ένα γεγονός που αφορούσε τη νεολαία. Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά που η εκδήλωση στιγματίστηκε από μεγάλης έκτασης επεισόδια.

Πρώτη αιτία των επεισοδίων ήταν οι «τζαμπατζήδες». Δεύτερη, οι θεατές που μισούσαν τον BoyGeorge. Τρίτη και καλύτερη η αστυνομία που όταν έβρισκε ευκαιρία για ξύλο και δακρυγόνα δεν την άφηνε αναξιοποίητη.

Το πρόγραμμα της συναυλίας

Την Παρασκευή 26 Ιουλίου επρόκειτο να εμφανιστούν τη σκηνή τα εξής συγκροτήματα:

– Telephone

– Stranglers

– Depeche Mode

– Culture Club

Το Σάββατο 27 Ιουλίου θα ακολουθούσαν οι:

– Talk Talk

– Cure

– Nina Hagen

– The Clash

Η πρώτη μέρα ήταν και η πιο επεισοδιακή. Ο κόσμος που κατέφθανε ήταν δικαιολογημένα ξαναμμένος όχι μόνο λόγω του ενθουσιασμού, αλλά και λόγω της ασφυκτικής ζέστης.

Πολλοί παραπονέθηκαν για τα ζεστά αναψυκτικά σε τιμές φαρμακείου, ενώ άλλοι έτρεχαν να βραχούν στις μάνικες της αστυνομίας που υπήρχαν εκεί για λόγους τήρησης της τάξης.

Ξύλο μετά μουσικής… Stranglers

Όταν άρχισαν να παίζουν οι Stranglers, πολλοί φιλόμουσοι έξω από το Καλλιμάρμαρο απαιτούσαν να μπουν χωρίς εισιτήριο. Τα πνεύματα οξύνθηκαν και άρχισαν οι γνωστές ανταλλαγές με τους αστυνομικούς: ξύλα, πέτρες, γκλομπ, μολότοφ και μπινελίκια.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εποχής, ο επικεφαλής των ΜΑΤ, ο πασίγνωστος Νίκων Αρκουδέας που τότε ήταν στις δόξες του, είχε προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με τους τσαμπατζήδες. Τελικά τους επέτρεψε την είσοδο για να ηρεμήσει η κατάσταση.

Δεν ειδοποίησε όμως την εσωτερική φρουρά. Κατά συνέπεια όταν οι συνάδελφοί του είδαν την ομάδα των ροκάδων να πλησιάζει στα κιγκλιδώματα, θεώρησαν ότι αντιμετωπίζουν έφοδο και πέρασαν στην αντεπίθεση… έτσι ξαναξεκίνησε ο καυγάς. Ο τελικός απολογισμός περιελάμβανε:

– Πυρκαγιά από μολότωφ στο δάσος Αρδηττού

– Καταστροφές στα οχήματα των συγκροτημάτων

– Ολοσχερή καταστροφή δυο Ι.Χ. αυτοκινήτων, ένα εκ των οποίων ανήκε σε υπάλληλο των εκδοτηρίων την οποία διαβεβαίωσαν ότι θα αποζημιωθεί

– Δεκάδες τραυματίες νέους αλλά και 14 αστυνομικούς, καθώς και τον φωτορεπόρτερ Κώστα Γεωργόπουλο

– Την εμπέδωση του γνωστού συνθήματος της εποχής: «ΜΑΤ και ΜΕΑ για μια Ελλάδα νέα» καθώς και το νέο σύνθημα: «Αυτό το εισιτήριο θα γίνει κοιμητήριο»!

Ο τρόπος πυρόσβεσης του Γιώργου Παπανδρέου

Τα πνεύματα προσπάθησε να κατευνάσει ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος μια μέρα πριν είχε ορκιστεί Υφυπουργός Πολιτισμού.

Με το γνωστό ήρεμο στιλ του διαπραγματεύτηκε τόσο με τον Νίκωνα Αρκουδέα όσο και με τα πανκιά. Τελικά, με υψηλή διπλωματική ικανότητα πέτυχε να ανοίξουν οι πόρτες και να μπουν όλοι μέσα τσάμπα: «Να ζήσεις Υπουργέ μου», φώναζαν οι νέοι ικανοποιημένοι από την κρατική παρέμβαση.

Η αντίδραση της Μελίνας Μερκούρη

«Πιστεύω στην ελευθερία της τέχνης» δήλωσε η Μελίνα Μερκούρη που κατέφθασε εν μέσω επεισοδίων μαζί με τον τότε Υφυπουργό Σήφη Βαλλυράκη.

Την επόμενη ημέρα εξέδωσε την εξής ανακοίνωση: «Η μεγάλη εκδήλωση συναυλίας ροκ στο Παναθηναϊκό Στάδιο ανταποκρίνεται έμπρακτα στο δικαίωμα της ελληνικής νεολαίας να γνωρίσει νέα ρεύματα στη σύγχρονη μουσική. Είναι απόλυτα δικαιολογημένο για μια καλλιτεχνική ή αθλητική εκδήλωση μεγάλου κόστους να υπάρχει εισιτήριο.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η απαίτηση για δωρεάν είσοδο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το αίσθημα δικαίου αυτών που πλήρωσαν. Το εισιτήριο δεν μπορεί να είναι ούτε πρόσχημα ούτε άλλοθι για την πρόκληση τέτοιων επεισοδίων».

Τα πνεύματα ηρέμησαν αρκετά και οι Depeche Mode έπαιξαν με κλίμα ήρεμο απ’ έξω και ενθουσιώδες μέσα στο στάδιο. Όλα καλά λοιπόν, μέχρι που στη σκηνή εμφανίστηκε ο Boy George με το συγκρότημά Culture Club.

Η συναυλία που «έσβησε τον ταξικό χαρακτήρα της ροκ»;

Έχοντας κάνει μια-δυο σημαντικές επιτυχίες στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι Culture Club είχαν αποκτήσει γρήγορα παγκόσμια φήμη, στην οποία σαφέστατα συνέβαλλε η εκκεντρική εμφάνιση του τραγουδιστή.

Φαίνεται ότι μετά από ονόματα όπως οι Stranglers και οι Depeche Mode, οι Culture Club δεν ταίριαζαν. Το πανκ και ροκ κοινό προτιμούσε να πετάει πέτρες στον Boy George, παρά να τον ακούσει να τραγουδά τις ποπ επιτυχίες του.

Κάποιοι έγραφαν ότι το πρόγραμμα της συναυλίας «έσβησε τον ταξικό χαρακτήρα της ροκ». Ήταν το ίδιο σχετικοί με τη ροκ όσο και αυτοί που έβαλαν στην ίδια σκηνή τα πρόβατα με τους λύκους.

Ο Boy George αντιμετώπισε με σθένος τις πέτρες κι έμεινε στην σκηνή. Ειρωνεύτηκε τον ανδρισμό όσων των γιουχάιζαν και η κατάσταση χειροτέρεψε. Το κοινό θεώρησε καλό να του απαντήσει με παρατεταμένα ουουου και ιπτάμενα παπούτσια, κονσερβοκούτια, μπουκάλια…

Ο ιδιότυπος αυτός διάλογος συνεχίστηκε επί μακρόν, δίνοντας ένα θυμωμένο επίλογο, ενώ οι κουλτουριάρικες αναλύσεις της επόμενης ημέρας, χαρακτήριζαν τους Culture Club ως «Συντήρηση επιστρέφουσα δριμύτερη με χρωματιστά μαλλιά».

Η δεύτερη μέρα

Την επόμενη οι The Clash και η Nina Hagen αποθεώθηκαν, ενώ οι λιγότερο γνωστοί Telephone εισέπραξαν θετικές κριτικές.

Αντιφατικά ήταν τα σχόλια για τους σχετικά άγνωστους στην Ελλάδα, Cure τους οποίους άλλοι χαρακτήρισαν «μοναδικούς, μελωδικούς και ζωντανούς», ενώ άλλοι ειδήμονες περιέγραψαν ως «αδιάφορους».

Και οι τζαμπατζήδες τι απέγιναν;

Έχοντας κατοχυρώσει το δικαίωμα στη δωρεάν ψυχαγωγία από την προηγούμενη μέρα, διεκδίκησαν και πάλι την είσοδό τους. Η Μελίνα Μερκούρη και ο Ζυλ Ντασέν πήραν πρωτοβουλία διαπραγμάτευσης.

Η είσοδος επιτράπηκε με μεγάλη έκπτωση, όμως όχι εντελώς δωρεάν και μόνο για την περιοχή πίσω από τη σκηνή. Οι Γάλλοι διοργανωτές παραπονέθηκαν ότι δεν έβγαλαν τα έξοδά τους και ότι ανησυχούσαν για την ασφάλεια των καλλιτεχνών.

Η Μελίνα Μερκούρη δήλωσε στους Γάλλους δημοσιογράφους ότι «… αυτά δεν συμβαίνουν αλλού» ενώ κάποιοι στάθηκαν ιδιαίτερα τόσο στον υπερβάλλοντα ζήλο της αστυνομίας όσο και στο γεγονός ότι δεν μπορεί να γίνει ροκ συναυλία χωρίς επεισόδια. Ήταν άλλωστε η πραγματικότητα της εποχής από τους Police το 1981 και τον Gallagher λίγο αργότερα.

Οι TheClash και η NinaHagen στην Αθήνα του 1985, αντιδραστικοί αλλά αξέχαστοι.

Η NinaHagen προσήλθε στο Καλλιμάρμαρο μετά από μια εβδομάδα διακοπών στην Κρήτη όπου δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι αναζήτησε την ειρήνη… Έτυχε υποδοχής ανάλογης αρχηγού κράτους, την οποία αντιμετώπισε με σνομπ διάθεση.

Σε μια συνέντευξη τύπου μάλλον εριστική κι από τις δυο πλευρές, η Nina Hagen δήλωσε: «Είμαι αυτή που είμαι και θα το καταλάβετε όταν δείτε τη συναυλία μου. Τότε μπορεί να καταλάβετε κι εσείς ποιοι είστε».

Χαρακτήρισε το τείχος του Βερολίνου – που ακόμη στεκόταν ολοζώντανο – ωραίο μέρος για γκράφιτι. Οι δημοσιογράφοι της εποχής έχουν ακόμη να λένε για τον βίαιο τρόπο απώθησής τους τόσο από την ίδια όσο και από τη φρουρά της… Όμως η Nina Hagen απαίτησε να γνωρίσει τη Μελίνα Μερκούρη η οποία βρισκόταν στον συναυλιακό χώρο και, φυσικά, το πέτυχε.

Η παρέα του Joe Strummer εμφανίστηκε ως guest group γιατί δεν ήθελε να είναι στην ίδια λίστα με τους Culture Club. Έφτασε κρυφά στην Αθήνα γιατί δεν ήθελε να συναντήσει κανένα συμπατριώτη της, το Σάββατο το μεσημέρι λίγες ώρες πριν βγει στη σκηνή.

Οι The Clash δεν ειδοποίησαν ούτε τη δισκογραφική τους κι έτσι δεν υπήρχε υποδοχή ούτε καν τρόπος να μεταφέρουν τα όργανά τους.

Ένας ιδιώτης τους μετέφερε στο ξενοδοχείο με το ημιφορτηγό του! Όταν ρώτησαν τον τραγουδιστή των The Clash για την επίθεση εναντίον του συναδέλφου του Boy George, είπε: «θα ήθελα πολύ να είμαι με το κοινό και να του πετάω και εγώ πέτρες».

Τι άλλο θυμόμαστε;

Οι μουσικές ταξιαρχίες έλαμψαν δια της απουσίας τους. Είχε προταθεί και στο συγκρότημα του Τζίμη Πανούση να συμμετάσχει στη συναυλία, αλλά ο «Τζιμάκος» το απέρριψε εξηγώντας ότι αρχικά θεωρούσε ότι η συναυλία πραγματοποιείται με κρατική επιχορήγηση, ενώ αργότερα διαπίστωσε ότι πολυεθνικές επιχειρήσεις χρηματοδοτούσαν τη συναυλία.

Η συνέχεια της οθόνης… Μια οθόνη ασυνήθιστα μεγάλη για τα δεδομένα της εποχής είχε τοποθετηθεί στο Καλλιμάρμαρο ώστε να υπάρχει καλύτερη εικόνα της συναυλίας. Η οθόνη αυτή όμως έπαιζε θολά και έδινε συνολικά εξαιρετικά κακής ποιότητας εικόνες. Οι διοργανωτές ανέφεραν ότι οδηγήθηκαν σε μια φθηνότερη επιλογή για λόγους κόστους: χρειάζονταν χορηγίες για να καλυφθούν τα έξοδα μιας καλύτερης οθόνης, όμως οι χορηγοί ζητούσαν την προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων μέσα στο στάδιο.

Αμοιβές 45 εκατ. δρχ. δόθηκαν στους καλλιτέχνες. Δεν ανακοινώθηκε πόσα έλαβε ο καθένας. Οι συναυλίες κινηματογραφήθηκαν και η ΕΡΤ πλήρωσε 6 εκατ. για τα δικαιώματα των πλάνων. 2.000 δρχ. για τις δυο ημέρες και 1.200 δρχ. για την κάθε ημέρα στοίχιζε το εισιτήριο. Οι τζαμπατζήδες πλήρωσαν μόνο 500 δρχ. και μόνο τη δεύτερη ημέρα. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, κουτάκια αναψυκτικών (ζεσταμένα) πουλήθηκαν μέχρι και 500 δρχ. εκείνη την ημέρα, κυρίως σε τουρίστες. Μιλάμε για την εποχή που το εισιτήριο είχε 15 δρχ., τα αναψυκτικά στοίχιζαν 50 δρχ. και ένα πακέτο τσιγάρα δεν ξεπερνούσε τις 220.

Ατυχές πάρτι δόθηκε από τους διοργανωτές προς τιμήν των καλλιτεχνών στις 25 Ιουλίου στην πισίνα του Χίλτον. Ελάχιστοι καλλιτέχνες την τίμησαν, κυρίως μέλη των συγκροτημάτων. Οι μεγάλοι σταρ απουσίαζαν όλοι. Οι δημοσιογράφοι μετά βίας γνώριζαν τους καλλιτέχνες και αστείες παρεξηγήσεις δημιουργούνταν κατά τη διάρκεια των συνομιλιών τους. Το πάρτι κατέκλυσαν τοπικές διασημότητες και μη της εποχής.

Διαβάστε ακόμα στη Μηχανή του Χρόνου:

Το ρεζιλίκι των Ιταλών στη Μάχη της Κρήτης. Νόμιζαν ότι πάνε σε εκδρομή και χρησιμοποίησαν λάθος χάρτες, σε ξένη γλώσσα

Ο σκλάβος που βασανίστηκε άγρια και δραπέτευσε για να πολεμήσει ως λοχίας το «αφεντικό» του