Ακρίβεια: Έρχεται η πρώτη “σούμα” των μέτρων – Τι βλέπει η αγορά

Στις 15 Φεβρουαρίου ανακοινώνει η Ελληνική Στατιστική Αρχή τα δεδομένα για τον πληθωρισμό Ιανουαρίου, οπότε και αναμένεται να σταθμιστεί, τουλάχιστον σε επίπεδο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ο αντίκτυπος των μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση για να “φρενάρει” την ακρίβεια. Βέβαια, η “καταπόνηση” των εισοδημάτων όλο αυτό το διάστημα, πέρα από τις όποιες αυξήσεις είναι τόσο μεγάλη που ακόμη και κάποιες ενθαρρυντικές ενδείξεις δεν αρκούν για να ανατρέψουν τη γενική εικόνα.

Υπενθυμίζεται, ότι στο 3,2% υποχώρησε ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Ιανουάριο, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία που ανακοίνωσε η Eurostat, το τέλος του Ιανουαρίου.

Τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, ήταν στο 3,7%. Ο ετήσιος πληθωρισμός της ευρωζώνης υποχώρησε επίσης και συγκεκριμένα στο 2,8%, από 2,9% τον Δεκέμβριο.

Εξετάζοντας τις κύριες συνιστώσες στην ευρωζώνη, τα τρόφιμα, το αλκοόλ και ο καπνός αναμένεται να έχουν τον υψηλότερο πληθωρισμό σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο (5,7%, έναντι 6,1% τον Δεκέμβριο), ακολουθούμενα από τις υπηρεσίες (4,0%, σταθερός σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο), μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά (2,0%, έναντι 2,5% τον Δεκέμβριο) και ενέργεια (-6,3% έναντι -6,7% τον Δεκέμβριο).

Είναι ενδεικτικό, ότι στη Γαλλία, ο πληθωρισμός τον περασμένο μήνα υποχώρησε στο 3,1% από 3,7% το Δεκέμβριο, ενώ οι αυξήσεις στα τρόφιμα “έτρεξαν” με 5,7% από 7,2%. Σημαντική επιβράδυνση του πληθωρισμού καταγράφηκε τον Ιανουάριο και στη Γερμανία, με το γενικό δείκτη να “φρενάρει” στο 2,9% από 3,7% το Δεκέμβριο.

Το κόστος παραγωγής

Στο μεταξύ ενθαρρυντική, μετά το “ράλι” του 2022, είναι η εικόνα από το κόστος παραγωγής στην βιομηχανία, με ηχηρή εξαίρεση, όμως, τα τρόφιμα. Κύρια αιτία, το “φρένο” στην ενέργεια ενώ μένει να φανεί το πώς θα αποτυπωθεί η εικόνα αυτή στα “ράφια” το επόμενο διάστημα. Συγκεκριμένα, μείωση 6,6% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) τον περασμένο Δεκέμβριο 2023 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Δεκεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 16,5% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η μείωση αυτή στο κόστος παραγωγής των εγχώριων βιομηχανιών προήλθε από την κάθετη πτώση των τιμών σε ηλεκτρισμό, πετρέλαιο και φυσικό αέριο και οφείλεται στις εξής μεταβολές των δεικτών των επιμέρους αγορών:

α. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εγχώριας αγοράς κατά 7,4% (με τον δείκτη της βιομηχανίας τροφίμων να αυξάνεται 2,2%).

β. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εξωτερικής αγοράς κατά 4% (με τον δείκτη της βιομηχανίας τροφίμων να αυξάνεται 17,8%).

Παράλληλα, ο γενικός δείκτης παρέμεινε αμετάβλητος τον Δεκέμβριο 2023 σε σύγκριση με τον Νοέμβριο 2023. Ο αντίστοιχος δείκτης τον Δεκέμβριο 2022 είχε σημειώσει μείωση 2,4% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο 2022.

Ενώ, σε μέσα επίπεδα πέρυσι, ο γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση 7,1% σε σύγκριση με τον μέσο γενικό δείκτη του δωδεκαμήνου Ιανουαρίου 2022- Δεκεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 35,1% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των προηγούμενων δωδεκαμήνων.

Τι λέει η αγορά;

Όπως ανέφερε, την Παρασκευή το μεσημέρι, μιλώντας σε δημοσιογράφους, στο περιθώριο της έκθεσης HoReCa o επικεφαλής του ομίλου της Metro, αλλά και Πρέοδρος της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ, Αριστοτέλης Παντελιάδης “σε αναλογία κωδικών υπολογίζεται ότι μία στις πέντε εταιρείες πήρε πίσω τις ανατιμήσεις που δρομολογούσε”, ενώ πρόσθεσε ότι σε ανάκληση ανατιμήσεων προκειμένου να μη πέσουν σε καθεστώς απαγόρευσης προσφορών επί τρεις μήνες έχουν προχωρήσει οκτώ με δέκα προμηθευτές σούπερ μάρκετ. Οι προμηθευτές αυτοί ακύρωσαν τιμοκαταλόγους που είχαν αποστείλει και οι οποίοι προέβλεπαν ανατιμήσεις αλλά δεν είχαν περάσει ακόμα στις τελικές τιμές. Ενδεικτικά ο ίδιος ανέφερε τις εταιρείες: Βίκος, ΙΟΝ, Ολυμπιακή Ζυθοποιία, Δωδώνη, καθώς και αρκετές μικρομεσαίες

Βέβαια, όπως φαίνεται, το μέτρο του υπουργείου Ανάπτυξης με το αυτόματο “μπλόκο” στη δυνατότητα προσφορών και προωθητικών ενεργειών, για ένα τρίμηνο, σε όσους κάνουν ανατιμήσεις, (μέτρο που προτάχθηκε ως ένα από τα βασικά για την αντιμετώπιση της ακρίβειας), οδήγησε, με βάση τα στοιχεία που έδωσε ο κ. Παντελιάδης, σε ανάκληση μόλις του 20% των αυξήσεων. Ετσι, σε επίπεδο κωδικών, το 80% εξ αυτών, που είχαν ανακοινωθεί με αυξημένες τιμές από τους προμηθευτές, για να ισχύσουν σε μεταγενέστερο χρόνο από τη 10η Ιανουαρίου, οπότε και τέθηκε σε ισχύ το μέτρο, θα συνεχίσουν σε τροχιά ανόδου στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

“Πολύ περισσότερες ανατιμήσεις συνεχίζουν να είναι σε ισχύ και είναι λογικό” ανέφερε σχετικά o επικεφαλής του ομίλου Metro και πρόεδρος της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ. Προφανώς, τα λειτουργικά κόστη και το “ζύγισμα” τιμών – κερδοφορίας έφερε τις συγκεκριμένες αποφάσεις.

Αποκλιμάκωση του πληθωρισμού

Με βάση, πάντως, όσα ανέφερε, ο κ. Παντελιάδης προβλέπεται μείωση του ρυθμού ανατιμήσεων. Το ζητούμενο είναι να σταματήσουν οι αυξήσεις, όπως είπε, ενώ αναφέρθηκε και στο παράδοξο, ο πληθωρισμός των τροφίμων που καταγράφεται από την ΕΛΣΤΑΤ να είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που μετράνε εσωτερικά στα Μy Market.

“Με τη δική μας μεθοδολογία και τη σύγκριση τιμών στο σύνολο των κωδικών, που έχουμε στα καταστήματά μας, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο αποτυπώσαμε πληθωρισμό 2%-2,5%” τόνισε.

Επίσης, ο κ. Παντελιάδης σχολιάζοντας το μέτρο του περιορισμού των προσφορών σε 12 κατηγορίες προϊόντων είπε ότι ως φιλοσοφία του είναι σωστή.

“Ειδικά σε κατηγορίες όπως τα απορρυπαντικά και τα σαμπουάν είχαμε φτάσει να έχουμε 12 μήνες προσφορές, διαφορετική κάθε μήνα, κάτι που δημιουργεί τεράστιο κόστος και προβλήματα και στη δική μας την εφοδιαστική αλυσίδα γιατί αυτά τα προϊόντα τι τα κάνεις μετά στο τέλος του μήνα, αφού έχει βγει η καινούργια προσφορά. Όλο αυτό είναι ένα τεράστιο κόστος, το οποίο τελικά θα το πληρώσει ο καταναλωτής” σημείωσε ο κ. Παντελιάδης, συμπληρώνοντας ότι χρειάζεται εξορθολογισμός, όχι για να μην υπάρχουν προσφορές, αλλά για να επικρατήσει μια λογική διαδικασία, έτσι ώστε στο τέλος να υπάρξει όφελος όλων.

“Προφανώς οι αποφάσεις αυτές βάζουν περιορισμούς στις ακρότητες, όπως π.χ. σε κατηγορίες όπως τα απορρυπαντικά που είχαν προσφορές 12 μήνες τον χρόνο. Με αυτή την έννοια δεν είναι κακό να κατεβάσεις τις αρχικές τιμές και να κάνεις λιγότερες προσφορές” τόνισε.

Μείωση εκπτώσεων

Επίσης, σε σχέση με τη μείωση των εκπτώσεων που παρέχουν οι προμηθευτές στα σούπερ μάρκετ κατά 30% και μεταφορά του οφέλους στον καταναλωτή με αντίστοιχη μείωση των τιμών των προϊόντων στο ράφι για τα απορρυπαντικά, τα καθαριστικά σπιτιού, τις οδοντόκρεμες, τα αφρόλουτρα, τα σαμπουάν και τις βρεφικές πάνες, αυτό δεν συνεπάγεται και περιορισμό των προσφορών. “Η διάταξη δεν λέει τίποτα για το πόσες προσφορές μπορεί να κάνει ο προμηθευτής, τον αφήνει να κάνει όσες προσφορές θέλει, ωστόσο έμμεσα ενδεχομένως να τον οδηγήσει στον περιορισμό τους, εάν βέβαια το αποφασίσει.

Η μετακύλιση του 30% των εκπτώσεων και προωθητικών στην τελική τιμή καταναλωτή δεν απαγορεύει τη διατήρηση της όποιας προσφοράς. Μπορεί και να κάνει τη μείωση στην αρχική τιμή και να διατηρήσει το 1+1. Είναι απόφαση κάθε προμηθευτή πώς θα χειριστεί την εμπορική του πολιτική και εάν θα αποφασίσει να μειώσει την ένταση των προσφορών ή τη διάρκειά τους ή θα τις διατηρήσει”, επεσήμανε ο κ. Παντελιάδης. Πάντως, με τα νέα δεδομένα οι δυνατότητες προωθητικών ενεργειών έχουν δυσκολέψει.

Εν αναμονή τιμοκαταλόγων

Στο πλαίσιο αυτό οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ αναμένουν νέους τιμοκαταλόγους, ειδικά, για τα προϊόντα για τα οποία αλλάζει το καθεστώς των προσφορών, πολλά από τα οποία, διακινούνταν, ως επί το πλείστον, με προσφορές.

Συνολικά η αγορά τηρεί μια στάση αναμονής με τους προμηθευτές, να “ζυγίζουν” τα δεδομένα και τους λιανεμπόρους να “φρενάρουν παραγγελίες, σε περιπτώσεις, που μπορούν, περιμένοντας τις χαμηλότερες τιμές.

Βάρος στις αλυσίδες

Σε σχέση με το συνολικό πλαίσιο ο κ. Παντελιάδης επισήμανε ότι προσθέτειι κόστος στις αλυσίδες. Π.χ., όπως ανέφερε η ειδική σήμανση για τις μειώσεις του “5%” απαιτεί νέες κατασκευές και άρα δαπάνες, ενώ καταγράφονται διοικητικές δυσκολίες, όπως π.χ. στη διαδικασία ελέγχου κάθε κωδικού εάν έχει ανατιμηθεί προκειμένου να μη γίνουν προσφορές. “Πρόκειται για ένα επιπλέον διοικητικό κόστος, καθώς το μέγεθος των κωδικών είναι μεγάλο”, σημείωσε, ενώ πρόσθεσε ότι υπάρχουν ακόμα σημαντικές εκκρεμότητες που πρέπει να διευθετηθούν, όπως π.χ. τι θα συμβεί με τα αποθέματα.

Υπάρχουν αρκετές ποσότητες και είναι με τις παλαιότερες τιμές είπε ο κ. Παντελιάδης τονίζοντας, ότι είναι θέμα διαπραγμάτευσης με τους προμηθευτές για το αν θα καλυφθεί η διαφορά.

“Το τι θα γίνει με τα στοκ όταν πρόκειται μάλιστα για ακριβά προϊόντα όπως αυτά που συμπεριλαμβάνονται στις κατηγορίες που εμπίπτουν στον περιορισμό των προσφορών, είναι ζήτημα διαπραγμάτευσης του κάθε προμηθευτή με την κάθε αλυσίδα” σημείωσε.

Σε σχέση με την πολιτική των αλυσίδων να προχωρούν σε μείωση τιμής σε προϊόντα, που λήγουν, μια και θεωρητικά αποτελεί ένα είδος προσφοράς, το οποίο, ωστόσο, γίνεται από τα σούπερ μάρκετ και όχι από τους προμηθευτές, προκειμένου να μην υπάρξει μεγάλο αδιάθετο και σπατάλη τροφίμων, σημείωσε ότι απαιτείται διασαφήνιση. “ Είναι ένα από τα θέματα που συζητάμε με τον κ. Σκρέκα. Βάζουμε στα προϊόντα που λήγουν ένα αυτοκόλλητο -30% ή -50%. Αυτό δεν είναι προσφορά. Με το γράμμα του νόμου όμως είναι προσφορά οπότε αν ανατιμηθεί το γάλα δεν θα μπορούμε να το κάνουμε” τόνισε ο κ. Παντελιάδης.

Ο τζίρος

Στο μεταξύ, στα 11,8 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 1,077 δισ. ευρώ ή +10%, έκλεισε ο τζίρος των σούπερ μάρκετ το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών Circana, με τον όγκο των πωλήσεων να παρουσιάζει αύξηση στο 2,5% συγκριτικά με το 2022. Όπως φαίνεται η ζήτηση δεν επλήγη σημαντικά, με βάση τα δεδομένα των όγκων.

Ειδικότερα, για τις τρεις μεγάλες κατηγορίες ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών, τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην αξία πωλήσεων το 2023 κατέγραψε η κατηγορία των ειδών νοικοκυριού (απορρυπαντικά, καθαριστικά, χαρτικά κ.ά.) στο +9,5%. Στα συσκευασμένα τρόφιμα η αξία πωλήσεων αυξήθηκε κατά 9,3% και στα είδη ατομικής υγιεινής και ομορφιάς 8,6%. Την ίδια ώρα, ο όγκος πωλήσεων στα συσκευασμένα τρόφιμα ενισχύθηκε κατά 2,6%, στα είδη ατομικής υγιεινής και ομορφιάς 2% και στα απορρυπαντικά/ καθαριστικά 0,9%.

Προσφορές και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας

Στο μεταξύ, ανοδικά κινήθηκε το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (private label) σε αξία το 2023, συμπεριλαμβανομένων και των πωλήσεων της Lidl Hellas, καθώς διαμορφώθηκε στο 26,3% από 25,8% το 2022, με τον ρυθμό ανάπτυξης να είναι 11,3%, όταν την ίδια ώρα στα επώνυμα ο ρυθμός ανάπτυξης είναι 8,6%. Τα PL διαθέτουν μεγαλύτερο έρεισμα στα τρόφιμα με το μερίδιό τους στο 26,7% από 26,3% το 2022.

Στην κατηγορία των ειδών ατομικής υγιεινής και ομορφιάς το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι 20,9%, ενώ στην κατηγορία των ειδών νοικοκυριού φτάνει το 25,7%. Όσον αφορά τις προωθητικές ενέργειες εντοπίζονται κυρίως στις κατηγορίες των τροφίμων και στα είδη νοικοκυριού, με 25,3% και 25,3% αντίστοιχα. Συνολικά ο τζίρος των ταχυκίνητων αγαθών που διατέθηκε υπό καθεστώς προσφοράς αυξήθηκε σε 25,3% το 2023 από 22,5% το 2022.

Οι πρωτιές των ανατιμήσεων

Στην πρώτη, δε, γραμμή των ανατιμήσεων το 2023 αναδείχθηκαν τα απορρυπαντικά και καθαριστικά, με τις αυξήσεις τιμών να φτάνουν το 11%. Ακολούθησαν τα υλικά μαγειρικής με αυξήσεις τιμών 8,8% και τα σνακς με αυξήσεις τιμών 8%. Οι μικρότερες αυξήσεις τιμών καταγράφηκαν στα αλκοολούχα ποτά (3,2%).

Οι εργαζόμενοι

Η εικόνα αυτή έρχεται να “δέσει” με την ανάλογη που δίνει Ενδιάμεση Έκθεση του 2023 για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση, έδωσε πριν λίγες μέρες στη δημοσιότητα, το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ. Όπως αναφέρεται, από το πρώτο τρίμηνο του 2023 και έπειτα, “η πραγματική κατανάλωση είναι ουσιαστικά στάσιμη λόγω του κύματος ακρίβειας που διάβρωσε την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών”.

Έχοντας ως δεδομένο ότι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα και στα μη βιομηχανικά είδη παραμένει υψηλός και οι πραγματικές αμοιβές σχεδόν για το σύνολο των εργαζομένων συρρικνώνονται, η εκτίμησή της ΙΝΕ ΓΣΕΕ είναι ότι η κατανάλωση δεν θα παρουσιάσει κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή το προσεχές διάστημα, εκτός και αν γίνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις για μια ισχυρή αποκατάσταση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών.

Όπως αναφέρεται, παρά τη σημαντική αποκλιμάκωσή του το εννιάμηνο Οκτώβριος 2022- Ιούνιος 2023, ο ρυθμός αύξησης του Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΓΔΤΚ) παραμένει υψηλός, συμπιέζοντας περαιτέρω το πραγματικό εισόδημα και την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Δεδομένου του υψηλού μεριδίου τους στη συνολική καταναλωτική δαπάνη, και συνεπώς στο βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών, ιδιαίτερα ανησυχητική τους τελευταίους μήνες είναι η εξέλιξη των τιμών στην κατηγορία «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά».

Σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ, τον Δεκέμβριο του 2023 ο πληθωρισμός σε ετήσια βάση στην κατηγορία «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» στην Ελλάδα ήταν ο δεύτερος υψηλότερος μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ-27, παρά το γεγονός ότι η χώρα μας κατέγραψε συνολικό πληθωρισμό οριακά υψηλότερο του μέσου όρου της ΕΕ-27. Ο υψηλός τιμάριθμος στη συγκεκριμένη κατηγορία αγαθών συνεχίζει να περιορίζει την αγοραστική δύναμη, ειδικά των νοικοκυριών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, τα οποία είναι αναγκασμένα είτε να αυξήσουν περισσότερο τις δαπάνες τους για να διατηρήσουν την κατανάλωσή τους είτε, εφόσον δεν διαθέτουν αποταμιεύσεις, να περιορίσουν την κατανάλωσή τους, γεγονός που συνιστά υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου.

Μπορεί οι αυξήσεις του κατώτατου μισθού σε συνδυασμό με τα κυβερνητικά μέτρα για την αντιμετώπιση του κύματος ακρίβειας να περιόρισαν ως έναν βαθμό τις αρνητικές πιέσεις που άσκησε ο πληθωρισμός στην κατανάλωση κυρίως των πιο ευάλωτων νοικοκυριών, ωστόσο δεν ήταν επαρκή ώστε να αποτρέψουν την επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου, όπως καταγράφεται στις μεταβολές της ποσότητας των βασικών αγαθών που καταναλώθηκαν, αναφέρεται σχετικά.

Σύμφωνα με την Έκθεση, από το α΄ τρίμηνο του 2023 κι έπειτα, η πραγματική κατανάλωση είναι ουσιαστικά στάσιμη λόγω του κύματος ακρίβειας που διάβρωσε την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Έχοντας ως δεδομένο ότι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα και στα μη βιομηχανικά είδη παραμένει υψηλός και οι πραγματικές αμοιβές σχεδόν για το σύνολο των εργαζομένων συρρικνώνονται, η εκτίμησή μας είναι ότι η κατανάλωση δεν θα παρουσιάσει κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή το προσεχές διάστημα, εκτός κι αν γίνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις για μια ισχυρή αποκατάσταση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών.