ΔΕΘ: Οι οικονομικές “νάρκες” και οι απαντήσεις

Η ΔΕΘ και η παρουσία της πολιτικής ηγεσίας της χώρας σηματοδοτεί την έναρξη της “πολιτικής” σεζόν με κύριο μενού την παρουσίαση της οικονομικής πολιτικής για την επόμενη χρονιά, αλλά και κάποιες “ουρές” μέτρων για την τρέχουσα.

Αναμφισβήτητα αποτελεί και μια λαμπρή ευκαιρία για ένα διάλογο για την επόμενη μέρα της χώρας, διαδικασία απαραίτητη, ειδικά τώρα, όταν ο τόπος καλείται να διαχειριστεί μια σειρά από μεγάλες προκλήσεις, είτε δημογραφικές, είτε γεωπολιτικές, που ουσιαστικά δοκιμάζουν με ένταση τις ίδιες τις προβολές επιβίωσης του έθνους.

Βέβαια, εν πολλοίς, η παρουσία της πολιτικής ηγεσίας της χώρας στη Θεσσαλονίκη αναλώνεται σε μια συζήτηση για μέτρα και παροχές, από τη μεριά της κυβέρνησης και σε μια σειρά από “πυρά” κριτικής και κάποιων προτάσεων, που δεν τυγχάνουν ουσιαστικής ανάλυσης από την Αντιπολίτευση.

Πέρα, πάντως, από λογικές “άσπρου – μαύρου” η χώρα θα πρέπει, με αφορμή και την 88η ΔΕΘ, να ζυγίσει θετικά που έχει κατακτήσει, όπως τη διασφάλιση διαχείρισης του χρέους, τη δημοσιονομική πορεία, που οφείλεται και στην υπεραπόδοση λόγω ακρίβειας των έμμεσων φόρων, τη μείωση της ανεργίας, την έστω πιο δυναμική από την ΕΕ πορεία του ΑΕΠ, την τόνωση των εξαγωγών με κάποια λαμπρά παραδείγματα καινοτομικών προσπαθειών, αλλά και να ενσκήψει σε “νάρκες” που είναι μπροστά της, όπως το έλλειμμα επενδύσεων, το συνεχώς διογκούμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, τις ψηφιακές και πράσινες προκλήσεις, τη δημογραφία αλλά και τα θέματα κοινωνικής πολτικής με έμφαση την υγεία και την παιδεία.

Τον τόνο έδωσε χθες, στο σημείωμα που εκδίδει σε μηνιαία βάση για την ελληνική οικονομία η Τράπεζα της Ελλάδος («Note on the Greek Economy», στα αγγλικά).

Όπως αναφέρει,καταγράφονται σημαντικοί κίνδυνοι για την ανάκαμψη της οικονομίας οι οποίοι συνδέονται με μία επιδείνωση της γεωπολιτικής κρίσης στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, καθώς οι εξελίξεις αυτές αυξάνουν την αβεβαιότητα και ασκούν ανοδικές πιέσεις στις τιμές της ενέργειας. Επίσης εστιάζει στον πληθωρισμό και το ενεργειακό κόστος, όπως και σε πολιτικές για το κλίμα και την “καθαρή” ενέργεια, την τόνωση των επενδύσεων, αλλά και σε μια νέα πνοή μεταρρυθμίσεων.

‘Οπως, επίσης, εξηγεί στην ανάλυσή της η Morningstar DBRS, στο πλαίσιο της αξιολόγησης που έδωσε χθες στη δημοσιότητα, με βάσει την οποία, προχώρησε σε αναβάθμιση του outlook της ελληνικής οικονομίας, διατηρώντας την αξιολόγηση στο BBB (low), οι πιθανοί παράγοντες ενεργοποίησης για μια υποβάθμιση περιλαμβάνουν ένα ή συνδυασμό των παρακάτω: (1) παρατεταμένη αποδυνάμωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας που θέτει τον δείκτη του δημόσιου χρέους σε μια διαρκή ανοδική τάση (2) ανατροπή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Αυτό αναδεικνύει ρίσκα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, παράλληλα με ζητήματα που αφορούν τον τραπεζικό τομέα και τα κόκκινα δάνεια.

Τα μέτρα του Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ

Στο μεταξύ, όπως φαίνεται, η κυβέρνηση έλαβε “πράσινο φως” από Βρυξέλλες για μέτρα 500 εκατ. ευρώ, που “πατούν” στην αύξηση του περιθωρίου για πρωτογενείς δαπάνες από το 2025, κατά περίπου 0, 3% (από αύξηση 3% σε μια αύξηση 3,3% περίπου) και θα αφορούν, μείωση εισφορών, αύξηση επιδομάτων για τέκνα, αφορολόγητα ενοίκια, κόφτη στο Airbnb, ελαφρύνσεις για ελεύθερους επαγγελματίες, εκπτώσεις για πολύτεκνους και νέα ζευγάρια κτλ..

Πιο συγκεκριμένα, με βάση το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, η Ελλάδα αποκτά το περιθώριο να αυξήσει τις καθαρές δαπάνες της επόμενης χρονιάς όχι κατά 2,8 δισ. ευρώ, αλλά κατά 3,3 δις. ευρώ ξεκινώντας την κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού από μία καλύτερη αφετηρία.

Ήδη, όπως ανέφερε, χθες, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στο συνέδριο “The Fourth Thessaloniki Metropolitan Summit” του Economist που πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη το μείγμα της πολιτικής που στηρίζει την προσπάθεια για σύγκλιση με την ΕΕ είναι το τρίπτυχο οικονομική ελευθερία, ενθάρρυνση της δημιουργικότητας, κοινωνική δικαιοσύνη.

“Όταν μιλάμε για οικονομική ελευθερία αναφερόμαστε κυρίως σε μειώσεις φόρων. Στην τοποθέτηση του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ θα υπάρχουν περαιτέρω μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, πράγμα που θα είναι θετικό για τους πολίτες και την οικονομία”, ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης. Υπενθύμισε επίσης ότι έχουν ήδη γίνει περίπου 50 μειώσεις φόρων όπως στον ΕΝΦΙΑ, στη φορολογία για τις οικογένειες με παιδιά, τις δωρεές – κληρονομιές και γονικές παροχές, για τα νομικά πρόσωπα, τα μερίσματα, τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, τα έντοκα γραμμάτια.

“Το 2023 χωρίς να αυξήσουμε κανένα φόρο είχαμε αύξηση εσόδων κατά 9% λόγω ανάπτυξης και μείωσης της φοροδιαφυγής. Στο πρώτο εξάμηνο του 2024 με πληθωρισμό κάτω από 3% είχαμε αύξηση των εισπράξεων κατά 10,5%. Που σημαίνει ότι το 7% προέρχεται από την ανάπτυξη και τη μείωση της φοροδιαφυγής. Εδώ είναι η σύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές και οι 11 διαφορετικές πρωτοβουλίες που εκτυλίσσονται σε αυτό το επίπεδο”, ανέφερε ο υπουργός.

Σε σχέση με την ενθάρρυνση της δημιουργικότητας, ο κ. Χατζηδάκης στάθηκε:

-Στην απλούστευση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που πραγματοποιείται με παρεμβάσεις τόσο από το υπουργείο Ανάπτυξης όσο και το υπουργείο Περιβάλλοντος.

-Στον εργασιακό νόμο που ψηφίστηκε επί των ημερών του στο υπουργείο Εργασίας, ο οποίος αντιμετωπίζει μια σειρά από δυσκαμψίες στην αγορά εργασίας και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα.

-Στις παρεμβάσεις για την ενίσχυση της καινοτομίας και την προώθηση των συγχωνεύσεων προκειμένου οι επιχειρήσεις να γίνουν πιο ανταγωνιστικές.

Ενώ στον τομέα της κοινωνικής δικαιοσύνης υπογράμμισε τις προσπάθειες για αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής όπως και την μέριμνα για τους εργαζόμενους, ιδίως εκείνους που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό. Ο κατώτατος μισθός όπως είπε αυξήθηκε την τελευταία τετραετία κατά 27%, ποσοστό που υπερβαίνει τον πληθωρισμό, ενώ σημαντική ήταν και η αύξηση για το μέσο μισθό.

Τα μέτρα

Σε αυτό το φόντο με μια σειρά από μέτρα ο πρωθυπουργός στην Θεσσαλονίκη μετά το πράσινο φως από τις Βρυξέλλες για μεγαλύτερο περιθώριο αύξησης των πρωτογενών δαπανών αναμένεται να δώσει τον τόνο για το πώς θα δοθούν λύσεις στα “καυτά” ζητήματα της ακρίβειας, του στεγαστικού, της ενέργειας. Ο στόχος είναι να δοθεί έμφαση στην στήριξη της οικογένειας μέσω αναμόρφωσης της δομής των επιδομάτων, στα “αναχώματα” σε συνταξιούχους, μέσω της επιταγής ακρίβειας για αυτούς που χάνουν τις αυξήσεις λόγω προσωπικής διαφοράς, στην αναζήτηση λύσεων για το στεγαστικό με πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, στον εξορθολογισμό της φορολογίας στους ελεύθερους επαγγελματίες με την κατάργηση τέλους επιτηδεύματος.

Βάση για όλα αυτά είναι η καλή πορεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, καθώς το πρωτογενές πλεόνασμα του 2024 “κλειδώνει” στο 2,5% του ΑΕΠ ξεπερνώντας την αρχική πρόβλεψη για 2,1% του ΑΕΠ. Κάτι που δίνει “πάτημα” και στις Βρυξέλλες να επιτρέψουν στην κυβέρνηση πρόσθετες κινήσεις.

Ειδικότερα, μεταξύ των μέτρων που αναμένεται να εξαγγείλει ο πρωθυπουργός περιλαμβάνονται:

• Μείωση ασφαλιστικών εισφορών κατά μία μονάδα. Συγκεκριμένα αναμένεται να προχωρήσει εμπροσθοβαρή μείωση των εισφορών. Από σωρευτική μείωση εισφορών κατά 1 ποσοστιαία μονάδα έως το 2027, μοιρασμένη εξίσου το 2025 και το 2027 (0,5 μονάδες το 2025 και 0,5 μονάδες το 2027) τελικά η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε μείωση, που θα προέλθει από τη φορά από το πακέτο υγειονομικής περίθαλψης που για τους μισθωτούς φτάνει το 7,10% Ειδικότερα οι εισφορές υγείας είναι 2,55% για τον εργαζόμενο και 4,55% για τον εργοδότη, σύνολο 7,10%. Μια μείωση μιας μονάδας σημαίνει πως το συνολικό πακέτο της υγείας θα φτάσει στο 6,10%. Η μείωση αναμένεται να είναι μοιρασμένη ανάμεσα σε εργαζόμενο και εργοδότη.
• Σε κατανομή και φέτος επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης στους ευάλωτους. Το επίδομα θα δοθεί σε χαμηλοσυνταξιούχους ,ΑΜεα δικαιούχους αναπηρικών επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ, οικογένειες δικαιούχους του επιδόματος παιδιού του ΟΠΕΚΑ, καθώς και δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος
• Σε διεύρυνση των ορίων του προγράμματος “Σπίτι Μου “ για τη διεύρυνση της “περιμέτρου”. Στόχος είναι να ανοίξει ο τραπεζικός δανεισμός 20.000 δικαιούχων με υψηλότερα ηλικιακά όρια (για δικαιούχους 30- 49 ετών), την επόμενη διετία, μέσα από διευρυµένα εισοδηµατικά κριτήρια (έως 40.000 ευρώ), που για τους πολύτεκνους το ποσό θα είναι αυξάνεται κατά 4.000 ευρώ για κάθε παιδί, ενώ θα είναι μηδενικά τα επιτόκια δανεισμού για την αγορά στέγης.
• Υλοποίηση του προγράμματος “Κοινωνική Αντιπαροχή” για την ανέγερση περισσότερων από 2.500 κατοικιών για πολίτες έως 39 ετών .Σημαντική θα είναι και η ενίσχυση των πολύτεκνων οικογενειών από το πρόγραμμα “Κοινωνικής Αντιπαροχής”.
• Αναμόρφωση των επιδομάτων και αύξηση του επιδόματος παιδιού,
• Αύξηση στις κύριες συντάξεις με βάση νέο δείκτη μισθών λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη των μισθών από 1 Ιανουαρίου 2025. Η αύξηση αναμένεται να ανέλθει στο 2,5%.
• Ενισχυση των προγραμμάτων απασχόλησης νέων κάτω των 30 ετών, της απασχόλησης γυναικών και την ενθάρρυνση της απασχόλησης άνω των 55 ετών.
• Αυξήσεις σε αστυνομικούς με “ξεπάγωμα” του νυχτερινού επιδόματος.
• Ενισχυση στο ιατρονολευτικό προσωπικό με αύξηση της αμοιβής για εφημερίες.
• Κίνητρα για περισσότερα σπίτια σε διαδικασία αστικής μίσθωσης. Συγκεκριμένα, οι ιδιοκτήτες ακινήτων που θα διαθέσουν για ενοικίαση σπίτια που σήμερα είναι κλειστά καθώς και όσοι θα περάσουν από την βραχυχρόνια μίσθωση στην μακροχρόνια θα έχουν πλήρη απαλλαγή από το φόρο για τα μισθώματα που θα εισπράττουν για ορισμένο χρονικό διάστημα με πιθανότερη την τριετία. Αυτό σημαίνει ότι ένας ιδιοκτήτης με ενοίκιο 1.000 ευρώ το μήνα θα έχει ετήσιο φορολογικό όφελος 1.800 ευρώ ενώ για μηναίο μίσθωμα 1.660 ευρώ η 20.000 ευρώ το χρόνο το όφελος διαμορφώνεται σε 4.600 ευρώ.  Επισημαίνεται ότι τα εισοδήματα από ενοίκια φορολογούνται με συντελεστές από 15% έως 45% με τα πρώτα 12.000 ευρώ εισοδήματος να φορολογούνται με 15%, στο κλιμάκιο από 12.001 έως 35.000 ευρώ ο συντελεστής είναι 35% και τα εισοδήματα άνω των 35.000 ευρώ φορολογούνται με 45%. ευρώ. Εκτιμάται ότι το φόρο-μπόνους θα ενισχύσει σημαντικά την προσφορά κατοικιών για μίσθωση δίνοντας ανάσες στα νοικοκυριά που η αναζήτηση στέγη έχει εξελιχθεί σε Γολγοθά λόγω της έλλειψης στέγης και την εκτόξευσης των τιμών των ενοικίων. Παράλληλα για την επίλυση του προβλήματος της στεγαστικής κρίσης θα τεθούν περιορισμοί στο Airbnb σε κορεσμένες περιοχές κυρίως στην Αττική μέσω του παγώματος νέων αδειών
• Αναμόρφωση στα τεκμήρια φορολόγησης επαγγελματιών: Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι θα υπάρξουν διορθώσεις με επίκεντρο την επέκταση της μείωσης κατά 50% του τεκμηρίου για επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σε μικρά χωριά, αλλάγές στο κριτήριο του τζίρου με βάση το οποίο προσαυξάνεται το τεκμαρτό εισόδημα καθώς και του κόστους μισθοδοσίας το οποίο, ειδικά στις περιπτώσεις ατομικών επιχειρήσεων που απασχολούν προσωπικό με πολλά έτη απασχόλησης, προσαυξάνει σημαντικά το τεκμαρτό εισόδημα. Εξετάζεται επίσης να συνυπολογίζεται το οικογενειακό εισόδημα για την κάλυψη του τεκμαρτού ποσού, να υπάρξουν βελτιώσεις στη διαδικασία αμφισβήτησης του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος ενώ στο τραπέζι βρίσκεται σενάριο για μείωση της επιβάρυνσης από την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού που αποτελεί τη βάση υπολογισμού του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος. Σημειώνεται ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού από 780 στα 830 ευρώ ανεβάζει το ελάχιστο τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα από 10.920 ευρώ το 2023 σε 11.620 ευρώ το 2024. Επίσης θα μεγαλώσει η περίμετρος εφαρμογής της έκπτωσης του 50% που ισχύει σε χωριά μέχρι 500 κατοίκους.
• Πλήρης κατάργηση του Τέλους επιτηδεύματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες από το 2025, πράγμα που σημαίνει ελάφρυνση ύψους 325 ευρώ.
• Στοχευμένα φορολογικά κίνητρα για πολύτεκνες οικογένειες με βασικό κορμό την εξίσωση των 200.000 τρίτεκνων με τους πολύτεκνους και χορήγηση ειδικών φοροαπαλλαγών για νέα ζευγάρια, όπως για παράδειγμα έκπτωση ΦΠΑ για την αγορά βρεφικών ειδών ή εκπτώσεις από το φόρο για μια σειρά δαπανών που επιβαρύνουν μια οικογένεια από τη γέννηση του παιδιού.
• Συνέχιση τους του μέτρου για το ΦΠΑ στα ακίνητα για ένα ακόμα χρόνο έως 31.12.2025 ενώ εξετάζεται η αναστολή και του φόρου υπεραξίας.
• Επαναπροσδιορισμός από μηδενική βάση των τεκμηρίων διαβίωσης και μεσοσταθμική μείωση τους κατά 30% από το 2025. Το θέμα έχει ανατεθεί σε ειδική επιτροπή που θα προτείνει παρεμβάσεις για την εξάλειψη των σημερινών στρεβλώσεων και αδικιών που οδηγούν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες με πολύ χαμηλά βαλάντια να πληρώνουν δυσανάλογα υψηλούς φόρους καθώς ο υπολογισμός των πραγματικών εισοδημάτων από την εφορία γίνεται με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες που εφαρμόζονται για την διαβίωση, τα αυτοκίνητα, τις κατοικίες, τις αγορές αγαθών, τα δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία, τα σκάφη αναψυχής, κ.ά.
• Αύξηση της έκπτωσης στο 5% από 3% για τους συνεπείς φορολογούμενους που εξοφλούν εφάπαξ τον φόρο εισοδήματος, τον ΕΝΦΙΑ και τις ασφαλιστικές εισφορές.
• Μείωση 50% στο επιτόκιο για μελλοντικές οφειλές προς το δημόσιο που θα δώσει ανάσες στους φορολογούμενους.