ΑΑΔΕ όπως IRS: Τα υπέρ και τα κατά του ελέγχου των δαπανών των νοικοκυριών

Προσυμπληρωμένες θα είναι φέτος σε όλες τις δηλώσεις, οι βασικές δαπάνες των νοικοκυριών αλλά και οι πληρωμές με πιστωτικές κάρτες σε μια προσπάθεια της ΑΑΔΕ να ελέγξει την φοροδιαφυγή μέσω δαπανών.

Σε μια εξελιγμένη μορφή του, αυτό το είδος ελέγχου χρησιμοποιείται κατά κόρον και στον αμερικανικό ΣΔΟΕ, το IRS.

Ως γνωστόν, δεν δίνεται πολύ σημασία στο δηλωθέν εισόδημα του κάθε φορολογούμενου, αλλά στις δαπάνες του, οι οποίες στην συντριπτική τους πλειοψηφία γίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο. Η ασυμβατότητα εισοδήματος και δαπανών σημαίνει συναγερμό για φοροδιαφυγή, κάτι που θεωρείται τρομερό αδίκημα στις ΗΠΑ.

Παράλληλα με τις δηλωμένες νόμιμες φανερές δαπάνες, αν υπάρχει υποψία για κάποιον που έχει φορολογική κατοικία στις ΗΠΑ, το IRS έχει την εξουσία να ελέγξει δαπάνες τιης οικογένειας συγγενών συνεργατών, εμβάσματα στο εξωτερικό, κινήσεις λογαριασμών πριν τον παραπέμψει για φοροδιαφυγή. Στις ΗΠΑ τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα καθώς εισόδημα που δεν δαπανάται φορολογείται. Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα.

Αυτό που θα ξεκινήσει από φέτος η ΑΑΔΕ είναι να ελέγχει και να προ-συμπληρώνει στο βασικό έντυπο της δήλωσης, το Ε1, όλες τις δαπάνες και όχι μόνο αυτές που γίνονται με ηλεκτρονικές συναλλαγές.

Συγκεκριμένα, θα καταγράφονται τα ποσά από λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, ύδρευσης, κινητής και σταθερής τηλεφωνίας, δίδακτρα, ασφάλιστρα ζωής, νοσήλια, δάνεια και πιστωτικές κάρτες καθώς και τα ποσά των εισοδημάτων που αποκόμισαν πέρυσι από επενδύσεις σε μετοχές, ομόλογα και άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα (τα τελευταία θα έπρεπε να δηλώνονται έτσι κι αλλιώς).

Αν εντοπιστούν αποκλίσεις του συνολικού ποσού των δαπανών από τα δηλωθέντα εισοδήματα, θα γίνονται περαιτέρω έλεγχοι στους τραπεζικούς λογαριασμούς και αν οι δαπάνες δεν δικαιολογούνται ούτε από την αποταμίευση του φορολογούμενου, το ποσό των δαπανών που υπολείπεται του δηλωθέντος εισοδήματος, τότε αυτό ανάλογα με το ύψος του θα θεωρείται προσαύξηση εισοδήματος και θα φορολογείται με συντελεστή από 22% έως και 45%.

Σε αυτό θα πρέπει βέβαια να υπολογίζεται και ένα πρόστιμο για φοροδιαφυγή.

Τα προβλήματα

Τα σημεία που θα πρέπει να προσεχθούν από την ΑΑΔΕ για να μην γίνουν αδικίες είναι πολλά. Οι λογαριασμοί ΔΕΚΟ μπορεί να χρεώνονται σε ένα άτομο (αν υπάρχει ένα ρολόι νερού ή ένας μετρητής ΔΕΗ) και να προκύψει ασυμφωνία των δαπανών του με το δηλωθέν εισόδημα επειδή πρόκειται για ένα διώροφο ή ένα τριώροφο στο οποίο νοικιάζει τους δύο ορόφους.

Θα πρέπει δηλαδή να γίνουν περισσότερες διασταυρώσεις με τα μισθωτήρια των κατοικιών (αν υπάρχουν) για να μην γίνουν αδικίες και πληρώσουν πρόσθετο φόρο λάθος άνθρωποι.

Επίσης θα πρέπει να δοθούν διευκρινίσεις από την ΑΑΔΕ για το πώς και από πότε μπορεί ο φορολογούμενος να χρησιμοποιήσει το εργαλείο της «ανάλωσης εισοδήματος προηγούμενων ετών» που χρησιμοποιείται κατά κόρον για να καλύπτονται ασυμφωνίες με τα τεκμήρια διαβίωσης.

 Παράλληλα θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτού του είδους ο έλεγχος θα μπορούσε να γίνει και τα προηγούμενα χρόνια (με εξαίρεση ίσως τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ) αλλά δεν γινόταν. Με αυτό το σκεπτικό όσοι γνωρίζουν ότι μπορούν να ελεγχθούν, έχουν βρει τρόπους να κρύβουν τις δαπάνες με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Για τις δαπάνες γίνονται ακόμη πολλές συναλλαγές με μετρητά κάτω από το τραπέζι ή μέσω off shore εταιριών που είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ελεγχθούν. Συνεπώς το μερίδιο των δαπανών που έχει υποχρεωτική απόδειξη, είναι περίπου το 30% και μπορεί να καλυφθεί με το δηλωθέν εισόδημα του φορολογούμενου.

 Συνεπώς από το μέτρο μπορεί να συλληφθεί μόνο κάποιος εξαιρετικά απρόσεκτος που διάγει πολυτελή βίο χωρίς να δηλώνει και το ανάλογο εισόδημα και θα πέσει στο παγίδα της ΑΑΔΕ .