Δημήτρης Λιάκος: Μια κριτική ματιά στην πρόταση της Κομισιόν για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες

Το συνέδριο με θέμα «Αναζητώντας τον Άλλο Δρόμο: Στρατηγικές Ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας» διοργανώθηκε από τον Όμιλο ΜΕΤΑΒΑΣΗ για τη βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη, το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, και το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή.

Πραγματοποιήθηκε στον χώρο του Eteron (Λεωκορίου 38-40, Ψυρρή) μέχρι την Κυριακή 29 Ιανουαρίου.

Σημεία από την παρέμβαση του Δημήτρη Λιάκου, οικονομολόγου

α)Η διατήρηση των στόχων του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους στο 3% και στο 60% αντίστοιχα, καθώς αποτελούν μέρη των ευρωπαϊκών συνθηκών,

β) Η διεύρυνση της στοχοθεσίας της δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς πέραν της βιωσιμότητας του ΔΧ ενσωματώνονται ως στόχοι η βιώσιμη και συμπεριληπτική ανάπτυξη,

γ) Η ουσιαστική κατάργηση του στόχου της ετήσιας μείωσης του δημοσίου χρέους κατά 1/20 για τα υπερχρεωμένα κράτη,

δ) Η υιοθέτηση της ιδέας του εξειδικευμένου (tailor made) στόχου μείωσης για κάθε κράτος – μέλος προς αντικατάσταση των γενικών κανόνων συμμόρφωσης, που θα οδηγούν αφενός στη μείωση του δημοσίου χρέους, αφετέρου θα δημιουργούν τις προϋποθέσεις διατήρησης του ετήσιου ελλείμματος κάτω από το 3% για τα επόμενα δέκα έτη,

ε) Η ενδυνάμωση των διαδικασιών διαβούλευσης με το κάθε μέλος ως προϋπόθεση για την κατάρτιση και παρακολούθηση του εξειδικευμένου δημοσιονομικού μονοπατιού και

στ) Η απλοποίηση του συστήματος παρακολούθησης της εκπλήρωσης του εκάστοτε ετήσιου στόχου ελλείμματος και διαμόρφωσης του δημοσίου χρέους. Αυτό γίνεται με την εισαγωγή της μεθοδολογίας των καθαρών πρωτογενών δαπανών (net primary expenditures), αποσκοπώντας στην ενίσχυση του αντικυκλικού χαρακτήρα της δημοσιονομικής πολιτικής.

Όσον αφορά τη διαμόρφωση του ετήσιου στόχου μείωσης του δημοσίου χρέους, κάθε χώρα – μέλος μετά από διαβούλευση με την Ε.Ε. θα καταλήγει στην κατάρτιση ενός τετραετούς (μεσοπρόθεσμου) δημοσιονομικού – διαρθρωτικού πλάνου. Σε αυτό το τετραετές πλάνο, πέραν των ετήσιων στόχων και της μεσοσταθμικής τήρησης του κανόνα ελλείμματος στο 3%, θα εμπεριέχονται τόσο ο τελικός στόχος διαμόρφωσης του δημοσίου χρέους όσο και τα ανώτατα όρια δημοσίων δαπανών.Σύμφωνα με το σχέδιο θα δίνεται η δυνατότητα αλλαγής των ετήσιων και των τελικών στόχων μέσω της κατάθεσης αιτήματος παράτασης της περιόδου προσαρμογής κατά μια τριετία.

Προϋπόθεση για την αποδοχή του αιτήματος θα είναι η κατάθεση ενός αναλυτικού πλάνου μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των συμφωνημένων στόχων. Τα παραπάνω σημεία εγείρουν ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα, που θα αποτελέσουν αντικείμενα συζήτησης και διαπραγμάτευσης σε κορυφαίο πολιτικό επίπεδο. Το κυριότερο αυτών είναι το έλλειμμα συσχέτισης του προγράμματος προσαρμογής με τον πολιτικό κύκλο.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να επισημανθεί είναι πως η πρόταση της Ε.Ε. επιχειρεί να απαντήσει στο ζήτημα της «υιοθεσίας» των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής που είχε τεθεί εντόνως την εποχή των μνημονίων. Η κατάρτιση ενός εθνικού προγράμματος με τη σύμφωνη γνώμη της εκάστοτε κυβέρνησης είναι μια θετική εξέλιξη. Ωστόσο γίνεται αντιληπτή η ανάγκη της κατάλληλης και λεπτομερούς προετοιμασίας του συνόλου των κομμάτων που επιδιώκουν την εκλογική νίκη.Την ίδια στιγμή ένα σημείο που ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις από τις ισχυρές χώρες του Βορρά είναι η ισχυροποίηση του πολιτικού ρόλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις διαδικασίες ελέγχου και εποπτείας.

Πέραν των ανωτέρων κρίσιμων θεμάτων, οφείλουμε να καταγράψουμε και τα “αδύναμα” σημεία της πρότασης της Επιτροπής:

α) Δεν υπάρχει πρόνοια για την αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής οικονομίας ως μια ενιαία οντότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να απουσιάζουν κοινά εργαλεία αντιμετώπισης κρίσεων και των συνεπειών των αρνητικών εξωτερικοτήτων ελλιπούς ζήτησης. Πρακτικά αναφερόμαστε στις περιπτώσεις όπου οι ευρωπαϊκές πλεονασματικές χώρες προχωρούν σε σύσφιξη της δημοσιονομικής πολιτικής τους οδηγώντας τις πιο αδύναμες οικονομίες σε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης,

β) Δεν προβλέπονται αυτόματοι δημοσιονομικοί σταθεροποιητές, που θα ενεργοποιούνταν σε έκτακτες συνθήκες και κρίσεις και

γ) η μη υιοθέτηση του «χρυσού κανόνα» της εξαίρεσης δημόσιων επενδύσεων για την κλιματική αλλαγή, την παιδεία, την ασφάλεια κ.α. και η ασάφεια σχετικά με την προσθήκη ή μη στον ετήσιο υπολογισμό του ελλείμματος, δημοσίων δαπανών που συνδυάζονται με την κοινοτική συνδρομή για την πολιτική συνοχής, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και άλλες κοινές πρωτοβουλίες.

Για την Ελλάδα, το προτεινόμενο πλαίσιο δίνει μεγαλύτερα περιθώρια ως προς το βαθμό άσκησης της δημοσιονομικής πολιτικής ιδιαίτερα αν το συγκρίνουμε με το ισχύον πλαίσιο. Στο επίπεδο των ποσοτικών στόχων περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνει το σενάριο να ζητηθεί από τη χώρα η επίτευξη ενός πρωτογενούς πλεονάσματος στα όρια του 2% / έτος σε μεσομακροπρόθεσμη βάση.

Η σταθερή επίτευξη ενός ιδιαίτερα απαιτητικού στόχου καθιστά αναγκαία μεταξύ άλλων α) τον ποιοτικό και εξωστρεφή μετασχηματισμό του παραγωγικού προτύπου, β) τη διατήρηση των ρυθμών ανάπτυξης σε υψηλά επίπεδα, γ) την πολλαπλασιαστική απορρόφηση του συνόλου των ευρωπαϊκών κονδυλίων, δ) την προώθηση των μεταρρυθμίσεων που θα αντιμετωπίζουν τις ιστορικές εκκρεμότητες (όπως για παράδειγμα η δικαιοσύνη και η δημόσια διοίκηση) διατηρώντας και βελτιώνοντας παράλληλα τα επίπεδα της κοινωνικής συνοχής.

Ο προοδευτικός πολιτικός κόσμος της Ελλάδας και της Ευρώπης οφείλει να κινηθεί δυναμικά το προσεχές διάστημα προκειμένου το τελικό σχέδιο για την οικονομική διακυβέρνηση της Ε.Ε. να εμπεριέχει στοιχεία και προβλέψεις που επιτρέπει στην δημοσιονομική πολιτική να επιτυγχάνει και τους κοινωνικούς στόχους πέραν της ικανοποίησης των οικονομικών δεικτών. Σε αυτή τη κατεύθυνση επιπρόσθετα των (“αδύναμων”) σημείων που αναφέρθηκαν παραπάνω πρέπει να ενταχθούν εργαλεία όπως α) η μεγαλύτερη αμοιβαιοποίηση του δημόσιου χρέους, β) η ουσιαστική ενίσχυση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού σε μόνιμη βάση και γ) η συμπερίληψη κοινωνικών στόχων.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις