Ακρίβεια: Ήρθε για να μείνει; Οι προβολές, τα σενάρια και τα αίτια

Δομικές αδυναμίες της εγχώριας οικονομίας αλλά και η διεθνής συγκυρία έχει οδηγήσει, με βάση αναλυτές, στην εκτόξευση των τιμών, που αποτελεί το μείζον ζήτημα αυτήν την περίοδο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Γιάννης Χατζηθεοδοσίου μιλώντας στην παρουσίαση της Ετήσιας ‘Έκθεση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ με θέμα “Ο αντίκτυπος της πανδημίας στις επιχειρήσεις” έκανε λόγο για ανατιμήσεις 30% που αναμένεται να περάσουν στην αγορά ενόψει εορτών. Ως αιτίες κατέδειξε το ενεργειακό κόστος αλλά και τις ατελείς λειτουργίες της αγοράς.

Δείτε στο explainer video του 24MEDIA Lab εξηγούμε πώς συνδέεται η ακρίβεια με την πανδημική κρίση και την κλιματική αλλαγή, ειδικά στο κομμάτι των τροφίμων:

“Ο βασικός κίνδυνος για την Ελλάδα είναι το ζήτημα του πληθωρισμού”

Την ίδια ώρα, μιλώντας, στο “Κόκκινο” και στον Νίκο Ξυδάκη, ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, Φραγκίσκος Κουτεντάκης με αφορμή τη δημοσιοποίηση της Γνώμης του Γραφείου για τον Προϋπολογισμό ανέφερε ότι «ο μεγάλος κίνδυνος για την πραγματική οικονομία είναι η αύξηση του πληθωρισμού, η ρευστή κατάσταση με την πανδημία και το ενδεχόμενο οι τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων», Παράλληλα τόνισε, ότι βασικός κίνδυνος για την Ελλάδα είναι το ζήτημα του πληθωρισμού και η ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων.

«Ο πληθωρισμός, οι αυξήσεις των τιμών δηλαδή, έχουν διαφορετική επίδραση για τους πολίτες και τα νοικοκυριά από ό,τι έχουν για τον κρατικό προϋπολογισμό όπου συνήθως έχουν θετική επίδραση. Επί της ουσίας τον προϋπολογισμό επηρεάζουν οι παρεμβάσεις που γίνονται από την πλευρά του κράτους, προκειμένου να αντισταθμίσει εν μέρει τις απώλειες εισοδημάτων που επιφέρουν οι αυξήσεις των τιμών.

Τέτοιες παρεμβάσεις είναι, για παράδειγμα οι επιδοτήσεις στο κόστος της ενέργειας και οι μειώσεις ειδικών φόρων. Τέτοιες παρεμβάσεις έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις αλλά τα βασικά μεγέθη που περιελήφθησαν στον προϋπολογισμό δεν είναι τέτοιας κλίμακας» συμπλήρωσε ο κ. Κουτεντάκης.

Τα αίτια της ακρίβειας

Στο μεταξύ με βάση την Ετήσια Έκθεση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕ αναφέρεται ότι : «Κατά τη διάρκεια του 2020, σημειώθηκε αποπληθωρισμός στην ελληνική οικονομία, ο οποίος κυμάνθηκε μεσοσταθμικά στο -1,2% κυρίως λόγω της πτώσης της ζήτησης στα καύσιμα, στα βιομηχανικά αγαθά και στον τουρισμό. Από το 2021, εμφανίστηκε πληθωρισμός ο οποίος πυροδοτείται από ένα συνονθύλευμα διεθνών συγκυριών.

Κατά ένα μέρος, οφείλεται στην αποδιοργάνωση των εφοδιαστικών αλυσίδων που οδηγούν στην αδυναμία της προσφοράςνα ανταποκριθεί άμεσα στην αύξηση της ζήτησης και σε συνδυασμό με την αύξηση των ρευστών καταθέσεων οδήγησε σε πληθωριστικές πιέσεις μετά την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Στο βαθμό που τα αίτια αυτά είναι παροδικά, το φαινόμενο δεν εμπνέει μεγάλη ανησυχία μεσοπρόθεσμα.

Από την άλλη μεριά, όμως, ο πληθωρισμός οφείλεται και στην αύξηση των τιμών ενέργειας διεθνώς, κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό για την Ελλάδα ενόψει της επικείμενης απολιγνιτοποίησής της» σημειώνουν οι συγγραφείς της Έκθεσης.

Όπως τονίζεται με βάση σχετική έρευνα μεταξύ των ΜμΕ , «ο πληθωρισμός φαίνεται ήδη να μετακυλίεται στους καταναλωτές, αφού σχεδόν 1 στις 4 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις αύξησαν τις τιμές τους το 1ο εξάμηνο του 2021. Επιπλέον, περισσότερες από 1 στις 5 επιχειρήσεις εκτιμούσαν ότι θα αυξήσουν τις τιμές τους και το 2ο εξάμηνο του 2021. Και τα δυο ποσοστά αποτελούν ρεκόρ για τις έρευνες κλίματος του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ.»

Ο ρόλος του φυσικού αερίου στην αύξηση των τιμών

Όπως αναφέρει επίσης η Ετήσια έκθεση, «ο πληθωρισμός είναι εν μέρει αποτέλεσμα της διατάραξης της ζήτησης και της προσφοράς λόγω της πανδημίας αλλά σε ένα μεγάλο βαθμό οφείλεται και στην άνοδο των τιμών ενέργειας. Ο πληθωρισμός, λόγω των τιμών στην ενέργεια, αναμένεται να πλήξει την παγκόσμια οικονομία τα επόμενα χρόνια.

Ειδικά για την Ευρώπη, η οποία εξαρτάται ενεργειακά από εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία και τη Νορβηγία, το πρόβλημα θα είναι πιο έντονο. Μέσα στο 2021, οι τιμές αερίου στην Ευρώπη έχουν ήδη ανέβει κατά 600% και αναμένεται περαιτέρω άνοδος καθώς μπαίνουμε στον χειμώνα, ενώ σταδιακά η Ρωσία περιορίζει τις εξαγωγές της στην Ευρώπη. Επίσης, ο στόχος για εκπομπή μηδενικών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 θα αποτελέσει βασικό παράγοντα ανατιμήσεων στην ενέργεια, καθώς η ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ δεν προχωρά αρκετά γρήγορα ώστε να καλύψει την ενεργειακή ζήτηση, ενώ παράλληλα η Διεθνής Οργάνωση Ενέργειας προβλέπει 9% ετήσια αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης φυσικού αερίου την περίοδο 2020-2024(World Economic Forum, 2021).»

Σύμφωνα με τη μελέτη «η αλήθεια είναι ότι μετά και το ξέσπασμα των πετρελαϊκών κρίσεων η ανθρωπότητα είχε πλέο νπειστεί ότι οι μελλοντικές κρίσεις θα είναι νέου τύπου κρίσεις (ζήτησης), όπως οι χρηματοοικονομικές κρίσεις του τελευταίου τέταρτου του 19ου αιώνα, του κραχ του 1929, των δεκαετιών 1980 και 1990 και η κρίση του 2008.

Είχαμε σε μεγάλο βαθμό πειστεί ότι παραδοσιακού τύπου κρίσεις προσφοράς (π.χ. λόγω κακής σοδειάς) δεν θα συμβαίνουν συχνά και όταν αυτές συμβαίνουν θα τις αντιμετωπίζουμε με σχετική ευκολία. Το ξέσπασμα της πανδημίας είχε ως αποτέλεσμα μία ταυτόχρονη κρίση τόσο στην προσφορά όσο και τη ζήτηση» αναφέρεται σχετικά.

Επίσης σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση «η διακοπή των παραγωγικών δραστηριοτήτων, η αποδιοργάνωση των εφοδιαστικών αλυσίδων και η σημαντική μείωση του διεθνούς εμπορίου μας έδειξε ότι δεν ήμασταν τόσο έτοιμοι όσο νομίζαμε. Οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων για νέες πανδημίες στο άμεσο μέλλον αλλά κυρίως η κλιματική αλλαγή πλήττει σημαντικά τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τον αγροδιατροφικό τομέα, έναν τομέα χαμηλότερης προστιθέμενης αξίας σε σχέση με τους υπόλοιπους αλλά απολύτως απαραίτητο για τη βιωσιμότητα του συστήματος.

Έχουμε λοιπόν μπροστά μας ξανά παραδοσιακού τύπου κρίσεις, οι οποίες όμως λόγω της μεγάλης αύξησης των ροών κεφαλαίου και χρήματος μετατρέπονται πολύ γρήγορα και σε χρηματοοικονομικές κρίσεις με ακόμα μεγαλύτερες επιπτώσεις για το διεθνές οικονομικό σύστημα» τονίζεται σχετικά.

Ο ρόλος των πολυεθνικών στο ράλι της ακρίβειας

Σύμφωνα, επίσης, με την Έκθεση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ «δεδομένου ότι οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις δημιουργούν αλυσίδες αξίας με ευρύτατη γεωγραφική εξάπλωση, συχνά σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχει μεγάλη εξάρτηση της παραγωγής από κάθε ξεχωριστό κομμάτι της αλυσίδας αξίας. Η διασπορά αυτή των δραστηριοτήτων είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση των εφοδιαστικών αλυσίδων των πολυεθνικών επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν από την έλλειψη κοντέινερ, που είχε ως αποτέλεσμα την μείωση των εμπορευματικών μεταφορών, μέχρι την έλλειψη μικροτσίπ με αρνητικό αντίκτυπο στην παραγωγή ηλεκτρονικών συσκευών και αυτοκινήτων. Με βάση τα παραπάνω και μετ ον φόβο έξαρσης νέων πανδημιών στο μέλλον, είναι πολύ πιθανό τα επόμενα χρόνια να υπάρξει μία αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων των πολυεθνικών επιχειρήσεων με σκοπό τη μεγαλύτερη ανθεκτικότητα των εφοδιαστικών τους αλυσίδων.

Μία τέτοια αναδιάρθρωση πιθανότατα να μειώσει τη γεωγραφική εξάπλωση των ΑΞΕ ή/και το συνολικό τους ύψος. Ενδεχομένως, να δούμε μία επιστροφή σε εσωστρεφείς οικονομίες και εθνικούς πρωταθλητές στις ανεπτυγμένες χώρες, με ιδιαίτερα αρνητικές επιδράσεις για τις αναπτυσσόμενες χώρες OECD (2020).»

Στρεβλώσεις και ατελείς αγορές ενισχύουν την ακρίβεια

Επιπλέον η Έκθεση αναφέρει ότι «παρά τα εγχειρήματα απελευθέρωσης των αγορών, ακόμα και σήμερα οι αγορές – χρήματος, καταναλωτικών προϊόντων, πρώτων υλών και κεφαλαιουχικού εξοπλισμού – είναι ουσιωδώς ατελείς. Έτσι, εκτός από την ολιγοπώληση των αγορών στις αγορές των καταναλωτικών προϊόντων, των πρώτων υλών και του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, ίσως η σημαντικότερη ατέλεια εμφανίζεται στην πιο απελευθερωμένη αγορά, την αγορά χρήματος, όπως έδειξε και η χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε το 2008.

Σε γενικές γραμμές, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, η πορεία της απελευθέρωσης των αγορών συνοδεύτηκε από ένα παράδοξο: ενώ οι περισσότερες θεσμικές «δυσκαμψίες» και οι συναφείς ατέλειες έχουν αρθεί, εν τούτοις η δια η ολιγοπωλιακή διάρθρωση και η ολοένα και μεγαλύτερη συγκεντροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας έχει υψώσει νέα και εσωτερικά ως προς τη λειτουργία των αγορών «εμπόδια» εισόδου» σε αυτές.

Θα μπορούσε, λοιπόν, κανείς εύλογα να ισχυριστεί ότι, ενώ για την κλασική φιλελεύθερη σκέψη η αγορά ήταν το κατ’ εξοχήν πεδίο της ελευθερίας και της ισότητας, σήμερα η ίδια η λειτουργία αυτών των ατελών αγορών έχει εκφυλιστεί σε έναν μηχανισμό παραγωγής προνομίων και κατ’ επέκταση ανισοτήτων.»

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις