Ακρίβεια: Οι κυβερνητικές αγωνίες, οι προβλέψεις και η σκληρή πραγματικότητα

Μέχρι το Μάρτιο αναμένει αποτελέσματα η κυβέρνηση στο μέτωπο του πληθωρισμού, μετά τα μέτρα που ανακοίνωσε την εβδομάδα που πέρασε. Όπως αναφέρεται, χαρακτηριστικά, εκτιμάται ότι, με τα νέα μέτρα, αναμένονται μειώσεις τιμών μέχρι και 20% ενώ, τονίζεται ότι “φράζει” ο δρόμος για νέες ανατιμήσεις, την ώρα, βέβαια, που ήδη οι τιμές έχουν φτάσει σε υψηλά επίπεδα.

Ήδη, με βάση όσα έχει αναφέρει και ο αρμόδιος υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας τρέχουν μέτρα, όπως το “καλάθι του νοικοκυριού”, η πρωτοβουλία “μόνιμης μείωσης τιμής”, όπου έχουν ενταχθεί 1.300 προϊόντα από 100 προμηθευτές τα οποία έχουν μειωμένες τιμές στα ράφια κατά τουλάχιστον 5% για τους επόμενους έξι μήνες, ενώ επίκεινται και νέα πρόστιμα για φαινόμενα αθέμιτης κερδοφορίας και παραπλανητικών εκπτώσεων, ειδικά στο μέτωπο του βρεφικού γάλακτος.

Την ίδια ώρα, κατά την ουσιαστική έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας για τις Ευρωεκλογές, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν παρέλειψε, επίσης, να αναφερθεί στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, με πρώτο αυτό της ακρίβειας. “Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε, να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα, να τα βάζουμε με το “τέρας” της ακρίβειας. Θα πολεμήσουμε εκείνους που, πατώντας πάνω σε ένα υπαρκτό παγκόσμιο πρόβλημα, εκμεταλλεύονται χρόνιες αδυναμίες της αγοράς και υπερχρεώνουν τους καταναλωτές. Δεν θα ανεχτώ τον πληθωρισμό της απληστίας. Και έχω πει πολλές φορές ότι το κράτος έχει τη δύναμη και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς να βάλει την αγορά σε τάξη. Εξακολουθούμε να στηρίζουμε τα εισοδήματα των πολιτών, ειδικά των ασθενέστερων, όπως κάνουμε συνέχεια. Οταν η οικονομία πηγαίνει καλά, υπάρχει πλεόνασμα για να στηρίξουμε τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας”, διαβεβαίωσε.

Πολιτική “νάρκη”

Με δεδομένη, πάντως, την εντύπωση, ότι η κυβέρνηση καθυστέρησε να “αγγίξει” τον πυρήνα του προβλήματος σε σχέση με την ακρίβεια, υιοθετώντας τα πρώτα μέτρα για τη διαφάνεια στην αγορά, μόλις πριν λίγες μέρες, κι όταν πλέον επί δυο χρόνια, υπάρχει εκτόξευση των τιμών, είναι προφανές ότι το ζήτημα του πληθωρισμού συνιστά μεγάλη απειλή πολιτικής αποσταθεροποίησης. Άλλωστε, αυτό που έχει φανεί είναι ότι εδώ και τρία χρόνια αδυνατεί να ελέγξει την κατάσταση αποδίδοντάς την ακρίβεια, τη μία σε “εισαγόμενα αίτια” και εσχάτως, μόνο, στον “πληθωρισμό απληστίας” για τον οποίο, ωστόσο, “φώναζαν” αναλυτές και παράγοντες της αγοράς, εδώ και καιρό. Τώρα, μόλις, και μετά από “ακουμπά” στρεβλώσεις και επιχειρεί παρεμβάσεις, καθώς βλέπει ότι το κύμα δυσαρέσκειας διογκώνεται, αποτελώντας τη βασική πολιτική απειλή για την ίδια, εν όψει και των ευρωεκλογών.

Μένει, πάντως, να φανεί πόσο θα αποδώσουν τα νέα μέτρα, ειδικά το κομμάτι που αφορά τη “πέρασμα” του 30% των προσφορών, που προμηθευτές δίνουν σε είδη καθαρισμού, προσωπικής υγιεινής κτλ, στην καθαρή τιμή, αλλά και η παύση των πιστωτικών τιμολογίων σε φρέσκα τρόφιμα, όπου όμως με εξαίρεση κάποια είδη, όπως τα συσκευασμένα κοτόπουλα, ή τα ιχθυηρά, η χρήση τους δεν είναι εκτεταμένη. Επίσης ερώτημα είναι το πώς ο Έλληνας καταναλωτής θα σταθμίσει πιθανή μείωση των προσφορών, αλλά και πώς οι επιχειρήσεις θα δουν, λόγω της προώθησης καθαρών τιμών, να “ξεφουσκώνουν” τους τζίρους τους.

Τα στοιχεία

Το μόνο βέβαιο, πάντως είναι ότι η κατάσταση είναι άκρως απειλητική, καθώς μετά ένα “φρένο” που είχε μπει η κατάσταση έχει “ξεφύγει”. Μάλιστα από τον Ιούνιο και μετά η εικόνα στον πληθωρισμό τροφίμων, σε σχέση με τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ έχει επιδεινωθεί. Στο μεταξύ, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για τον Δεκέμβριο, καταγράφηκε σημαντική άνοδος του πληθωρισμού, καθώς αυξήθηκε 3,5% από 3% τον Νοέμβριο και έναντι αύξησης 7,2% τον Δεκέμβριο 2022 με το 2021. Καθώς τη μεγάλη μείωση των τιμών στο φυσικό αέριο (52,9%) υπεραντιστάθμησαν οι ανατιμήσεις στη συντριπτική πλειονότητα των προϊόντων και υπηρεσιών, με πλέον χαρακτηριστική την άνοδο κατά 58,5% της τιμής στο ελαιόλαδο, ενώ στα είδη διατροφής καταγράφηκαν νέες ανατιμήσεις κατά 8,9%. Σημειώνεται ότι σε μέσα επίπεδα πέρυσι υπήρξε άνοδος του πληθωρισμού κατά 3,5%.

Ειδικότερα, σε ένα έτος καταγράφηκαν ανατιμήσεις σε: Ψωμί και δημητριακά (2,6%), Κρέατα- γενικά (6,5%), Ψάρια- γενικά (8,4%), Γαλακτοκομικά και αυγά (3,8%), Ελαιόλαδο (58,5%), Φρούτα- γενικά (15%), Λαχανικά- γενικά (14%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (7,7%), Λοιπά τρόφιμα (7%), Καφέ- κακάο- τσάι (3,7%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (12,6%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (5,2%).

Επίσης, σε: Ένδυση και υπόδηση (2,8%), Ενοίκια κατοικιών (4%), Επισκευή και συντήρηση κατοικίας (2,3%), Πετρέλαιο θέρμανσης (13,7%), Στερεά καύσιμα (9,2%), Έπιπλα, διακοσμητικά είδη και άλλα καλύμματα δαπέδου (2,4%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (2,7%), Οικιακές υπηρεσίες (1,9%), Φαρμακευτικά προϊόντα (11,8%), Ιατρικές- οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες (5,4%), Νοσοκομειακή περίθαλψη (0,9%), Αυτοκίνητα καινούργια (0,5%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (4,5%), Ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου (5,6%), Συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς (4,2%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (10,2%), Διαρκή αγαθά αναψυχής (3,1%), Μικρά είδη αναψυχής- άνθη- κατοικίδια ζώα (4,4%), Κινηματογράφους- θέατρα (10%), Πακέτο διακοπών (9,3%), Προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση (4%), Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (3,6%), Τριτοβάθμια εκπαίδευση (2,8%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (5,9%), Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (5,7%), Κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας (3,1%), Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (0,5%), Ασφάλιστρα υγείας (5,7%) και Ασφάλιστρα οχημάτων (2,1%).

Αντίθετα, οι τιμές μειώθηκαν σε: Φυσικό αέριο (52,9%), Καύσιμα και λιπαντικά (3,3%), Τηλεφωνικές υπηρεσίες (3,5%) και Εξοπλισμό επεξεργασίας ήχου και εικόνας (5,1%).

Ενώ, μεταξύ Δεκεμβρίου και Νοεμβρίου πέρυσι υπήρξαν νέες αυξήσεις τιμών σε: Πουλερικά (1,2%), Ψάρια νωπά (2,2%), Ελαιόλαδο (4,7%), Λαχανικά νωπά (5,7%), Λαχανικά διατηρημένα ή επεξεργασμένα (1,5%), Ένδυση και υπόδηση (1,3%), Ηλεκτρισμό (0,5%), Οικιακές συσκευές και επισκευές (2,7%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (0,9%), Οπτικοακουστικό εξοπλισμό- υπολογιστές- επισκευές (1,7%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (0,6%) και Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (2,9%). Από την άλλη πλευρά, οι τιμές μειώθηκαν σε: Χοιρινό (1,2%), Αλλαντικά (3,3%), Φρούτα νωπά (3,1%), Λαχανικά κατεψυγμένα (3,1%), Καφέ (2,5%), Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (2,9%), Πετρέλαιο θέρμανσης (5,5%), Καύσιμα και λιπαντικά (2,9%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (6,9%) και Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (0,7%).

Μείωση του Δείκτη εισαγωγών

Στο μεταξύ, μείωση 8,6% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία τον περασμένο Νοέμβριο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 15,7% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων δεικτών το 2022 με το 2021.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η μείωση αυτή στον λεγόμενο «εισαγόμενο πληθωρισμό» οφείλεται:

α. Στη μείωση του δείκτη τιμών εισαγωγών από χώρες εκτός ευρωζώνης κατά 11,6%, και

β. Στη μείωση του δείκτη τιμών εισαγωγών από χώρες ευρωζώνης κατά 2,4%.

Παράλληλα, ο γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση 2,3% τον Νοέμβριο 2023 σε σύγκριση με τον δείκτη του Οκτωβρίου 2023, έναντι μείωσης 7,4% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022.

Τιμές παραγωγού

Η εικόνα για τα κόστη παραγωγής συμπληρώνεται από τις τιμές παραγωγού, που αναμένεται να φανούν, λογικά, στα ράφια σε λίγους μήνες. Έτσι, με βάση και πάλι την ΕΛΣΤΑΤ, μείωση 8,9% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) τον Νοέμβριο εφέτος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 26,2% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η μείωση αυτή στο κόστος παραγωγής των εγχώριων βιομηχανιών οφείλεται στις εξής μεταβολές των δεικτών των επιμέρους αγορών:

α. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εγχώριας αγοράς κατά 9% (με τον δείκτη της βιομηχανίας τροφίμων να αυξάνεται 2,5%), και

β. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εξωτερικής αγοράς κατά 8,6% (με τον δείκτη της βιομηχανίας τροφίμων να αυξάνεται 17,6%).

Παράλληλα, ο γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση 0,8% τον Νοέμβριο 2023 σε σύγκριση με τον δείκτη του Οκτωβρίου 2023, έναντι μείωσης 5,8% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022.

Οι προβλέψεις

Με βάση, πάντως, την εβδομαδιαία ανάλυση της Eurobank με τίτλο “7 Ημέρες Οικονομία” με ημερομηνία έκδοσης την 11η Ιανουαρίου, “Σε ό,τι αφορά τον ρυθμό μεταβολής των τιμών, ο πληθωρισμός, μετά την πολύ μεγάλη αύξησή που σημείωσε το 2022 στο 9,3%, βρίσκεται σε φάση αποκλιμάκωσης, κυρίως λόγω της πτώσης των τιμών των ενεργειακών αγαθών. Παρά ταύτα, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα εξακολουθεί να είναι υψηλός, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ετήσια μεταβολή του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) στην Ελλάδα το 11μηνο Ιαν-Νοε-23 διαμορφώθηκε στο 4,2% (2,9% τον Νοε-23), ήτοι στο ίδιο επίπεδο με τη μέση εκτίμηση της αγοράς για το σύνολο του έτους. Για το 2024 εκτιμάται περαιτέρω αποκλιμάκωση στο 2,6%, με τον μέσο ετήσιο πληθωρισμό την 6ετία 2023-2028 να προβλέπεται στο 2,4%. Τέλος, σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση της αγοράς αναμένεται αποκλιμάκωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και του λόγου δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια. Για το πρώτο εκτιμάται συνολική βελτίωση κατά 6,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μέχρι το 2028 (από -10,3% το 2022 στο -3,8% το 2028), ενώ για το δεύτερο η αντίστοιχη βελτίωση εκτιμάται στις 36,6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από 172,6% το 2022 στο 136,0% το 2028).”

Ωστόσο σημειώνεται ότι “καθοδικοί κίνδυνοι για το 2024 υφίστανται, όπως είναι μια πιθανή κλιμάκωση των εντάσεων στα πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής, μια μεγαλύτερη του αναμενομένου παραμονή των επιτοκίων στα τρέχοντα υψηλά επίπεδα λόγω μιας νέας έξαρσης του πληθωρισμού, μια μικρότερη του αναμενομένου ανάκαμψη των οικονομιών-σημαντικών εμπορικών εταίρων της Ελλάδος, μια πιθανή καθυστέρηση στην υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και πιθανές φυσικές καταστροφές. Από την άλλη πλευρά, η αντιστροφή των παραπάνω παραγόντων, δηλαδή η γρηγορότερη του αναμενομένου αποκλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων, του πληθωρισμού και των επιτοκίων, η υψηλότερη του αναμενομένου ανάκαμψη των οικονομιών-σημαντικών εμπορικών εταίρων της Ελλάδος, η γρηγορότερη και η αποτελεσματικότερη του αναμενομένου υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, συνιστούν ανοδικούς κινδύνους για το νέο έτος. Σε αυτούς προστίθεται και η πιθανή αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, στοιχείο που βελτιώνει τη φήμη και την αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας. Τέλος, μακροπρόθεσμα οι προκλήσεις είναι σημαντικές και συνδέονται με τον τομέα της προσφοράς. Η αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας αντιμετωπίζει περιορισμούς λόγω του δημογραφικού προβλήματος και της μείωσης του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, λόγω των χαμηλών επενδύσεων (παρά την ανάκαμψη των τελευταίων ετών) και λόγω παραγόντων που σχετίζονται με τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας” καταλήγει η ανάλυση της Eurobank.