Ελλείψεις προσωπικού: Το μεγάλο "αγκάθι"

Ο τομέας της βιομηχανίας αν και διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας και στη διαμόρφωση της κοινωνίας είναι αυτός που αντιμετωπίζει βασικό ζήτημα ελλείψεων προσωπικού.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ
13 Απριλίου 2024 07:45

Σε βασικό παράγοντα απειλής για την πορεία της οικονομίας εξελίσσεται το θέμα των ελλείψεων προσωπικού. Μαζί με την ενέργεια αποτελούν το βασικό δίπολο προκλήσεων, που από τις απαντήσεις που θα δοθούν θα εξαρτηθεί το πώς θα διασφαλιστεί, σε κομβικούς κλάδους, βιωσιμότητα και ανάπτυξης. Ενδεικτικές οι επισημάνσεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, την Παρασκευή 12 Απριλίου, στο Φόρουμ των Δελφών σε συζήτηση με τον Tony Barber, European Comment Editor των Financial Times.

Όπως είπε η χώρα δεν έχει καταφέρει όσα χρειάζεται σε επίπεδο διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας. “Θεωρητικά έχουμε μια ανεργία 10,5%. Όμως η πραγματικότητα είναι πως υπάρχουν δεξιότητες που λείπουν από την αγορά εργασίας. Η μεγάλη εικόνα είναι ότι έχουμε επιλύσει τα πρώτα προβλήματα όπως η αναχρηματοδότηση του χρέους, οι τράπεζες και η κοινωνική ασφάλιση, αλλά υπάρχουν και άλλα σοβαρά προβλήματα για να αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητά μας και τους ρυθμούς ανάπτυξης γιατί πρέπει να συγκλίνουμε”.

Οι 200.000 κενές θέσεις

Υπενθυμίζεται ότι πριν λίγες εβδομάδες σε αρθρογραφία του ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας είχε κάνει λόγο για ελλείψεις 200.000 εργαζομένων στον τουρισμό, τον αγροτικό τομέα και την οικοδομή. “Εάν δεν τα βρούμε άμεσα θα αρχίσουμε να έχουμε πρόβλημα και στην οικονομία” είχε τονίσει ο κ. Στουρνάρας.

Ειδικότερα η βιομηχανία αντιμετωπίζει βασικό ζήτημα ελλείψεων εργατικών χεριών αλλά και στελεχών.. Συγκεκριμένα, για την πορεία της βιομηχανίας στην Ελλάδα, μιλώντας στο Φόρουμ των Δελφών, ο Γιώργος Παπαδημητρίου, Διευθύνων Σύμβουλος της EY Ελλάδος, σε fireside chat με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, Δημήτρη Παπαλεξόπουλο υπενθύμισε, ότι όλες οι συζητήσεις για το μέλλον της ελληνικής βιομηχανίας και την επίτευξη βιομηχανικής αριστείας, δεν μπορούν να είναι εφικτές, χωρίς ένα διαρκώς αναβαθμιζόμενο ανθρώπινο δυναμικό. “Σε ένα περιβάλλον οικονομικών πιέσεων και έλλειψης προσωπικού, παράγοντας προσέλκυσης ταλέντων θα αποτελεί μία ελκυστική κουλτούρα, κάτι που παρατηρούμε σε διάφορες βιομηχανίες διεθνώς οι οποίες προωθούν τόσο τη βιώσιμη ανάπτυξη όσο και την έννοια της “υποστηρικτικής ηγεσίας”, φέρνοντας τον εργαζόμενο με ουσιαστικό τρόπο στο επίκεντρο” σημείωσε.

Συνοψίζοντας, ο κ. Παπαδημητρίου υπογράμμισε ότι ο τομέας της βιομηχανίας διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας και στη διαμόρφωση της κοινωνίας, καθώς είναι σαφές ότι μια ισχυρή εγχώρια βιομηχανική βάση αποτελεί το θεμέλιο για την οικονομική πρόοδο. Παράλληλα, σημείωσε ότι, με την ανάπτυξη της βιομηχανίας διαμορφώνονται περίπλοκοι και επωφελείς δεσμοί με άλλους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, πυροδοτώντας κύματα τεχνολογικής καινοτομίας και ξεκλειδώνοντας δυνατότητες ενίσχυσης της παραγωγικότητας και της αποτελεσματικότητας.

Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Δημήτρης Παπαλεξόπουλος ανέφερε ότι δεν υπάρχουν περιθώρια αδράνειας: “Δεν έχουμε την πολυτέλεια να επαναπαυθούμε. Ο κόσμος κινείται με ταχύτατους ρυθμούς. Να εκμεταλλευτούμε τα επόμενα χρόνια για να επιταχύνουμε την καινοτομία, την πράσινη μετάβαση, την ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού προκειμένου να έχουμε μια πιο παραγωγική βιομηχανία. Είμαι αισιόδοξος αλλά δεν θα γίνει τίποτε αν δεν ξεβολευτούμε και δεν δούμε τα πράγματα με πιο ενεργητικό τρόπο”.

Ο κ. Παπαλεξόπουλος εστίασε ειδικά στο ζήτημα του ανθρώπινου δυναμικού τονίζοντας πως αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάπτυξη της χώρας τα επόμενα χρόνια. Ανάμεσα στις λύσεις στο ζήτημα αυτό ανέφερε την είσοδο περισσότερων γυναικών και νέων στην αγορά εργασίας, στην επαναδραστηριοποίηση των νέων συνταξιούχων και στην προώθηση μίας σοβαρής συζήτησης αναφορικά με την μετανάστευση.

“Σε ό,τι αφορά στις δεξιότητες κρούουμε των κώδωνα του κινδύνου” υπογράμμισε τονίζοντας πως χρειάζονται περισσότεροι νέοι από τομείς της εκπαίδευσης στο πλαίσιο STEM. Όπως είπε, οι 7.000-9.000 απόφοιτοι στον τομέα αυτόν ετησίως δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες της αγοράς. Επιπρόσθετα ανέφερε πως θα χρειαστεί να εστιάσουμε περισσότερο στην ανάπτυξη soft skills και στην επένδυση στην Τεχνητή Νοημοσύνη. “Είναι μία μεγάλη ευκαιρία να την αγκαλιάσουμε νωρίς, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος αν αδρανήσουμε ενώ το να μείνουμε αδρανείς δεν είναι επιλογή” τόνισε.

Μελέτη ΣΒΕ-Deloitte

Στο μεταξύ για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, κομβική είναι η λειτουργία ενός επαρκούς συστήματος στήριξης των διαδικασιών Επαγγελματικής ‘Έρευνας και Κατάρτισης (ΕΚΚ). Αυτό αναφέρει μελέτη που έγινε σε συνεργασία με το ΙΝΣΒΕ, το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) και της Deloite και πάρκου δίστηλα την περασμένη εβδομάδα, φαίνεται ότι υπάρχει υστέρηση. Συγκεκριμένα υπολείπεται η Ελλάδα έναντι των άλλων χωρών της Ευρώπης στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΚΚ), με μόλις 12% των επιχειρήσεων να επενδύουν σε τέτοια προγράμματα, έναντι 40% που είναι ο μ.ο. στην ΕΕ.

Πάντως η μελέτη που εκπόνησε η Deloitte σε συνεργασία με το ΙΝΣΒΕ εστιάζει συνολικά στο θέμα της αναβάθμισης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της μείωσης του χάσματος μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας.

Μάλιστα η μελέτη κατέληξε σε 13 συγκεκριμένες προτάσεις και στη διαπίστωση ότι απαιτούνται κίνητρα και αλλαγή κουλτούρας στην προσέλκυση από τη βιομηχανία νέων, άξιων στελεχών αλλά και ανθρώπινου δυναμικού από τρίτες χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε σε εκδήλωση παρουσίασης της μελέτης πριν λίγες μέρες, η πρόεδρος του ΣΒΕ, Λουκία Σαράντη, υπάρχει πρόθεση για ανάπτυξη ψηφιακής πλατφόρμας προσέλκυσης εργαζομένων από τρίτες χώρες, στο μοντέλο της υπάρχουσας πλατφόρμας για εργάτες γης.

Πρωτοβουλίες και αποτελέσματα

Παράμετρος λύσης του ζητήματος ελλείψεων είναι οι μετανάστες, αν και σε άλλους κλάδους, όπως ο τουρισμός όσοι και όσες χαράσσουν πολιτική εστιάζουν περισσότερο στην ανάπτυξης ισχυρών δομών εκπαίδευσης αλλά και βελτίωση των όρων απασχολισιμότητας. Συγκεκριμένα η υπουργός Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη, σε συνέντευξη τύπου την περασμένη εβδομάδα για την ανακατεύθυνση πόρων του ΤΑΑ, ερωτηθείσα σχετικά με τις μετακλήσεις εργαζομένων και την κάλυψη των αναγκών σε προσωπικό σημείωσε ότι η βελτίωση της τουριστικής εκπαίδευσης, η απόλυτη τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, αλλά και η διεύρυνση της σεζόν και των υπεραξιών που δίνει ο κλάδος θα φέρουν ικανούς εργαζόμενους προς κάλυψη των κενών θέσεων. Ουσιαστικά προέταξε δομικές κινήσεις για την αντιμετώπιση των ζητημάτων σε ανθρώπινο δυναμικού του κλάδου του τουρισμού αφήνοντας τις μετακλήσεις να “παίζουν” ρόλο συμπληρωματικό.

Τα στοιχεία

Σημειώνεται ότι με βάση όσα στοιχεία παρέθεσε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης, μιλώντας στην στην εκδήλωση του ΣΒΕ και της Deloitte, μέχρι σήμερα έχουν νομιμοποιηθεί ως εργαζόμενοι στην Ελλάδα 14.000 πολίτες τρίτων χωρών, αριθμός που αναμένεται να διπλασιαστεί. Σύμφωνα με τον κ. Καιρίδη η χώρα διαθέτει:

720.000 νόμιμους μετανάστες
50.000 πρόσφυγες
27.000 Ουκρανούς με προσωρινή προστασία
800.000 συνολικά ο νόμιμος μεταναστευτικός πληθυσμός.

Σημειώνεται ότι το ποσοστό απασχολισιμότητας αυτού του πληθυσμού είναι υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, πάνω από 60%. Οπότε σε αυτό το εργατικό δυναμικό επικεντρώνεται η σχεδιαζόμενη εθνική στρατηγική ένταξης.

Εντωμεταξύ, μέσω του νομοσχεδίου που αναμένεται να ψηφιστεί πριν τις ευρωεκλογές, προωθούνται πρωτοβουλίες, όπως η ενίσχυση των προξενείων με προσωπικό και η επέκταση της άδειας διαμονής από 3 σε 5 χρόνια.

Ο κ. Καιρίδης, ανέφερε επίσης ότι ο πρωθυπουργός θα εγκαινιάσει την ερχόμενη εβδομάδα το πρώτο Ψηφιακό Κέντρο Λήψης Βιομετρικών Στοιχείων, μια συνεργασία με την Cosmote, που προβλέπει την ανάπτυξη 4 τέτοιων Κέντρων. Ας σημειωθεί ότι σήμερα τα ραντεβού σε εκκρεμότητα για λήψη βιομετρικών στοιχείων είναι 200.000.

Πέραν των μεταναστών και λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη έλλειψη εργαζομένων σε περιζήτητες ομάδες, όπως π.χ. οι άνδρες ηλικίας 25-45 ετών, επιχειρείται και στην Ελλάδα η αξιοποίηση και κινητροδότηση άλλων δημογραφικών ομάδων.

Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στην παρουσίαση της μελέτης Deloitte-ΣΒΕ η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Δόμνα Μιχαηλίδου, τέτοιες δημογραφικές ομάδες είναι ενδεικτικά:

Οι συνταξιούχοι εργαζόμενοι, οι οποίοι από 26.000, μετά την κατάργηση της παρακράτησης του 30% της σύνταξης, σε ένα μήνα, έχουν αυξηθεί σε 61.000. Προφανώς κάποιοι ήδη εργάζονταν αλλά δεν το δήλωναν
Οι γυναίκες, που αντιστοιχούν στο 50% του πληθυσμού και ενισχύονται, όπως με το επίδομα μητρότητας που επεκτάθηκε σε νέους κλάδους όπως οι εργαζόμενες αγρότισσες

Δύο άλλες ομάδες για τις οποίες σχεδιάζονται κίνητρα είναι οι νέοι που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης και εκτός αγοράς εργασίας και τα άτομα με αναπηρία που αντιστοιχούν στο 10% του πληθυσμού.

Συμπερασματικά, υπάρχουν σημαντικά κονδύλια για τη χώρα και η ανάγκη απορρόφησης είναι μεγάλη, οπότε σχεδιάζονται στοχευμένες δράσεις που θα απαντήσουν στις ανάγκες της αγοράς και της βιομηχανίας ειδικότερα. Αυτό είναι και το “παράθυρο ευκαιρίας” (ΤΑΑ, ΕΣΠΑ, ΠΔΑΜ), για την αναβάθμιση των δομών της ΕΕΚ και τη χρηματοδότηση προγραμμάτων.

Οι 5 στρατηγικοί στόχοι στου ΣΒΕ και οι 9+4 προτάσεις

Σημειώνεται ότι οι στρατηγικοί στόχοι του ΣΒΕ σε σχέση με το όλο ζήτημα συνοψίζονται σε:

Αύξηση της αποτελεσματικότητας των κονδυλίων που διατίθενται για την ΕΕΚ και ενίσχυση της διαφάνειας στην αξιοποίησή τους.
Αύξηση των κονδυλίων για εξειδικευμένα στη βιομηχανία προγράμματα ΕΕΚ, κατά αναλογία, τουλάχιστον, της συνεισφοράς της στο ΑΕΠ.
Βελτίωση της σύζευξης προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας και ευθυγράμμιση της ΕΕΚ με τις ανάγκες της βιομηχανίας.
Ενεργοποίηση των επιχειρήσεων για την ενίσχυση της ΕΕΚ στη βιομηχανία.
Ενίσχυση της ελκυστικότητας της βιομηχανίας ως εργοδότη

Οι 13 προτάσεις της Deloitte παρουσιάστηκαν χθες μαζί με βασικά σημεία της μελέτης από τα στελέχη της Deloitte, Βασίλη Καφάτο, Partner, Growth Leader και Θεόδωρο Παπακωνσταντίνου, Consulting Strategy Partner, της Deloitte Ελλάδος. Οι προτάσεις επιμερίζονται σε 9 που αφορούν πρωτοβουλίες που δυνητικά πρέπει να αναλάβει το δημόσιο και 4 που αφορούν την ίδια τη βιομηχανία και συνοψίζονται ως εξής:

Για τον δημόσιο τομέα

1-Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Πλάνου Δράσης για την ΕΕΚ στη βιομηχανία και αύξηση των σχετικών κονδυλίων.

2-Ανάπτυξη νέων προγραμμάτων ΕΕΚ για την βιομηχανία στις δομές τυπικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ, ΕΠΑΣ, ΕΣΚ και ΣΑΕΚ).

3-Αναβάθμιση των προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης στη βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων των εταιρικών.

4-Αναβάθμιση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων στα προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης για την βιομηχανία.

5-Ενδυνάμωση και επέκταση των θεσμών της μαθητείας και της πρακτικής άσκησης.

6-Καταγραφή των γνώσεων και δεξιοτήτων ανθρώπων που βρίσκεται εκτός απασχόλησης και διασύνδεση με τις ανάγκες της βιομηχανίας.

7-Αναβάθμιση των μηχανισμών αξιολόγησης της ΕΕΚ στην βιομηχανία.

8-Δημιουργία μηχανισμού ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού και των επιχειρήσεων.

9-Δημιουργία μηχανισμού επικαιροποίησης των ειδικοτήτων και επαγγελματικών αντικειμένων του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (ΕΠΠ).

Για τη βιομηχανία

10-Πιο ουσιαστική και ενεργή δραστηριοποίηση και συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις προσπάθειες ενίσχυσης της ΕΕΚ στη βιομηχανία.