Ακρίβεια: Τα θολά σημεία και οι “αναμονές” της αγοράς

Τις περαιτέρω εξειδικεύσεις που θα γίνουν από τις σχετικές νομοθετικές πράξεις, τις Υπουργικές Αποφάσεις, αλλά και το μηχανισμό ελέγχου και εφαρμογής αναμένει η αγορά και βέβαια η κοινωνία για να σταθμίσει το αποτέλεσμα της κίνησης της κυβέρνησης να προωθήσει τέσσερα νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της πληθωριστικής πίεσης αλλά και της εμπέδωσης κανόνων διαφάνειας στην εμπορία και διακίνηση βασικών αγαθών.

Να σημειωθεί ότι ο κλάδος του λιανεμπορίου, μέσω της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος (ΕΣΕ) και οι προμηθευτές μέσω του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών τροφίμων (ΣΕΒΤ), είχαν το προηγούμενο διάστημα ανοικτή επικοινωνία με το Υπουργείο Ανάπτυξης ώστε να διαμορφωθεί μια φόρμουλα συνεννόησης, που όπως τόνιζε η αγορά, θα έδινε ένα πλαίσιο προωθητικό για τη διαφάνεια, αλλά και που δε θα “φόρτωνε” με διοικητικό βάρος και ανεφάρμοστες διατάξεις τους εμπλεκόμενους κλάδους.

Τα μέτρα

Όπως ανέφερε, πάντως, την Τετάρτη ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας, (που βασικό στόχο, ως φαίνεται έχει να “ψαλιδίσει” τα ονομαστικά ποσοστά πληθωρισμού σε τρόφιμα και βασικά είδη, από το Μάρτιο και μετά και βέβαια πριν τις ευρωεκλογές), για να αντιμετωπιστούν αθέμιτες πρακτικές αλλά και να σημαντικές αποκλίσεις των τιμών στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, “σχεδιάσαμε και ξεκινάμε την εφαρμογή τεσσάρων δραστικών μέτρων:

1. Μειώνουμε παροχές προς τα super market και εξασφαλίζουμε χαμηλότερες τιμές για τον καταναλωτή

Περιορίζουμε τις συνολικές εκπτώσεις των προμηθευτών στα σούπερ μάρκετ κατά 30% και μεταφέρουμε το όφελος στον καταναλωτή  με αντίστοιχη μείωση των τιμών των προϊόντων αυτών στα ράφια. Το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί στις κατηγορίες που σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού παρατηρήθηκαν αποκλίσεις. Τα προϊόντα αυτά είναι: απορρυπαντικά, καθαριστικά σπιτιού, οδοντόκρεμες, αφρόλουτρα/σαμπουάν και βρεφικές πάνες.

2.  Αποτροπή αδικαιολόγητων ανατιμήσεων

Για να αποτρέψουμε αδικαιολόγητες ανατιμήσεις, δεν επιτρέπουμε στους προμηθευτές που αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων να υλοποιούν προωθητικές ενέργειες για τα προϊόντα που έχουν ανατιμήσει για τρεις μήνες. Αυτό το μέτρο αφορά όλα τα προϊόντα που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ. Προφανώς για τους προμηθευτές που διατηρούν σταθερές ή μειώνουν τις  τιμές επιτρέπονται κανονικά οι προωθητικές ενέργειες προς όφελος των καταναλωτών.

3. «Καθαρές» τιμές από το χωράφι στο ράφι

Για να διασφαλίσουμε την απόλυτη διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα από το χωράφι στο ράφι, υποχρεώνουμε τους προμηθευτές να πωλούν τα προϊόντα στο λιανεμπόριο σε «καθαρές» τιμές (net – pricing). Επιτρέπεται μόνο πιστωτικό τιμολόγιο ύψους έως 3% για επιστροφές πθροϊόντων ή φύρας. Το μέτρο αφορά νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα.

4. Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους για το βρεφικό γάλα

Για τις τιμές πώλησης του βρεφικού γάλακτος ορίζεται πλαφόν στο περιθώριο μικτού κέρδους των εταιρειών που εισάγουν, παράγουν και διακινούν το βρεφικό γάλα στην Ελλάδα. Το πλαφόν ορίζεται ως το άθροισμα του λειτουργικού κόστους της εταιρείας για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων και εμπορικού κέρδους 7%.

Αυτό το οποίο κάνουμε σήμερα είναι μια κρίσιμη και δραστική παρέμβαση που επιτυγχάνει:

• Πρώτον, άμεση μείωση της τιμής σε βασικά αγαθά.
• Δεύτερον, επιπλέον όφελος για τον καταναλωτή καθώς οι όποιες εκπτώσεις και προσφορές θα γίνονται πάνω στις νέες μειωμένες τιμές.
• Τρίτον, αποτρέπουμε την παραπλάνηση των καταναλωτών με πλασματικές εκπτώσεις που νοθεύουν τον ανταγωνισμό και αλλοιώνουν το κριτήριο του καταναλωτή.
• Τέταρτον, αυστηροποιούμε, διευρύνουμε και αξιοποιούμε τις νέες τεχνολογίες για τη διενέργεια ελέγχων και την αποτροπή φαινομένων αισχροκέρδειας.

Με τα παραπάνω μέτρα διορθώνουμε κατεστημένες στρεβλές εμπορικές πρακτικές. Βασική μας προτεραιότητα είναι η προστασία των καταναλωτών και η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς”.

Θολά σημεία

Ωστόσο, με βάση παράγοντες της αγοράς, απαιτείται περαιτέρω εξειδίκευση και παραπάνω ανάλυση καθώς οι τεχνικές λεπτομέρειες είναι κρίσιμες.

Πιο συγκεκριμένα, η αγορά αναμένει να δει:

1.Tι θα ισχύσει για τις ανατιμήσεις που ήδη έχουν κοινοποιηθεί στο Υπουργείο Ανάπτυξης αλλά δεν έχουν περάσει στο ράφι. Όπως αναφέρουν, οι εταιρείες με τέτοια προϊόντα θα μπορούν να κάνουν ή όχι για τους τρεις επόμενους μήνες προσφορές;

2. Πώς θα κατανεμηθεί ανά κωδικό, η μείωση που προκύπτει από τη μείωση κατά 30% των προσφορών και το “πέρασμά” της στην ονομαστική τιμή; Θα γίνει, κατά το δοκούν, από τον προμηθευτή ή θα γίνει η αναλυτική εκτίμηση των εκπτώσεων, που έχουν γίνει στην κλεισμένη χρήση, ανά κωδικό και στη συνέχεια θα υπάρξει το συγκεκριμένο ισόποσο αποτύπωμα της μείωσης του 30% στην ονομαστική τιμή του. Κι αυτό γιατί είναι προφανές ότι δεν είναι έχουν καταγραφεί σε όλα τα προϊόντα, oi ίδιες εκπτώσεις, ενώ βέβαια, δεν είναι το ίδιο ταχυκίνητα ή σημαντικά για το “καλάθι της νοικοκυράς”. Τονίζεται, δε, ότι θα πρέπει να υπάρχει αναλυτικός έλεγχος, μια και διαφορετικά δίνεται ευκαιρία, εάν λειτουργήσει το μέτρο αθροιστικά, επί του όλου τιμοκαταλόγου κι όχι μεμονωμένα ανά προϊόν, σε προμηθευτές, να περάσουν έκπτωση μόνο εκεί που “βολεύει”, δηλαδή εκεί που οι τζίροι δεν είναι μεγάλοι.

3. Επίσης, πώς θα καταγραφεί το 30% των προσφορών για να περάσει στην ονομαστική τιμή καθώς υπάρχουν παροχές επί τιμολογίου που δίνει ο κάθε προμηθευτής στο σούπερ μάρκετ στη βάση συμφωνιών ανά έτος,  προσφορές που δίνει ο προμηθευτής σε καταστήματα του λιανέμπορου κατά καιρούς μετά από παζάρια πλέον της συμφωνίας, αλλά και προσφορές που ενδεχομένως μπορεί να κάνει, μετά την ισχύ των μέτρων, από “μόνο του” το σούπερ μάρκετ. Έστω κι αν βέβαια απαγορεύεται να πουλά κανείς κάτω του κόστους. Πώς, όπως τονίζεται, θα ελεγχθεί το όλο αυτό “παζλ” για να περάσει έκπτωση στο τελικό προϊόν και πώς θα εφαρμοστεί ώστε να μην “πέσει’ ο προμηθευτής ή ο λιανέμπορος στη “δαγκάνα’ του νόμου, όπως διαμορφώνεται τώρα αλλά και όπως έχει καταγραφεί με το “πάγωμα” του μικτού περιθώριο κέρδους στα επίπεδα του 2021;

4. Επίσης, πώς θα αντιδράσει ο καταναλωτής, που στην Ελλάδα έχει “εθιστεί” στη λογική των προσφορών, όταν τις δει να περιορίζονται;

Ως γενική εντύπωση πάντως στελέχη της βιομηχανίας αλλά και του λιανεμπορίου σημειώνουν ότι υπάρχει μια θετική διάθεση για προώθηση πιο “καθαρών” τιμών, κάτι που βοηθά εν γένει. Ειδικά, το “φρενάρισμα” των προσφορών

Οι ενστάσεις

Ωστόσο, καταγράφονται από πολλούς κι ενστάσεις για την αποτελεσματικότητα των μέτρων.

Εστιάζουν, δε, οι επικριτές στα εξής:

• Τα μέτρα ήρθαν πολύ αργά, όταν πλέον οι τιμές έχουν “κατοχυρώσει” υψηλά επίπεδα. Όπως αναφέρουν όποιο “φρένο’ δεν μπορεί να αποδώσει καθώς και κέρδη έχουν συσσωρευτεί και ο κόσμος έχει “χωνέψει” την ακρίβεια, καθώς πανδημη είναι η άποψη ότι “ό,τι ανεβαίνει δεν κατεβαίνει”.
• Ανατρέπεται το αφήγημα για “εισαγόμενη ακρίβεια” καθώς με τα μέτρα αυτά η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι όλο αυτό το διάστημα “σφύριζε” αδιάφορα.
• Η κατάργηση των πιστωτικών τιμολογίων, δηλαδή των παροχών σε χρήμα, ή “επιστροφών” για παροχή υπηρεσίας από τα σούπερ μάρκετ σε προμηθευτές φρέσκων προϊόντων δεν έχει ουσία, καθώς το ποσοστό τους είναι μικρό, επί του τζίρου. Τονίζεται, ότι στο βιομηχανοποιημένο τρόφιμο ή σε κωδικούς άλλων ταχυκίνητων προϊόντων, όπως απορρυπαντικά κτλ τα πιστωτικά σημειώματα είναι πιο μεγάλα πιστωτικά και απαιτείται πιο προωθημένη δράση για “καθαρές τιμές”, πέρα από το “φρένο” που μπαίνει στις προσφορές με τη ρύθμιση για το “κούρεμα” του 30% στις εκπτώσεις και το πέρασμά τους στην ονομαστική τιμή τιμοκαταλόγου.
• Τονίζεται, δε, ότι η κατάργηση της φορολογικής αναγνώρισης του πιστωτικού τιμολογίου θα ήταν μια δραστική λύση για “πέρασμα” σε καθαρές τιμές και η καθολική υποχρέωση για τιμολόγηση στη χονδρική σε “καθαρές” τιμές, έστω κι αν αυτό θα ‘ξεφούσκωνε” τζίρους.
• Δεν αντιμετωπίζεται η “διαφορετική ταχύτητα” που έχουν οι σχέσεις που έχουν οι εγχώριοι και οι πολυεθνικοί προμηθευτές με τα σούπερ μάρκετ, Συχνά αναφέρεται ότι οι εγχώριοι προμηθευτές καλούνται να δώσουν περισσότερες εκπτώσεις κτλ για να μπουν σε καλά ράφια και άρα τώρα θα πιεστούν για τις τιμές τους από το νέο πλαίσιο για το “κούρεμα’ ονομαστικών τιμών, την ώρα που αντιμετωπίζουν και αυξημένο κόστος παραγωγής λόγω της υφής της ελληνικής παραγωγικής βάσης.
• Δεν λύνεται το θέμα της μεταφοράς κερδών σε φορολογικούς “παραδείσους”, έστω κι αν περνάει η ρύθμιση για το 15% της φορολόγησης των πολυεθνικών.
• Δεν μπορεί να ελεγχθεί, εύκολα, το κοστολόγιο για να προσδιοριστεί π.χ. το λειτουργικό κόστος παραγωγής του βρεφικού γάλακτος, που κυρίως παράγεται στο εξωτερικό κι έτσι να μπει “φρένο” σε πιθανές εισαγόμενες ανατιμήσεις με το πρόσχημα του αυξημένου λειτουργικού κόστους.
• Δεν μπαίνει “φρένο” σε αυξημένα παράπλευρα κόστη, όπως π.χ. ενέργεια, κόστος χρήματος κτλ που τροφοδοτούν την ακρίβεια σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα.
• Δεν μπαίνει διαφανής διαδικασία προσδιορισμού της πραγματικής κερδοφορίας των σούπερ μάρκετ, που π.χ. μέσα από τις αποσβέσεις “κρατούν” χαμηλά το καθαρό τους αποτέλεσμα.