Νέα οδηγία της ΕΕ: “Καλάθι” αγαθών και υπηρεσιών σε πραγματικές τιμές – Τι προβλέπεται για τις συλλογικές συμβάσεις

Με 505 ψήφους υπέρ, 92 ψήφους κατά και 44 αποχές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Τετάρτη νέους νομοθετικούς κανόνες με στόχο τον καθορισμό επαρκών κατώτατων μισθών στην ΕΕ. Η ψηφοφορία είχε περισσότερο τυπικό χαρακτήρα αφού ήδη Συμβούλιο και Κοινοβούλιο είχαν συμφωνήσει επί του κειμένου που θα αποτελέσει τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία και θα μεταφραστεί σε σύσταση προς τα κράτη-μέλη να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες για την αύξηση του κατώτατου μισθού και την αναζωογόνηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΕΚ, και όπως προκύπτει από τις διεργασίες της Ολομέλειας, η νέα οδηγία της ΕΕ, που συμφωνήθηκε με το Συμβούλιο τον Ιούνιο, έχει ως στόχο να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης όλων των εργαζομένων στην ΕΕ και να εξασφαλίσει την οικονομική και κοινωνική πρόοδο.

Οι νέοι κανόνες καθορίζουν ορισμένες στοιχειώδεις προδιαγραφές όσον αφορά την επάρκεια των νόμιμων κατώτατων μισθών που προβλέπονται στην εθνική νομοθεσία ή στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και διασφαλίζουν την καλύτερη πρόσβαση των εργαζομένων σε έννομα μέσα προστασίας των κατώτατων μισθών.

Η νέα οδηγία θα ισχύει για όλους τους εργαζόμενους που έχουν σύμβαση εργασίας ή σχέση απασχόλησης στην ΕΕ. Οι χώρες της ΕΕ στις οποίες ο κατώτατος μισθός προστατεύεται ήδη αποκλειστικά μέσω συλλογικών συμβάσεων δεν υποχρεούνται να εισαγάγουν τους νέους κανόνες στο εθνικό τους δίκαιο ούτε να επιβάλουν την καθολική ισχύ αυτών των συμφωνιών

Αξιολόγηση της επάρκειας των κατώτατων μισθών

Ο καθορισμός του κατώτατου μισθού παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών. Στο εξής, όμως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εθνικοί κατώτατοι μισθοί τους θα επιτρέπουν στους εργαζομένους να ζουν αξιοπρεπώς, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος ζωής και το γενικό επίπεδο των αμοιβών.

Για να αξιολογείται κατά πόσον οι ισχύοντες κατώτατοι μισθοί είναι επαρκείς, τα κράτη μέλη μπορούν να καθορίζουν ένα καλάθι βασικών αγαθών και υπηρεσιών σε πραγματικές τιμές ή να ορίζουν ότι αυτό αντιστοιχεί στο 60 % του ακαθάριστου διάμεσου μισθού και στο 50 % του ακαθάριστου μέσου μισθού.

Στήριξη των συλλογικών διαπραγματεύσεων

Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις σε κλαδικό και διακλαδικό επίπεδο αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα για την επίτευξη επαρκών κατώτατων μισθών και για τον λόγο αυτό χρειάζεται να προωθηθούν και να ενισχυθούν.

Τα κράτη μέλη στα οποία καλύπτεται από συλλογικές διαπραγματεύσεις λιγότερο από το 80% των εργαζομένων θα πρέπει να καταρτίσουν σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους ένα σχέδιο δράσης με στόχο την αύξηση αυτού του ποσοστού. Οι εθνικές αρχές, σύμφωνα με την συμφωνία, θα πρέπει να διασφαλίζουν ενδεχόμενη προσφυγή των εργαζομένων, των οποίων τα δικαιώματα έχουν παραβιαστεί. Οι αρχές πρέπει επίσης να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών τους εκπροσώπων.

Σημειώνεται εδώ πως στην Ελλάδα το  το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας βρίσκεται στο 25,8%, σύμφωνα με τα στοιχεία του ILO, ενώ συνολικά στην Ευρώπη μόνο 12 χώρες, παρουσιάζουν ποσοστά κάλυψης των εργαζομένων υψηλότερα του 50%. Η ενσωμάτωση της νέας νομοθεσίας έχει ορίζοντα δύο ετών.

Tο 2000 οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας κάλυπταν σε επίπεδο ΕΕ κατά μέσο όρο το 66% των εργαζομένων, ενώ το 2018 το ποσοστό αυτό είχε υποχωρήσει στο 56%, δηλαδή κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες (στοιχεία Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας ILO).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον τέλος παρουσιάζει και η πρόσφατη έρευνα της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ) σχετικά με τη συνολική εκτιμώμενη τάση αποδυνάμωσης των συλλογικών διαπραγματεύσεων στις χώρες της ΕΕ και της φθίνουσας προστασίας των εργαζομένων από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Σύμφωνα με την έρευνα της ΣΕΣ εκτός από δύο χώρες (Φιλανδία, Δανία), σε όλες τις υπόλοιπες χώρες είναι εμφανής η μείωση του ποσοστού κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, Στην Ελλάδα καταγράφονται δραματικά ποσοστά μείωσης (-75%). Ως αποτέλεσμα, στη χώρα μας υπολογίζεται ότι περίπου 2,8 εκατ. εργαζόμενοι υποχρεώνονται να λαμβάνουν αποδοχές που προκύπτουν είτε ανάμεσα στην απευθείας συμφωνία που έχουν συνάψει με τον εργοδότη τους, ή μέσω του κατώτατου μισθού.

Από τη δική της μεριά η ΓΣΕΕ είχε χαρακτηρίσει τη συμφωνία ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο ως “δικαίωση των Συνδικάτων”. “Μέρος της συμφωνίας είναι επίσης και το πάγιο αίτημα των συνδικάτων για την ενίσχυση των υπηρεσιών επιθεώρησης εργασίας και τη λήψη μέτρων για την προώθηση της συμμόρφωσης των εργοδοτών με τη νομοθεσία περί κατώτατου μισθού, την αντιμετώπιση της εργοδοτικής παραβατικότητας και τον περιορισμό των άτυπων μορφών εργασίας”, ανακοίνωνε μεταξύ άλλων.

“Το πολιτικό σύστημα επιβάλλεται να σπεύσει να βοηθήσει στην προσπάθεια να επανέλθει ο κατώτερος μισθός στην διαπραγμάτευση εργοδοτών- εργαζομένων με Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας” παρατηρούσε ακόμη η ΓΣΕΕ.

Παρακολούθηση και δικαίωμα έννομης προστασίας

Η νέα οδηγία υποχρεώνει τις χώρες της ΕΕ να θεσπίσουν ένα σύστημα επιβολής, το οποίο θα περιλαμβάνει μηχανισμούς αξιόπιστης παρακολούθησης, ελέγχους και επιτόπιες επιθεωρήσεις, ώστε να διασφαλίζεται η συμμόρφωση και να αντιμετωπίζονται φαινόμενα όπως η καταχρηστική ανάθεση υπεργολαβιών, η ψευδοαυτοαπασχόληση, η μη καταγραφή υπερωριών και η εντατικοποίηση της εργασίας.

Ο συνεισηγητής Dennis Radtke (ΕΛΚ, Γερμανία) ανέφερε μετά την ψηφοφορία: “Η σημερινή κατάσταση καταδεικνύει για άλλη μια φορά ότι χρειαζόμαστε μια λειτουργική και ισχυρή κοινωνική εταιρική σχέση στην Ευρώπη. Η πολιτική δεν μπορεί να δώσει ολοκληρωμένη απάντηση σε όλες τις πτυχές αυτής της κρίσης”.

Η συνεισηγήτρια Agnes Jongerius (Σοσιαλιστές, Ολλανδία) δήλωσε: “Τα κόστη διαβίωσης, ενέργειας και στέγασης έχουν εκτοξευθεί. Τα νοικοκυριά δυσκολεύονται πραγματικά να τα βγάλουν πέρα. Δεν έχουμε χρόνο να χάσουμε, οι αμοιβές για τους εργαζομένους πρέπει να γίνουν ξανά επαρκείς. Η παρούσα οδηγία καθορίζει τα πρότυπα για τι σημαίνει επαρκής κατώτατος μισθός. Ταυτόχρονα, δίνουμε ώθηση στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, έτσι ώστε περισσότεροι εργαζόμενοι να προστατεύονται καλύτερα”.

Επόμενα βήματα

Το Συμβούλιο αναμένεται να εγκρίνει επίσημα τη συμφωνία εντός του τρέχοντος μήνα. Στη συνέχεια τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να εντάξουν την οδηγία στην εθνική τους νομοθεσία.

Τον Ιούλιο τα μέλη της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην άτυπη συμφωνία που επιτεύχθηκε με το Συμβούλιο στις 6 Ιουνίου 2022.

Οι χώρες με τους υψηλότερους κατώτατους μισθούς είναι το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία και η Γερμανία. Τους χαμηλότερους κατώτατους μισθούς έχουν η Βουλγαρία, η Λετονία και η Εσθονία. Στην ΕΕ, 21 από τις 27 χώρες έχουν θεσμοθετημένο κατώτατο μισθό, ενώ στις υπόλοιπες έξι ( την Αυστρία, την Κύπρο, τη Δανία, τη Φινλανδία, την Ιταλία και τη Σουηδία) τα επίπεδα των μισθών καθορίζονται μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις