Οι δύσκολες μέρες του λιανεμπορίου

“Κεσάτια” φαίνεται να έχει το λιανεμπόριο τους τελευταίους μήνες, καθώς, το αυξημένο κόστος ζωής, με αιχμή τη στέγαση και τα τρόφιμα,  η ανάγκη κάλυψη των φορολογικών υποχρεώσεων (Τέλη Κυκλοφορίας, δόσεις ΕΝΦΙΑ και φόρου έσοδα) έχει συμπιέσει την ζήτηση. Ακόμη και η εορταστική περίοδος, αλλά και οι εκπτώσεις δεν κατάφεραν να δώσουν “ώθηση” στις πωλήσεις, ειδικά των μικρότερων καταστημάτων, που έχοντας να αντιμετωπίσουν και την εκτόξευση του λειτουργικού κόστους, λόγω ρεύματος, μισθών, ρυθμιστικών υποχρεώσεων (MyData, κάρτα εργασίας κτλ) βρίσκονται ενώπιον μιας μεγάλης πρόκλησης για τη βιωσιμότητά τους. Κι όλα αυτά την ώρα που κυρίαρχη είναι η αντίληψη στους κύκλους των εμπόρων ότι η κυβέρνηση ότι με τις πολιτικές της, ευνοεί μια διαδικασία “συγκέντρωσης” στον κλάδο, εκτιμώντας, ότι η ύπαρξη χιλιάδων ΜμΕ επιχειρήσεων αποτελεί “βαρίδι” για την οικονομία και τη φορολογική συμμόρφωση. Κι όλο αυτό εγγράφεται στην εκτόξευση του κόστους χρήματος για κεφάλαια κίνησης (ξεπερνά το επιτόκιο το 6-7% σε πολλές περιπτώσεις), αλλά και στη μεγάλη δυσκολία που έχει ο κλάδος για να στηριχτεί από τα πιστωτικά ιδρύματα με δανειοδοτήσεις παρά την προσπάθεια από φορείς, π.χ. Αναπτυξιακή Τράπεζα για παροχή λύσεων χρηματοδοτικών εργαλείων (μικροπιστώσεις κτλ) με αιχμή ευρωπαϊκούς πόρους.

Νέες εγγραφές

Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η τάση “συμπίεσης” καταγράφεται και στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Έτσι, μπορεί η διάθεση για ενάρξεις επιχειρήσεων παραμένει ενεργή στη χώρα, ωστόσο αφορά άλλους τομείς. Έτσι, με βάση ανακοίνωση της Παρασκευής 28/2 από την ΕΛΣΤΑΤ, σε 132.507 ανήλθαν πέρυσι οι εγγραφές νέων επιχειρήσεων (ενάρξεις λειτουργίας επιχειρήσεων) για το σύνολο των τομέων της οικονομίας, παρουσιάζοντας αύξηση 18,3% σε σχέση με το 2023 που είχαν ανέλθει σε 112.002.

Στον αντίποδα, οι πτωχεύσεις επιχειρήσεων ανήλθαν σε 200, παρουσιάζοντας μείωση 12,3% σε σχέση με το 2023 που είχαν ανέλθει σε 228. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, για τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας με τη μεγαλύτερη συνεισφορά στον συνολικό κύκλο εργασιών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Στατιστικού Μητρώου Επιχειρήσεων το 2021, η μεγαλύτερη αύξηση στο πλήθος των εγγραφών νέων επιχειρήσεων το 2024 σε σχέση με το 2023, καταγράφηκε στον τομέα «Μεταφορά και Αποθήκευση» (35,3%) και στον τομέα «Κατασκευές» (17,3%). Ενώ μείωση καταγράφηκε στον τομέα «Παροχή Ηλεκτρικού Ρεύματος, Φυσικού Αερίου, Ατμού και Κλιματισμού» (26%) και στον τομέα «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή Μηχανοκίνητων Οχημάτων και Μοτοσυκλετών» (0,5%).

Ο Δεκέμβριος

Στο μεταξύ, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ, η περίοδος του Δεκεμβρίου που είναι κι από τους καλύτερους μήνες του έτους από άποψη τζίρου φαίνεται να  αποτυπώνει τη δύσκολη συγκυρία για τον κλάδο. Πιο συγκεκριμένα, ο εποχικά διορθωμένος γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση 2,9% τον Δεκέμβριο 2024 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2024.

Μείωση 5,4% σημείωσε, επίσης, ο όγκος των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο της χώρας τον περασμένο Δεκέμβριο, καθώς οι πωλήσεις κινήθηκαν καθοδικά σε όλα ανεξαιρέτως τα επιμέρους καταστήματα.

Ειδικότερα, η πτώση του τζίρου καταγράφηκε ως εξής: Ένδυση-Υπόδηση (9,1%), Καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων (7,4%), Μεγάλα καταστήματα τροφίμων (6,9%), Τρόφιμα- Ποτά- Καπνός (5,8%), Έπιπλα- Ηλεκτρικά είδη- Οικιακός εξοπλισμός (4,1%), Βιβλία- Χαρτικά- Λοιπά είδη (3,7%), Πολυκαταστήματα (2,2%) και Φαρμακευτικά-Καλλυντικά (0,9%).

Σύμφωνα, επίσης, με την ΕΛΣΤΑΤ, ο γενικός δείκτης όγκου (κύκλος εργασιών σε σταθερές τιμές) παρουσίασε μείωση 5,4% τον Δεκέμβριο 2024 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Δεκεμβρίου 2023, ενώ σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2024 σημείωσε αύξηση 5,6%, λόγω και των εορτών. Ο εποχικά διορθωμένος γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση 3% τον Δεκέμβριο 2024 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2024.

Ο γενικός δείκτης κύκλου εργασιών (κύκλος εργασιών σε τρέχουσες τιμές) παρουσίασε μείωση 5,1% τον Δεκέμβριο 2024 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Δεκεμβρίου 2023, ενώ σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2024 σημείωσε αύξηση 5,3%. Ο εποχικά διορθωμένος γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση 2,9% τον Δεκέμβριο 2024 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2024.

Οι εκπτώσεις

Στην εικόνα αυτή έρχεται να προστεθεί και τα όσα κατέγραψε η πανελλαδική έρευνα του Ινστιτούτου της ΕΣΕΕ για την πορεία των χειμερινών εκπτώσεων 2025 σε 900 σημεία. Με βάση την έρευνα για τις Χειμερινές Εκπτώσεις:

• Περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις (55%) στο λιανικό εμπόριο κατέγραψαν χειρότερες πωλήσεις κατά τη διάρκεια των χειμερινών εκπτώσεων συγκριτικά με πέρυσι, ενώ μόλις 1στις 10 καλύτερες
• Ως εκ τούτου, οι μισές επιχειρήσεις (48%) εμφανίστηκαν λίγο έως καθόλου ικανοποιημένες από τις πωλήσεις τους κατά την περίοδο των χειμερινών εκπτώσεων.
• Η επιθυμία προσέλκυσης καταναλωτών ωθεί περίπου 6 στους 10 επιχειρηματίες να διατηρήσουν τις χαμηλές τιμές και τις προσφορές και μετά το επίσημο πέρας αυτών.
• Στο ίδιο πλαίσιο, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι σχεδόν 2 στις 3 επιχειρήσεις υιοθέτησαν ποσοστά εκπτώσεων άνω του 30%.

Βασικά ευρήματα για την εξέλιξη του Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο για το 2024

Όπως επίσης αναφέρει η έρευνα:

• Ο τζίρος στο σύνολο των επιχειρήσεων Λιανικού το 2024 διαμορφώθηκε σε 71,6 δισ. ευρώ, ενισχυμένος κατά +2,4% σε σχέση με το 2023. Οι επιχειρήσεις χωρίς τα τρόφιμα, τα καύσιμα και τα οχήματα πραγματοποίησαν τζίρο ύψους 26,0 δισ. ευρώ, ενισχυμένος κατά (+1,8% σε ετήσια βάση). Την ίδια περίοδο, ο ρυθμός πληθωρισμού ήταν υψηλότερος 2,7%.
• Ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων λιανικού που τηρούν διπλογραφικά βιβλία πραγματοποίησαν κύκλο εργασιών ύψους 45,3 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά +5,1% συγκριτικά με το 2023. Για αυτήν την κατηγορία επιχειρήσεων χωρίς τρόφιμα, καύσιμα και οχήματα ο τζίρος ανήλθε σε 12,8 δισ. ευρώ (ή +5,5%).
• Ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων λιανικού που τηρούν απλογραφικά βιβλία, δηλαδή οι “μικροί” πραγματοποίησαν κύκλο εργασιών ύψους  26,31 δισ. ευρώ, μειωμένος κατά 1,8% συγκριτικά με το 2023. Για αυτήν την κατηγορία επιχειρήσεων χωρίς τρόφιμα, καύσιμα και οχήματα ο τζίρος ανήλθε σε 13,2 δισ. ευρώ (ή – 1,5%).
• Λαμβάνοντας υπόψη τον γενικό πληθωρισμό το 2024 (2,7%) καθώς και τις αυξήσεις των ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων αλλά και του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων είναι εμφανές ότι όλες οι επιχειρήσεις στο Λιανικό αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις και προβλήματα. Ισχυρότερες πιέσεις φαίνεται να δέχονται οι σχετικά μικρότερες επιχειρήσεις (απλογραφικά βιβλία).

Όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Σταύρος Καφούνης με αφορμή την έρευνα που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα:

«Η ΕΣΕΕ για πρώτη φορά παρουσιάζει τα αποτελέσματα των Χειμερινών Εκπτώσεων, με το επιστημονικό επιτελείο του Ινστιτούτου να έχει χρησιμοποιήσει μεγάλο δείγμα 900 σημείων, έχοντας παράλληλα εξασφαλίσει τη συνεργασία διακεκριμένων καθηγητών από τρία μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας. Η συνεργασία αυτή απέδωσε ένα ολοκληρωμένο «εργαλείο» στα χέρια της Πολιτείας αλλά και των επιχειρηματιών, για τη λήψη σωστών αποφάσεων αναφορικά με τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα του λιανικού εμπορίου. Εξαιρετικής σημασίας είναι και η ετήσια σύγκριση του τζίρου στο λιανικό εμπόριο, ανά κλάδο, ανά περιοχή, και ανά μέγεθος επιχειρήσεων. Τα αποτελέσματα, τόσο της μεγάλης Έρευνας Χειμερινών Εκπτώσεων, όσο και του ετήσιου τζίρου, αλλά και συνδυαστικά, δείχνουν ότι η στιγμή είναι τώρα να λάβουμε γενναίες αποφάσεις για να ελαφρύνουμε τα βάρη των επιχειρήσεων με γνώμονα πάντα την δημοσιονομική σταθερότητα αλλά και τις ανάγκες τις πραγματικής οικονομίας. Τεκμηριωμένα και σε συνεργασία με όλους τους φορείς της αγοράς η ΕΣΕΕ θα παρουσιάζει σταδιακά τις παρεμβάσεις που απαιτούνται και είμαι αισιόδοξος ότι με επιστημονική εγκυρότητα και καινοτόμες προτάσεις θα εντοπίσουμε τις υπάρχουσες και θα δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες ώστε η επόμενη ημέρα να είναι για όλες τις εμπορικές επιχειρήσεις μία καλύτερη ημέρα».

Τα προτάγματα

Πάντως, στο φόντο της επαπειλούμενης συρρίκνωσης η  διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού είναι ένα πεδίο δράσης που θα απασχολήσει ιδιαίτερα τον κλάδο του εμπορίου το επόμενο διάστημα. Κι αυτό γιατί ο αθέμιτος ανταγωνισμός από επιχειρήσεις από αγορές τρίτων χωρών έχει παγκόσμια διάσταση και βέβαια εθνική. Ιδιαίτερα, όταν, η Ευρώπη αναζητά βηματισμό και παρά τις δηλώσεις για αναθεώρηση του καθεστώτος “υπερύθμισης” που προσθέτουν “βάρη” σε πολλούς κλάδους της οικονομίας ακόμη δεν έχει βρει τις κατάλληλες απαντήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το όλο θέμα βρέθηκε στο επίκεντρο της ετήσιας συνεδρίασης της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Λιανικού Εμπορίου (FIRA) στη Νέα Υόρκη, πριν λίγες μέρες, που συγκέντρωσε περισσότερους από 60 συμμετέχοντες από 30 οργανισμούς από τις 4 ηπείρους που ασχολούνται με την εκπροσώπηση του εμπορίου. Συμμετείχε, δε, και ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Σταύρος Καφούνης, που σε δήλωσή του υπογράμμισε ότι “ο αθέμιτος ανταγωνισμός που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις από πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες τρίτων χωρών είναι μια εντεινόμενη απειλή με υπαρξιακή διάσταση, όχι μόνο για την ελληνική, αλλά και για την ευρωπαϊκή αγορά.”

Μάλιστα ανέφερε ότι “η είσοδος προϊόντων από τρίτες χώρες που δεν είναι ασφαλή και δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, σε συνδυασμό με την έλλειψη δίκαιης φορολογικής αντιμετώπισής τους, υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων”

Σύμφωνα, δε, με τα διαθέσιμα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που παρέθεσε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, οι ευρωπαϊκές τελωνειακές αρχές καταγράφουν πάνω από 10 εκατομμύρια δέματα ημερησίως, δηλαδή κοντά στα 4 δις δέματα κάθε χρόνο. “Αν αυτό το στοιχείο πολλαπλασιαστεί με μια μέση αξία 100 ή 150 ευρώ αντιλαμβανόμαστε όλοι την τεράστια σημασία που έχει για το πανευρωπαϊκό εμπόριο. Μόνο η αξία των προϊόντων χαμηλής αξίας (περίπου 9,5 ευρώ ανά δέμα) για το 2024 υπολογίζεται ότι ξεπέρασε τα 4 δις ευρώ το 2024” τόνισε ο κ. Καφούνης και τόνισε ότι “στις άμεσες προτεραιότητες της ΕΣΕΕ περιλαμβάνεται η συνεργασία σε εθνικό επίπεδο με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ώστε να δημιουργηθεί μια τεκμηριωμένη πρόταση από το επιστημονικό επιτελείο του Ινστιτούτου της ΕΣΕΕ που θα καταγράψει το μέγεθος της απειλής για την ελληνική αγορά.”

“Θα επιδιώξουμε σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση να διεκδικήσουμε μια δραστική ευρωπαϊκή παρέμβαση, πριν η Ευρώπη χάσει χιλιάδες εμπορικές επιχειρήσεις και εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας” τόνισε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κρούοντας τον “κώδωνα” του κινδύνου για χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Σημειώνεται πως η συνεδρίαση της FIRA πραγματοποιείται κάθε χρόνο στα μέσα Ιανουαρίου, στο πλαίσιο του μεγαλύτερου παγκόσμιου εκθεσιακού συνεδρίου για το λιανικό εμπόριο, που διοργανώνεται από την Αμερικανική Ένωση Εμπορίου στη Νέα Υόρκη. Σε αντίθεση με την Ευρώπη, το λιανικό εμπόριο στις ΗΠΑ παραμένει πολύ δυναμικό. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στη συνεδρίαση ο Αμερικανός καταναλωτής περιγράφεται ως «καταναλωτής bodybuilder» που τεχνητά έχει ενδυναμωθεί από κρατικές παρεμβάσεις, οπότε και είναι επίφοβος στις κρίσεις. Επίσης, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης για την υποστήριξη της λειτουργικής αποτελεσματικότητας και της εφοδιαστικής αλυσίδας των επιχειρήσεων παραμένουν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του κλάδου, καθώς διαμορφώνουν όλο το πλαίσιο της «εμπειρίας του πελάτη».

Οι “άμυνες”

Πάντως στην Ελλάδα, μπορεί τα περισσότερα προϊόντα μεταποίησης να προέρχονται από την Κίνα, ωστόσο η διείσδυση των μεγάλων ψηφιακών πλατφορμών από τη “χώρα του Δράκου”, όπως η TEMU, Alibaba κτλ σε σχέση με την ΕΕ είναι πολύ χαμηλότερη. Με βάση, μάλιστα, αναφορές στελεχών του κλάδου, ο λόγος για την εικόνα αυτή είναι η ανάπτυξη ελληνικών ηλεκτρονικών καταστημάτων – e shops- ανά την επικράτεια.

Να σημειωθεί ότι με βάση έρευνα του 2023  για το ηλεκτρονικό εμπόριο από τις ενώσεις Ecommerce Europe και EuroCommerce, το 81% των Ευρωπαίων καταναλωτών αγοράζουν από e-shop της χώρας τους, και 31% από άλλες χώρες της ΕΕ. Το 19% έχει ψωνίσει από ηλεκτρονικά καταστήματα εκτός ΕΕ ενώ το 15% από άγνωστες χώρες και το 37% από e-shop εντός και εκτός ΕΕ.

Οι προκλήσεις

Στο πλαίσιο αυτό για να επιβιώσει το λιανεμπόριο και ειδικά οι ΜμΕ απατούνται κινήσεις ειδικά στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Επτά άξονες για την ανάπτυξη του εμπορίου, που αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας ανέπτυξε  ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Σταύρος Καφούνης, σε πρόσφατη ενημερωτική συνάντησε με δημοσιογράφους.

Να σημειωθεί ότι το εμπόριο αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, με πολυδιάστατη βαρύτητα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σχεδόν το 25% του συνόλου των επιχειρήσεων είναι εμπορικές. Από τις  918.724 επιχειρήσεις που δραστηριοποιήθηκαν στους τομείς της βιομηχανίας, των κατασκευών, του εμπορίου και των υπηρεσιών, ο κλάδος αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο πλήθος (226.009).

Όπως τόνισε, ο τζίρος των 172,6 δισεκ του εμπορίου του 2023, παρέμεινε, κατ΄εκτίμηση ο ίδιος το 2024, ωστόσο τα κόστη εκτοξεύθηκαν, λόγω ενέργειας, μισθολογικού κόστους και πρώτων υλών.

Στο φόντο αυτό έθεσε πλαίσιο για την επόμενη μέρα του κλάδου, που θα πρέπει να βασιστεί στους εξής άξονες:

• Αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού από μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες τρίτων χωρών
• Περαιτέρω μειώσεις φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων
• Επιβράβευση των συνεπών και διασυνδεδεμένων επιχειρήσεων (σύνδεση Pos με ταμειακές μηχανές – χρήση Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας).
• Ψηφιακό Μετασχηματισμό και πράσινη μετάβαση επιχειρήσεων
• Upskilling και reskilling εργοδοτών, αυτοαπασχολουμένων και εργαζομένων.
• Επαναφορά του καθορισμού του κατώτατου μισθού στους κοινωνικούς   εταίρους και γενικότερη θεσμική ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου
• Βελτίωση της διασύνδεσης Εμπορίου – Τουρισμού με προώθηση του “Shopping in Greece”.