Ευάλωτοι οφειλέτες: Σε καθεστώς προστασίας μέχρι τη λειτουργία του Φορέα Ακινήτων

Την απόλυτη προστασία που απολαμβάνουν οι ευάλωτοι οφειλέτες που θα υπαχθούν στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων αντιπαραθέτουν υψηλόβαθμες πηγές του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών στην κριτική που άσκησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην σύσταση και την λειτουργία του.

Στην Έκθεση της Κομισιόν για την μεταμνημονιακή πρόοδο της χώρας που είδε χθες το φως της δημοσιότητας, γίνεται, όπως είναι φυσικό αναφορά και στον κρίσιμο τομέα της εκκαθάρισης των κόκκινων δανείων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει μεν τη μείωση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στο 6,9% τον περασμένο Ιούνιο, με την χρήση του προγράμματος “Ηρακλής”, αλλά επισημαίνει και καθυστερήσεις στην εκκαθάριση τους.

Ειδικότερα σημειώνεται άλλη μια φορά η καθυστέρηση στη σύσταση και λειτουργία του νέου φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, για τα σπίτια νοικοκυριών τα οποία σκοπεύουν να προχωρήσουν σε προσωπική πτώχευση.

Οι ίδιες πηγές αφού επισημαίνουν ότι η Επιτροπή είναι απόλυτα ενήμερη ότι η λειτουργία του Φορέα έχει μετατεθεί για το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2025 ή και στις αρχές του δευτέρου τριμήνου τονίζουν ότι δεν μένουν απροστάτευτοι οι οφειλέτες που θα υπαχθούν στο φορέα καθώς υπάρχει ήδη σε εξέλιξη το ενδιάμεσο πρόγραμμα που τους προσφέρει αναστολή πλειστηριασμών και επιδότηση του δανείου τους.

Παράλληλα προσθέτουν ότι στις αρχές Σεπτεμβρίου, υπήρξε μια σειρά από νομοθετικές παρεμβάσεις που ρύθμισαν, μεταξύ άλλων, διαδικασίες μεταβίβασης της κύριας κατοικίας των οφειλετών, μεταχείριση, συντήρηση και άλλα συναφή έξοδα, καθώς και τον μηχανισμό επιμερισμού κατά την επαναγορά και το ποσό του οι μελλοντικοί δικαιούχοι θα λαμβάνουν απευθείας από το κράτος.

Σημειώνουν δε ότι μέχρι να τεθεί σε λειτουργία ο νέος φορέας, έχει τεθεί σε εφαρμογή σύστημα το οποίο θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα ευάλωτα νοικοκυριά για την προστασία της πρωτοβάθμιας κατοικίας. Ωστόσο, η υιοθέτηση του προσωρινού καθεστώτος εξακολουθεί να είναι πολύ περιορισμένη μέχρι στιγμής, με μόνο 245 οφειλέτες να έχουν υπαχθεί μέχρι στιγμής.

Οι ίδιες πηγές δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για το περιορισμένο μέχρι στιγμής ενδιαφέρον, γεγονός που επηρεάζει αναπόφευκτα το ενδιαφέρον των επενδυτών καθώς «θα κληθούν να αναλάβουν κόστη εγκατάστασης και λειτουργίας για κάτι που έχει εξαιρετικά μικρό μέγεθος» όπως τονίζουν χαρακτηριστικά.

Η λειτουργία του Φορέα

Σημειώνεται ότι ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων είναι το κοινωνικό πρόσημο του νόμου 4738 και θα παρεμβάλλεται στους πλειστηριασμούς, με σκοπό την απόκτηση της κατοικίας και την επαναμίσθωσή της στον ευάλωτο οφειλέτη για 12 χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο οφειλέτης θα μπορεί να λαμβάνει επίδομα ενοικίου και να ασκήσει το δικαίωμα επαναγοράς του. Βέβαια, χρήση του φορέα θα μπορούν να κάνουν ευάλωτοι οφειλέτες που πληρούν συγκεκριμένα οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια βάσει νομοθεσίας,

Οι καθυστερήσεις στην δικαιοσύνη

Την ίδια στιγμή η Έκθεση της Κομισιόν βάζει και «αστερίσκους» στη μείωση του ιδιωτικού χρέους, καθώς καταγράφει τη μεγάλη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τους ισολογισμούς των τραπεζών, επισημαίνει ωστόσο ότι αυτά θα πρέπει να βγουν και από την οικονομία, καθώς περιορίζουν την πρόσβαση σε νέο δανεισμό, κρατούν πίσω την οικονομική ανάπτυξη και δυσχεραίνουν περαιτέρω αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας.

Κλειδί για τη μείωση του ιδιωτικού χρέους είναι η αποτελεσματική αναδιάρθρωσή του από τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (στα τέλη Ιουνίου 2024 τα κόκκινα δάνεια που βρίσκονταν στα χέρια των servicers ανέρχονταν σε 69,8 δισ. ευρώ) και η αποτελεσματική λειτουργία της αναγκαστικής εκτέλεσης, τονίζει η Έκθεση Μεταπρογραμματικής Εποπτείας, «δείχνοντας» τις καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης ως υπαίτιες για τους αργούς ρυθμούς επίλυσης του ιδιωτικού χρέους.

Οι τιτλοποιήσεις που διαχειρίζονται οι εταιρείες διαχείρισης, επισημαίνει η Έκθεση, σε πολλές περιπτώσεις υποαποδίδουν σε σχέση με τους στόχους που είχαν τεθεί στα business plans. Αυτό οφείλεται στις χαμηλότερες ανακτήσεις από ρευστοποιήσεις ενεχύρων, λόγω της αναστολής πλειστηριασμών κατά την περίοδο της πανδημίας του Covid-19, τις καθυστερήσεις στις δικαστικές διαδικασίες, το υψηλό ποσοστό ανεπιτυχών πλειστηριασμών και την έλλειψη ρευστότητας που έχει η δευτερογενής αγορά NPLs.

Οι παρεμβάσεις τη κυβέρνησης

Σε πρόσφατη δημόσια τοποθέτησή της η Γενική Γραμματέας Χρηματοοικονομικού Τομέα του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κυρία Θεώνη Αλαμπάση, αναφέρθηκε σε σειρά παρεμβάσεων, στις οποίες έχει προχωρήσει το τελευταίο διάστημα η κυβέρνηση, προκειμένου να διευκολύνει τη διαδικασία των πλειστηριασμών, πάντα, ωστόσο, με γνώμονα να μην επηρεαστούν τα δικαιώματα των οφειλετών.

“Βλέπουμε τις στρεβλώσεις της αγοράς και θέλουμε το πεδίο των πλειστηριασμών να λειτουργεί με τρόπο αντικειμενικό και να εγείρει όσο περισσότερο ανταγωνισμό γίνεται. Δυστυχώς, για το market value δεν υπάρχει ένας μαγικός αριθμός. Κατά το παρελθόν προσπαθήσαμε ακόμη και να πούμε ότι θα ακολουθείται το χ εκτιμητικό πρότυπο. Αυτό δεν κατέστη δυνατό, υπάρχει η τιμή του πιστωτή που τη θέλει χαμηλά, ενώ είναι προς το συμφέρον του οφειλέτη να επιδιώξει την αύξησή της δικαστικά”, ανέφερε η κυρία Αλαμπάση, υπενθυμίζοντας, ωστόσο, ότι στις πρόσφατες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αντιμετωπίστηκαν ζητήματα, όπως οι πλασματικές μισθώσεις, αλλά και οι απλήρωτοι λογαριασμοί από ΔΕΚΟ που πλέον δεν θα επιβαρύνουν τον υπερθεματιστή.

Σε δεύτερο χρόνο, σύμφωνα με την ίδια, θα έρθουν αλλαγές και στο σκέλος των ανακοπών, με τη νομική ομάδα του υπουργείου Δικαιοσύνης να ασχολείται ήδη με το θέμα. “Πάντα ισορροπημένα και χωρίς να περιοριστούν τα δικονομικά δικαιώματα του οφειλέτη”, κατέληξε.