Αλγόριθμοι και “έμμεσες” τεχνικές στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής

Με νέες τεχνικές, που ήδη εφαρμόζονται, σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, και χρήση “έξυπνων” εργαλείων αναμένεται να διεξαχθεί η μάχη κατά της φοροδιαφυγής, στο φόντο και του νέου νομοσχεδίου που ήδη έχει βγει προς διαβούλευση και αναμένεται πριν το τέλος του χρόνου να γίνει νόμος του κράτους.

“Έχουμε φύγει από την εποχή που ένας φορολογούμενος έφερνε τα χαρτιά του στην εφορία για να ελεγχθεί” ανέφερε, μιλώντας το πρωί του Σαββάτου στην πρωινή ζώνη του Αντ1,  ο Διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) Γιώργος Πιτσιλής, που στάθηκε και στη σημασία και της συνθετότητα του έργου διασύνδεσης των ταμειακών με τα POS και τη φορολογική διοίκηση. “ Το πιο δύσκολο είναι να συνδεθούν τα POS με τις ταμειακές. Καμία χώρα δεν το έχει κάνει γρήγορα. Θα γίνει τον Φεβρουάριο του 2024. Υπάρχει αίσθηση φοροδιαφυγής 8-10 δις ευρώ. Από το 2017 υπάρχει σταδιακή μείωση”.

Συμπλήρωσε, δε, με αιχμή το νέο νομοσχέδιο για την πάταξη της φοροδιαφυγής, που όπως είπε, έχει μια γενική παραδοχή, ότι “δεν μπορεί να βγάζεις λιγότερα από αυτά που πληρώνεις στον υπάλληλό σου”, ότι γίνεται προσπάθεια να επικαιροποιήσει τα εργαλεία της.

Αναφερόμενος, μάλιστα, ενδεικτικά, σε φαινόμενα παραβατικότητας σε επαγγελματικούς κλάδους, που “πατούν” στις νέες τεχνολογίες, όπως οι influencers, τόνισε ότι, πλέον η ΑΑΔΕ στους ελέγχους της, με ειδικούς αλγόριθμους και με “σάρωση” του διαδικτύου, διασταυρώσεις δεδομένων διαβίωσης, τραπεζικών ή άλλων στοιχείων, προσπαθεί να διακριβώσει εστίες φοροδιαφυγής, περνώντας “πέρα” από την παραδοσιακή επισκόπηση των “βιβλίων”, όπου βέβαια συχνά τα στοιχεία “μαγειρεύονται”.

“Με αλγόριθμους και μια ειδική ομάδα παρακολουθούμε το διαδίκτυο που παρακολουθεί κινήσεις και διαφημίσεις” τόνισε ο κ. Πιτσιλής. Στο φόντο αυτό έστειλε μήνυμα φορολογικής συμμόρφωσης λέγοντας χαρακτηριστικά ότι  “φορολογούμενος που τηρεί τις υποχρεώσεις του μπορεί να κοιμάται ήσυχος” κάτι ιδιαίτερα σημαντικό.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση όσα ανέφερε ο κ. Πιτσιλής κατά την παρουσίαση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου, ήδη, υπάρχουν στη “φαρέτρα” έμμεσες τεχνικές ελέγχου, δηλαδή έλεγχοι τύπου IRS, με τους οποίους υπολογίζεται το πραγματικό εισόδημα και πέφτουν “καμπάνες”.

“Έμμεσες” τεχνικές

Να σημειωθεί ότι στο φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί τις επόμενες μέρες στη Βουλή προβλέπονται τέσσερις νέες περιπτώσεις κατά τις οποίες το εισόδημα των επιχειρήσεων θα μπορεί να προσδιορίζεται με έμμεσες μεθόδους ελέγχου από τη φορολογική διοίκηση.

Ειδικότερα στις ήδη υπάρχουσες περιπτώσεις που προβλέπει ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος, με έμμεσες τεχνικές θα προσδιορίζεται το εισόδημα και στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• όταν δηλώνεται ζημία σε τρία τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και δεν προκύπτει ο τρόπος χρηματοδότησης της επιχείρησης, με τον οποίο καλύπτονται οι υποχρεώσεις της
• όταν υπάρχει σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ αγορών, πωλήσεων και αποθεμάτων
• όταν ο συντελεστής μικτού κέρδους που προκύπτει από τα δηλούμενα αποτελέσματα είναι διαφορετικός από αυτόν που προκύπτει βάσει των παραστατικών αγορών και πωλήσεων
• όταν η επιχείρηση δεν προσκομίζει στοιχεία που ζητά η φορολογική διοίκηση, ύστερα από δύο προσκλήσεις.

Ουσιαστικά με νέα εργαλεία η Φορολογική Διοίκηση μπορεί προσδιορίσει τη φορολογητέα ύλη και με την εφαρμογή μιας ή περισσοτέρων από τις κατωτέρω τεχνικές ελέγχου:

α) της αρχής των αναλογιών,

β) της ανάλυσης ρευστότητας του φορολογούμενου,

γ) της καθαρής θέσης του φορολογούμενου,

δ) της σχέσης της τιμής πώλησης προς το συνολικό όγκο κύκλου εργασιών και

ε) του ύψους των τραπεζικών καταθέσεων και των δαπανών σε μετρητά.

Με τη διαδικασία αυτή θα προσδιορίζεται με αξιόπιστο τρόπο το πραγματικό περιθώριο μικτού κέρδους, το οποίο εφαρμοζόμενο στο κόστος πωληθέντων/παρεχόμενων υπηρεσιών, οδηγεί στον προσδιορισμό των εσόδων από επιχειρηματική δραστηριότητα.

Οι έμμεσες τεχνικές χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η τήρηση των λογιστικών αρχείων (βιβλίων και στοιχείων) ή η σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων σύμφωνα με τον νόμο για τα λογιστικά πρότυπα γίνεται με τέτοιο τρόπο που καθιστά αδύνατη τη διενέργεια ελεγκτικών επαληθεύσεων ή καθιστά μη αξιόπιστο το λογιστικό σύστημα.

Σύμφωνα με την νομοθεσία οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου που εφαρμόζονται σήμερα είναι οι εξής:  

1.Η αρχή των αναλογιών: Με την μέθοδο αυτή προσδιορίζονται τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα, οι εκροές και τα φορολογητέα κέρδη του ελεγχόμενου προσώπου βάσει αναλογιών και ιδίως, του περιθωρίου μικτού κέρδους.

2.Η αρχή ανάλυσης ρευστότητας του φορολογούμενου: Η τεχνική προσδιορίζει τη φορολογητέα ύλη αναλύοντας τα έσοδα (φορολογητέα και μη), τις αγορές και δαπάνες (επαγγελματικές, ατομικές και οικογενειακές) και τις αυξήσεις και μειώσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων (επαγγελματικών, ατομικών και οικογενειακών) του φορολογούμενου φυσικού προσώπου.

3.Η αρχή της καθαρής θέσης του φορολογούμενου: Η τεχνική αυτή αναδημιουργεί το οικονομικό ιστορικό του φορολογούμενου φυσικού προσώπου και προσδιορίζει φορολογητέα ύλη, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τα διαθέσιμα κεφάλαια προσωπικά, οικογενειακά, επαγγελματικά, τις διάφορες απαιτήσεις προσωπικές, οικογενειακές, επαγγελματικές (ενεργητικό), τις υποχρεώσεις προσωπικές, οικογενειακές ή επαγγελματικές (παθητικό), τις ατομικές, οικογενειακές και επαγγελματικές δαπάνες ως και τα εισοδήματα από λοιπές πηγές (ατομικά και οικογενειακά).

4.Η αρχή της σχέσης τιμής πώλησης προς το συνολικό όγκο κύκλου εργασιών: Με την μέθοδο αυτή προσδιορίζονται τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα αξιοποιώντας τη σχέση της τιμής πώλησης προς το συνολικό όγκο κύκλου εργασιών.

5. Η αρχή του ύψους των τραπεζικών καταθέσεων και των δαπανών σε μετρητά: Η τεχνική αυτή προσδιορίζει φορολογητέα ύλη παρακολουθώντας την κίνηση των (διαθεσίμων) κεφαλαίων του φορολογούμενου, του/της συζύγου και των προστατευομένων μελών αυτών, είτε με την κατάθεση αυτών σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς είτε με την ανάλωση τους σε διάφορες συναλλαγές με χρήση μετρητών. Αναλύει τις συνολικές καταθέσεις σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς, τα διαθέσιμα, τις αγορές και δαπάνες σε μετρητά τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο κατά τη διάρκεια της ελεγχομένης φορολογικής περιόδου και τα συγκρίνει με τα συνολικά δηλωθέντα έσοδα.

Φουντώνει η κόντρα

Πάντως το όλο θέμα με αφορμή και το νέο “τεκμαρτό” τρόπο για την φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών έχει τροφοδοτήσει την πολιτική κόντρα, λόγω, βέβαια και του όροι αφορά μια πολύ μεγάλη ‘δεξαμενή” ψηφοφόρων.

Έτσι, το μήνυμα ότι η κυβέρνησή του είναι ανυποχώρητη απέναντι στη φορολογική αδικία και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής απέστειλε, μέσω του εβδομαδιαίου απολογισμού του κυβερνητικού έργου, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η απάντηση ήλθε από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανο Κασσελάκη με σχόλιο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ειδικότερα, ο Στέφανος Κασσελάκης επισημαίνοντας την φράση του πρωθυπουργού ότι “τα χρήματα από τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής θα επιστρέψουν στην κοινωνία”, έγραψε: “Οι τίμιοι ελεύθεροι επαγγελματίες που βαφτίζονται συλλήβδην ‘φοροφυγάδες’ για να πληρώνουν παραπάνω φόρο 1444 ευρώ ανεξαρτήτως των εισοδημάτων τους, παρακαλώ να με ενημερώσουν όταν δουν την κυβέρνηση Μητσοτάκη να επιστρέφει τους κόπους τους στην κοινωνία”.

Από την πλευρά του ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης μιλώντας το πρωί της Κυριακής στο Open, αναφέρθηκε εκτενώς στη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών, τονίζοντας πως δεν γίνεται να πληρώνει τους ίδιους φόρους ένας συνταξιούχος με έναν ελεύθερο επαγγελματία, ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

 “Δεν θέλω να στοχοποιήσω συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες όμως για χρόνια παρατηρούμε ένα φαινόμενο που το βλέπω στα στατιστικά στοιχεία. Το 71% των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει ένα εισόδημα που είναι κάτω από τον κατώτατο μισθό. Και νομίζω πως αυτό θα έπρεπε να μας προβληματίσει. 500.000 από 735.000 ελεύθερους επαγγελματίες δηλώνουν εισόδημα αποκλειστικά από το ελεύθερο επάγγελμα. Από αυτούς, το 85% είναι κάτω από 10.000 ευρώ ετησίως.  Με το τέλος επιτηδεύματος, οι ελεύθεροι επαγγελματίες πληρώνουν το χρόνο 867 ευρώ. Ο μέσος μισθωτός πληρώνει 1.160 ευρώ και ο συνταξιούχος πληρώνει περίπου όσο ο ελεύθερος επαγγελματίας” ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης και προσέθεσε: “Προφανώς κάποιοι έχουν λόγο να μην τους αρέσει η παρέμβασή μας. Είμαστε σε μια γειτονιά που υπάρχουν και μισθωτοί και συνταξιούχοι και ελεύθεροι επαγγελματίες και κάνετε μια συζήτηση. Πόσο ανεκτό είναι κάποιος ελεύθερος επαγγελματίας να πληρώνει τόσο παρακάτω από έναν μισθωτό, που μπορεί να τον έχει και στη δούλεψή του, και να εμφανίζεται ο εργοδότης φτωχότερος από τον εργαζόμενο; Να το σκεφτούμε αυτό, πόσο δίκαιο είναι και πόσο επιτρέπει η συνείδησή μας να κοιτάζουμε προς μια κατεύθυνση. Σήμερα βγήκαν στατιστικά στοιχεία πως το 84% των ιδιοκτητών των μπαρ δηλώνει ετήσιο εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ” τόνισε και προσέθεσε:

“Μέχρι τώρα, οι εισπράξεις που έχουμε από την φορολογία στην Ελλάδα αντιστοιχούν το 0,8 του ΑΕΠ. Ο μέρος όρος της ευρωζώνης, είναι 2,1. Σχεδόν τριπλάσιο. Και με την παρέμβαση αυτή θα πάμε στο 1,1 -1,2. Και πάλι μένουμε στο μισό της ευρωζώνης. Η συνεισφορά των ελευθέρων επαγγελματιών στο σύνολο φορολογικών εσόδων στην Ελλάδα είναι 2,1% του συνόλου και στην ευρωζώνη είναι 5,1. Βλέπετε πως υπάρχει ένα θέμα ξεκάθαρης αδικίας”, επεσήμανε ο κ. Χατζηδάκης, που εμφανίστηκε ανοιχτός σε βελτιώσεις, καθώς, π.χ. ήδη από τον δικηγορικό κλάδο, όπου πολλοί νέοι δικηγόροι συχνά δεν ξεπερνούν τα 700-800 ευρώ έσοδα το μήνα και πλέον αντιμετωπίζουν το φάσμα της επιπλέον φορολόγησης.

Στο μεταξύ την άποψη πως ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης στην ουσία δεν θέλει να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή, ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Νίκος Παππάς, αρμόδιος τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ. “Αντί ο κ. Χατζηδάκης να προαναγγέλλει αλλαγές στο νομοσχέδιό του, ας ανακαλέσει την πρόθεσή του για οριζόντια φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών. Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε, με τη συμμετοχή των αρμόδιων φορέων και εκπροσώπων των επαγγελματικών ομάδων, μέτρα για τη φοροδιαφυγή, την οποία ο ίδιος, όπως φαίνεται, δεν έχει καμία πρόθεση να καταπολεμήσει. Το επόμενο διάστημα έρχονται δυσμενέστερες προβλέψεις για την οικονομία και τα φορολογικά έσοδα. Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. πάει να καλύψει το διαφαινόμενο κενό με ένα φόρο επί δικαίων και αδίκων”, σημείωσε στη δήλωσή του ο Νίκος Παππάς, ενώ ο γραμματέας της ΚΠΕ του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Ανδρέας Σπυρόπουλος, μιλώντας στον τ/σ “Open”  σημείωσε ότι “όλα τα στελέχη της κυβέρνησης, με πρώτο από όλους τον πρωθυπουργό, έλεγαν προεκλογικά ότι με τη Νέα Δημοκρατία δεν θα υπάρχει ούτε μία αύξηση νέου φόρου. Δεν πέρασαν τρεις μήνες και αποκαλύπτεται ότι έλεγαν ψέματα στον ελληνικό λαό. Ξεκίνησαν με τα χαράτσια από τους ελεύθερους επαγγελματίες. Να δούμε πού θα φτάσουν”.