ΕΕ: Παζάρι για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας – Οι τριβές βορρά-νότου και οι αμυντικές δαπάνες

Με τηλεδιάσκεψη, λίγο πριν την εκπνοή της χρονιάς, συνεδριάζει το ECOFIN, δηλαδή το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ, για να καταλήξει στις τελικές αποφάσεις για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, που θα καθορίζει τους δημοσιονομικούς κανόνες, που θα ισχύουν για τα κράτη – μέλη.

Ήδη, σε ένα μεγάλο βαθμό υπάρχει μια σύγκλιση, όπως τουλάχιστον καταγράφηκε στο προηγούμενο ECOFIN, πριν από 12 μέρες. Ωστόσο μένουν “κρίσιμες” ρυθμίσεις εκκρεμείς, κυρίως λόγω των διαφορών που καταγράφονται μεταξύ Ιταλίας και Γερμανίας. Και βέβαια, κατά πάγιο τρόπο στα παζάρια στην ΕΕ, όπως αναφέρουν γνώστες των διαδρόμων των Βρυξελλών, αν δεν κλείσουν όλα δεν κλείνει τίποτα.

Συγκεκριμένα, η γειτονική χώρα επιδιώκει, λόγω του μεγάλου της χρέους, να καθιερωθούν “χαλαροί” κανόνες, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για ανάπτυξη, που οδηγεί σε απομείωση του λόγου χρέους/ΑΕΠ.

Από την άλλη πλευρά η Γερμανία, λόγω και της εσωτερικής της κατάστασης, με τις “φωνές” για επαναφορά σε ρότα σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, αλλά και τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, που “πάγωσε” όλες τις καταβολές από το ύψους 60 δισ. ευρώ ειδικό ταμείο ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης, “αδειάζοντας” τη δημοσιονομική πολιτική της της κυβέρνησης Σολτς, στέκεται σθεναρά, χωρίς να “βάζει νερό στο κρασί της”, στη συμβιβαστική πρόταση της Ισπανικής προεδρίας, που όμως παραπέμπει σε “σφιχτές” δημοσιονομικές πολιτικές.

Η Ελλάδα

Η Αθήνα, έχοντας “κλειδώσει” πλέον, καλή δημοσιονομική εικόνα και θέλοντας να αφήσει πίσω της τα χρόνια, που αποτελούσε το “μαύρο πρόβατο” της ΕΕ, δεν επιδιώκει “εθνικές εξαιρέσεις” και αναμένει να δει το τι θα “βγάλει” το παζάρι των μεγάλων χωρών. Έχει, βέβαια, βάλει στο τραπέζι ένα στόχο, που “ακούγεται”, λόγω της συγκυρίας με το Ουκρανικό, αλλά και τα μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα της Γερμανίας και άλλων χωρών, αλλά και της σημασίας που έχει για κάποιες μεγάλες χώρες η αμυντική βιομηχανία (Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία).

Ουσιαστικά, η Ελλάδα επιδιώκει την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τον κανόνα του ελλείμματος και το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο που θα ισχύσει από το 2024. Δηλαδή, οι πληρωμές των εξοπλιστικών να υπολογίζονται, μεν, στο έλλειμμα, σύμφωνα με τους κανόνες της Eurostat, αλλά να μη λαμβάνονται υπόψη στους υπολογισμούς για το αν η χώρα ξεπερνάει το όριο του 3% στο έλλειμμα της. Όπως, μάλιστα, αναφέρεται από αρμόδιες πηγές, είναι πιθανή μια συμφωνία επ’ αυτού.

Ειδικότερα, εξετάζονται δύο εναλλακτικές. Η μία προτάσσει την καταγραφή της κάθε αμυντικής δαπάνης με βάση το ρυθμό εξόφλησης και η δεύτερη προβλέπει καταγραφή του πρόσθετου κόστους της δαπάνης, όπως θα προκύπτει από τον μέσο όρο της προηγούμενης τριετίας.

Σε κάθε περίπτωση, εφόσον κλείσει μια τέτοια συμφωνία, θα δοθεί “ανάσα” στον προϋπολογισμό, που ήδη έχει ένα δημοσιονομικό μεγάλο βάρος από τα εξοπλιστικά, καθώς με βάση το κριτήριο του Μάαστριχτ θα πρέπει το δημοσιονομικό έλλειμμα να είναι μικρότερο από 3% του ΑΕΠ. Σημειώνεται ότι οι αμυντικές δαπάνες για το 2024 είναι στο ποσό των 6,1 δισεκ. ευρώ από 5,7 δισεκ. ευρώ το 2023. Για το 2022 ήταν στα 7 δισ. ευρώ, ενώ 5,8 δισ. ευρώ ήταν το 2021, 3,9 δισ. ευρώ το 2020 και 3,5 δις. ευρώ το 2019.

Με βάση τα τώρα ισχύοντα, η καταγραφή της συνολικής αξίας των δαπανών για την άμυνα καταγράφονται στο έτος της φυσικής παραλαβής του στρατιωτικού εξοπλισμού, έστω κι αν η εξόφληση γίνεται σε δόσεις. Έτσι, π.χ. το συνολικό κόστος αγορών και παραλαβών που γίνονται το 2024, (τα νέα μαχητικά) θα πρέπει να εγγραφεί στον προϋπολογισμό του νέου έτους, όπως και ανάλογα οι δαπάνες για φρεγάτες και εφόσον αποφασιστούν, για κορβέτες, τα επόμενα χρόνια. Όλα αυτά, βέβαια, δυσκολεύουν τη διαδικασία για να διασφαλιστούν πρωτογενή πλεονάσματα, άνω του 2%, όπως προβλέπονται από τη συμφωνία βιωσιμότητας του χρέους. Σημειώνεται ότι ο πήχης για το 2024 είναι στο 2,1% του ΑΕΠ από 1,1% του ΑΕΠ φέτος.

Εφόσον, συνεπώς, τα εξοπλιστικά δε θα μετρούν και θα αποφεύγονται οι “κίτρινες” κάρτες που θα μοιράζει η Κομισιόν, σε περιπτώσεις υπερβολικού ελλείμματος, θα μπορεί το οικονομικό επιτελείο να προβαίνει σε κινήσεις “ανακούφισης’ των πολιτών, σε δαπάνες ή φορολογικές απαλλαγές, με βάση τον δημοσιονομικό χώρο που θα απελευθερώσει η νέα λογιστική αποτύπωση των εξοπλιστικών δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό.

Υπενθυμίζεται, ότι με βάση την πρόταση της Κομισιόν προβλέπεται κόφτης όταν υπερβαίνει το 2,6% ο ρυθμός μεταβολής των καθαρών πρωτογενών δαπανών ( σ.σ. 100 δισ. ευρώ για το 2023). Το “πλαφόν” αυτό επιτρέπει επιπλέον πόρους μόλις 2,6 δις. ευρώ τον επόμενο χρόνο για κοινωνική πολιτική, όριο που καλύπτει οριακά το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, την αύξηση των συντάξεων, τα επιδόματα θέσης, την αύξηση του αφορολόγητου για τις οικογένειες με παιδιά, την μονιμοποίηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και τις πρόσθετες εκπτώσεις 10% στον ΕΝΦΙΑ για ασφάλιση κατοικιών από φυσικές καταστροφές. Γι’ αυτό, άλλωστε, εάν “κλειδώσει” η συμφωνία με την πρόταση της Κομισιόν στο “χαρτί”, δεν αποκλείεται, στο φόντο και της νέας πολιτικής “καζάν – καζάν” με την Τουρκία, ένα “ψαλίδι” στις αμυντικές δαπάνες.