Ένας άλλος δρόμος για την οικονομία

Εφικτός είναι ένας ο άλλος δρόμος για την οικονομία, όπου κυρίαρχα “σήματα” θα είναι η οικολογία, η κοινωνική και πολιτισμική ευημερία, πέρα από την απλή μεγέθυνση, με βάση όσα ανέφεραν οι ομιλητές στο τριήμερο συνέδριο που διοργάνωσε ο Όμιλος ΜΕΤΑΒΑΣΗ για τη βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη, το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, και το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή με θέμα «Αναζητώντας τον Άλλο Δρόμο: Στρατηγικές Ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας».

Οι προτάσεις, οι προβληματισμοί που κατατέθηκαν έδειξαν ότι πλέον αναπτύσσεται μια αναλυτική επεξεργασία που βάζει φρένο στη μονοσήμαντη ρητορική του “TINA” (σ.σ. There Is No Alternative – Δεν υπάρχει εναλλακτική), δηλαδή πέρα από αυτή της νεοκλασικής θεωρίας και τη λογική της αγοράς.

“Η αποεπένδυση, η παραγωγική αποδυνάμωση της χώρας, η φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, η καθίζηση των μισθών, η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων συνιστούν ποιοτικά στοιχεία της τρέχουσας περιόδου που φέρνουν με τρόπο επιτακτικό τη συζήτηση για ένα παραγωγικό μοντέλο” ανέφερε την Παρασκευή κατά την έναρξη του συνεδρίου ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης διευθυντής του Eteron.

“Το παραγωγικό μοντέλο δεν είναι απλώς μια οικονομική συζήτηση. Δεν αφορά μόνο μικροοικονομικά και μακροοικονομικά μεγέθη. Είναι μια συζήτηση που από τη μία επεκτείνεται στο πώς παράγεται και διανέμεται ο πλούτος, ποιες είναι οι μορφές της πολυπλοκότητας, πως διασυνδέονται μεταξύ τους οι κλάδοι, ποιο είναι το εργασιακό μοντέλο, ποιο είναι το μοντέλο κοινωνικής πρόνοιας και πώς κουμπώνει πάνω στο παραγωγικό μοντέλο. Επομένως, συζητάμε για μια τελείως ολιστική αντίληψη της ανάπτυξης, με τρόπους που εκφεύγουν πολύ και από το οικονομικό – χωρίς αυτό να σημαίνει, βεβαίως, ότι και το οικονομικό στοιχείο δεν υπάρχει εντός της συζήτησης ή δεν έχει κυρίαρχα στοιχεία για το πως γίνεται η συγκεκριμένη συζήτηση” συμπλήρωσε.

Ο Νίκος Ερηνάκης επιστημονικός διευθυντής Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ ανέφερε ότι “την αυγή του 21ου αιώνα η κρισιακή συνθήκη είναι διαρκής, χωρίς φάσματα, πολυμορφική και πολυδιάστατη. Άρα στην ουσία μπορεί να συνδεθεί και με άλλες μεγάλες προκλήσεις της εποχής όπως είναι η μετάβαση στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και κυρίως στο πεδίο της ψηφιακής πραγματικότητας.”

“Χρειάζεται προφανώς ανανέωση της θεωρίας αλλά και απόλυτη κοινωνική γείωση και ταύτιση στο πεδίο της πρακτικής” συμπλήρωσε τονίζοντας ότι αυτός ο άλλος δρόμος αποτελεί πλέον όχι κάποιου είδους μονόδρομο ή TINA (σ.σ. There Is No Alternative) αλλά τη βασική δίοδο προς τη διέξοδο αυτής της κρισιακής συνθήκης.”

Ο Λόης Λόης Λαμπριανίδης, μέλος του Ομίλου Μετάβαση, οικονομικός γεωγράφος καθηγητής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας πρ. γενικός γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων, υπ. Οικονομίας & Ανάπτυξης, ανοίγοντας το συνέδριο την Παρασκευή σημείωσε με έμφαση την ανάγκη αλλαγής του αναπτυξιακού υποδείγματος.

“Το αναπτυξιακό υπόδειγμα που ακολουθεί η χώρα επί χρόνια, και ιδίως σήμερα, είναι αυτό της «φτηνής ανάπτυξης» (χαμηλό κόστος εργασίας, χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές για τις επιχειρήσεις, περιορισμένη προστασία φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς, απουσία έρευνας ανάπτυξης και καινοτομίας κ.ά.). Το υπόδειγμα αυτό θεωρεί ότι η ανάπτυξη θα επέλθει μέσα από τους αυτοματισμούς μιας αγοράς απαλλαγμένης από «υπερβάλλουσες» ρυθμίσεις, και συνεπώς ότι δεν απαιτούνται μείζονες δομικές μεταβολές.

Αντιθέτως, αυτό που εμείς -στη ΜΕΤΑΒΑΣΗ- υποστηρίζουμε πως χρειάζεται είναι μια στρατηγική για «ποιοτική ανάπτυξη», η οποία θα στηρίζεται στο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και στην καινοτομική δυνατότητά του, καθώς θα έχει ως στόχο τη σταδιακή αύξηση της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, με αύξηση ιδίως της βιομηχανικής παραγωγής, αλλά και των εξαγωγών. Μάλιστα, με τη νέα τροπή της παγκοσμιοποίησης, αυτό θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί και με μια φροντίδα για υποκατάσταση εισαγωγών και την αξιοποίηση των ευκαιριών που θα προκύψουν από τον επαναπατρισμό στην Ευρώπη κάποιων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στα πλαίσια του «κοντέματος» των αλυσίδων αξίας” τόνισε ο κ. Λαπμπριανίδης. “Όμως, όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία και αρθρογραφία, η πορεία προς την ποιοτική ανάπτυξη, δεν προκύπτει αυτόματα μέσα από τους μηχανισμούς των αγορών. Δεν υπάρχουν «εύκολες» λύσεις, λαγοί που βγαίνουν από το καπέλο του ταχυδακτυλουργού πολιτικού. Υπάρχει αναγκαιότητα για μια δίδυμη αλλαγή δηλ. τόσο σε οικονομικές πολιτικές όσο και σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις [μεγάλες αλλαγές στη δημόσια διοίκηση, στη δικαιοσύνη, στα ζητήματα χρήσεων γης –κτηματολόγιο-, στη συγκρότηση αναπτυξιακών θεσμών κτλ.]” συμπλήρωσε ο πρώην Γ.Γ. του Υπ. Οικονομίας και Ανάπτυξης.

“Λίγα μόνο εργαλεία έχουν απομείνει πλέον στη διάθεση του κράτους για άσκηση πολιτικής, ενώ η θεσμική υποδομή για άσκηση αναπτυξιακής πολιτικής είναι ανύπαρκτη. Το κράτος πρέπει να γίνει αναπτυξιακό (developmental state). Πολλές χώρες (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία κτλ.) ασκούν αναπτυξιακές /βιομηχανικές πολιτικές (industrial policies), αλλά στην Ελλάδα ακόμη και σήμερα η κυβέρνηση λειτουργεί απολύτως ιδεοληπτικά με αντιλήψεις που έχουν ξεπεραστεί εδώ και δεκαετίες: το «κράτος είναι το πρόβλημα» η «αγορά είναι η λύση».

Απαιτείται ολοκληρωμένος μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για να επιτευχθεί ένα «αναπτυξιακό άλμα» [δηλ., μια τολμηρή αλλαγή κοινωνικο-οικονομικού παραδείγματος], που θα στοχεύει στην «οικονομία της γνώσης» με παράλληλη μείωση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων, με μια νέα και βιώσιμη ισορροπία μεταξύ κατανάλωσης-αποταμίευσης-επένδυσης και, πλέον, με μια νέα δημογραφική προοπτική. Μόνο έτσι η χώρα μας θα μπορέσει να ξεφύγει από τη λεγόμενη «παγίδα των χωρών μεσαίου εισοδήματος». Σήμερα, ευτυχώς έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία με τα τεράστια κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ κ.ο.κ., που θα πρέπει να αξιοποιηθούν παραγωγικά, κάτι που δεν συμβαίνει έως τώρα” τόνισε.

Η Ευγενία Φωτονιάτα, Συντονίστρια Κύκλου Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών «ΕΝΑ», πρώην Ειδική Γραμματέας ΕΤΠΑ & ΤΑ – Προοδευτική αναπτυξιακή πολιτική και το εναλλακτικό σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υπογράμμισε την ανάγκη για την επεξεργασία ενός εναλλακτικού Σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. “Ο στρατηγικός σχεδιασμός του Σχεδίου που υλοποιείται, πάσχει από τέσσερις θεμελιώδεις αδυναμίες : i) απουσία στόχου μείωσης των ανισοτήτων, ii) απουσία στόχου ενίσχυσης της εγχώριας παραγόμενης αξίας iii) περιθωριοποίηση των δημόσιων πολιτικών και iv) απουσία περιφερειακής διάστασης. Οι αδυναμίες αυτές, υπονομεύουν τόσο τον μακροπρόθεσμο στόχο του παραγωγικού μετασχηματισμού, όσο και της ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής” σημείωσε.

Ο Κωνσταντίνος Λοίζος, ερευνητής Β΄ του ΚΕΠΕ σημείωσε ότι “ένα νέο υπόδειγμα οικονομικής ανάπτυξης που εστιάζει στην κοινωνικοοικονομική, περιβαλλοντική και χρηματοοικονομική βιωσιμότητα απαιτεί αναβαθμισμένο ρόλο για τους δημόσιους χρηματοδοτικούς θεσμούς, όπως είναι οι αναπτυξιακές τράπεζες. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα πρέπει να αποτελέσει βασικό βραχίονα χρηματοδότησης με δύο διαστάσεις:

α) Την αυτόνομη – και όχι επικουρική των συστημικών τραπεζών – χρηματοδότηση κρίσιμων τομέων της οικονομίας σε προοπτική τόσο αντικυκλική όσο και αναπτυξιακή.

β) Την καίρια συμβολή της σε θεσμικό επίπεδο στην προώθηση ιδεών και τεχνικών που θα υλοποιούν την πολυδιάστατη έννοια της βιωσιμότητας.”

Ο Παναγιώτης Κορκολής, Υπεύθυνος Ανάπτυξης Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών – ΕΝΑ, πρώην γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, σύμβουλος του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ για θέματα Οικονομίας και Ανάπτυξης, τόνισε ότι “οι επενδυτικοί πόροι πρέπει να αποτελούν μέσα/εργαλεία σχεδιασμού και υλοποίησης δημόσιων πολιτικών Η απουσία δημόσιων πολιτικών με συγκεκριμένη αξιακή προσέγγιση, πλαίσιο, τεκμηρίωση και στόχους δεν είναι ουδέτερη καθώς αφήνει στους μηχανισμούς της αγοράς ή οργανωμένων συμφερόντων ή/και πελατειακών δικτύων να καθορίζουν ανάγκες προτεραιότητες και λειτουργίες. Επομένως ένα προοδευτικό σχέδιο πρέπει να επιμένει μεθοδολογικά στην ύπαρξη ολοκληρωμένων και τεκμηριωμένων δημόσιων πολιτικών.”

Ο Οδυσσέας Κωνσταντινάκος υπ. διδάκτορας πολιτικής οικονομίας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο υπογράμμισε ότι το υπόδειγμα οικονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη αλλάζει. “Ήδη από την περίοδο της κρίσης της Ευρωζώνης βασικές αρχές της νεοφιλελεύθερης Συναίνεσης Ουάσιγκτον-Βερολίνου καταρρίπτονται εξαιτίας της αποτυχίας των πολιτικών λιτότητας να αναζωογονήσουν τις οικονομίες του Νότου.”

Τουρισμός, αγροτικός τομέας, ΜμΕ

Εστιάζοντας σε μια οικονομική δραστηριότητα σημαντική για τη χώρα, τον τουρισμό ο Gian Andrea Garancini, σύμβουλος για θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής, επιχειρηματικότητας, τουρισμού, περιφερειακής ανάπτυξης, εξωστρέφειας. Grant Manager και ICC Expert για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Λέκτορας ιστορίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης & δημοσίου μάρκετινγκ τόνισε ότι “ο καινούργιος ευρωπαϊκός οδικός χάρτης για τον τουρισμό τοποθετεί στο επίκεντρο του την αειφορία και τη καινοτομία και αποτελεί ενθαρρυντικό γεγονός ότι δεν λείπουν οι καλές πρακτικές, εκτός αλλά και εντός της Χώρας” είπε και προσέθεσε:

“Ο μαζικός τουρισμός, εάν από τη μια εξασφαλίζει στην Ευρώπη ευημερία σε εκατομμύρια εργαζόμενους (εποχιακά οι περισσότεροι στην Ελλάδα), από την άλλη συχνά εμποδίζει την εξέλιξη πιο ποιοτικών και αειφόρων μορφών τουρισμού που αφορούν στην ανακάλυψη της ενδοχώρας, σε μια πιο σωστή αξιοποίηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, σε μια ουσιαστική διασύνδεση του τοπικού πρωτογενή τομέας και των οινο-γαστρονομικών παραδόσεων με τον τουρισμό.

Η πολιτική οφείλει να σχεδιάσει μια οραματική στρατηγική, λαμβάνοντας υπόψη τη χαμηλή ανθεκτικότητα του τουρισμού που προκαλεί κοινωνικά ζητήματα.”

Η Καλλιόπη Γερωνυμάκη μεταδιδακτορική ερευνήτρια ιστορίας, ERC HumanEuroMed, Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας έθεσε κομβικά ερωτήματα για την επόμενη μέρα της πρωτογενούς παραγωγής, όπως το ”γιατί οι αγορές της ΕΟΚ έμειναν αποκομμένες από τις οικονομικές και παραγωγικές συνθήκες της πλειοψηφίας της αγροτικής κοινωνίας; Πώς θα επικοινωνήσουν σήμερα αυτοί οι δύο χωριστοί κόσμοι των αγορών και της κοινωνίας μέσα στη διαφαινόμενη διατροφική και περιβαλλοντική κρίση; Μπορεί η σπατάλη πόρων και κεφαλαίων να δώσει τη θέση της σε νέες κοινωνικές και οικολογικές ανάγκες;“

Επιπλέον ο Γιώργος Κοντογιάννης δρ. Δημογραφίας, Πτυχίο Μηχανικού Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Παν/μίου Θεσσαλίας έκρουσε το καμπανάκι του κινδύνου για τη δημογραφική συρρίκνωση. “Η συρρίκνωση και γήρανση του πληθυσμού πολλών Δήμων της ηπειρωτικής Ελλάδας ενέχει κινδύνους «ερημοποίησης» που θα έχει ως αποτέλεσμα τη διάρρηξη της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στη χώρα. Είναι προφανές ότι πρέπει να δοθεί έμφαση και σε άλλους τομείς της οικονομίας (πέραν του τουρισμού) ώστε να επιτευχθεί η δημογραφική τόνωση πληθυσμιακά συρρικνούμενων περιοχών. Είναι αναγκαίο να τονωθούν οι τοπικές οικονομίες των Δήμων αυτών, με στόχο την προσέλκυση νεανικού πληθυσμού και να ενισχυθεί το κράτος πρόνοιας για την εξασφάλιση ενός ικανού δικτύου προστασίας των ηλικιωμένων και υπερηλίκων κατοίκων τους.”

Από την πλευρά του ο Τιμόθεος Ρέκκας, οικονομολόγος, δρ. Δημόσιας Πολιτικής και Διοίκησης τόνισε ότι “παρόλο που στην ελληνική περίπτωση ο ρόλος των ΜμΕ για την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός, οι μέχρι σήμερα ακολουθούμενες δημόσιες πολιτικές δεν έχουν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το ζήτημα της πρόσβασής τους σε χρηματοδότηση, το οποίο αποτελεί επί σειρά ετών το σημαντικότερο πρόβλημα για τις ελληνικές ΜμΕ.”

“Η δημόσια παρέμβαση μέσω τη συνεπένδυσης δημόσιων και ιδιωτικών πόρων, πρέπει να στοχεύει στην κάλυψη των ανεπαρκειών της αγοράς κεφαλαίου για την ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας σε κάθε στάδιο και λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη την ετερογένεια των ΜμΕ, ώστε να αναπτυχθούν τα κατάλληλα ανά περίπτωση χρηματοδοτικά εργαλεία” κατέληξε.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις