Φορολογικές δηλώσεις 2019: Οι 5 + 1 “παγίδες” στη συγκέντρωση αποδείξεων

Ο κωδικός 049 («Δαπάνη αγοράς αγαθών και παροχής υπηρεσιών») δείχνει ιδιαίτερα «αθώος» για την πλειονότητα των φορολογουμένων. Παρόλα αυτά, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που λόγο άγνοιας ή αντικειμενικών συνθηκών, οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να συγκεντρώσουν τις ελάχιστες απαιτούμενες αποδείξεις. Έτσι, υπόκεινται σε φόρο 22% επί της διαφοράς μεταξύ ελάχιστου και πραγματικού ποσού δαπανών.

Αναλυτικότερα, όπως μας εξηγεί η επιστημονική ομάδα της TaxExperts,  η διατήρηση του αφορολόγητου (μείωση φόρου) είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πραγματοποίηση δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα (χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες, e-wallet, έμβασμα μέσω e-banking κτλ). Οι ελάχιστες δαπάνες που πρέπει να έχει πραγματοποιήσει ένας φορολογούμενος υπολογίζονται με την ακόλουθη κλίμακα (άρθρο 16 του ΚΦΕ):

Εισόδημα (σε ευρώ)	Ποσοστό ελάχιστης δαπάνης με ηλεκτρονική συναλλαγή και μέσα πληρωμής με κάρτα (προοδευτική εφαρμογή)
1-10.000	10%
10.000,01-30.000	15%
30.000,01 και άνω	20% και μέχρι 30.000 ευρώ

Ακολούθως, παραθέτουμε τις πιο σημαντικές παγίδες που έχουμε εντοπίσει και αφορούν σημαντική μερίδα των φορολογουμένων.

Παγίδα 1η: Εξαιρούμενοι από τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής

Οι φορολογούμενοι που εξαιρούνται από τις ηλεκτρονικές αποδείξεις παραμένουν υπόχρεοι συλλογής αποδείξεων με τον «παραδοσιακό» τρόπο (χάρτινες αποδείξεις). Πέραν από τους φορολογούμενους άνω των 70 ετών, στη συγκεκριμένη ειδική κατηγορία εντάσσονται όσοι έχουν χαμηλό εισόδημα (κάτω από 6.000 ευρώ) και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν ξεπερνάει τις 9.500 ευρώ.

Παράδειγμα: Ένας άγαμος άνεργος λαμβάνει επίδομα 4.800. Διαμένει σε ιδιόκτητη κατοικία 80 τμ (τεκμήριο 3.200 ευρώ) και έχει ένα αυτοκίνητο με τεκμήριο 2.800. Το σύνολο των τεκμηρίων του ανέρχεται σε 9.000 (λαμβάνοντας υπόψη και το τεκμήριο διαβίωσης ύψους 3.000). Ο εν λόγω φορολογούμενος οφείλει να συγκεντρώσει ηλεκτρονικές ή χάρτινες αποδείξεις τουλάχιστον 900 ευρώ.

Σημειώνεται ότι πλήρως απαλλασσόμενους από την προσκόμιση αποδείξεων σύμφωνα με το άρθρο 4 της ΠΟΛ.1005/2017 είναι μόνο οι υπάλληλοι του Υπουργείου Εξωτερικών και στρατιωτικοί που υπηρετούν στην αλλοδαπή, υπηρετούντες στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και όσους διαμένουν σε οίκο ευγηρίας, σε ψυχιατρικό ή σωφρονιστικό κατάστημα (φυλακισμένοι).

Παγίδα 2η: Μέγιστο όριο αποδείξεων

Η συγκεκριμένη παγίδα αφορά τους φορολογούμενους με υψηλά εισοδήματα. Πιο συγκεκριμένα, η παραπάνω κλίμακα προσδιορίζει ως μέγιστο ποσό αποδείξεων τις 30.000 ευρώ. Παρόλα αυτά, οι 30.000 αφορούν μόνο το τρίτο κλιμάκιο, όπως διευκρινίστηκε από σχετική απόφαση της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ Α 827/2019). Συνεπώς, το μέγιστο ύψος αποδείξεων ανέρχεται σε 34.000, αν προσμετρηθούν 1.000 ευρώ αποδείξεις από το πρώτο κλιμάκιο (10.000 Χ 10%) και 3.000 ευρώ από το δεύτερο (20.000 Χ 15%).

Παγίδα 3η: Μισθοί από χώρα εκτός ΕΕ

Οι αγορές με κάρτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε χώρες της ΕΕ, λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό των ελάχιστων απαιτούμενων δαπανών. Συνεπώς, αν ένας Έλληνας φορολογούμενος εργάστηκε σε κάποιο άλλο ευρωπαϊκό κράτος και υποχρεούται να δηλώσει στην Ελλάδα το παγκόσμιο εισόδημά του (πχ κάποιος που εργάστηκε ως μισθωτός στη Γερμανία για 4 μήνες μέσα στο 2018), μπορεί να συμπληρώσει τις δαπάνες που πραγματοποίησε με ηλεκτρονικά μέσα στο εξωτερικό για να διασφαλίσει τη μείωση φόρου.

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ένας Έλληνας φορολογικός κάτοικος εργάστηκε για το ίδιο διάστημα στα ΗΑΕ?

Σε αυτή την περίπτωση, τα έξοδα που πραγματοποίησε εκτός της ΕΕ δεν λαμβάνονται υπόψη. Κατ’ επέκταση, θα έπρεπε να έχει καλύψει τις απαιτούμενες δαπάνες πριν την αναχώρησή του. Διαφορετικά, κατά την υποβολή της φορολογικής του δήλωσης θα υπολογιστεί φόρος 22% επί της διαφοράς μεταξύ των ελάχιστων και των πραγματικών αποδείξεων.

Παγίδα 4η: Αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα

Η περσινή μας εμπειρία έδειξε ότι ο φόρος αποδείξεων μπορεί να επιβληθεί ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει εισόδημα από μισθωτή / αγροτική δραστηριότητα ή συντάξεις. Ας αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Παράδειγμα 1: Ένας φορολογούμενος εισέπραξε ενοίκια ύψους 6.000 ευρώ και μερίσματα ύψους 12.000 ευρώ, χωρίς να έχει εισόδημα από άλλες πηγές. Τα συγκεκριμένα εισοδήματα φορολογούνται αυτοτελώς, τα μεν ενοίκια με την κλίμακα του 15%-35%-45%, τα δε μερίσματα με σταθερό συντελεστή 15% (10% από 01/01/2019). Ο συγκεκριμένος φορολογούμενος είναι υπόχρεος συλλογής αποδείξεων ανεξάρτητα από το αν επωφελείται από το αφορολόγητο – μείωση φόρου, καθώς η κλίμακα των αποδείξεων αναφέρεται γενικά σε εισόδημα και όχι σε εισόδημα από συγκεκριμένες πηγές.

Παράδειγμα 2: Ως επέκταση του παραδείγματος 1, υποθέτουμε ένα φορολογούμενο με εισόδημα από συντάξεις 12.000 ευρώ και εισόδημα από τόκους ομολόγων 5.000 ευρώ. Το ελάχιστο ποσό αποδείξεων υπολογίζεται επί των 17.000 ευρώ και όχι επί των 12.000.

Παγίδα 5η: Ελάχιστο απαιτούμενο ποσό

Προς διευκόλυνση των φορολογουμένων, το Taxienet παρέχει στους φορολογούμενους τα στοιχεία των δαπανών που του γνωστοποιούνται από τις τράπεζες. Παρόλα αυτά, ο κωδικός 049 δεν είναι προσυμπληρωμένος με τα σχετικά ποσά. Αυτό συμβαίνει διότι η εγκύκλιος Α. 1041/19 προβλέπει ότι οι φορολογούμενοι αναγράφουν το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό αποδείξεων.

Παράδειγμα: Ένας άγαμος φορολογούμενος έχει εισόδημα (προ φόρων) από μισθωτές 17.000 ευρώ και ο σχετικός πίνακας του Taxisnet αναφέρει δαπάνες ύψους 5.000 ευρώ. Βάσει της Α. 1041/19, ο φορολογούμενος συμπληρώνει το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό, ήτοι 2.050 ευρώ.

Γιατί είναι σημαντικό να μην μπει το σύνολο των αποδείξεων?

Αν κάποιος φορολογούμενος δεν έχει τεκμαρτές δαπάνες (αυτοκίνητο, κύρια κατοικία κτλ), η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να προσδιορίσει τις δαπάνες του βάσει της κοινωνικής, οικονομικής και οικογενειακής του κατάστασης (βλ. άρθρο 34 του ΚΦΕ). Συνεπώς, ο αρμόδιος Έφορος μπορεί από το εισόδημα να αφαιρέσει τις δαπάνες του κωδικού 049, κατά τον προσδιορισμό του διαθέσιμου κεφαλαίου του έτους. Μπορούν λοιπόν να επηρεαστούν σημαντικά τα ποσά και το διαθέσιμο κεφάλαιο που προκύπτει από τον πίνακα ανάλωσης.

Παγίδα 6η: Χωριστές δηλώσεις

Σε περίπτωση κοινής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, το απαιτούμενο ποσό δαπανών μπορεί να καλυφθεί από οποιονδήποτε εκ των δυο συζύγων. Το συγκεκριμένο γεγονός δύναται να δημιουργήσει επιπλοκή στους φορολογούμενους που αιτήθηκαν να υποβάλουν χωριστά δήλωση από τη σύζυγό τους. Πιο αναλυτικά, αν οι δαπάνες ενός νοικοκυριού έχουν πραγματοποιηθεί από την πιστωτική κάρτα του υπόχρεου και υποβάλλεται χωριστή δήλωση, η σύζυγος δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις εν λόγω δαπάνες για τη διασφάλιση του αφορολόγητου. Ισχύει δηλαδή ότι προβλέπεται για την περίπτωση της κάλυψης των τεκμηρίων διαβίωσης.

Τελικές παρατηρήσεις

Η επιβολή των capital controls έβαλε για τα καλά το πλαστικό χρήμα στη ζωή των Ελλήνων. Παράλληλα η ΑΑΔΕ αντιλήφθηκε ότι οι συναλλαγές με πλαστικό χρήμα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και σε αυτή την κατεύθυνση θεσπίστηκε η λοταρία, με στόχο την παροχή κινήτρων για την πραγματοποίηση ηλεκτρονικών δαπανών.

Συνοψίζοντας τις «5+1 παγίδες», οι φορολογούμενοι θα πρέπει να συνεργαστούν με το φορολογικό τους σύμβουλο προκειμένου να συμπληρωθεί σωστά ο κωδικός των δαπανών, αφού μία επιβάρυνση της τάξης του 22% επί της διαφοράς μεταξύ ελάχιστων απαιτούμενων και πραγματικών δαπανών, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την οικονομική τους κατάσταση.