Εκατό ημέρες για το περιουσιολόγιο – Τα προβλήματα που πρέπει να λυθούν

Μέχρι και τον Απρίλιο θα πρέπει να έχει λειτουργήσει το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο περίπου 9 χρόνια μετά την πρώτη νομοθέτηση του από τον πρώτο «μνημονιακό» φορολογικό νόμο 3842/ 2010. Η ΑΑΔΕ είχε προγραμματίσει να λειτουργήσει το περιουσιολόγιο όχι νωρίτερα από το τέλος του 2020.

Ωστόσο το ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης που κατέθεσε το υπουργείο οικονομικών στο τέλος του τρίτου προγράμματος και ειδικότερα στο προγραμματισμό δράσης του επέσπευσε την λειτουργία του για το τέλος του 2018 κάτι που δεν έγινε. Πλέον η νέα προθεσμία έχει τεθεί και το πρώτο τρίμηνο του χρόνου αν βέβαια προλάβει να στελεχωθεί ως τότε το τμήμα της ΑΑΔΕ, που θα είναι υπεύθυνο για την διαχείριση του και έχουν ολοκληρωθεί και οι έλεγχοι ασφαλείας.

Ο σχεδιασμός είναι η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων όλων των φορολογούμενων με φορολογική έδρα στην Ελλάδα. Για να δημιουργηθεί αυτή η βάση δεδομένων θα ανοίξει μια ηλεκτρονική εφαρμογή όπου θα πρέπει να δηλωθούν όλα τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία των Ελλήνων πολιτών.

Με άλλα λόγια θα πρέπει να δηλωθούν εκτός από τα ήδη γνωστά στοιχεία (ακίνητα οικόπεδα σπίτια αυτοκίνητα σκάφη αεροσκάφη) το σύνολο των τραπεζικών καταθέσεων στην Ελλάδα και των εξωτερικό αλλά και πάσης φύσεως χρεόγραφα (μετοχές, τοκομερίδια, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια κλπ.).

Ο στόχος δεν είναι να υπάρξει κάποια νέα φορολόγηση, αλλά να υπάρχει μια βάση αναφοράς για την περιουσιακή κατάσταση όλων των Ελλήνων ώστε να γίνονται πιο εύκολα οι φορολογικοί έλεγχοι ειδικά σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ενδείξεις απόκρυψης εισοδήματος.

Μαζί με την δημιουργία της βάσης των δεδομένων η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θα πρέπει να αποκτήσει άμεση πρόσβαση σε φορείς διαχείρισης περιουσίας, όπως τα υποθηκοφυλακεία, οι εμπορικές τράπεζες, ώστε να μπορεί να αντλεί άμεσα μαζικά στοιχεία που θα χρησιμοποιούνται σε ελέγχους.

Έχοντας αυτή την βάση δεδομένων και τις διασυνδέσεις , η ΑΑΔΕ μπορεί να ελέγχει την εξέλιξη της περιουσιακής κατάστασης θέτοντας σε εφαρμογή της νέας «γενιάς ελέγχων». Δηλαδή των εξακριβώσεων για της εξέλιξη της περιουσιακής κατάστασης κάθε φορολογούμενου με βάση την συνολική περιουσία που θα δηλωθεί αθροίζοντας έσοδα και δαπάνες κάθε χρόνου.

Για παράδειγμα αν κάποιος δηλώσει καταθέσεις 10.000 στο περιουσιολόγιο και ετήσιο εισόδημα 25000 ευρώ και βρεθεί στο τέλος του χρόνου να έχει κάνει δαπάνες 35000 ευρώ με πλαστικό χρήμα εμβάσματα ή ηλεκτρονική τραπεζική χωρίς να έχει αλλάξει το ύψος των καταθέσεων και χωρίς να έχει πάρει κάποιο δάνειο , αυτός θα ελέγχεται για προσαύξηση περιουσίας.

Τα προβλήματα

Το πρόβλημα που ενδέχεται να προκύψει με την πρώτη εφαρμογή του περιουσιολογίου είναι η αντιμετώπιση μικρών ή μεγαλύτερων ποσών που δεν έχουν δηλωθεί στην εφορία . Για παράδειγμα με νόμο του 1992 σε περίπτωση πώλησης ακινήτου επιτρέπονταν να δηλώνεται στην εφορία η τιμή συμβολαίου (η οποία ήταν κατά τεκμήριο χαμηλότερη από την εμπορική) και η διαφορά του τιμήματος που πλήρωνε ο αγοραστής να είναι αφορολόγητη.

Με τους αυτοματοποιημένους ελέγχους τα ποσά αυτά μπορεί να θεωρηθούν προσαύξηση περιουσίας και να φορολογηθούν εκ των υστέρων με συντελεστή 33% ή στην καλύτερη να χρειαστεί όσοι εντοπιστούν να κάνουν συμπληρωματική δήλωση για το έτος πώλησης περιλαμβάνοντας και το ποσό που εισέπραξαν πέρα από την τιή συμβολαίου. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με το τίμημα πώλησης κάποιου αυτοκινήτου ή κάποιου σκάφους.

Όσοι εντοπιστούν θα πρέπει να αποδείξουν την πηγή των ποσών αυτών ή να φορολογηθούν ως φοροφυγάδες. Θα πρέπει λοιπόν να ξεκαθαριστεί αν τα ποσά που θα δηλωθούν αρχικά στο περιουσιολόγιο ως καταθέσεις στην Ελλάδα ή το εξωτερικό θα περάσουν από τέτοιο έλεγχο ή οι έλεγχοι θα ξεκινήσουν από εδώ και πέρα. Ένα δεύτερο πρόβλημα θα είναι ο υπολογισμός της αξίας των χρεωγράφων που θα δηλώνονται.

Ως γνωστό οι τιμές των μετοχών των μεριδίων των αμοιβαίων κεφαλαίων των συμβολαίων παράγωγων προϊόντων ακόμη και ο επενδυτικός χρυσός υπόκεινται σε έντονες διακυμάνσεις. Θα πρέπει να ξεκαθαριστεί λοιπόν αν η αξία των μετοχών θα είναι η τιμή αγοράς ή θα πρέπει να δηλωθεί η τρέχουσα. Ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα στην αποτίμηση εντοπίστηκε και στον υπολογισμό κοσμημάτων έργων τέχνης και αντικών και γι αυτό αποφασίστηκε ότι σε αυτή την φάση δεν θα χρειάζεται να δηλωθούν στο περιουσιολόγιο.